Landbouwprobleem
bedreigt EG-top
Gedwongen ontslagen onvermijdelijk
Braks pessimistisch gestemd
Uitvoer
koeien
weer
Dierenbescherniing wil
verbod biggenbatterij
Kok ziet kans voor
milder 1-julipakket
Meevaller
bij giro?
Ruding: stoppen met
spreiding van PTT
Ondanks winstherstel bij Unilever-bedrijven
Al voor f395,- h krvon-ofbrugdeel!
Cl Rehadent b.v.
WOENSDAG 7 MAART 1984
BRUSSEL (ANP) "Een tweede Athene (dat wil zeggen het volledig mislukken van een
Europees topgesprek) sluit ik zeker nog niet uit". Tot die uitspraak kwam gisteren in
Brussel de Nederlandse minister van Landbouw, Braks, nadat hij met zijn collega's uit
de andere EG—lidstaten opnieuw twee dagen had gesproken over nieuwe Europese
landbouwprijzen en oplossingen voor de grote problemen waarvoor de Europese land
bouw zich geplaatst ziet.
Economie i
Zijn pessimistische uitlating ba
seerde Braks vooral op het feit
dat de "standpunten van de
EG-landen over de in de melk-
sector te bereiken oplossingen er
niet soepeler op zijn geworden"
„Wat de melk betreft zijn we nog
ver van huis", zo luidde zijn con
clusie. Zondagmiddag om drie
uur komen de Europese land
bouwministers opnieuw in Brus
sel bijeen voor wat dan lijkt een
marathon-vergadering te zullen
gaan worden.
Wat de melk betreft is men het er
in de landbouwraad nu wel over
eens dat de totaal te produceren
hoeveelheid teruggeschroefd
moet worden tot 97,2 miljoen
ton. Het grote probleem is dat
nogal wat landen (Ierland voor
op, maar ook Luxemburg, Italïe
en Griekenland) uitzonderingen
op de produktiebeperking wen
sen die dan ten koste moeten
gaan van de andere EG-lidsta-
ten.
Nederland wijst zulke uitzonderin
gen radicaal van de hand. Neder
land wil ook dat de toekomstige
produktiebeperking per melkbe-
drijf wordt vastgesteld. Die Ne
derlandse eis doet op zijn beurt
die lidstaten pijn, die een maxi
male produktie per land (Frank
rijk) of per regio (Denemarken)
willen vaststellen. "Mijn hoogste
prioriteit blijft, dat er geen discri
minatie komt tussen producen
ten in verschillende lidstaten",
aldus Braks.(w.v.)
Braks is over een goede afloop van
het komende topgesprek ook
nog lang niet gerust, omdat alle
problemen in de EG nog steeds
met elkaar verbonden zijn: die
van de landbouw met het vraag
stuk van de uitbreiding van de
Gemeenschapsfinancïen en dat
weer met de moeilijkheden die
Warner
Als het aan de Amerikaanse autori
teiten ligt kunnen Warner Com
munications Inc. en Polygram
Records Inc. hun fusieplannen
wel vergeten. In Washington
vreest men dat de concurrentie
op de markt voor grammofoon
platen en muziekbanden in de
VS teveel te lijden zal krijgen
door het ontstaan van de groot
ste maatschappij op dit gebied in
en buiten de VS.
De Federal Trade Commission
(FTC), een instelling van de
Amerikaanse regering die op de
naleving van de anti-monopolie-
wetten moet letten, heeft gister
avond laten weten dat zij zich tot
de rechter zal wenden met het
verzoek om de fusie te verbie
den. Vier van de vijf leden van de
commissie verklaarden zich te
gen de belangenbundeling. Al
leen voorzitter James Miller had
er geen bezwaar tegen.
Gas en olie
De oliemaatschappij Mobil zoekt
in het gebied tussen Utrecht en
de Loosdrechtsë plassen naar
gas en olie. TNO zal in opdracht
van Mobil tot 15 maart de bodem
van dit gebied door middel van
boringen en seismisch onder
zoek onderzoeken op mogelijke
gas- of olievoorraden, zo heeft
een woordvoerster van Mobil
gisteren meegedeeld.
TNO zal onderzoek verrichten op
het gebied van de gemeenten
Maarssen, Maartensdijk, De Bilt
en Baarn. Volgens Mobil zal bij
het onderzoek zorgvuldig reke
ning worden gehouden met het
vogelbroedgebied in deze regio.
