KITS
y
-C
Van 'doktertje spelen'
word je niet veel wijzer
Veel mensen doen moeilijk over homoseksualiteit
Vakantie vaak begin vriendschap
omgang
CDA-fractie erkent uitleg
De Vries over kernraketten
TH Delft wordt straks door
regeringscommissie bestuurd
WOENSDAG 29 FEBRUARI 1984
Varia
Mevrouw Ouborg uit Middelburg
komt de eer toe als eerste te hebben
bewezen dat Karei van het Reve ge
lijk had toen hij deze rubriek eens
de best geoliede computer van Ne
derland noemde, omdat er van de
2,5 miljoen potentiële lezers altijd
wel een is die een 'onoplosbaar
raadsel' of een 'onvindbaar gege
ven' toch kan oplossen of thuisbren
gen. Vorige week woensdag vroeg
ik, uit naam van Erik de Vries, of
iemand wist wie het boek 'On bor
rowed time' had geschreven. Van
de 548 boeken die Erik tussen 8
maart 1942 en 4 augustus 1945 in
vijf verschillende, door Japanners
bestuurde kampen las (op verzoek
van een lezeres die 'Jappenkam
pen' discriminerend vond probeer
ik nu deze formulering maar even),
behoorde 'On borrowed time' tot
zijn dierbaarste herinneringen,
maar juist van dat boek kon hij
zich de schrijver niet meer herinne
ren, laat staan dat hij er in slaagde
het boek terug te vinden. Zelfs toen
iemand de titel voor hem in een En
gelse computer stopte, kwam de ge
wenste auteursnaam niet te voor
schijn!
De editie die mevrouw Ouborg
thuis had staan, en die zij gaarne
aan Erik de Vries afstond, was in
1937 bij Doubleday, Doran Com
pany in New York uitgegeven en
bleek geschreven te zijn door Law
rence Edward Watkin. Never heard
about. In geen enkel van de vele na
slagwerken die ik bezit, heb ik hem
ook teruggevonden. Toch kreeg ik
in totaal 14 (veertien) telefoontjes
van mensen die Watkin als de
schrijver aanwezen, en 4 brieven.
Ook belden vier mensen op die al
weer ophingen voordat zij de naam'
Watkin hadden kunnen uitspreken,
dus die tel ik maar niet mee.
Behalve deze achttien reacties met
het juiste antwoord, kreeg ik nog
een stelletje andere tips, die niet op
Watkins boek sloegen, maar wel op
het verhaal: 'De Dood. in de appel
boom'. Kort samengevat kwam het
er in 'On borrowed time' op neer,
dat een grootvader en zijn klein
zoontje door de Dood worden be
zocht, de Dood deelt mee dat hij het
kleinzoontje mee moet nemen, de
grootvader lokt de Dood in de ap
pelboom, die houdt de Dood gevan
gen, maar omdat het leven op aar
de bij gebrek aan stervenden in het
ongerede raakt, maakt grootvader
een deal met de Dood: deze zal hem
meenemen, en zijn kleinzoontje
sparen. Zo had Erik de Vries het
verhaal onthouden toen hij het in
1943 in Tjimahi las. Maar het was
toch een beetje anders, zoals me
vrouw Van Liere-de Meel uit Pur-
merend schrijft: „De Dood zit wel
in de appelboom, zodat niemand
meer sterft, maar als opa hem vrij
laat moet hij zelf als eerste sterven
en kan dan niet meer voor zijn
kleinzoontje zorgen. Laat hij hem
niet vrij, dan wordt hij in een gek
kenhuis opgesloten en kan ook nie
mand voor het kind zorgen. De
Dood brengt nu het kleinzoontje er
toe in de boom te klimmen, waar
hij uitvalt waardoor hij zijn rug
beschadigt. Om hem een ellendig le
ven te besparen laat grootvader de
Dood vrij, die nu beiden naar zijn
rijk meeneemt..."
