-C
3
Ook jeugdjury kan niet
om wereldleed heen
'Het moet meer knallen
Countdown: trendy rommel
RET wil
vandalisme
tegengaan
door tonen
vernield
materiaal
Scholieren kiezen beste persfoto
Proost!!
Schooltoneel in Leiden bloeit
WOENSDAG 22 FEBRUARI 1984
Varia
Erik de Vries kent u. Tot aan zijn
dood (hij is nu 71, maar nog fit ge
noeg om het jaar 2000 te beleven)
zal hij de televisiepionier van Ne
derland blijven. Toen u nog nooit
van televisie had gehoord, maakte
hij het al: in 1935 in een eenmans-
studio. In de jaren 1938 en 1939
maakte hij voor Philips een demon
stratietournee met televisie naar
onder andere Boekarest en Boeda
pest, begin 1940 opereerde hij als
fotocorrespondent in de Balkan, de
oorlog brak uit, maar slim als hij
was wist hij van Boedapest naar
Batavia te komen, waar hij uitein
delijk drieeneenhalf jaar lang een
tournee maakte langs de Jappen-
kampen,- als gevangene.
Wat deed hij daar zoal? Lezen en
net niet creperen. Misschien hield
het een wel verband met het ander.
Op twee manieren heeft hij zijn
leeservaringen bijgehouden. Op 31
januari 1944 maakte hij uit zijn ge
heugen een lijst van alle boeken die
hij sinds zijn internering op 8
maart 1942 in zes achtereenvolgen
de kampen gelezen had,- niet in de
juiste volgorde, want zover strekte
zijn geheugen niet. En vanaf 1 fe
bruari 1944 hield hij zijn litera
tuurlijst dagelijks bij, zodat we
vanaf die datum precies weten wel
ke boeken hij in welke volgorde las.
Het verbazingwekkende is, dat
Erik de Vries erin geslaagd is gedu
rende zijn kamptijd van 8 maart
1942 tot 4 augustus 1945 in totaal
548 boeken te lezen, dat is een ge
middelde van DRIE BOEKEN PER
WEEK!
Hoe komt een mens aan zoveel boe
ken als gevangene in Jappenkam
pen, heb ik gevraagd. Och, zei Erik,
als tienduizend gevangenen alle
maal een paar boeken meenemen,
beschik je over een behoorlijk uitge
breide bibliotheek. Daar zit iets in.
Nu zou ik natuurlijk het liefst al
die 548 titels voor u opsommen, om
u een idee te geven wat je als inwo
ner van een Jappenkamp allemaal
las, maar daarvoor ontbreekt mij
de ruimte. Om toch een indruk te
geven van de variatie in zijn lok-
tuur, zal ik de acht boeken opsom
men die hij in een bepaald kamp
las, namelijk dat in Batavia tussen
21 oktober 1943 en 7 november
1943:
'Sons and lovers' van D.H.fiawren-
ce, 'Lady Chatterley's lover' van
D.H. Lawrence, 'Jantje Kaas en
zijn makkers' schrijver onbekend),
'The red widow murders' van Dick
son, 'The unpleasantness at the Bel-
lona Club' van Sayers, 'Eastern
flights' (schrijver onbekend), 'Het
fregatschip Johanna Maria' van
Artpur van Schendel, 'Der Tod in
Venedig' van Thomas Mann.
Dat zijn dus vier literaire werken,
twee detectives, een kinderboek en
(vermoedelijk) een reisverslag. Ik
zal nu van Eriks lektuur gedurende
zijn gevangenschap steeds drie
boeken per kamp citeren, en wel op
geheel willekeurige wijze, namelijk
het derde, vierde en vijfde boek op
de lijst.
BANDOENG-TJIKOEDAPATEU
8-3 - 19-6 1942: 'The nightlife of the
Gods' van Thome Smith, 'Vrijge
vochten' van H. Martin, 'The virgin
and the gypsyvan D.H. Lawrence.
TJILATJAP 19-6 1942 - 2-2 1943:
'While Rome burns' van Woolcott,
'The rainbow' van D. H. Lawrence,
'Johanna de Waanzinnige' van J.
Brouwer.
