Leidsch Dagblad | 1984 | 18 februari 1984 | pagina 13

C

In het Vaticaan mag de vrouw schrobben en.zwijgen

KERKDIENSTEN

Amerikaanse trek naar Ulrum

Boek breekt door waas van geheimzinnigheid

ZATERDAG 18 FEBRUARI 1984

Geestelijk leven

Als Rusland indertijd Polen was binnengeval
len, zou paus Johannes Paulus 11 zijn afgetre
den en naar Polen zijn teruggekeerd om zijn
land te verdedigen.

Zijn voorganger, paus Johannes Paulus I, stierf
niet met het boek 'De navolging van Christus'
(van Thomas a Kempis) in zijn hand, maar
met een voor de Jezuieten vernietigend rap
port.

Dat zijn zo wat onthullende mede
delingen in een geweldig
boeiend en - mede door het ge
bruik van de tegenwoordige tijd
- vlot geschreven boek, 'Ponti
fex' getiteld. 'Pontifex' betekent
bruggenbouwer. Daarmee wordt
de paus vaak aangeduid.

De auteurs, twee Engelse journa
listen, Gordon Thomas en Max
Morgan-Witts, hebben met hun
bij Bruna verschenen boek (f 65)
het waas van geheimzinnigheid
die het Vaticaan omgeeft enigs
zins weggenomen.

Zo was de pauskeuze alle eeuwen
door een mysterie. Niemand
wist, wat er achter de muren van
het conclaaf gebeurde. Nooit is
bekend geworden, anders dan in
de geruchtensfeer, wie hoeveel
stemmen op zich verenigde. Uit
het Vaticaan werd niet geklapt.

Er waren ook geen personen te
vinden die als anonieme bron
wilden fungeren. Die tijd is nu
voorbij.

Bediende

Twee jaren achtereen hebben de
auteurs stukken verzameld.

Maandenlang hebben zij zich in
archieven verdiept. Ze raad
pleegden ook vele hoge Vati
caanse functionarissen. Kardina
len werd gevraagd, hun mening
te geven. Onder hen was de
Weense kardinaal-aartsbisschop
König, een groot vriend van de
huidige paus.

Maar ook - en vooral - werden

anonieme bronnen van lager ni
veau aangeboord. Zo wisten zij
een bediende, die de kardinalen
tijdens de conclaafs van eten en
drinken voorzag en die hun bed
den opmaakte, tot spreken te
krijgen over wat er achter de mu
ren en tijdens de vergaderingen
zoal werd verhandeld. Zijn ver
halen - en hij was niet de enige
- werden, zij het schoorvoetend,
door enkele kardinalen beves
tigd.

Op deze manier hebben de schrij
vers kans gezien, de lezer een in
teressant kijkje achter de scher
men van het Vaticaan te gunnen.
Zij volgen de paus bij zijn werk,
bij de lunch en in zijn schaarse
vrije tijd en zelfs tot in zijn slaap
vertrek. Van dit laatste wordt
overigens alleen verteld, hoe die
kamer er uitziet.

Of de twee journalisten erin zijn
geslaagd, een getrouwe weerga
ve van de werkelijkheid te ge
ven, is moeilijk te beoordelen.
Insiders hebben al laten weten,
dat achter verschillende bewe
ringen en zaken die als feiten
worden gepresenteerd op z'n
minst vraagtekens mogen wor
den geplaatst. Daar staan echter
positieve verklaringen van kardi
nalen tegenover. Gezien hun
bronnen, ben ik geneigd aan te
nemen, dat de auteurs de waar
heid dicht hebben benaderd.

Bang

Het meer dan 500 pagina's tellende

De laatste keer dat er een paus moest worden
gekozen - het werd de Poolse kardinaal Wojty-
la - kreeg ook de Nederlandse kardinaal Wil-
lebrands enkele stemmen.

En kardinalen zijn gewone stervelingen, die tij
dens een conclaaf minder door de Heilige
Geest dan door collega's worden beïnvloed.
Merkwaardige afspraken worden soms ge
maakt om de keuze op een bepaald iemand te
laten vallen.

boek begint, waar het leven van
paus Paulus VI eindigt.
De auteurs schilderen hem als een
bange, scrupuleuze (zeer nauw
gezette) man, die als de dood was
voor zijn naderende einde. Zeer
minutieus worden zijn laatste da
gen en uren uit de doeken ge
daan. De paus wist, dat hij dood
ging. Bij zijn - achteraf laatste -
vertrek uit Rome naar zyn zo
merverblijf Gastel Gandolfo zei
hy fluisterend tot zijn secretaris:
"Wij zullen gaan, maar we weten
niet, of we zullen terugkeren".
Hij stopte even en vervolgde
toen: "Of hoé we zullen terugke
ren". Een paar dagen later werd
zijn lichaam naar Rome terugge
bracht om daar op uiterst be
scheiden wijze te worden bijge
zet.

