71
WD bekritiseert
plannen Ruding
Voorstellen Biesheuvel
te simpel voor politiek
'Derde net kost
kijker 40 gulden
Ook Nijpels wil belastingverlaging
Centrumpartij
begint weer
kort geding
Bladen NDU verschijnen weer
Geen scherpe
aanpak loon
in natura
door fiscus
Kabinet ziet
af van prijs
op Postgiro
1 el ed 1
O 4 /O EfFektief8,57%
leidse spaarbank s
ZATERDAG 10 MAART 1984
HEINKENSZAND (GPD/ANP) - De WD houdt geeft de voorkeur aan belastingverla
ging boven verder terugdringen van het financieringstekort en heeft grote bezwaren
tegen een aantal door CDA-minister Ruding geopperde bezuinigingen. Dat zei frac
tieleider Nijpels gisteravond in het Zeeuwse Heinekenszand.
Hij noemde het voorstel de sprei
ding van de PTT niet te laten
doorgaan onaanvaardbaar en
pleitte voor een andere invulling
van het 1-julipakket, waarin
voorstellen worden gedaan tot
bezuinigingen op de uitkeringen.
"De last van het pakket mag niet
eenzijdig op de langdurig ar
beidsongeschikten worden ge
schoven", aldus Nijpels.
Hij voegde daar wel aan toe er van
uit te gaan dat er niet minder be
zuinigt mag worden. De WD-
leider gaat er vanuit dat het door
Ruding genoemde bedrag van 10
miljard gulden extra in 1985 op
'reële gronden' berust.
Nijpels maakte voorts duidelijk
dat niet getornd mag worden aan
de toegezegde lastenverlichting
voor het bedrijfsleven. Nog
steeds zijn de reserves van de be
drijven te laag, zei hij. Vergroting
van de reserves is nodig om de
investeringen weer te laten
groeien.
De WD-leider zei dat zijn wensen
tot gevolg hebben dat het tempo
van het terugdringen van het fi
nancieringstekort (nu circa 12
procent van het nationaal inko
men) moeilijker gehaald kan
worden, verlaging tot 7,5 procent
blijft nog wel uitgangspunt,
maar is niet langer heilig. Zoals
bekend heeft het kabinet ook
ALMERE (GPD) - Nauwelijks had
gistermiddag de president van
de rechtbank in Zwolle, mr. F. C.
Fliek, vonnis gewezen in het kort
geding dat de Centrumpartij had
aangespannen tegen het Almeer-
se raadslid Ben Fresco, of de
Centrumpartij kondigde al weer
aan bij monde van het Tweede-
Kamerlid Hans Janmaat, nieuwe
rechtszaken te zullen beginnen.
Fresco werd gisteren verboden
leden van de Centrumpartij
zwart te maken.
De Anne Frank Stichting een pro
ces in verband met de uitlatin
gen die Joke Kniesmeyer gister
middag voor de radio deed naar
aanleiding van het kort geding
tegen Fresco. Deze zal nogmaals
voor de rechter gesleept worden
en wel door de partijsecretaris
van de CP, dr. Mart Giessen, arts
bij de Gemeenschappelijke Me
dische Dienst in Leiden.
Mr. E. ter Hark verklaarde gister
middag onmiddellijk na de uit
spraak van de Zwolse president,
dat uit dit vonnis duidelijk blijkt
dat de president de uitlatingen
van Fresco over de banden van
de CP met extreem rechtse orga
nisaties bewezen acht. „Alleen
had Fresco de uitlatingen niet
mogen doen op de wijze waarop
hij dit gedaan heeft. Als de Anna
Frank Stichting de uitlatingen
had gedaan, dan was het proces
zonder meer gewonnen", aldus
Ter Hark.
Ook Joke Kniesmeyer van de An
na Frank Stichting voelt de uit
spraak van Fliek zo aan. Zij ver
waarde gistermiddag voor de ra
dio dat de CP een schijnoverwin
ning op Fresco heeft behaald
Veel belangrijker zaken heeft, in
haar ogen, de CP verloren. Zo
staat nu volgens de woordvoer
ster van de Anna Frank Stichting
het onomwonden vast dat de CP
banden heeft met extreem
rechtse organisaties.
voor dit jaar gekozen voor lasten
verlichting in plaats van vermin
dering van het tekort. Daarmee
moet de consumptie in de ko
mende jaren op peil gehouden
worden.
Met zijn uitspraken heeft Nijpels
hetzelfde standpunt ingenomen
als CDA-fractieleider De Vries
eerder deze week. Beiden pleit
ten voor doorvoering van de
voorgenomen bezuinigingen,
maar willen de neerdrukkende
werWng hiervan op de economi
sche groei beperken.