TJIMAHI 2-2 1943 -21-10 1943: 'On
borrowed time' (schrijver onbe
kend) 'Light on Moscow' van Pritt,
'Searchlight on Spain' van Duchess
of Atholl.
KET1AU (SUMATRA) 10-11 1943 -
23-6 1944: 'Kalender zonder dagen'
van Greshoff, 'Erfgenamen' van
Kormendi, 'Het hart van Amerika'
van O'Henry.
PALEMBANG 23 6 1944-4 8 1945:
'Via Bodenbach' van Kormendi,
'Grote tijdgenoten' van Churchill,
'Tsjip' van Elsschot.
De willekeurigheid van deze keuze
was in zoverre niet willekeurig, dat
ik ervoor gezorgd heb dat ook het
boek 'On borrowed time' erbij
stond, waarvan Erik de Vries zich
de schrijver niet meer kan herinne
ren. De schrijver had 'een gewone
naam', meent hij zich te herinne
ren, en het was een Albatros-uitga
ve. Het boek is bewerkt tot een to
neelstuk dat (vermoedelijk) 'De
dood in de appelboom' heette en
dat hij na de oorlog gezien heeft.
Het Theater Instituut kon het ech
ter niet terugvinden. 'On borrowed
time' ('in geleende tijd'?) gaat over
een grootvader en zijn kleinzoon
tje, die bezoek krijgen van de Dood.
De Dood deelt mee, dat hij het
kleinzoontje komt halen. De groot
vader slaagt er in de Dood naar
een appelboom te lokken en daarin
op te sluiten. Zo redt hij zijn klein
zoontje van de dood, maar nu de
Dood geen kant meer uit kan, blijkt
het leven op aarde in ongerede te
raken: mensen die hadden moeten
sterven blijven leven, rampen blij
ven uit, etcetera. Een onleefbare si
tuatie. De grootvader gaat daarom
onderhandelen met de Dood, en
voor zover Erik de Vries het zich
herinnert sluiten beiden een com
promis: de Dood neemt na zijn vrij
lating uit de appelboom wel de
grootvader mee, maar niet diens
kleinzoontje.
Erik de Vries heeft mooie herinne
ringen aan dit boek, zou het graag
nog eens herlezen, maar kan zich
de schrijver niet herinneren en het
daardoor ook nergens te pakken
krijgen. Omdat deze rubriek in
zo'n 900.000 gezinnen komt en
daardoor volgens Karei van het
Reve de betrouwbaarste computer
van Nederland is, tuil ik mijn lezers
vragen of iemand weet wie 'On bor
rowed time' geschreven heeft. Nog
mooier zou natuurlijk zijn, als ie
mand het in zijn kast had staan en
bereid was het hem uit te lenen.
Mijn adres is Keemgouw 3, 1151
BB,' Broek in Waterland, en mijn
telefoonnummer is 02903-1411.
Er wordt heel wat gedicht en gerijmd door jongeren. Daar
wil de redactie van KITS, de wekelijkse jongerenpagina
van het Leidsch/Alphens Dagblad, binnenkort aandacht
aan besteden.
Vandaar een oproep aan alle dichtende jongeren in Leiden,
Alphen en omstreken. Stuur de komende weken je beste
gedicht (het mogen er ook meer dan een zijn) op naar
KITS, postbus 54, 2300 AB Leiden. Over een aantal weken
zullen we onder het motto 'Het Gedicht' een hele KITS
wijden aan de 'literatuur'.
Radactie:' Anneloes Tlmmerije.
Bijdragen en vragen: Postbus 54, 2300 AB Leiden.
Telefoonnummer: 071-144941, toestel 245.
Het Rotterdamse openbaar
vervoersbedrijf RET denkt
jeugdige vandalen op het
rechte spoor te krijgen door ze
te laten zien hoe zinloos en
gevaarlijk hun vernielzucht is.
Ze kunnen van 21 februari tot 1
juni naar een expositie van
vernield materiaal in het
anti-vandalencentrum in het
hartje van de stad waar ze door
RET'ers worden rondgeleid.
Hoe je kan schrikken als je als
bestuurder een bal tegen de
voorruit van je tram krijgt
kunnen bezoekers tussen 'aan
den lijve ondervinden'. Er staat
namelijk een stukje 'nep-tram'
opgesteld waarin men op de
plaats van de bestuurder kan
gaan staan en uitzicht heeft
bewegende straatbeelden zoals
de RET'er die dagelijks ziet.