Hoofdstuk 2 gaat over de 31 dagen
tellende regeerperiode van de la
chende paus Johannes Paulus I.
De wereld, maar vooral het Vati
caan haalde verlicht adem. Een
aardige, vriendelijke man, die
het aanschijn van de wereld,
maar vooral van de kerk wilde
vernieuwen.

Ook over zijn dood wordt de lezer
volledig ingelicht. De paus stierf
niet 's morgens om 5 uur maar
om 11 uur 's avonds daaraan
voorafgaand. En hij zat niet 'De
navolging van Christus' te lezen,
maar het rapport over de jezuie-
ten-generaal Arrupe, die hij de
volgende morgen de mantel zou
uitvegen. Want deze paus was

spreide gerucht dat de paus zou
zijn vergiftigd, is, volgens de
schrijvers, absoluut niet waar.

Menselijk

De paus bij de man die een aanslag op hem pleegde, Ali Agea. Dat
in december vorig jaar.
wel erg mild, maar tot aan een
bepaalde grens. Hij werd niet
door zijn secretaris Magee dood
gevonden, maar door zijn ver
zorgster zuster Vinzenza.

De onthullingen worden dermate
nauwgezet beschreven, dat ze
daarom al 'waar' kunnen zijn.
Dat kan bijna niet anders. Maar
waarom de feiten op gezag van
de kardinaal-staatssecretaris, de
Fransman Villot, moesten wor
den verdraaid, is nooit duidelijk
geworden. De kardinaal, als Ca-
merlengo de hoogste Vaticaanse

functionaris na de dood van de
paus, wilde dat nu eenmaal, en
daarmee was de kous af.

De auteurs hebben hém nooit
zover weten te krijgen, dat hij
daarover opheldering wenste te
geven. En om het onderzoek in
de kiem te smoren, werd zowel
secretaris Magee als zuster Vin
zenza onmiddellijk uit het Vati
caan verwijderd. Zij moesten
zich in een klooster melden,
maar niemand weet wóér. Ze zijn
gewoon in de mist verdwenen.

Tenslotte: het door de KGB, de
Russische geheime dienst, ver-

Rond deze fraaie romano-
gotische kerk (13fle eeuw)
in het Groningse Ulrum
voltrok zich nu precies 150
jaar geleden onder leiding
van de predikant Hendrik
de Cock de Afscheiding
van rechtzinnigen uit de
Hervormde Kerk. De Af
scheiding van 1834 was
een protestbeweging van
mensen, die niet konden
verdragen, dat de 'vader
landse kerk' van die da
gen onder invloed van de
Verlichting allerlei onbij
belse leringen toeliet.

De belangstelling van Ameri
kanen van Nederlandse af
komst voor het Noordgro-
ningse dorp is de laatste tijd
opvallend toegenomen. Dat
■wordt toegeschreven aan het
'jubileum' van de Afschei
ding. De emigranten (of na
zaten van hen) zijn in de re
gel lid van de Reformed

Church, een kerk die veel
overeenkomst vertoont met
het gereformeerde kerktype
in ons land.

Amerikaanse reisbureaus orga
niseren groepsreizen naar
Nederland met de bedoeling
dat de deelnemers hun ge
boortestreek kunnen bezoe
ken, maar ook de bakermat
van de gereformeerden. En
dat is Ulrum, al stammen de
tegenwoordige gereformeer
den kerkelijk meer van Abra
ham Kuyper (1886, Dolean
tie) af. De 'afgescheidenen'
die zich in 1892 niet bij de 'do
lerenden' van Kuyper aanslo
ten, zijn de 'christelijke gere
formeerden' van nu. Zij heb
ben dan ook meer reden om
bij 1834 stil te staan dan de
latere gereformeerden.

President-kerkvoogd E. J. van
Kampen van de Ulrumse her
vormde gemeente sluit niet
uit, dat de belangstelling

vanuit Amerika voor Ulrum
dit jaar nog groter wordt. Het
kerkje, dat 150 jaar geleden
het decor was voor wilde to
nelen van kerkelijke strijd,
staat uitnodigend open voor
deze vreedzame invasie.