Het onderzoek moet voor 15
maart klaar zijn, omdat vanaf die
datum de rust in het broedge
bied moet zijn gewaarborgd.
BRUSSEL (ANP) - Begin volgen
de week zullen er geen beper
kende maatregelen meer zijn
voor de export van Nederlandse
koeien naar andere EG-landen.
In het permanent veterinair co
mité van de EG is namelijk giste
ren unaniem ingestemd met het
opheffen van alle beperkende
de Britten maken over hun bij
drage aan de EG-kas in Brussel.
Michel Rocard, de Franse raads
voorzitter, maakte er op zijn
persconferentie geen geheim van
dat hfj meent dat de landbouw
problemen „niet binnen het hui
dige begrotingskader op te los
sen vallen". Met andere woorden
wat men op landbouwgebied
ook tracht te bezuinigen, er zal
altijd meer geld nodig zijn dan de
rond 42 miljard gulden die men
dit jaar voor de Europese land
bouw heeft voorzien. Als men
weet dat Duitsland en het Ver
enigd Koninkrijk weigeren om
meer geld voor de EG ter be
schikking te stellen indien er
geen rêele landbouwbezuinigin-
gen komen, dan ziet het er voor
het aanstaande Europese topge
sprek somber uit.
Ondanks uitspraken van Braks
was hij niet alleen maar pessi
mistisch. In de landbouwraad
had hij ook "een grote mate van
bereidheid om tot conclusies te
komen, geproefd". Ook zei hij
„we zijn nog nergens, maar het is
niet de eerste keer dat ik zoiets
moet meedelen vlak voordat er
toch besluiten vallen".
Artsenstaking
zijn sinds vandaag in staking. De
actie geldt voorlopig 24 uur. In
januari waren de ziekenhuis
artsen ook al in staking gegaan.
Deze actie duurde toen 12 dagen.
DEN HAAG (ANP) - De Neder
landse vereniging tot bescher
ming van dieren vindt dat op
korte termijn de zogenoemde
batterij-kooien voor jonge big
gen moeten worden verboden. In
plaats daarvan wil zij dat dieren
die net bij de moeder zijn wegge
haald, 'gespeende biggen', wor
den ondergebracht in hokken
met stro en voldoende licht. In
het kader van de nieuwe gezond
heids- en welzijnswet voor die
ren kan de overheid regels stel
len aan de huisvesting van jonge
biggen.
Dat is de mening van de studie
commissie intensieve veehoude
rij van de dierenbescherming.
Zij heeft haar bevindingen neer
gelegd in haar gisteren gepubli
ceerde rapport gespeende big
gen. Het is het negende rapport
van de commissie over de inten
sieve veehouderij. In die rappor
ten werd onder andere de situa
tie in de varkens-, kalver- en
pluimveemesterij en de melk
veehouderij doorgelicht. In de
commissie hebben zowel des
kundigen op het gebied van die
renwelzijn als landbouwecono
mie zitting, ook maakt een offi
cier van justitie deel uit van de
commissie.
De commissie komt tot de conclu
sie dat er geen reden is biggen te
spenen op een leeftijd van min
der dan vijf weken. Vlakke batte
rij-kooien waarin de dieren ver
volgens worden ondergebracht
zijn voor hun welzijn onaan
vaardbaar. "Typerend voor dit
systeem zijn de roostervloeren,
duisternis, ruimtegebrek en het
ontbreken van stro". De commis
sie adviseert drie alternatieve
huisvestingssystemen. Het in het
donker houden van biggen
noemt zij ontoelaatbaar. Alle
stallen voor biggen moeten voor
zien zijn van voldoende ramen.
Bij het trekken van haar conclu
sies heeft de commissie niet al
leen gekeken naar het welzijn
saspect, maar ook rekening ge
houden met de economische ge
volgen voor de varkenshouderij.
Gezien de grote economische be
langen die op het spel staan is er
volgens de dierenbescherming
bij de invoering van nieuwe huis
vestingssystemen grote behoed
zaamheid vereist. Er zou een
overgangsregeling moeten ko
men. Bestaande bedrijven zou
den binnen tien jaar aan de nieu
we eisen moeten voldoen. Als die
hun stallen vernieuwen zou een
termijn van vijf jaar moeten gel
den. Voor nieuwe bedrijven zou
den de regelingen moeten gelden
een jaar na afkondiging via een
algemene maatregel van bestuur
in het kader van de gezondheids
wet.
