c
Tips zijn onvervangbaar
Opsporing misdrijven blijft handwerk
MATTHAUS PASSION
ZATERDAG 17 MAART 1984
Extra
Anoniem telefoontje voor de
Rotterdamse recherche. Een
man meldt een week eerder
op een bepaalde plek een
vent te hebben gezien die uit
een auto een groot pak haal
de en dat in een sloot gooide.
Of dat misschien iets met die
moord te maken heeft. Re
chercheurs gaan kijken ep
vinden inderdaad het lijk dat
bij de moord hoort. Vele
maanden later blijkt dat de
dader zelf als tipgever het lijk
aanwees. Op die manier had
hij het voor hem steeds be
klemmender wordende op
sporingswerk in zijn buurt
willen misleiden.
door Weert Schenk
Tactiek als motief voor het ver
strekken van gegevens aan de re
cherche. Een praktijkvoorbeeld
uit het rijke politieleven van de
Rotterdamse commissaris
Blaauw. Het is er slechts één uit
de vele. Ook wraak, haat, jaloe
zie, concurrentie, geldzucht en,
zoals de Amsterdamse misdaad
schrijver en oud-rechercheur A.
C. Baantjer dat noemt, kutnijd
leiden vaak tot het verlinken van
misdrijven aan de politie.
Er is altijd een oor dat van een mis
drijf heeft gehoord. Er is altijd
een oog dat wat heeft gezien. Ze
ker als verschillende personen
bij een misdaad zijn betrokken,
zoals in de Heineken-affaire, ra
ken buitenstaanders op de hoog
te. Contact met de politie is dan
snel gelegd.
Adjudant C. Kok van de Amster
damse groep Ernstige Delicten
zegt dat grote zaken als ontvoe
ringen veel onrust in de onder
wereld teweeg brengen. „We ha
len dan de hele boel overhoop.
Daar zijn ze niet bij gebaat. Om
de rust te herstellen, krijgen we
van die kant dan tips. Meestal
goede, want in dat milieu is men
ook het best op de hoogte."
Geld
De politie maakt gebruik van de
vaak gebrekkige onderlinge ver
standhouding in de onderwe
reld. Tips zijn voor de politie ui
termate belangrijk. Sterker nog,
recherchewerk zonder tipgevers
is nauwelijks denkbaar, zeggen
de rechercheurs Blaauw, Baan
tjer en Kok, die allen op een res
pectabele staat van dienst kun
nen bogen. Daarom wordt anoni
miteit altijd gegarandeerd.
Het drietal onderstreept dat de in
formatie niet altijd vanzelf bij de
politie binnenloopt. De recher
che moet daarvoor zelf ook hard
werken. Contacten leggen,
buurtonderzoek doen, wroeten
in allerlei wereldjes, speuren
dus.
Adjudant Kok signaleert dat tipge
vers steeds vaker geld wülen
voor hun medewerking. Hij
noemt met name tips van junks
over de handel in verdovende
middelen. Maar ook belangrijke
informatie over moorden komt
pas los nadat justitie een belo
ning heeft uitgeloofd.
Ook vragen tipgevers vaak de poli
tie te bemiddelen tussen hen en
verzekeringsmaatschappijen die
in geval van diefstal niet zelden
geldbedragen in het vooruitzicht
stellen. De politie gaat heel voor
zichtig met deze premiejagers
Kok zegt dat de Criminele Inlich
tingendienst tipgevers in sommi
ge gevallen betaalt. Er zijn vol
gens hem strenge richtlijnen.
Oud-rechercheur Baantjer heeft
nooit geld uitgekeerd. „Ik kon de
waarde van de tip niet beoorde
len."
Uitlokken
Commissaris Blaauw zegt dat ie
mand die rijk wil worden geen
beroepstipgever van de politie
moet worden. Er wordt wel eens
een onkostenvergoeding gege
ven. Meer niet. „Er staan bij ons
geen tipgevers op de loonlijst.
Het gevaar is dat iemand misdrij
ven gaat uitlokken om zijn geld
waar te maken."
De Rotterdamse speurder, die mi
ni-handboeien van goud als das
speld draagt, noemt de tipgeverij
een zaak van ethiek. „Tips en in
formanten moet je ongelooflijk
discreet en delicaat behandelen.
Dat kan niet zonder strenge dis
cipline. We gaan zeker niet met
iedereen in zee. Gesjoemel is uit
gesloten. Er worden geen deals
gemaakt."
„Een tipgever hangt als hij ook bij
het misdrijf betrokken was. Op
dat punt heeft hij niets te ver-
Vorig jaar had de politie „een gouden tip" nodig om de ontvoering van biermagnaat Heineken en zijn
chauffeur Doderer op te lossen. Deze maand was het weer een tip die leidde naar het Parijse
appartement waar de twee meest gezochte verdachten in deze zaak werden gepakt. Het programma
Opsporing verzocht is zelfs helemaal gebaseerd op de hulp van het publiek bij politiewerk. Hoe
belangrijk is de tipgever nog in een tijd van voortschrijdende techniek en verdergaande
persoonsregistratie in computers? Weert Schenk legde deze vraag voor aan rechercheurs met een lange
staat van dienst.