Een viering komt er overigens
niet, misschien nog wel een
eenvoudige herdenking. De
gereformeerden van Ulrum
hebben er niet zoveel behoefte
aan, gezien de samenwerking
met de hervormden. Wellicht
speelt hier ook een rol, dat het
kleine Ulrum naast een her
vormde gemeente en een gere
formeerde kerk nog twee an
dere soorten gereformeerden
kent: christelijk gereformeerd
en vrijgemaakt gerefor
meerd.

Dat zal de bedoeling van de af
gescheiden leider De Cock
niet zijn geweest. Als een ba
kermat van afscheiding tot
'bolwerk' wordt, blijft er wei
nig te vieren over. Beter is
dan het hoofd te buigen.

S. J. de Groot

LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk geen
dienst; Pieterskerk 11 oecum. dienst;

Marekerk 10 dr. Meijers, 5 ds. De Jong;

Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kra-

Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwijk) 9.30 ds. Hor-
tensius, 11.15 ds. Hortensius en pas
toor v. Well;

Bethlehemk. (Driftstr.) 10 ds. Panne-
koek;

Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 ds.
Jansen, 5 ds. Sterringa, mmv Ryn-
streekkoor Katwijk;

Vredesk. (Burggraven!.) 10 ds. De Mey
gezinsdienst;

Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs;

jeugdkapel Vredeskerk 10;

jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.30 hr. F
Arnoldus.

Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15
mevr. ds. v. Everdingen.

Diakonessenhuis elke zat. 10.30 rk.
dient, zo. 10.30 ds. Hemmes.

Endegeest: zie Oegstgeest.

Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.), zie Vredeskerk, 5 avondge
bed;

Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Franken,
Zeist, met doven;

Oude Vest 10 ds. Koolstra;

Maranathak. (L. Morsw.) zie herv. gem.;

Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) zie
herv. gem.;

bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Bo
venberg;

Merenwijk: zie herv. gem.

Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk): 10 mevr. A. E. Bosch,
theol. kandidaat.

Geref. K. Vnjg. (aula 'De Vlietschans',
Apollolaan): 10 ds. Mouissie, 5 ds.
Houtman.

Chr. Geref. K. (Steenschuur): 10 en 5 ds.
Den Hertog.

Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard.

Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.

Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 ds. Mostert.

Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10.30 mevr. ds. De
Clercq, jeugddag-gezinsdienst.

Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 en 6.30 ds.

10 br. Dikkes.

Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 nam. hr. De Leeuw.

Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): zo. 10
en di. 8 hr. Zijlstra.

Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 evang. Oo-

Leger des Heils (Hooigr.): 10 heiligings-
samenk., 7.30 verlossingssam.

Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4, wo. 8.

Zevendedagadventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten): elke zat. 9.45 bij
belstudie, 10.45 predikdienst.

Christian Science (Steensch. 6): 10.30.

Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30,10.30 en 11.20.

Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): zo.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7,

en 10.45;

Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat.
9.30 en 11.30;

Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;

Merenwijk: zie herv. gem.;

H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).

ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-

AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 7 ds. Koelewijn.

Geref. Kerk: 10 ds. Wamelink, Noord-
wijk, 6.30 ds. Jeroense, Hoofddorp.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 4 ds. De
Boer, Eemdijk.

Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.

ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 ds. De Jonge; Kruis
kerk 10 ds. Bogers; Opst.kerk 10 ds.
v.d. Heiden, 6.30 ds. De Leeuw,
Maarn; Nabij 10 jeugdkapel; G. Her
derkerk 10 ds. Mulder, 6.30 ds. Nieu-
wenhuis; De Bron 9.30 ds. Nieuwen-
huis, 10.15 ds. Verheul, 6.30 ds. Ver
heul; Ashram (Marsdiep) 10 ds. De
Graaf, H.woude; Driehoorne 7 nam.;
Oudsh. kerk 10 drs. M. Roos; Sions-
kerk (Planetensingel) 9.30 ds. v. An-
del, Bergschenhoek, 6.30 ds. Ouwen-
dijk.

Geref. Kerk: Mar.kerk 10 ds. Stolk, 6.30
ds. Wouters, A.dam, opendeurdienst;
Salv.kerk 10 ds. Elgersma, Noord-
wijk, 6.30 ds. Stolk. Zie ook herv.
gem.

Geref. K. Vryg (aula chr. techn. school):
9.30 dienst, 5 ds. GrStz.

Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
9.30 br. v. Voornveld, 4.30 ds. De
Jong, ha.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30, wo. 7.30
ds. H. van Leeuwen.

Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4.

Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 evang.
Paas, 6.30 ds. Koekkoek.

Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 hr. Vork, 6.30 hr. G. van Buu-

Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54): 10 hr. v. Steenis.

Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10
en 7.30.

Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.): 10
en 6.30.

Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): geen dienst.

Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;

Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;

De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.

BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds. Kievit.
Gouda;

Salv.kerk 10 ds. Richter, 6.30 ds. Wie-

Bethl.kerk 10 ds. Wieman, 6.30 ds. Rich
ter, jeugddienst.

Geref. Kerk: 10 ds. v.d. Berg, 6.30 ds. El-
derman.

Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.): 9.30 ds.

Houtman, 4.30 ds. Mouissie.
Evang.-Luth. Gem.: 10.30 ds. Te Winkel,

Hilversum, ha.

Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 10.30.

BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Ouwendijk, Alphen, 6.30 ds. Vlas
blom;

De Stek 9.30 ds. Vlasblom.

Geref. Kerk: 9.30 ds. v. 't Hoff, 5 ds.

Mondeel, Reeuwijk.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 ds. Ribbers, 5 ds.

Velema, Gouda.

Geref. Gem.: 9.30 leesd., 3.30 ds. B. v.d.
Heiden, 22 febr. 7.30 ds. A. B. v.d. Hei-

Rk Kerk: zat. 5.30 (De Stek) en 7, zo. 9.30

ds. Welbedacht.

Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7. zo. 8.45 en 11.15;

Rijndijk zo. 10.

HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Roth-

fusz, 5 ds. Krispijn.

Geref. Kerk. 10 ds. Krispijn.

Chr. Geref. Kerk; 10 en 5 ds. Biesma, ha.

i U;

0UD-ADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon-

Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.

DE KAAG: Herv. Gem. 10 ds. 't Hooft,

Rk Keric: zat. 7, zo. 10.

KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 ds. H. Nap, 6 prof.
dr. v.d. Beek, Valkenburg;

Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Bou-

man, Scheveningen.

Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): zie Katwijk
aan Zee.

Geref. Kerk: 10 ds. Koster, 5 ds. v.d.
Horst

Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.

KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Vroegindewey, 6 ds.
Schuurman;

O. Kerk 10 ds. Driebergen, 6 ds. v. Slie-
dregt;

Ichthusk. 10 ds. v. Roon, 5 ds. De Jong;
Pniëlk. 9.30 ds. v. Sliedregt, 6 ds. Drie
bergen;

aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds.

Jukema, Berkel;

Overduin 2.15 ds. Baas.

Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): 10 prof. dr.
Berkhof, Leiden.

Geref. Kerk: Vr.kerk 10 ds. v.d. Horst, 5

ds. Brouwer, Den Haag;

Triumfatork. 10 ds. Brouwer, 5 ds. Kos-

Geref. K. Vrijg.: 10.15 leesd., 3.30 ds.
Heida.

Ned. Geref. Kerk: 7 ds. De Lange.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5

ds. v.d. Belt.

Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees-
dienst.

Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.): 10 en 5

leesdienst.

Volle-evang.gem. ('Tripodia'): 9.45.
Gebouw Sluisweg: 10 ds. Visser, Ryns-
burg, onafhn. bapt.gem. in oprich
ting.

KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. v. Achterberg, Leiden, 7
zie geref. kerk.

Geref. Kerk: 10 dr. Bade, 7 hr. v. Wallin-

ga, L dorp.

LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 ds. v. Loenen, 5 ds. v.
Veldhuizen, A.dam, bijz. dienst ivm
informatiemidag over Ghana;
Hoofdstr. 10 ds. Stegeman;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. v.d. Born.
Leythenrode 10 ds. De Leeuw,
Elis.ziekenhuis 9.30 hoogmis, 10.45 ds.

Brommet, ha.

Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 hr.
Schouten, bijz. dienst voor belang
stellenden.

Rk Kerk: zat. 7, zo. 9,10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. v.d.

Geref. Kerk: 9.30 kand. v. Niekerk, Die-

men, 7 ds. Elgersma, Noordwijk.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.