Nijpels betreurde het dat inmid
dels de discussie over de begro
ting voor 1985 is opgelaaid. Ook
waarschuwde hij 'individuele be
windslieden' om niet in het
openbaar te rammelen met por
tefeuilles. Wel gelooft hij begrip
kan bestaan voor de geweldige
problemen op sommige departe
menten.
Zoals bekend hebben minister
Deetman (onderwijs) en staatsse
cretaris Scherpenhuizen (ver
keer en waterstaat) geweigerd te
voldoen aan door minister Ru
ding (financiën) voorgestelde ex
tra bezuinigingen.
HILVERSUM (GPD/ANP) - „Een verhoging van de omroepbijdrage met
zes of zeven gulden per jaar voor een derde net, waar het CDA nu over
praat, is ten ene male onvoldoende", aldus NOS-programmacommissa-
ris Spaan gisteren in de vergadering van het NOS-bestuur. „Dat zou
misschien net genoeg zijn voor de financiering van de technische facili
teiten, maar als er ook nog kwalitatief verantwoorde programma's voor
gemaakt moeten worden, zou zo'n verhoging minstens 20, maar ver
moedelijk eerder 40 gulden per jaar moeten bedragen", zo verklaarde
de programmacommissaris. Hij waarschuwde zijn collega's voor het
accepteren van een zendtijduitbreiding zonder dat daar voldoende fi
nanciële middelen voor bestaan.
De twijfels van de NOS-bestuurder werden onderstreept door zijn collega
Van Wijk, de verantwoordelijke commissaris voor het facilitair bedrijf.
Deze benadrukte, dat zowel het landelijke zendernet, het PTT-distribu-
tienet als de „uitzendstraat" in Hilversum, nodig voor een derde net,
nog in z'n geheel gebouwd moeten worden.
Met wat kunstgrepen, zoals het in functie laten van reeds afgeschreven
zenders, zou mogelijk sneller begonnen kunnen worden dan nu ver
wacht wordt, maar Van Wijk noemde begin '87 de vroegste termijn
waarop aan een derde net te denken valt. Dit terwijl het CDA in ieder
geval in '86, voor het einde van de zittingsperiode van dit kabinet, een
begin wil maken met het derde net. Ook commissaris Van Wijk wees op
de hoge kosten van investeringen die met een derde net gepaard gaan.
Abonnee-tv
Het kabinet houdt intussen vast aan zijn standpunt dat de omroepen niet
thuishoren op de komende abonnee-tv. Het "door elkaar klutsen" van
publieke omroeporganisaties en bedrijfsleven wijst het kabinet van de
hand. Premier Lubbers zei dat gisteren na afloop van het kabinetsbe
raad.
PvdA en CDA zijn donderdag overeengekomen om een derde tv-net
(CDA-wens) in het leven te roepen in ruil voor toegang van de omroep
organisaties tot de abonnee-tv (PvdA-wens).
Premier Lubbers vindt desondanks dat het derde net in de visie van de
PvdA/CDA-motie het compromis van donderdag minder pijnlijk is
dan wat het CDA eerst wilde, namelijk louter een derde net dat bediend
zou worden door de omroeporganisaties en de NOS.
GROOT AMMERS - Het ooievaarsechtpaar uit Groot Ammers heeft aan één nest kennelijk niet genoeg. Boven
op de giek van de hijskraan is het tweetal druk bezig een tweede nest te bouwen. Vogelkenners noemen de
uitgekozen plaats uniek. (foto ANP)
ROTTERDAM (GPD) - De dagbla
den Algemeen Dagblad, NRC
Handelsblad, Vrije Volk, Rijn en
Gouwe en Dordtenaar zijn van
daag weer verschenen. Gisteren
kwamen deze kranten niet uit als
gevolg van een conflict tussen
het grafisch personeel en de di
rectie van de Nederlandse Dag
blad Unie (NDU), waar deze
kranten worden uitgegeven.
De grafici en ander technisch per
soneel onderbraken donderdag
avond en gisteren het werk om te
discussiëren over de gevolgen
van de invoering van een tekst-
verwerkend systeem (beeld
schermen en zetcomputers). Vijf
tig arbeidsplaatsen zullen daar
door moeten verdwijnen. Met na
me het personeel van de afdelin
gen teletype, correctie en op
maak vrezen ontslagen.