Als we de tip hadden nagetrok
ken, waren we meteen al op ver
rassingen gestuit, zoals de valse
naam en het valse adres van de
tipgever. Nu deden we dat niet."
De commissaris heeft moordzaken
meegemaakt tijdens welke er
wel 4500 tips binnenkwamen. In
de Heineken-affaire kreeg de po
litie er honderden. Kun je de po
litie dan verwijten maken als een
tip fout is geïnterpreteerd? Er is
niets eenvoudiger dan een opge
loste moord, zegt Blaauw. Dan
pas passen sommige tips, waar
mee de recherche niets heeft ge
daan of kon doen toch in de puz
zel.
„Het enige watje kan doen is syste
matisch bekijken of de tips in
een bepaald patroon passen. Of
ze dingen gemeen hebben. Kort
om, een nuchtere beoordeling
maken met een gezond wantrou
wen in het achterhoofd."
Niet gedaan
"Inde Heineken-affaire kreeg de politie honderden tips te verwerken. Eén
wachten als contraprestatie voor
zijn tip. Als er beloningen zijn
uitgeloofd, geldt het no cure-no
pay. Als iemand alleen wil vertel
len waar de spullen liggen maar
niet wie de daders zijn, gaan we
er niet op in."
Blaauw legt beloningen van justi
tie voor de gouden tip zakelijk
uit. In principe moeten de men
sen als goede burgers informatie
over moorden gewoon geven.
Dat gebeurt niet. Ze houden zich
in toenemende mate liever afzij
dig. Een cheque van tien of vijf
tienduizend gulden kan ze er dan
misschien nog toe verleiden naar
het politiebureau te stappen, re
deneert Blaauw. Dat is nog altijd
goedkoper dan 25 rechërcheurs
aan het werk te houden.
Ergenis
De Rotterdammer merkt dat over
het algemeen steeds minder tips
binnenkomen. Ook de media pu
bliceren volgens hem minder
dan vroeger over moordzaken.
Alleen moorden op kinderen en
moorden met seksuele achter
gronden leveren nog veel tips op
van geëmotioneerde burgers.
Oud-rechercheur Baantjer ergert
zich groen en geel aan die hou
ding van de burgers. „Het is toch
te gek als een jongen van 16 een
tas van een oud vrouwtje rooft en
er is niemand die een poot uit
steekt. Niet naar die jongen, geen
tip aan de politie. Daar specu
leert de crimineel op. Zo ver
hardt de maatschappij."
Baantjer, na een carrière van 38
jaar bij de politie een gevierd
schrijver van bestsellers, wijst op
de geschiedenis van de politie.
De ouwerwetse diender werd
door de burger gehuurd om have
en goed te beschermen. Daaruit
is de politie ontstaan. „De feite
lijke bescherming ligt nog steeds
bij de burger. Die houding van:
laat de politie het maar uitzoeken
is waanzinnig. Het is de taak van
de burger om de politie te hel
pen. Het is onzindelijk om zich
aan die plicht te onttrekken. De
politie is een verlengstuk van de
burgerij."
Paragnosten
Het lijkt er op dat de enige groep
Nederlanders die de politie nog
wel helpt de paranormaal be
gaafden zijn. Bij veel misdaden
stromen de tips van helderzien
den binnen. Onlangs verscheen
zelfs een boek waarin een beroep
op de politie wordt gedaan om
met deskundige begeleiding
hulp van paragnosten te accepte
ren. De auteurs voeren bewijzen
aan dat helderzienden het soms
nog beter weten dan echte getui
gen.
Die oproep is echter aan Baantjer,
Kok en Blaauw niet besteed.
Geen van drieën gelooft dat de
politie er wijzer van wordt. Kok:
„Nog nooit heeft een paranorma
le waarneming tot een oplossing
van een moord geleid." Wel zijn
ze bereid waarnemingen te con
troleren, wanneer de familie van
vermiste personen daarom
vraagt. Het kan ze misschien ge
ruststellen.
De meeste rechercheurs leggen
tips van paragnosten dan ook
terzijde. Ze hebben het al moei
lijk genoeg om de tips van min
der 'zweverige' mensen te beoor
delen. Daar zit de kneep van het
recherchewerk. De geringste tip
kan van belang zijn voor het on
derzoek. Welke informatie is de
moeite waard om na te trekken,
welke wordt terzijde gelegd.
Baantjer, die werkzaam was op het
Amsterdamse bureau Warmoes-
straat, noemt het een heidens
karwei. „Wat is de gouden tip?
