unmecke
Zijde nog altijd een mysterie
ody Fashion
HEMDJES,
DE NIEUWE
'BOVEN
KLEDING'
Museum en telerij aan de Wouwse Plantage
Echte zijde
Een klein winkeltje met een grote sortering
wol en katoen in vele goede merken zoals:
Schewe, Berger du Nord, Scheepjes, Neve-
da, Aarlan 100% angora.
Katoen met linnen100 gr. 8,50
100% structuur katoen... 50 gr. 3,25
Mohair in voorjaarstinten25,-
per streng goed voor één trui
Wij ontwerpen en breien een trui naar uw
wensen.
Wolspeciaalzaak "Courage"
Lage Rijndijk 68b 2315 JW Leiden
071-132608
OOK DE JAPON IS DIT VOORJAAR TOTAAL
ANDERS! De nieuwe wijde lijn is duidelijk herkenbaar in onze kollektie
japonnen. Soepele stoffen en veel streepdessins zijn de andere opmerkelijke
details. Kom maar gezellig kijken! Japon 289,-
Breestraat 151-153 telefoon 071 -124586 Nu ook op maandagmiddag geopend
WINKELEN IN EEN PERSOONLIJKE SFEER
Badmode - Nachtmode Foundation
Lange Voortplein 3
Oegstgeest, tel. 071-175397
Welk hemcye u ook
kiest, ze zijn allemaal
eindeloos met boven
kleding te kombineren.
Wijdvallende zjjden
hemdjes op een rok
of pantalon.
Strakke hemmes met
kant onder een stoer
Jack of wijde blouse.
Kom eens b(j ons
passen, dan merkt u
dire kt dat zo'n
nonchalant hemdje ook
nog prettig draagt-
Het afwikkelen van de zijden draad <foto GPD>
men en heeft ons de fijne
kneepjes van het vak ge
leerd".
De connecties met Wales zijn
ook in het museum terug te
vinden. Een van de pronk
stukken is een lap zijde gewe
ven voor de bruidsjapon van
Prinses Margaret. Een lastige
dame, want pas de derde rol
zijde kon genade vinden in
haar ogen. Daar zat de hele
telerij met twee rollen kost
baar zijde, die zo had prinses
Margaret bepaald, niet moch
ten worden verkocht. Uitein
delijk liet de eigenaar van de
telerij er een bruidsjapon
voor zijn dochter van maken.
En ook deze japon is in dit
museum te bewonderen.
Naast deze Europese voor
beelden in het museum ook
veel voorbeelden van zijde
kleding uit Pakistan, Japan,
China en Guatemala. Veel
stukken zijn meegebracht
doot familie of door kennis
sen maar ook bezoekers heb
ben aan het onstaan van de
museumcollectie bijgedra-'
gen.
Een stuk dat een ereplaatje
heeft gekregen bracht Anne-
maries broer mee uit China,
het is een felrose lap met een
vogel-blad motief erin gewe
ven. Zo op het eerste oog
mooi, maar niet spectaculair.
Maar wie van Annemarie
hoort dat de eigenaar van Ne
derlands enige zijde -weverij
Posterholt de lap onmiddel
lijk herkende als het werk
van een blinde vrouw, kijkt
er toch heel anders naar.
Slavenwerk
Wie nu denkt, mooi dan knoop
ik aan Ter Zijde meteen een
visite aan Posterholt (lim-
burg) vast, kan zich de rit be
sparen. Zelfs Annemarie en
haar moeder hebben het zijde
weven niet mogen bewonde
ren. Niet omdat de techniek
zo geheim is maar omdat zij-
deweven een uiterst kwetba-
re bezigheid is.
Vroeger was het weven van zij
de vaak het werk van slaven.
In vochtige holen verrichten
zij hun arbeid. Zijde is name
lijk zeer gevoelig voor stati
sche elektriciteit. Alleen in
een vochtige omgeving is het
risico dat de ragdunne dra
den in de knoop raken het
kleinst. Nieuwe technieken
De cocon van een zijde
rups levert 2000 meter
zijdedraad. De eerste en
de laatste 500 meter zijn
van een minder kwali
teit, zoals er 1000 meter
van een cocon overblijft.