De nota die de directie daarover
had opgesteld, leidde tot grote
onrust onder het technisch per
soneel. Klaas de Jong, voorzitter
van de ondernemingsraad: „De
mensen die een andere baan bin
nen het concern krijgen aange
boden, lopen het risico dat hun
salaris in het meest extreme ge
val met 30 tot 40 procent achter
uit gaat. Ze verliezen namelijk
hun ploegentoeslag en een extra
garantieloon".
Met de werkonderbreking, die niet
werd gesteund door de grafische
bonden, wilden de werknemers
van de directie de garantie af
dwingen dat er geen gedwongen
ontslagen zullen vallen. De direc
tie heeft vrijdagmiddag na lang
durig overleg de nota ingetrok
ken. Het technisch personeel be
sloot daarop weer aan het werk
te gaan.
De directie zal nu een nieuwe nota
opstellen. Het overleg daarover
met de ondernemingsraad zal
volgende maand plaatsvinden.
DEN HAAG (GPD) - Staatssecreta
ris Koning (financiën) ontkent
dat de belastingdienst een ver
scherpte controle uitvoert op het
verstrekken van kostenvergoe
dingen en loon in natura door
werkgevers. Er bestaan ook geen
richtlijnen aan de belasting
dienst om deze vergoedingen
harder aan te pakken.
Koning schrijft dit in antwoord op
vragen van het WD-Tweede-Ka-
merlid De Grave. Volgens de
staatssecretaris is in het alge
meen sprake van een verscherp
te controle van de belasting
dienst op aangiften. Omdat in
toenemende sprake is van het
onbelast verstrekken van voor
delen aan werknemers, komen
ook meer van dergelijke gevallen
aan de oppervlakte.
Veelal gaat het daarbij om niet als
inkomen opgegeven bedragen
van 500 gulden of meer, zowel in
de vorm van kostenvergoedin
gen als van loon in natura. Ko
ning zegt toe een onderzoek te
zullen instellen naar de wense
lijkheid en de mogelijkheid voor
het verstrekken van dergelijke
vergoedingen nieuwe normen op
te stellen.
Daarbij zou ook worden bezien of
het zinvol is een bepaald bedrag
aan kostenvergoedingen of loon
in natura belastingvrij te laten.
Koning wijst er wel op dat een
algemene vrijstelling van bij
voorbeeld 500 gulden de schat
kist te veel geld zal kosten.
Koning benadrukt dat een werkge
ver die een naheffing krijgt om
dat hij heeft nagelaten loonbelas
ting of kostenvergoedingen in te
houden, die belasting alsnog op
zijn werknemers mag verhalen.
Doet hij dat niet, dan kunnen de
werknemers worden aangespro
ken, omdat zij een loonvoordeel
hebben gehad waarover toch be
lasting en premies verschuldigd
zijn.
Effectenhandel
Het kabinet wil vanaf 1 januari
1985 de handel in dubieuze effec
ten en termijncontracten beper
ken. Dit blijkt uit een nieuwe
versie van de tijdelijke wet effec
tenhandel, die inmiddels voor
advies naar de Raad van State
gezonden is. De wijzigingen zijn
aangebracht na advies van de
Raad en de commissie Geelhoed,
die deze week haar eindrapport
uitbracht.
Uit berekeningen van het ministe
rie van financiën bfijkt dat de af
gelopen twee jaar in totaal f 100
miljoen gemoeid is geweest met
beleggingen met een frauduleus
karakter. In deze periode werd
ook een sterke groei geconsta
teerd van het aantal bedrijven
dat het publiek benadert met
min of meer dubieuze beleg
gingsaanbiedingen.
DEN HAAG (ANP) - Op voorstel
van staatssecretaris Scherpen
huizen van verkeer en waterstaat
heeft de ministerraad vrij dag
middag besloten af te zien van
een tariefheffing voor het ge
bruik van girobetaalkaarten. Dit
heeft het ministerie van verkeer
en waterstaat vrijdagmiddag
meegedeeld. Het besluit is, aldus
de mededeling, genomen op
grond van de zeer recent bekend
geworden cijfers over het ver
moedelijke verlies van de post
cheque- en girodienst in 1983.
PRIJZEN De prijzen zijn van
midden januari tot midden fe
bruari met een half procent ge
stegen. Het prijsindexcijfer ging
in deze periode van 118,2 naar
118,8.
ADVERTENTIE
De rente wordt maandelijks op uw
bankgirorekening gestort Looptijd
5 of 10 jaar. Min storting f15.000,-
Rente: 010/
DE DICHT BIJ HUISBANK
DEN HAAG - Na elke kabinets
formatie klinkt weer de kritiek
op over de gang van zaken in de
voorbije periode. De formatie
duurde te lang, het regeerak
koord is te gedetailleerd, en er
gebeurt - ondanks de toegeno
men openbaarheid - nog teveel in
rokerige achterkamertjes.