Dat is pas achteraf te zeggen. Als
je na een moord veertig tips bin
nenkrijgt, moetje selecteren. Dat
is een kwestie van ervaring en in-
tuitie. Maar de keuze kan ver
keerd zijn. Je kan er negendertig
natrekken en de veertigste, die
mogelijk de goede is, laten zitten
Kronkels
Commissaris Blaauw, 34 jaar erva
ring, geeft een voorbeeld om dit
probleem te illustreren. Een kind
is vermist en er bestaat het ver
moeden van een misdrijf. Het on
derzoek levert niets op. Dan
wordt een foto van het kind op
de televisie vertoond. De tele
foon staat niet stil. Volgens de
meldingen is het kind gelijktij
dig in Groningen, Maastricht,
Simpelveld, Goes én Schager-
brug, maar wel in wisselend ge
zelschap van een vrouw, man,
meisje en jongen. Onder de tips
was het verhaal van iemand die
zei in het stadje X een man te
hebben gezien die zeer waar
schijnlijk het gezochte kind bij
zich had. De man had het kind
bij de juiste naam genoemd.
Blaauw: „Wat moet je daarmee?
Later bleek de tipgever de dader
zelf te zijn die behoefte had om
met de politie in contact te ko
men. Ja, zulke kronkels zijn er.
Adjudant Kok zegt dat de mensen
die tips geven zijn geloof in de
mensheid niet versterken. „Het
is niet te tellen hoe vaak je hier
mensen krijgt die een moord be
kennen. Dan hebben we de
grootste moeite om hen duidelijk
te maken dat ze het niet hebben
gedaan."
Om die reden geeft de politie niet
alle details van moordzaken aan
de kranten. Dan blijft er nog iets
over om bekentenissen te con
troleren. Niettemin komt het
voor dat mensen met verhalen
komen, die precies in de roos
schieten. Ze lezen iets in de krant
en knopen er zelf het een en an
der aan vast.
Tips zijn voor de politie belangrij
ker dan de techniek. De compu
ter biedt niettemin de laatste ja
ren wel meer hulp bij de oplos
sing van misdrijven. Zo kan de
computer bliksemsnel vaste
werkwijzen herkennen, signale
menten en vingerafdrukken ver
gelijken, lijsten bijhouden van
gezochte mensen en gestolen
goederen, nummers van gemerk
te bankbiljetten onthouden en
eigenaren noemen bij autokente
kens. Daar houdt het op.
Commissaris Blaauw: „Er is geen
computer die een moord oplost.
De rest klinkt aardig, maar het is
de vraag wat er in de computer
wordt gestopt. Een dader die
twee vingers mist, is een hard ge
geven. Maar krijgt de computer
ook informatie over hoe een cri
mineel een sjaggie draait en
rookt. Dat kan opeens heel be
langrijk zijn."
Als de computer werkelijk helpt,
zou het aantal oplossingen van
misdaden enorm hebben moeten
stijgen, zegt de commissaris. Dat
is niet gebeurd. Integendeel. Het
percentage oplossingen is ern
stig gedaald, terwijl de criminali
teit is toegenomen.
Handwerk
Blaauw vindt recherchewerk
handwerk. Hij duikt weer in zijn
roemrijk verleden. „Ik herinner
me dat we vroeger een stapel
processen-verbaal uit het archief
lichtten en gewoon nog eens
doorlazen. Dan kom je ook meer
details tegen."
Hij herinnert zich een reeks dief
stallen. Bij ieder proces-verbaal
werd de plaats van het misdrijf
op een kaart aangegeven met een
rode speld. Zo werd een drie
hoek van straten ontdekt met
daarin een concentratie.
„Toen we ter plekke gingen kijken,
bleek daar 's nachts de verlich
ting erg slecht te zijn. We gingen
posten en pakten de daders. Dat
kan een computer niet. Dat be
doel ik: handwerk".
"TT"
ii
Oud-rechercheur Baantjer: "De maatschappij
verhardt". (foto KJppa)
J.S. Bach
Uitvoering op
woensdag 18 april 1984
in de
STADSGEHOORZAAL
te Leiden
aanvang 19.15 uur
MEDEWERKENDEN:
Etena Vink Sopraan
Rita Dams All
Chris van Woerkom Tenor IEvangelist
Jos van der Lans Tenor
Cor Niessen Bas (Christuspartij)
Joep Bröcheler Bas
Ben de Ligt Viola da Gamba
Ada van der Bent - Orgel (continuo)
Wim van der Reijden - Orgel
Chr. Oratorium en Jongerenkoor "EX ANIMO"
Begeleiding: Gewestelijk Orkest voor Zuid-Holland
Het geheel onder leiding van: Wim de Ru.
Toegangsprijs: f 15,
Houders C.J.P. Paspoort en Pas 65 12,
Toegangskaarten verkrijgbaar bij Fa. C.C. Bender, Hogewoerd 90 te Leiden,
tel. 071-120097, en 's avonds aan de zaal.
Plaatsbespreken vanaf DONDERDAG 22 MAART van 10.00 tot 17.00 uur.
's Maandags gesloten.
Aangeboden door
LEIDSCH DAGBLAD
de meest gelexen hrant over wereld, stad en land