Geref. K. Vryg.: 10.30 leesd., 3 ds. Grut-

Het derde en laatste hoofdstuk
handelt over de huidige paus, Jo
hannes Paulus II, die alweer
ruim vijf jaar Petrus' stoel bezet.
Ook zijn verkiezing wordt uit de
nevelen getrokken. Zelfs het feit
dat hij bij die gelegenheid zijn
tranen niet kon bedwingen is
niet vergeten,

Dit boek leert, dat bij een pauskeu
ze dezelfde trucages worden toe
gepast als te doen gebruikelijk
bij verkiezingen. Mensen maken
gewoon afspraken met elkaar.
En als die niet (kunnen) worden
gehonoreerd, worden andere we
gen gezocht om het doel te berei
ken. Tenminste als dat lukt, want
de tegenpartij doet hetzelfde.
Kardinalen is waarlijk niets men
selijks vreemd.

Er wordt beweerd, dat de derde
profetie (voorspelling) van Fati-
ma de datum noemt waarop de
derde wereldoorlog zal uitbre
ken. Bij haar verschijning in Fa-
tima deed Maria, volgens zeggen,
drie profetieën. De eerste twee
betroffen de eerste en de tweede
wereldoorlog. Maar voordat de
derde voorspelling wordt be
waarheid, zal de paus bij een
moordaanslag het leven verlie
zen, zo zegt men.

Bijna was het zover. De schrijvers
achten de aanslag op het leven
van de paus van zo groot belang,
dat het verhaal van de Turkse
terrorist Ali Agca, die de moord
aanslag pleegde, uitvoerig in het
boek is opgenomen. Alle denk
bare achtergronden geboorte,
opleiding, afspraken enz. - ko
men aan de orde. Een verhaal op
zich, dat eigenlijk een apart boek
waard is. Het had hier wel wat

minder gekund, want het onder
breekt het spannende verhaal
over de paus zelf.

Zij aan zij

Dat kan niet worden gezegd van
het verhaal over de leider van de
Poolse Solidariteit Lech Walesa,
ook een vriend van de paus. Deze
speelt een zo grote rol in het le
ven van Walesa en Solidariteit,
dat er terecht breedvoerig over
wordt verhaald. Wat de paus
hem in brieven heeft geschreven,
wat hij hem telefonisch heeft
verteld, dat alles passeert zonder
hiaten de revue.

De paus schreef de toenmalige
Russische partijleider, dat als de
ze Polen zou binnenvallen, hij de
troon van Petrus zou opgeven en
naar Polen zou teruggaan om zij
aan zij met zijn landgenoten op
de barricades te staan.

Tussen de bedrijven door beschrij
ven de auteurs vele conflicten
tussen paus en curie en curiepre
laten onderling. Ook de malver
saties met geld blijven niet onbe
sproken. Evenals de geschiede
nis met de 'tegenpaus', de aarts
conservatieve bisschop Lefeb-
vre, de vermaarde Zwitserse
theoloog Hans Küng en niet te
vergeten de Nijmeegse professor
Edward Schillebeeckx.

Wat Schillebeeckx betreft hebben
de auteurs dat overgelaten aan
de redacteur geestelijk leven Ri
chard Auwerda van de Volks
krant. Dat was hem als deskun
dige in deze zaak - hij schreef er
al jaren geleden een boek over
wel toevertrouwd.

Als laatste wordt de 'rol van de
vrouw' in het Vaticaan belicht.
Nou, die is minimaal. Zij mag
schrobben, de telefoon aanne
men en koken. En verder haar
mond houden.

THEO KROON

Leiden. Er is nog geen uitzicht op
verkoop van de Zuiderkerk aan
de Lammenschansweg. De zaak
is nu in handen van een make
laar. 'Kerkbalans' heeft in de
Leidse gereformeerde kerk f.
8.000 minder opgebracht dan vo
rig jaar. Er was al een tekort van
f. 66.000 begroot. Een 'hachelijke
zaak', zegt het kerkbestuur. Oor
zaak is niet alleen de economi
sche teruggang, maar ook de te
leurstelling over de genomen
maatregelen tot financiële ge
zondmaking van de kerkelijke
gemeente. De commissie van be
heer beraadt zich.

Leiderdorp. Morgen (zondag)
van 2 tot 5 uur wordt in de
Dorpskerk in Leiderdorp een in
formatiemiddag gehouden over
Ghana, speciaal over het werk
van zending en werelddiakonaat.
Er worden films en dia's ver
toond. Verder op het program
ma: foto's en Ghanese muziek.
Om 5 uur gaat ds. E. van Veld
huizen uit Amsterdam, die vijf

jaar in Ghana heeft gewerkt,
voor in een vesper. De Ghanese
student Charles Akorli (Amstel
veen) zal ingaan op de vraag, hoe
Nederland Ghana zou kunnen
helpen.