Een viertal lezers maakte mij er op
opmerkzaam dat Paul Osbom in
1938 onder dezelfde titel, 'On borro
wed time', een toneelstuk van Wat
kins boek maakte, „dat destijds
zeer veel succes had", schrijft dr. C.
Kruyskamp uit Leiden (van de
Grote Van Dale). Ook anderen blij
ken het 'oude volksverhaal' van de
Dood in de appelboom gebruikt te
hebben, maar daarover morgen.
"Het was in de jaren vijftig het fa
voriete hoorspel van mijn ouders,
en het heette De Dood op vakantie",
herinnert een lezer zich. Weer een
ander had het als tv-spel op de
Duitse televisie gezien, en nog weer
een ander herinnerde zich het als
'De Dood in de appelboom' op de
Nederlandse televisie gezien te heb
ben, met Hans Tiemeijer als de
grootvader. En nog weer een ander
meende zich te herinneren dat in
dit televisiespel (in 1963, 1964 of
1965) Jos Brink de rol van de klein
zoon speelde. Dit laatste moet een
wensdroom zijn geweest. Hans Tie
meijer schreef me uit Lemmer, dat
de toneelbewerking van Paul Os-
bom in de vertaling van Karl van
der Ploeg in de seizoenen 1938-1939
door de toneelgroep Saalbom-Par-
ser werd gespeeld in de regie van
Saalbom die ook Opi speelde, met
Carla de Raat als de kleinzoon en
Ferd Stemeberg als de goede Dood
Mr Brink. Na de mobilisatie werd
die rol door Hans Tiemeijer overge
nomen en speelde Julia Cuypers de
grootmoeder. „Ondanks de slechte
tijd had het stuk veel succes en trok
het volle zalen. Kovan Dijk, in zijn
beginjaren nog met Jr achter zijn
naam, speelde een kleine rol als de
advocaat. In 1964 zond de KRO het
stuk voor de televisie uit in de regie
van Luc van Gent onder de titel
'Als het je tijd is'. Om precies te zijn
op 6 augustus 1964. De rolbezetting
was als volgt: Opi - Hans Tiemeij
er Sr, de kleinzoon Pud Hans Tie
meijer Jr (mijn toen 10 jaar oude
zoontje), Mr Brink (de Dood) -
Siem Vroom, Oma - Hetty Beck, de
huishoudster mijn vrouw Tine de
Vries. We kregen zeer lovende kri
tieken", schrijft Hans Tiemeijer.
NICO SCHEEPMAKER
Vrijen kan heel prettig zijn. Maar knuffelen is belangrijker dan klaar
komen. Dat wijst een onderzoek uit.
Als je homoseksuele gevoelens bij jezelf ontdekt, kun je je ongeluk-
kig voelen, omdat je er met niemand over kunt praten.
Tijdens een vakantie kun je nieuwe vrienden maken. Of een liefde
beleven.
Een KITS over 'omgang'.
Redactie: Anneloes Timmerije.
Bijdragen en vragen: Postbus 54, 2300 AB Leiden.
Telefoonnummer: 071-144941, toestel 245.
Onderzoek naar vrij-ervaringen
(Illustratie: Bert Bijlade)
Vakantie is vaak dè gelegenheid
om nieuwe vrienden te maken
of een (vakantie)liefde te bele
ven. Veel jongeren zijn echter
voor hun vakantiebestemming
aangewezen op de gewone
reisbureaus. Daar vinden ze
niet altijd wat ze zoeken. Doe-
vakanties, groepsreizen met
leeftijdgenoten, kampeer-
vakanties met een heel stel, er
is in die categorie (te) weinig
aanbod.
Speciaal voor jongeren wordt
daarom op 4 maart in het Am
sterdamse Paradiso een vakan
tiebeurs gehouden. Kleine
reisorganisaties bieden een rij
ke schakering vakantiemoge-
hjkheden. Van een fietstocht
door China tot een klimtocht
ojj Spitsbergen, en alles daar
tussenin, het is allemaal moge
lijk. De beurs wordt georgani-
serd door het bureau interna-
Je moet er wel een dagje voor
uittrekken, want er is enorm
veel te beleven. De toegang is
gratis. Het evenement wordt
opgeluisterd door muziekgroe
pen, een buikdanseres en een
installatie waarop een berg-
klimtocht wordt nagebootst.