Die kritiek is altijd vrij alge
meen, en de deze week gepresen
teerde voorstellen van de staats
commissie-Biesheuvel om het
formatieproces korter en over
zichtelijker te maken, lijken
daarom op het eerste gezicht
sympathiek.
Geen maandenlange formaties
meer, de politici worden al na
een paar weken gedwongen de
door
Hans de Bruijn
binnenkamertjes te verlaten, de
formateur verschijnt in het parle
ment om publiek verantwoor
ding voor zijn daden af te leggen.
En het volk kan alles direct mee-
volgen.
Biesheuvel en zijn commissie
vinden het vreemd dat in ons
land, waar zoveel aan regeltjes is
gebonden, juist dit belangrijkste
politieke proces volgens het vrije
spel der krachten kan verlopen.
Met alle - in veler ogen nadelige -
gevolgen vandien.
Zo'n voorstelling van zaken
heeft de charme van de eenvoud.
Alsof alles beter zal gaan als het
formatieproces aan een aantal
wettelijke regels wordt gebon
den. Maar politieke zeden, en
daar hebben we het over, laten
zich niet zo gemakkelijk veran
deren.
De kern van wat we maar even
Biesheuvels voorstel zullen noe
men, is dat de nieuwgekozen
Tweede Kamer al drie weken na
de verkiezingen (één week na
eerste samenkomst) een forma
teur, tevens beoogd premier
voordraagt bij het staatshoofd.
Op dat moment moeten de sa
menstelling van de coalitie en de
hoofdlijnen van het te voeren be
leid al vaststaan.
Daarover moet in de voorafgaan
de drie weken onderhandeld zijn
door de fractieleiders van de par
tijen. Zonder leiding van een in
formateur weliswaar, maar daar
tegen mag geen bezwaar be
staan. Politici zijn geen kleu
terklasje en wat zij het hele jaar
door zonder leiding kunnen zijn
Oud-premier Biesheuvel: 'par
lement geen kleuterklas', (foto anpj
zij niet ineens na verkiezingen
verleerd.
De formateur moet vervolgens in
korte tijd het definitieve rege
ringsprogramma opstellen, liefst
in nauwe samenwerking met (de)
kandidaat-ministers. Daarna legt
hij voor zijn werkzaamheden
verantwoording af aan de Twee
de Kamer.
Objectief gezien biedt dit sys
teem tal van voordelen. Zo ver
dwijnt het ondoorzichtige insti
tuut van de aan niemand publiek
verantwoording verschuldigde
informateur. Zijn het immers
niet de informatieperiodes die de
kabinetsformaties het meest
hebben vertraagd?
Vroeger was er zelden meer dan
één informateur, in 1981 opereer
den er zelfs drie tegelijk. De be
langrijkste reden daarvoor is het
gebrek aan vertrouwen tussen de
grote politieke partijen. Elke
fractie wil zijn eigen waakhond.
Het is hetzelfde wantrouwen dat
telkens weer leidt tot die tot in
detail geregelde regeerakkoor
den.
Maar dat wantrouwen verdwijnt
natuurlijk niet ineens door een
nieuwe procedure voor de kabi
netsformatie af te spreken. En
daarmee zijn we meteen bij de
kern van het punt waarom Bies
heuvels ideëen misschien toch
niet zo goed zijn.
Biesheuvel gaat er immers van
uit dat de verantwoordelijke po
litici in de drie weken na de for
matie inderdaad overeenstem
ming weten te bereiken over de
samenwerking en over de hoofd
lijnen van een programma. Dat
kan best voorkomen (de formatie
in 1982 verliep redelijk snel),
maar een andere gang van zaken
is, de luimen van onze politici
kennende, niet moeilijk voor te
stellen.
Biesheuvel heeft zich bijvoor
beeld niet druk gemaakt over de
vraag wat er gebeurt wanneer de
partijen er na drie weken nog
niet uit zijn. Dat is toch denk
baar, nietwaar? Biesheuvel rede
neert simpel: dat mag niet, ze
móeten er uit zijn.
Maar hij, zeker hij, zou toch moe
ten weten dat politici zich niet
graag dit soort beperkingen op
(laten) leggen. En dat houdt in
dat dan óf de periode van drie
weken - in strijd met de wet die
Biesheuvel wil - wordt verlengd,
óf dat - omdat het nu eenmaal
moet - toch maar een formateur
wordt aangewezen.