Extra echt wordt het als er uit
het niets ineens een bal tegen
de cabineruiten wordt getrapt.
Scholieren en andere
belangstellenden kunnen
tijdens de expositie ook zien
dat de vernielingen van bus,
metro en trammeubilair,
wachthuisjes en ander
RET-gebouwen de
gemeenschap 8.000 gulden per
dag kost. Scholieren kunnen
overigens meedoen aan een
prijsvraag. Ze moeten dan,
nadat ze een stuk van de
tentoonstelling hebben gezien
een vragenlijst doorwerken.
„Op een vernielde busbank die
we hebben staan", voegt
coordinator agressie- en
vandalismebestrijding Rob
Koelemeijer eraan toe, „dan
kunnen ze zien hoe lastig het
bijvoorbeeld is als het bord
waarop je aankomsttijden van
de bus kan aflezen
volgekliederd is.
Aan de prijsvraag is namelijk
echt een prijsje verbonden en
ze hebben dan ook flink de pest
in als ze het antwoord niet eens
behoorlijk kunnen aflezen. We
hopen trouwens dat we de
mentaliteit van de jeugd en de
sociale controle op elkaar
kunnen beinvloeden. Als ze
weten hoe vervelend de
gevolgen van vandalisme zijn
kunnen ze elkaar daar op
wijzen".
De RET oefent al een strengere
controle op de lijnen waar de
vernielzucht het grootst was
uit, en met succes. Verder
schaft men sterker materieel
aan dat wat ongevoeliger is
voor de vernielzucht. Een
eerder plan om scholen een
wachthuisje te laten adopteren
dat de scholieren zelf in de hen
gewenste kleuren mogen
opschilderen, haalde het in
eerste instantie niet.
Leerkrachten reageerden
aanvankelijk zeer positief maar
kwamen later met het
argument dat de
scholiereninzet
concurrentievervalsend zou
zijn.
„Onzin natuurlijk", aldus
Koelemeijer. „Want die
scholieren verven de zaak
onder deskundige begeleiding
op. Maar voordat we de
betrokkenen daarvan hadden
overtuigd was het
schilderseizoen voorbij en de
schilders niet meer inzetbaar.
We willen nu in april dat plan
uit gaan voeren. Er zijn nog tien
wachthuisjes over die door
scholieren geadopteerd
kunnen worden".
De RET krijgt jaarlijks 250.000
gulden ter beschikking voor de
bestrijding van vandalisme.
De foto van dit hongerende kind in Ethopië koos de World Press Photo-
jeugdjury tot foto van het jaar. "Omdat je er op ziet hoe verschrik
kelijk het leven daar is", was de toelichting van de jury. De foto
werd gemaakt door Anthony Suau van de Denver Post (USA).
Waar letten kinderen op als ze
hun eigen 'foto van het jaar'
mogen kiezen? Zien ze de hu
mor achter een plaatje van een
auto die een brillenzaak is bin
nengereden waarop met grote
letters 'goed voor ogen' staat?
Voelen ze meer voor een prent
van een paard dat door zijn
achterpoten is gezakt om een
hapje mee te eten aan de tafel
van zijn eigenaar (paard aan ta
fel)?
Zulke foto's waren afgelopen za
terdag grote kanshebbers tij
dens de eerste World Press
Photo-verkiezing door kinde
ren. De beoordeling viel echter
anders uit. Prijswinnaar werd
een foto van een met zweren
bedekt kind uit Ethiopië, bij
wie insecten over het gezicht
lopen. De foto werd gemaakt
door Anthony Suau van de
Denver Post. Om wereldleed
schijnen ook kinderen niet zo
maar heen te kunnen.
In de kantine van het Volks
krant-gebouw aan de Wibaut-
straat in Amsterdam maakten
Jurylid Rudy Boots van de Haar
lemse Godfried Bomans-
school mocht zaterdagmiddag
KITS bekijkt de komende weken wat de tv te bieden heeft aan jongerenprogramma's. Vandaag nemen
we een min of meer traditioneel muziekprogramma onder de loep: Countdown van Veronica.