Ook kun je Surinaamse en Ma
rokkaanse lekkernijen krijgen.
Zondag in Paradiso, dus. Mis
schien het begin van een nieu
we liefde of vriendschap.
Acht van de honderd eerstejaars
studenten hebben geen enkele
'vry-ervaring'. Zij hebben zelfs
nog nooit gezoend. Dat blijkt
uit een enquête die het NISSO,
het Nederlands Instituut voor
Sociaal Sexuologisch Onder
zoek, in 1982 heeft gehouden
onder bijna 600 eerstejaars stu
denten, onder wie studenten
medicijnen uit Leiden.
De resultaten van dat onderzoek
zijn gepubliceerd in een boelye
met de wat oubollige titel
'Doktertje spelen'. De meer
derheid van de ondervraagde
studenten was tussen de 17 en
21 jaar oud. Iets meer dan de*
helft van het aantal studenten
zei zich verbonden te voelen
met een kerkgenootschap.
Het onderzoek heeft tal van aar
dige uitkomsten opgeleverd
over het 'seksuele gedrag' van
jongeren. Zes van de tien stu
denten, zo bleek uit het onder
zoek, hadden weliswaar vaker
dan een keer gezoend, maar
waren nog nooit met iemand
naar bed geweest. Een op de
vier studenten ging regelmatig
met vriend of vriendin naar
bed. Verschillen in vrij-erva-
ring tussen mannelijke en
vrouwelijke studenten waren
er vrijwel niet.
Van de mannelijke studenten
mèt vrij-ervaring had dertien
procent seksueel contact met
wisselende partners, van de
vrouwelijke studenten was dat
vijf procent.
Omdat tamelijk veel studenten
weinig of geen ervaring met
vrijen hadden, is het niet ver-
wonderijk zo schrijven de
onderzoekers dat 36 van de
honderd ondervraagde studen
ten niet wisten te zeggen of
vrijen leuk is. Maar èls je vrijt
is het belangrijk datje dat doet
met iemand om wie je geeft en
even belangrijk is dat diegene
ook om jou geeft en dat je met
hem of haar lekker kunt knuf
felen en praten. Daarover wa
ren de meeste studenten het
eens. Knuffelen en praten
werd zelfs belangrijker gevon
den dan klaarkomen.
Verliefd
De meeste mannelijke (ongeveer
60 procent) en vrouwelijke (on
geveer 53 procent) studenten
vonden dat seks en liefde niet
altijd hoeven samen te gaan.
Driekwart van de ondervraag
den zei het niet nodig te vinden
om eerst te trouwen alvorens
met iemand naar bed te gaan.
En de meeste studenten (61
procent) hoefden met iemand
op wie zij verliefd waren niet
meteen de eerste de beste keer
naar bed.
De leeftijd waarop de onder
vraagden voor het eerst met
vriend of vriendin naar bed
gingen was voor jongens iets
lager dan voor meisjes. Maar
jongens beleefden daar over
het algemeen meer plezier aan
dan meisjes.
De meeste studenten (87 pro
cent) vonden dat homoseksue
len maar eewoon moesten
doen wat ze willen. Acht van
de honderd studenten had na
het dertiende leeftijdsjaar wei
eens homoseksueel contact ge
had. Ruim 76 procent van de
ondervraagden zei niet van
plan te zijn ooit homoseksuele
contacten te hebben.
De onderzoekers hebben ook
vragen gesteld over 'solo-seks',
oftewel zelfbevrediging. Onge
veer 24 procent van de vrouwe
lijke studenten en 4 proceht
van de mannelijke studenten
had op het moment van onder
vraging nog nooit gemastur
beerd. Bijna 19 procent voelt
zich na afloop een beetje
schuldig'. Schuldgevoelens
komen vaker voor bij mensen
die zich sterker met een kerk
verbonden voelen.