Op de foto (ANP) is duidelijk te
zien hoe de biggen als het ware
op elkaar worden gestapeld in
hun kooien.
bepalingen die er bestonden als De artsen b t h sta{jng
Cfpvnltr van hpt unnrlfnmen van 6
het inkrimpingsplan voor de ge
nationaliseerde ziekenhuizen te
gen te gaan. De regering wil de
gezondheidszorg in Griekenland
decentraliseren en het aantal art
sen in de provincie uitbreiden.
Dat laatste zou ten koste gaan
van de grote staatsziekenhuizen.
AMSTERDAM (ANP) - FNV-
voorzitter Wim Kok meent dat er
binnen het kabinet enige bereid
heid bestaat om de bezuinigin
gen op de sociale uitkeringen per
1 juli zo te wijzigen dat ze voor de
vakbeweging aanvaardbaar wor
den. Hoewel het volgens hem
"moeilijk te taxeren is" wat het
kabinet uiteindelijk zal besluiten
heeft de. FNV op basis van het
gesprek dat vorige week met een
kabinetsdelegatie plaatsvond
wel de indruk gekregen dat een
"pragmatische invulling" van
het 1-julipakket bespreekbaar is.
Dit zei Kok gisteren op een pers
conferentie in Amsterdam,
[et kabinet heeft volgens hei
kend dat de alternatieven die de
FNV heeft aangedragen voor de
1-juli bezuinigingen voor in ieder
geval 400 mihoen gulden hard
zijn. De vraag is nu of de regering
ook bereid is om van dit alterna
tief gebruik te maken. Daar zal
nog voor het eind van deze
maand over besloten worden, zo
heeft de FNV vernomen.
De 400 miljoen gulden alternatieve
bezuinigingen bestaan voor 260
miljoen uit een eenmalige bezui
niging op de werkwijze van de
sociale fondsen, en voor de rest
grotendeels uit het aftoppen van
ziekteuitkeringen die hoger zijn
dan het normaal verdiende net
to-loon.
De FNV heeft uit de contacten met
de regering ook de indruk over
gehouden dat het niet de bedoe
ling van het kabinet is om het
half procent, dat van de bezuini
gingsoperatie op de ambtenaren,
trendvolgers en uitkeringen per
1 januari jongstleden werd afge
haald, per 1 juli weer te verhalen
op de uitkeringen. Het kabinet
heeft volgens Kok oog voor de
koopkrachtproblemen, die zou
den ontstaan door het extra kor
ten van dit bedrag - het gaat om
170 miljoen gulden - alleen op
de uitkeringen.
De FNV baseert de hoop dat er een
redelijk alternatief voor het 1-ju
lipakket op tafel komt voor een
belangrijk deel op de opstelling
van het CDA. De vakcentrale
heeft deze maand nog een ge
sprek met een zware delegatie
van de grootste regeringspartij.
Het CDA is er niet van overtuigd
dat de kortingen op de uitkerin
gen per 1 juli koste wat kost moe
ten doorgaan, en ook binnen het
kabinet is dit geen dogma meer,
zo is de indruk van Kok. Het
CDA is er zelf nog niet uit hoe
een nieuw uitkeringenstelsel er
uit moet komen te zien, aldus de
FNV-voorzitter. Een ingrijpend
"voorschot" op de stelselherzie
ning als het huidige 1-julipakket
maakt het onmogelijk om tot een
zorgvuldige benadering van de
stelselherziening te komen, niet
alleen voor de FNV, maar ook
voor het CDA, zo meent Kok.
De FNV-voorzitter stelde nog eens
met nadruk dat het ongewijzigd
doorvoeren van het 1-juhpakket
voor de FNV onaanvaardbaar is.
De kortingen hebben vooral voor
mensen met langlopende uitke
ringen "catastrofale" gevolgen,
aldus Kok.