We geven onze mening graag voor een betere. Vind je bijvoorbeeld dat er te weinig echte
jongerenprogramma's op de beeldbuis te zien zijn, of heb je wat anders op je lever, schrijf dan naar
KITS, postbus 54, 2300 AB Leiden.
'Er kan er maar één de jongste
zijn', blèrt de Veronica Om
roep Organisatie via Lex Har
ding uit de luidspreker van de
televisie. Veronica wil de naam
hebben vooral programma's te
maken voor jongeren. Dat
blijkt iedere zondagavond ook
wel: aan het begin van deze
avond is er veel actie (Mag
num) en muziek (Countdown
of Nederland Muziekland) op
de buis.
Vooral Countdown is volgens de
VOO voor iedere jongere een
'must'. De drie meest verkoch
te singles van Nederland wor
den in beeld gebracht, alsmede
Veronica's alarmschijf en te
hooi en te gras nog wat ander
eigentijds werk.
Tussendoor poogt presentator
Erik de Zwart wat gespreken
aan te knopen met popmusici
en af en toe reikt hij ook een
Veronica Award uit aan arties
ten die een nummer-één hit op
hun naam hebben gebracht.
Soms heeft dat heel aardige ge
volgen, zoals de complete uit
zending (dertien minuten lang)
van het werkelijk fraaie, pro
fessionele en grappige filmpje
van 'Thriller', de titeltrack van
Michael Jacksons elpee. Nog
een succes: de vertoning van
de door Dick Maas vervaardig
de omstreden promoclip van
'When the lady smiles' van
Golden Earring. AVRO-cen-
sor, Jessy Winkelman van Top-
pop, kwam duidelijk in haar
hemd te staan.
Bezwaren
Toch zijn er bezwaren te maken
tegen de 'invulling' van Count
down. De selectie van de
ziek is veel te willekeurig: te
vaak wordt gegrepen naai
teriaal wat toevallig voor han
den is. Ook de top drie
Veronica's onbetrouwbare hit
parade, de Nederlandse top 40
herbergt geregeld de meest uit
eenlopende soorten trendy
rommel. Die dan ook vaak
nig met muziek te maken
heeft.
Kritiekloos laat de voormalige
piraat mensen in beeld ver
schijnen die helemaal niet
kunnen zingen of spelen en al
leen maar het voordeel hebben
dat ze er leuk uitzien. Ik denk
daarbij onder meer aan Veroni
ca's dikke vriendin Vanessa,
het duo Fun Fun en soortgelij
ke modepoppen. Waarbij uiter
aard het plaatje flink hard
wordt gedraaid en de 'zange
res)' braaf in de microfoon mi-
me't.
Interessant is toch niet om te we
ten of een artiest de hit fout
loos kan playbacken? Leuker
is het om te weten of een ze
écht kunnen zingen en live nog
iets extra's aan zo'n hit kunnen
meegeven. Met de studio's van
tegenwoordig kan namelijk ie
dereen wel een redelijk klin
kend plaatje maken. Dat op
zichzelf is niet de moeilijkheid.
Live zingen, dat is pas een
kunst.
Liever kijk ik daarom naar ande
re muziekprogramma's, zoals
Rockpalast. Waarin ook groe
pen die wat minder vaak in de
hitparade staan genoteerd, en
die best goede muziek maken,
ook eens een kans krijgen. Ze
spelen dan tenminste ook live.
Bovendien hoef ik me dan ook
niet te ergeren aan de compleet
onbenullige vragen die Erik de
Zwart meestal aan zijn mimen
de gasten stelt...
RAYMOND PEIL
de uitslag bekend maken. Voor
de camera van het Jeugdjour
naal had hij maar weinig moei
te met zijn geimproviseerde ju
ryrapport: „De foto is deze, de
foto uit Ethiopië, omdat hij laat
zien hoe erg het kan zijn in ar
me landen. We hebben B. A.
genomen omdat hij hier niet zo
gewelddadig doet". De argu
menten van de jeugdige jury
mogen misschien wat anders
klinken, uiteindelijk lijkt het
maar weinig uit te maken of je
het wereldnieuws beziet met
kinderogen of met een volwas
sen, professionele blik. Schrij
nend blijft schrijnend, leuk
blijft leuk. Zo simpel is dat.