De onderzoekers concluderen
voorzichtig dat er na de 'sek
suele revolutie' van de jaren
zestig in feite weinig is veran
derd. Althans minder dan er
veranderde in de jaren rond
eind 1960 en begin 1970. Het
zou aardig zijn de studenten
als ze een paar jaar hebben ge
studeerd nog eens te ondervra
gen. Ongetwijfeld zullen de cij
fers er dan heel anders uitzien.
Leidse Werkgroep Homofilie wil wel helpen
Wat die jongens en meisjes op de
tekening hiernaast denken,
vraag jij je misschien ook wel
eens af? Misschien niet precies
hetzelfde, maar vragen die er
op lijken, bijvoorbeeld: als je
als meisje verliefd wordt op
een vriendin, betekent het dan
dat je lesbisch bent? Of, hoe
ontdek je eigenlijk dat je ho
moseksueel bent. Als je daar
over wilt praten, wordt je er
dan niet mee gepest? Waar kan
ik homoseksuele leeftijdsgeno
ten ontmoeten? En, hoe moet
ik het mijn ouders vertellen?
Een heleboel mensen doen erg
moeilijk over homoseksuali
teit. Waarschijnlijk omdat ze
bang zijn voor hun eigen ho
moseksuele gevoelens. Die
heeft namelijk iedereen, de één
weinig, de ander een heleboel
(die worden dan ook homo ge
noemd). Het komt ook vaak
voor dat mensen een heel ne
gatieve houding hebben ten
opzichte van homoseksualiteit
omdat ze zo zijn opgevoed, of
omdat de kerk er tegen is.
Als je je anders gedraagt dan
men om zich heen gewend is,
zeggen de mensen al gauw te
gen je: "Doe toch eens nor
maal!" Daarmee bedoelen ze
dat jij je moet gedragen zoals
iedereen. Je moet je aan be
paalde regels houden. Deze re
gels worden normen genoemd.
Hou je je aan die normen dan
noemt men jouw gedrag nor
maal. Als je dat niet doet, dan
wordt je abnormaal genoemd.
Abnormaal betekent eigenlijk:
een beetje raar. Want wat de
mensen niet kennen, of waar
aan ze niet gewend zijn, vinden
ze gek. Als je een jongen bent
moet je je daarom houden aan
de normen die voor alle jon
gens gelden: dus je moet voet
ballen leuk vinden, van je af
kunnen slaan en je mag niet
huilen, want 'een echte jongen
huilt niet'. Als meisje moet je je
meisjesachtig gedragen en
mag je niet ravotten. Meisjes
horen op de ware Jacob te
wachten en dan een goede
huisvrouw te worden.
Je leert voor je latere leven veel
van die voorbeelden die je om
je heen ziet. De mensen in
jouw omgeving zijn zulke
voorbeelden. Op het gebied
van relaties zijn er bijna alleen
maar heteroseksuele voorbeel
den. Het belangrijkste voor
beeld zijn natuurlijk je ouders,
maar ook de buren en familie
leden. Je ziet daardoor nooit
dat je ook op een andere ma
nier kunt leven. Als je ontdekt
dat je homoseksueel bent val
len alle voorbeelden weg en
kun je het gevoel krijgen dat
de hele wereld tegen je is.
Ook op school zie je bijna alleen
maar heteroseksueel gedrag.
Je vriendinnen praten over
jongens, je vrienden over meis
jes. Als homo kun je net doen
alsof, en meepraten. Want, op
school vertellen datje homo of
lesbisch bent is meestal moei
lijk. Toch zal je niet de enige
zijn op school. Er zijn meer ho
moseksuele mannen en vrou
wen dan je denkt. Meestal kun
je het niet van ze af zien, dat ze
homo of lesbisch zijn. Die loop
je op straat zonder erg voorbij.