Het is allerminst denkbeeldig
dat die persoon vervolgens, for
mateur zijnde, gaat functioneren
als een informateur om het werk
voort te zetten dat de fractielei
ders in de voorgaande drie we
ken niet hebben kunnen afma
ken. En omdat Biesheuvel de
formateur géén tijdslimiet wil
opleggen, kan daarna het aloude
(in)formatiespel weer in volle he
vigheid losbarsten.
De kans dat zo'n formateur dan
al informerende mislukt is aller
minst denkbeeldig. Maar niet al
leen mislukt dan de formateur,
maar ook de beoogde premier.
Het lijkt teveel gevraagd van po
litieke partijen om hun leiders
aan dat risico bloot te stellen.
Een duidelijke verkiezingsuit
slag hoeft bovendien lang niet al
tijd een steuntje in de rug te zijn.
Kijk maar naar 1977 toen de
PvdA een grote verkiezingsover
winning boekte en iedereen - van
links tot rechts - het er over eens
was dat Joop den Uyl meteen
formateur moest worden. De ver
kiezingen wezen immers slechts
naar één coalitie.
De geschiedenis is bekend: het
resultaat was de langste en moei
zaamste formatie uit de geschie
denis. En de oorzaken, een arro
gante houding van een winnaar,
een dwarsliggende partijraad of
de tegenzin van een verliezer,
kunnen niet worden wegge
poetst door beide te dwingen het
binnen drie weken eens te wor
den.
Het gevolg zou zijn een in de
haast in elkaar getimmerd, mo
gelijk instabiel kabinet, waarvan
de levensverwachtingen niet
hooggespannen kunnen zijn. Bo
vendien kan door het ontbreken
van goede programmatische af
spraken tussentijds politiek
overspel een stuk gemakkelijker
worden.
Biesheuvel noemde zijn voor
stellen deze week „second best".
Best noemde hij de gekozen mi
nister-president of de gekozen
formateur en verkiezingen vol
gens het districtenstelsel. Daar
zou veel voor te zeggen zijn,
maar dat betekent een zo ingrij
pende wijziging van ons staat
kundige stelsel dat daar voorlo
pig niet aan te denken valt.
Volgens Biesheuvel zijn de poli
tici er „niet rijp" voor. Gezien de
reacties geldt dat echter ook voor
zijn voorstellen. Dat is niet ver
rassend als we weten dat Bies
heuvels rapport niet de eerste
vingeroefening op dit terrein is.
De staatscommissie Cals-Donner
adviseerde vijftien jaar geleden
al in die richting en in 1971 nam
de Tweede Kamer zelfs een mo
tie-Kolfschoten aan waarin werd
voorgesteld een formateur voor
te dragen. Het kwam er echter
niet van, omdat de partijen te
veel van mening verschilden
over het simpele „wie?"
Biesheuvel zei deze week het
„bedenkelijk" te vinden als de
politici zijn voorstellen nu af
doen met alleen maar een „nee"
zonder alternatieven aan te dra
gen. In elk geval mogen we niet
op de oude voet verder gaan, zei
hij. Een opvatting die voor be
strijding vatbaar is.
Het systeem zoals wij dat nu ken
nen is misschien toch zo slecht
nog niet, al zijn natuurlijk altijd
verbeteringen mogelijk. De ver
vroeging van de verkiezingsda
tum naar eind maart bijvoor
beeld, om het nieuwe kabinet de
kans te geven zelf de nieuwe be
groting op te stellen. Alleen die
mogelijkheid zal voor veel politi
ci al aantrekkelijk genoeg zijn
om te willen proberen vóór de
zomer klaar te zijn met de forma
tie.
Ook het betrekken van kandi
daat-ministers bij het opstellen
van het regeerakkoord kan een
verbetering zijn. Voorts kan de
verantwoording van (informa
teurs aan de Tweede Kamer be
ter worden geregeld, zodat infor
mateurs niet alleen via de pers
publiekelijk hun bevindingen
mededelen.
En waarom zou bijvoorbeeld niet
ook een informateur door de Ka
mer kunnen worden voorgedra
gen? Ook dat kan de positie van
de koningin wat vergemakkelij
ken, zoals Biesheuvel nu met zijn
voorstel voor afschaffing van de
informateurs beoogt.
Er zijn dus nog heel wat andere
mogelijkheden om het formatie
proces te stroomlijnen. Het is in
elk geval te simpel om, zoals
Biesheuvel deed, kritiek op zijn
voorstellen af te doen met de
kwalificatie „behoudzucht".