De rest, het afval wordt
verwerkt tot chappe-zij-
de, een minder kwaliteit.
Het afval hiervan heet
bourette.
Deze zijde is een produkt
van de bombix mori
maar die heeft wel 35
broertjes. Zo is er o.m.
een wilde zijvlinder,
prachtig van tekening,
die ook eikebladeren eet.
De zijde van deze rupsen
is veel grover van struc
tuur. Over het algemeen
geldt in de zijdewereld:
hoe mooier de vlinder hoe
slechter de zijde.
Wie een zuiver zijde blou
se koopt moet niet de fout
begaan te denken dat het
produkt geen andere ve
zels bevat. Een artikel
aangeduid als zuiver zij
de mag tot 30 andere
vezels bevatten. Pure zij
de krijgt u alleen als het
etiket 100% zijde ver
meldt.
hebben daaraan niets kun
nen veranderen. De zijde we
ver zit niet meer in een hol
maar hij moet het wel zonder
buren of bezoekers stellen,
want die brengen elektriciteit
over.
Zo blijft zijde - koel in de zo
mer, warm in de winter - toch
een mysterieus produkt van
de natuur, een geheim dat al
leen de zijderups kent.
Het zijdemuseutn Ter Zijde is te
vinden in de Wouwse Plantage
(tussen Roosendaal en Bergen op
Zoom), Plantagebaan 199. Van 1
april tot en met 31 oktober is het
door-de-weeks geopend van
10.00-17.00 uur. Op londag van
13.00-17.00 uur. Groepen alleen
op afspraak: 01657-583. Entree 5
gulden per persoon.
De zijdevlinder.
klein aantal rupsen hoor",
verontschuldigt Annemarie
zich een beetje. "Mensen zijn
weieens teleurgesteld als ze
de "telerij" (Een klein glazen
hokje van een paar vierkante
meter, red.) zien. Ze verwach
ten een commerciële telerij
maar dat zou in Nederland
niet te doen zijn. We hebben
hier niet genoeg voedsel en
ook niet lang genoeg en neem
alleen eens de verwarmings-
kosten, het moet in de telerij
altijd 25 graden zijn. Dat be
tekent dat ook in de zomer
maanden de verwarming
staat te draaien. Zijde is nu al
duur maar dan zou het onbe
taalbaar worden. We hebben
de zaak wel groter willen op
zetten. De eerste keer hadden
we hier 20.000 rupsen staan
een indrukwekkend gezicht
hoor, maar mijn moeder en ik
kregen er bijna nachtmerries
van. We wisten niet hoe we al
die moeder al die rap etende
jonge rupsen moesten voede
ren. Toestanden waren dat.
Mijn moeder is alle boom
kwekerijen in de verre omge
ving afgeweest voor moerbei-
bladeren. Toen ze die had
bleken ze net weer te zijn be
spoten en moesten ze eerst
gewassen worden. Nee, dat
doen we nooit meer".
Lady Hardyke
Toch bestaat er in Europa nog
zijdeteelt en wel in Wales.
Het materiaal voor de bruids
japon van lady Diana kwam
er vandaan. Deze telerij is
voortgekomen uit de hobby
van lady Zoë Hardyke. Zij
werd de leverancier van het
Engelse hof. Aan deze lady
Hardyke heeft de Wouwse
Plantage eigenlijk ook het zij
demuseum te danken. Anne
marie: "Mijn moeder is eige-
lijk wol weefster. Toen die
iets las over het werken met
zijde is ze zich daar in gaan
verdiepen. Heel langzaam
groeide het idee voor een zij
demuseum. Een kennis
bracht de eerste zijdevlinde-
reitjes mee maar zijderupsjes
wilden er niet komen. Mijn
moeder is toen naar Wales ge
reisd om informatie te krij
gen. Daar ontmoette ze heel
toevallig een vrouw die der
tig jaar lang in de telerij van
lady Hardyke had gewerkt.
Zij is naar Nederland geko-
Zijde, ruim 2000 jaar geleden
was de methode om zijde te
winnen het best bewaarde ge
heim van het Chinese Rijk.