In samenwerking met de stich
ting Krant in de Klas gaf de or
ganisatie van World Press Pho
to zaterdag kinderen de gele
genheid om hun keuze te ma
ken. Het idee voor de kinderfo
to werd geopperd door het
Haarlems Dagblad. Vorig jaar
kreeg de krant een brief van de
vijfde klas van de Godfried Bo-
mans-school. Die deed zijn be
klag over de negatieve voor
keur van de 'grote-mensen-ju-
ry'. „Waarom nooit een leuke
foto?", was het commentaar
van de leerlingen van de basis
school. Zelf kozen ze op de
krant een foto van een man die
door een kreeft in zijn neus
wordt gebeten. De eerste foto
die de leden van de officiële
kinderjury als winnaar be
stempelden is echter allesbe
halve om te lachen.
Toch valt die keuze wel te verkla
ren. Anowara Dekker uit De
venter wist haar collegaatje ge
makkelijk uit te leggen wat er
zo belangrijk aan de foto van
het Ethiopische kind is: „Dan
kunnen de mensen zien hoe ar
moedig het daar is en hoe zielig
ze zijn. Hier koopt iedereen du
re dingen, daar hebben ze geld
voor niks. In Nederland kun
nen ze het eten bijna niet op".
Tegen die argumenten kon nie
mand iets inbrengen. Anowara
kon het bovendien weten. Ze is
eigenlijk een beetje 'insider',
omdat ze in Bangla Desj gebo
ren is. Daar is het óók niet zo'n
pretje.
elf kinderen voor het eerst een
eigen keuze uit gefotografeerd
wereldnieuws van 1983. Vier
honderd foto's gingen onder
hun kritische blik door. In de
categorie „leuke foto's" spra
ken de jongens en meisjes hun
voorkeur uit voor een kiekje
ten huize van Ronald Reagan.
Nancy, de pesidentsvrouw,
geeft B. A. Baracus uit het tele
visieprogramma 'The A-team'
een kus op het glanzende voor
hoofd. Hij bracht ter gelegen
heid van Kerstmis een bezoek
je aan het Witte Huis. Ira
Schwarz van Associated Press
vereeuwigde het aardige mo
ment.
Er moesten heel wat selectieron
den worden gehouden voor de
uiteindelijke prijswinnaars be
kend konden worden gemaakt.
Zich bewust van hun zware
taak bogen de jongens en meis
jes zich over de foto's. In de ca
tegorie „aardige foto's" ging
het uiteindelijk om een keuze
uit twee: B. A. was meteen erg
populair, maar een plaatje van
een Amerikaan die kikkers ge
wichthefoefeningen laat doen
bleef tot het laatste toe in de
race. „kick-building", ver
een jurylid als titel daarbij
Bij de foto's van het echte we
reldnieuws lag de zaak minder
moeilijk. Anowara was imn
duidelijk geweest. De anderen
begrepen trouwens ook wel
waar het om gaat bij een be
langrijke foto. Daarom kon
Corné Leeuwinga uit Hoge-
zand zich wel vinden in de keu
ze van de volwassen World
Press Photo-jury. De foto
een Turkse vrouw die huilend
naar haar vijf kinderen kijkt
die bij een aardbeving om het
leven zijn gekomen. Ze lagen
te slapen toen hun huis instort
te.
De afbeelding heeft grote indruk
op Corné gemaakt: „Het is met
leuk, zo'n aardbeving. Door die
foto word je zelf ook getroffen
Daar kryg je zelf ook een schok
van. Je bent blij dat je er zelf
niet bij was, en je denkt: ik heb
geluk gehad".
De jeugdige juryleden vonden
het een hele eer dat ze bij d
nen waren die de World Press
Photo voor kinderen mochten
selecteren. De Zeeuwse af
gevaardigde Bianca van Mee-
rendonk verwoordde het zo
„Het is wat, dat je een van dc
elf kinderen van de hele we
reld bent die hieraan mogen
meedoen".
C? BÉEHE f
Er komt geen officieel verbod
op het gebruik van alcohol in
schoolgebouwen. Dat heeft
staatssecretaris van onder
wijs mevrouw N. Ginjaar-
Maas geantwoord op schrifte
lijke vragen van het Tweede-
Kamerlid Konings van de
PvdA.