Een aantal van hen is ook ge
trouwd en veel lesbische vrou
wen zijn moeder.
Je komt homoseksuele mannen
en lesbische vrouwen in de he
le bevolking tegen: als metse
laar, verkoopster of directrice,
rijk of arm, jong of oud...overal
ziin ze te vinden. Ook bij jou op
school zijn er bijna zeker leer
krachten die homo zijn. En
leerlingen natuurlijk. Van de
honderd mensen zijn er tien
homoseksueel. Dat betekent
dus meer dan één mihoen ho
mo's en lesbiennes in Neder
land. Reken zelf maar uit hoe
veel er bij jou op school 'zo'
zullen zijn.
In Leiden probeert de Leidse
Werkgroep Homoseksualiteit,
de LWH, iets te doen aan de
emancipatie van homoseksue
le jongens en meisjes. Een
groep mannen en vrouwen van
deze organisatie gaat bijna we
kelijks naar allerlei instanties
toe, vaak scholen, om over ho
moseksualiteit te praten. Op
die manier wordt iets gedaan
aan de onbekendheid met, of
de vooroordelen over homo
seksualiteit. Het is ook belang
rijk voor homoseksuele jon
gens en meisjes in de klas. Die
krijgen een steuntje in de rug
en durven dan misschien voor
hun homoseksualiteit uit te ko
men.
De LWH heeft een informatie
blad voor jongeren, over ho
moseksualiteit, waarin de hier
boven gestelde vragen en aller
lei andere dingen die met ho
moseksualiteit te maken heb
ben veel uitvoeriger dan in dit
verhaaltje aan de orde komen.
Dit blad, met de titel 'Ook zo',
is een uitgave van de Neder
landse Vereniging tot Integra
tie van Homoseksualiteit
(COC) en de Schorerstichting,
en is zeer geschikt voor ge
bruik op scholen.
Je kunt ook naar de LWH toe
gaan. Op donderdag- en op
vrijdagavond vanaf 21.00 uur
(vrijdags alleen voor vrouwen),
op zaterdag vanaf 22.00 uur
(disco-avond) en zondagmid
dag om 14.00 uur. Als je niet
zomaar naar binnen durft kun
je altijd eerst bellen (tel. 071-
146198). De mensen die je te
woord staan zijn zelf ook ho
moseksueel en begrijpen je
drempelvrees. Die hebben ze
vaak zelf ook gehad. Ze kun
nen je vertellen dat zij zelf ook
dachten de enige homoseksue
le jongen of het enige lesbische
meisje in hun omgeving te zijn.
Als je ontdekt dat dat niet zo is,
is dat een enorme opluchting.
Door er met anderen over te pra
ten kun je je homoseksualiteit
beter leren accepteren en
wordt het gemakkelijker om er
thuis of op school over te pra
ten. Dat is pas echt gek, dat je
moet leren accepteren jezelf te
Tekening: Gerard Dukker (alt 'Ook tol
zijn en moet leren accepteren
wat voor jou geluk is! Je zult
zien dat het gemakkelijker is
dan je denkt. De paar mensen
die jou blijven afwijzen omdat
je homoseksueel bent laat je
maar links liggen. Ze zijn niet
de moeite waard. Ga maar lie
ver om met de mensen die jou
wel aardig vinden!
DEN HAAG (GPD) - De CDA-Tweede-Kamerfractie neemt genoegen
met de uitleg van fractieleider De Vries over zijn uitlatingen van vorige
week met betrekking tot de kruisraketten. De Vries zei toen dat het
CDA onder de huidige omstandigheden niet met de plaatsing van alle
48 raketten akkoord zal gaan.
De Vries had over deze uitspraken geen overleg gevoerd in de fractie
maar alleen met enkele van zijn naaste adviseurs. Zowel in de rechter-
als in de linkervleugel van de fractie waren daarover irritaties ontstaan,
omdat De Vries voor zijn beurt zou hebben gesproken.