KLM
De KLM en de Argentijnse lucht
vaartmaatschappij Aerolineas
Argentinas zijn het in principe
eens geworden over een hervat
ting van de KLM-vluchten naar
en van Buenos Aires. Het is nu
aan de Argentijnse autoriteiten
een beslissing te nemen over de
overeenkomst die tussen de
maatschappijen is bereikt. Dit
heeft een woordvoerder van de
KLM gisteren bevestigd. Aange
nomen wordt dat de Argentijnse
overheid de goedkeuring aan de
KLM niet zal onthouden.
Op 30 juni 1982 moest de KLM
stoppen met de vluchten van en
naar de Argentijnse hoofdstad.
De Argentijnse militaire regering
schortte de landingsrechten van
de KLM op, wegens wat werd ge
noemd "de herhaalde steun van
Nederlandse zijde binnen de EG
boycot-actie tegen Argentinië",
waarmee de EG in het Falkland-
conflict de kant van Groot-Brit-
tannië koos.
Staking
In het zuiden van Yorkshire (Enge
land) zijn gisteren 14.000 mijn
werkers in staking gegaan. Vrij
dag volgen de overige 42.000
mijnwerkers in Yorkshire. Ook
de leiders van de Schotse mijn-
werkersbond hebben hun 14.000
leden opgeroepen het werk vrij
dag neer te leggen.
De leider van de mijnwerkers, Ar
thur Scargill en de nationale uit
voerende raad van de nationale
mijnwerkersbond (NUM) komen
morgen bijeen om over een alge
hele staking in de mijnbouw te
praten. De afgelopen tweeëneen
half jaar hebben zij al twee maal
aangedrongen op een algehele
mijnwerkersstaking, maar beide
keren stemden de leden tegen.
gevolg van het voorkomen van
mond- en klauwzeer in ons land.
Bij de varkens ligt de zaak nog an
ders. Op 12 maart is er weer een
bijeenkomst van het comité en
daar zal bezien worden hoe het er
dan bij staat met de varkenspest
in ons land. Dat betekent dat Ita
lië, dat begin deze week zijn
grenzen sloot voor Nederlandse
varkens uit geheel Gelderland en
Noord-Brabant, die maatregel
nog minstens tot volgende week
zal handhaven.
In het veterinair comité vond men
gisteren dat de mond- en klauw-
zeersituatie in ons land zich zo
gunstig heeft ontwikkeld dat alle
beperkende maatregelen in de
Gemeenschap ten aanzien van
Nederland opgeheven kunnen
worden. Dat besluit moet nog ad
ministratief verwerkt worden.
Maar in Brussel aanwezige Ne
derlandse deskundigen waren
van mening dat de beperkingen
begin volgende week zeker zul
len zijn opgeheven.
DEN HAAG (ANP) - De Twee
de-Kamerleden Engwirda
(D'66) en Van der Doef (PvdA)
hebben staatssecretaris Scher-
penhuizen gevraagd of het waar
is dat er sprake is van een finan-
nue— "prf^l'rodicnsf6enRfiks Enveloppen die meestal niet meteen worden geopend" De inhoud is bekend: een aangiftebiljet van de belasting.
postspaarbank Dit zou het ge VooT velen is de invullin9 daarvan een jaarlijks terugkerende verschrikking. Vandaar dat er deze maand op
volg zijn van onder meer meeval enkJle P.'aatsen inatracliebije.
lende rente-ontwikkelingen en ander uit de doeken doen. Ook
een daling van het personeelsbe
stand.
Indien van een verlies bij de PCGD
over 1983 geen sprake is ontvalt
wellicht de door de regering ge
hanteerde argumentatie aan het
besluit om voor het gebruik van
de blauwe betaalkaart 12,50 gul
den per jaar te gaan heffen, me
nen deze kamerleden, die deze
vragen beantwoord willen zien
tijdens het mondelinge vrage
nuurtje in de Tweede Kamer.
Middenstanders en banken, ook ROTTERDAM (ANP/GPD) - Bij
DEN HAAG (GPD) - Minister Ruding van financiën wil dat honderd
miljoen gulden bezuinigd wordt door te stoppen met de PTT-spreiding
naar Groningen. Hij heeft de ministerraad voorgesteld om de spreiding
te schrappen van de begroting vanaf volgend jaar. Dat levert in 1985
dan 50 miljoen gulden op. In 1986 kan eveneens 50 miljoen gulden
worden bezuinigd als van de PTT-spreiding wordt afgezien.