Koning stelde zijn vragen naar
aanleiding van de opmerkin
gen van staatssecretaris Van
der Reijden van volksge
zondheid. Van der Reijden
had gezegd dat er scholen
zyn waar de bar 's middags
om drie uur open gaat.
Volgens mevrouw Ginjaar was
het niet de bedoeling van
haar collega te zeggen dat er
juist bij scholen sprake is van
een zorgwekkende ontwikke
ling.
Overmatig aloholgebruik door
jongeren heeft volgens me
vrouw Ginjaar grotendeels
plaats na schooltijd en buiten
de scholen.
PvdA'er Konings had na de op
merking van Van der Reijden
een alcoholverbod op scho
len op opvoedkundige gron
den gerechtvaardigd ge
noemd.
Op middelbare scholen in Lei
den is een bloeiende traditie
wat betreft schooltoneel. Men
maakt het zich vaak niet ge
makkelijk, schrijft zelf een to
neelstuk of speelt een zelden
gespeeld bestaand stuk. Op
twee scholen wordt deze week
weer de plankenkoorts over
wonnen. De toneelgroep van
de Agnes scholengemeen
schap speelt vrijdag, zaterdag
en zondag 'De Kaukasische
Krijtkring' van Bertold Brecht.
Op het Visser 't Hooft-lyceum
wordt morgen, vrijdag en za
terdag, 'De Gekroonde Laars'
van Michiel de Swaen opge
voerd. Daar gingen we kijken
tijdens een repetitie.
De aula annex gymzaal ligt be
zaaid met stro. Alsof er een
kerstspel met echte ezel en koe
zal worden uitgevoerd. Een
aantal strobalen op een verho
ging vormt het decor, al zal 'De
gekroonde Laars' ook ten dele
tussen het publiek worden ge
speeld. Het is een klucht uit de
zeventiende eeuw over keizer
Karei de Vijfde, die vermomd
als schout Brussel bezoekt. Hij
begeeft zich onder het 'geme
ne' volk en wordt door flink
met z'n beurs te wapperen bij
een schoenlapper op een maal
tijd onthaald. Later beloont hij
de man door hem hofleveran
cier te maken.
Jos Nijhof, leraar Nederlands, is
de drijvende kracht achter het
schooltoneel. Hij begon er acht
jaar geleden mee, zegt al jaren
dat dit echt z'n laatste keer is,
maar nam ook nu weer de be
werking van de tekst en de re
gie van de voorstelling op zich.
Bij het Visser 't Hooft zijn het
vooral de hogere klassen die
zich op het podium wagen. Er
is een vaste kern van acht spe
lers. Valt er iemand af door ex
amens, dan wordt die plaats
opgevuld. Als het een meisje
is, is de animo daarvoor groot.
Voor twee vrije plaatsen meld
den zich vorig jaar vijftien po
tentiële actrices. Maar naar
mannelijke acteurs moet vaak
hard worden gezocht. Wie zich
eenmaal bij de toneelgroep
"Ach, als ik maar een rolletje
krijg ben ik al tevreden", zegt
Frank den Os, die de rol van de
rijke, maar dommige knecht
Kosen speelt. "Vorig jaar was
ik de klos. Mocht ik maar twee
zinnetjes zeggen".
De leerlingen zijn al vanaf sep
tember aan het oefenen. Toch
zijn ze nog niet tevreden over
het resultaat. Al vliegen je tij
dens de eetscène de denkbeel
dige botjes om de oren en mist
de denkbeeldige wijn zijn uit
werking niet. "Dit moet de cli
max van het stuk zyn", zeggen
ze. "Het moet veel meer knal
len. Er zit geen felheid in".
Morgen gaat het zeker beter. Dan
zal er naar verluidt echt gee
strijk vocht vloeien en worden
door bereidwillige moeders
aangedragen kippeboutjes ver
orberd. Uitverkocht zijn de
drie voorstellingen allang. En
dat terwijl er nog steeds ouders
schijnen te zijn, die toneelspe
len op het Visser 't Hooft-ly
ceum niet 'christelijk' vinden.