De rechtervleugel vond het onjuist dat De Vries de 48 raketten zou „weg
geven", terwijl de linkervleugel juist vond dat hij ten onrechte de in
druk heeft gewekt „dus" wel met de plaatsing van minder raketten
akkoord te gaan.
In de fractievergadering van gistermorgen stelde het kamerlid Mateman,
een van de vertegenwoordigers van de rechtervleugel, deze zaak aan de
orde. De Vries legde daarop uit dat hij zijn uitlatingen slechts heeft
gedaan als een reactie op een interview, waarin WD-leider De Vries zei
dat niet-plaatsen van 48 raketten tot crisis leidt.
De Vries heeft daar tegenover gesteld dat als de WD denkt in termen
van 48 raketten of crisis, zij een crisis uitlokt, omdat het CDA dan nooit
met 48 raketten akkoord kan gaan. De Vries benadrukte gistermorgen
echter dat alles wat hem betreft nog open is en dat zijn opmerkingen
geen standpunt over het aantal raketten inhouden.
DELFT (ANP) De Technische
Hogeschool in Delft krijgt voor
haar bestuur een regerings
commissie. In het college van
bestuur staakten, naar de TH-
Delft heeft meegedeeld, giste
ren de stemmen over een be-
stuurscontract. Het is zodoen
de niet door het college gete
kend. De hogeschoolraad zou
de overeenkomst vandaag
moeten ondertekenen.
Minister Deetman (onderwijs en
wetenschappen) had de in
greep in het vooruitzicht ge
steld als niet vóór 1 maart de
overeenkomst voor het bestu
ren van de instelling tot stand
zou komen. De bestuurspro-
blemen in Delft ontstonden
toen de hogeschoolraad eind
vorig jaar dr. L. Waayers met
ingang van het nieuwe jaar tot
lid van het college van bestuur
benoemde.
Collegevoorzitter drs. C. de Hart
en rector-magnificus prof.ir. B.
Veltman schreven daarop de
minister dat ze voor een on
werkbare situatie vreesden. Na
een onderzoek werd voorge
steld in elk geval te proberen
met elkaar tot afspraken over
het besturen van de instelling
te komen. Deetman wees mr.
K. Cath van de universiteit in
Leiden en drs. H. ter Heege
van de Technische Hogeschool
Eindhoven aan als informa
teurs en bemiddelaars. De Ho
geschoolraad zette zijn fractie
voorzitters en andere bestuur
ders in een werkgroep voor het
nodige overleg.
Het overleg over bestuursafspra-
ken verliep moeizaam. Er
moesten van Deetman binden
de gedragslijnen komen voor
het functioneren van de be
stuursorganen, de verdeling
van de portefeuilles in het col
lege van bestuur, de veiligstel
ling van de uitvoering van be
langrijke beleidsplannen en
voor het bewaken van het bud
get van de instelling. Gebeurt
dit niet, dan benoemt Deetman
een bestuur van drie personen.
In het college van bestuur heb
ben De Hart en Veltman giste
ren tegen het voorliggende
contract gestemd.
Kamerleden niet
naar Moskou
DEN HAAG (GPD) - De reis die
een aantal Eerste- en Tweede-
Kamerleden eind april zouden
maken naar de Sowjet-Unie gaat
niet door. De uitgenodigde leden
van de fracties van CDA en WD
hebben gisteren besloten niet op
de uitnodiging in te gaan.
Alleen de PvdA en D'66 wilden wel
leden afvaardigen, maar door het
afzeggen van de andere fracties
is de reis vrijwel zeker van de
baan. CDA en WD zijn wel be
reid enkele leden voor de infor
mele trip, op uitnodiging van de
Russische ambassadeur Victor
Beletsci, te laten meegaan indien
deze reis wordt verschoven naar
het najaar. Een van de CDA'ers,
vice-fractieleider Huub Evers-
dijk, verklaarde dinsdagavond
dat het CDA het oorspronkelijke
tijdstip niet gelukkig vindt, rond
het te verwachten kernwapende
bat.