Het schrappen van deze post gedurende twee jaar wordt door Ruding
voorgesteld in een geheime brief van de bewindsman aan de collega's
in het kabinet. Onder de post verkeer en waterstaat staat „beëindiging
van de spreiding van de Centrale Directie van de PTT" opgevoerd als
een suggestie.
Vorig jaar heeft de werkroep van ambtenaren van het ministerie van
financiën eveneens voorgesteld om af te zien van de spreiding van de
PTT. Na discussies in het kabinet werd toen echter juist geld voor de
PTT-spreiding opgevoerd en ook extra geld uitgetrokken voor de bouw
van rijksdiensten in Veendam en Winschoten. Het voorstel van Ruding
om de PTT-spreiding te stoppen is nu dan ook een herhaling van het
geen zich een jaar geleden manifesteerde.
In de brief van Ruding aan het kabinet dat een conceptvoorstel is, aldus
het ministerie, staat overigens nog een post bezuinigingen opgevoerd
die de spreiding van rijksdiensten in algemene zin betreft. Het gaat
over de post van 6 miljoen per jaar die minder uitgegeven zou kunnen
worden door de minister van binnenlandse zaken. Het schrappen van
deze 6 miljoen per jaar is mogelijk omdat minder aan wachtgelden en
aan herplaatsing zou worden uitgegeven.
Acties douane Italië beperkt
RIJSWIJK (ANP) - De nieuwe
stakingsactie van de Italiaanse
douane wordt alleen gevoerd aan
de grensovergangen bij Aosta en
de Mont Blanc. De nationale or
ganisatie beroepsgoederenver-
ring. Deze vakorganisatie is een
van de kleinste, zegt de NOB. De
Italiaanse regering stelt een aan
tal maatregelen voor dat het
werk van de douane vloter moet
doen verlopen.
voer wegtransport (NOB) heeft Aan de actieoproep van de vakbon-
den van de Italiaanse douaniers
wordt voorlopig beperkt gehoor
gegeven. Uit navraag aan de be
langrijkste grensovergangen is
gebleken dat de douane in Ponte
Chiasso en de Mont Blanc giste
ren vanaf 14.00 uur "volgens
voorschrift" hadden gewerkt.
Volgens deze organisatie van
transportondernemers is slechts
een van de zes Italiaanse vakbon
den van douanebeambten tegen
de wetsvoorstellen van de rege-
wel zakelijke rekeninghouders
genoemd, moeten opdraaien
voor de heffing op girobetaal
kaarten. Laat hen per overge
boekte girobetaalkaart een kwar
tje betalen. Daarmee wordt voor
komen dat de particuliere reke
ninghouders met 12,50 gulden
worden belast. Dat is de mening
van de AbvaKabo, de grootste
vakbond voor werknemers bij de
PTT.
Unilever Nederland zullen dit
jaar 700 tot 800 arbeidsplaatsen
moeten verdwijnen. Dit een een
en zal dit jaar dus nog verder af
nemen. Dit bleek gisteren tijdens
de presentatie van de jaarcijfers
van het Unilever-concern.
Unilever overweegt de bouw van
een fabriek voor kunststofemul
sies, grondstoffen voor onder an
dere de verf— en lijmindustrie.
gevolg van op stapel staande Unilever heeft vorig jaar over de Die laatste fabriek zou in Geleen
reorganisaties. Volgens directie
voorzitter Mogendorff van de
Nederlandse Unilever Bedrijven
valt er niet te ontkomen aan een
beperkt aantal gedwongen ont
slagen. Het aantal personeelsle
den in Nederland daalde vorig
jaar met circa 1075 tot ruim 12000
ADVERTENTIE
Uw natuurlijk gebit behouden:
Het wordt nu voor bijna iedereen mogelijk zijn eigen tanden
en kiezen met kronen te behouden. Rehadent BV levert u in
samenwerking met'ervaren Nederlandse tandartsen een
kroon-of brugdeel voor slechts 1.395,-.
Ook in uw omgeving kunt u zich kosteloos en geheel vrijblij
vend door één van deze tandartsen laten adviseren over een
eventuele behandeling.