Op de uitvoer van eitjes van
de bombix mori, zijdevlinder,
stond de doodstraf. Het mocht
niet baten want rond het jaar
300 werd de kennis van de zij
deteelt naar Japan gesmok
keld en vandaar doorge
speeld naar Europa. Een
bloeiende zijde industrie ont
stond in de daarop volgende
eeuwen in Hongarije, Frank
rijk en Italië. De opkomst van
de synthetische vezels ver
drong in de twintigste eeuw
de zijde-industrie uit Europa
en nu zijn het weer China, Ja
pan en Thailand die zijde-
draad en zijdestoffen produ
ceren.
Toch heeft zijde de waas van
romantiek en mysterie be
houden. Het is nog altijd een
luxe-produkt waarvoor veel
geld moet worden betaald.
Tussen zijden lakens slapen
is in de meeste gevallen voor-
béhouden aan romanhelden
en -heldinnen. Nog altijd is
het verschrikkelijk moeilijk
iets over de zijdeteelt te we
ten te komen. "Soms lijkt het
wel alsof de doodstraf nog
niet is opgeheven", lacht An
nemarie Mosmans, die samen
met haar moeder Wil aan de
Wouwse Plantage (nabij Roo
sendaal) Ter zijde opzette,
een zijdemuseum, compleet
met (mini-) telerij.
Veel werk
Een uit de hand gelopen hobby
zou je "Ter Zijde" kunnen
noemen. Maar wel een die
uitgroeide tot een volledige
dagtaak, als je tenminste se
rieus zijde wilt telen, al is het
nog zo'n beetje. Zijdetelen
vraagt veel zorg, dag en
nacht. Neem alleen maar het
feit dat zijderupsen om de
vier uur van voedsel (blade
ren van de moerbeiboom)
moeten worden voorzien.
Voor Annemarie betekent
dat de laatste voeding om
twaalf uur en dan uiterlijk
om zes uur 's ochtends weer
uit de veren om voor het
"ontbyt" te zorgen.
Ook hun aan omgeving stellen
de rupsen hoge eisen. Het
moet er schoon en rustig zijn
terwijl ze bij een temperatuur
van 25 graden celcius het
best gedeien. Geen hobby
dus voor achter in het
schuurtje of in een hoeKje op
zolder.
"Er zijn weléens mensen", ver
telt Annemarie, die zeggen:
"Och wat leuk, daar zou ik
ook wel mee willen begin
nen; wilt u mij geen eitjes
verkopen? Die hebben geloof
ik het idee na een jaartje of
wat hun eigen zijde te kun
nen weven en lapjes te kun
nen verkopen maar zo een
voudig ligt het echt niet".
Meestal hoeft Annemarie niet
eens het hele proces van zij-
dewinnen uit te leggen. De
meeste haken al af als ze ho
ren hoeveel zorg de jonge
rupsen vragen en dan moet
het zijde winnen nog gebeu
ren.
door
Henriëtte v.d.Hoeven
Harige baby's
Niet voor niets noemen de Ja
panners de zijderupsen "hari
ge baby's." Ze vragen net zo
veel zorg als mensen kinde
ren, zo niet meer.
Na een maand van intensieve
verzorging gaan de rupsen
zich inpoppen, ze bouwen als
het ware een wit, eivormig
huisje om zich heen: de co
con. Voor dat heeft de rups
vier dagen nodig. De nu pro-
duktierijpe cocon wordt in
heet water gelegd, de pop
sterft en de lijm waarmee de
cocon bijeen wordt gehou
den laat los. Het is nu de
kunst het begin van de co
condraad te vinden en de co
con voorzichtig af te wikke
len. Pas hier is in de industrie
sprake van enige mechanisa
tie. Een machine met een
klein tentakeltje zoekt het be
gin van de draad, die daarna
heel voorzichtig wordt opge
wonden. op een kwartier du
rende diaserie is dit hele pro
ces, tot en met het zijde we
ven, in het museum te vol
gen. Bovendien hebben An
nemarie en haar moeder het
hele proces zoveel mogelijk
in het museum in beeld ge
bracht.
"We hebben hier maar een
Het
voederen
van de
zijderupsje-
s moet zeer
geregeld
gebeuren.
Dat
betekent
voorde
zijde-teelst-
erslaat
naar bed en
vroeg op.