Informatief en Adm
>f Centrum. Postbus 45.2665 ZG BleiswijkTel.. 01692-7280.
hele wereld een nettowinst be
haald van f 1686 miljoen, wat ze
ven procent meer is dan in 1982 (f
1579 miljoen). Per aandeel van f
20 steeg de winst van f 28,34 tot f
30,26. Voorgesteld wordt een ho
ger slotdividend uit te keren van
f 8,58 (f 7,60) per aandeel. Eerder
werd een onveranderd interimdi
vidend uitgekeerd van f 4,44,
waardoor het totale dividend
over 1983 f 13,02 (f 12,04) be
draagt, zo heeft het concern be
kendgemaakt.
De verkopen van Unilever zijn met
6 procent gestegen tot bijna f 60
miljard (f 59.434 tegen 55.903 mil
joen). Het verkoopvolume was 2
procent hoger. Unilever slaagde
erin om in 1983 in alle produkt-
groepen haar marktposities 4e
handhaven en zelfs in veel geval
len te verstevigen, dank zij een
sterk merkartikelenbeleid en de
steeds snellere internationale
overdracht van succesvolle nieu
we produkten binnen het con
cern.
kunnen komen direct naast het
complex van DSM, waarvan Uni
lever de grondstoffen wil betrek
ken. Het gaat om een investering
van 30 miljoen die in eerste in
stantie circa 25 arbeidsplaatsen
zal opleveren.
Een belangrijk deel van het geld
gaat verder in projecten die al vo
rig jaar gestart zijn, zoals de
bouw van een nieuwe afdeling
voor het raffineren van eetbare
oliën en vetten in Rotterdam.
Daarmee is een bedrag van 40
miljoen gulden gemoeid.
De Nederlandse bedrijven van
Unilever draaiden het afgelopen
jaar beter dan in 1982. Bij een
omzet van 5,4 miljard (plus 5 pro
cent) werd een winst behaald
van 76 miljoen gulden vergele
ken met 20 miljoen gulden in
1982. Dat is bijna 1,5 cent op ie
dere gulden verkoop tegen een
0,5 cent in voorgaande jaren.
Tijdens een toelichting op de jaar
cijfers van Unilever werd duide-
saties die de afgelopen jaren bij
de Unilever-bedrijven in Neder
land werden doorgevoerd bij een
aantal bedrijven tot zichtbaar be
tere resultaten hebben geleid. Bij
de vleesgroep werd het verlies
aanzienlijk teruggedrongen,
evenals bij het mengvoederbe-
drijf UT Delfa. Iglo maakt nog
steeds aanzienlijke verliezen,
hoewel ook die het afgelopen
jaar verminderden.
De bedrijven die zich bezighouden
met consumentenartikelen
(Unox, Calve) verbeterden hun
resultaten. Het aantal perso
neelsleden verminderde vorig
jaar met 1075 tot 12.000.
Wereldwijd zag Unilever het afge
lopen jaar de omzet met 6 pro
cent stijgen van 55.903 miljoen
naar 59.434 miljoen. De netto
winst steeg met 7 procent van
1.579 miljoen naar 1.686 miljoen.
Die ontwikkeling was vooral te
danken aan een goed vierde
kwartaal. „We zijn", aldus de
voorzitter van de Raad van Be
stuur H. F. van der Hoven, „zwak
begonnen, maar sterk geëin
digd".
De Verenigde Staten worden
steeds belangrijker voor Unile
ver. De omzet daar maakt nu 16
procent van de totale omzet uit;
de bedrijfswinst 19 procent. In
de Verenigde Staten profiteert
Unilever duidelijk van de ople
ving van de economie. In Europa
was daar nog weinig van te mer
ken, hoewel in Engeland en
Duitsland tekenen van opleving
waren. Unilever is voorzichtig
optimistisch over een verdere
verbetering van het economisch
klimaat. Het concern ziet dan
ook goede mogelijkheden voor
verdere groei.
Volgens Van der Hoven is de ver
betering van de resultaten te
danken aan de nu al een aantal
jaren doorgevoerde verbetering
van de efficiency in de gehele or
ganisatie. De produktiviteit
steeg het afgelopen jaar met 6
procent, daarnaast boekte Unile
ver succes met een aantal nieuwe
produkten, maar vooral ook een
sterk merkartikelenbeleid heben
ertoe bijgedragen dat in vrijwel
alle produktgroepen de positie
gehandhaafd bleef en in vele ge
vallen zelfs verbeterd werd.