Rijnsburg. Ds. L. Romein hoopt
op 6 mei afscheid te nemen van
de Rijnsburgse hervormde ge
meente, wegens vertrek naar
Rotterdam, waar hij op 20 mei in
trede doet.

Hervormde Kerk: aangenomen
naar Purmerend mevrouw H. M.
Parigger Wormerveer.

Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Uithuizer-
meeden H. Folkers Eindhoven.

Morgen worden in de nederzet
ting van goeroe Bhagwan bij
Heerde tien paren tegelijk in de
echt verbonden.

Een delegatie van twaalf mensen
van de Raad van Kerken in Ne
derland gaat morgen naar Pots
dam (Oost-Duitsland) voor een
bezoek op uitnodiging van de
Bond van Evangelische Kerken
in de DDR. Het bezoek duurt tot
donderdag. Het zal vooral over
vredesvragen gaan.

De telefonische zielzorg in Oos
tenrijk krijgt binnenkort een
landelijk telefoonnummer. Ie
mand in nood die dat nummer
draait wordt dan verbonden met
de dichtstbijzijnde groep vrijwil
ligers.

Chr. Geref. Kerk: 10 en 4.30 ds. v. Dij
ken.

Geref. Gem.: 10 en 4 en wo. 7.30 ds. Hak
kenberg.

Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
11.30;

Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;

Mariakerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.45;

Engelbew. zat. 7, zo. 9.30, 11 en 5.45.

NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Koelewijn, 6.30 ds. Molenaar

Geref. Kerk: 9.30 ds. Veenstra, Leiden, 5
avondgebed.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds.
Blom.

Remonstr. Gem.: 10 dr. Meijering,
O.geest.

Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 10.45.

NIEUWVEEN- Herv. Gem. 9.30 ds. Mo
lenaar, 6.30 ds. De Graaf, H.woude.

Geref. Kerk: 9.30 ds. Wouters, A.dam, 7
dr. Bade, Koudekerk.

Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 11.

NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Kramer, Aalsmeer, 7 ds. Bergsma.

Geref. Kerk: 9.30 ds. Wijngaarden, 4.30
ds. Rang.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Visser.

Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.

Geref. Kerk fW. Verlaat): 10 hr. Knot-
ters, Oudewater, 7 ds. Bloemkolk,
Hilversum.

NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha. 5 ds.
Vroegindewey. Eemnes; geref. k. Vin-
kenlaan 5 ds. Kuiper;

Hoofdstr. (Zee) 10 en 5 ds. Keuning, ha;
Sole Mio 9 ds. v.d. Lee; De Rank 10
ds. v.d. Plas. Delft, ha.

Geref. Kerk; Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Kui
per;

Vinkenl. (Binnen) 9.30 ds. B. J. Roosjen,
5 ds. Kuiper;

Stichtmgskerk 11 ds. Snel, Rijnsburg.
Zie ook herv. gem.

Rk Kerk: Zee zat. 7, zo. 9.30 en 11;

Binnen zat. 7. zo. 8. 10 en 11 30.

NOORDW1JKERHOUT Dorpsk. 10 ds.
v 't Hoff.

Rk Kerk; Victork. zat 7, zo. 9.30 en 11;

Jozefk. zat. 7. zo. 9 en 10.30;

De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.

OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 pastor Koster, oecum

Pauluskerk 10 ds. Vegter;

Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds.
Stenfert Kroese, 7 ds. Romein, Rijns
burg.

Geref. Kerk: 10 ds. Da Costa.

Geref. Kerk Vryg. (aula Dr. Schilder
school): 8.45 en 5.15 ds. Boxman, Ede.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum): 8.45

en 4 (ha) ds. De Lange.
Van Wyckerslooth: 4 ds. Hemmes.
Endegeest: 10 pater Boshouwers.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4.
Rk Kerk: WüLkerk zat 7, zo. 9 en 10.30.

8.30 en

OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 hr. Hoffenaar, Voor
hout, 5 musical Petra-jeugdkoor Lei
den in geref. kerk.

Geref. Kerk: 9.30 ds. Gesink, Noord-
wyk, 5 musical Petra-jeugdkoor Lei-

ROELOFARENDSVEEN Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;

Petrus-B. zat 7, zo. 9.30 en 11.30.

RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. Schalk, 7 kand. Wijting, Utrecht.

Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds.

RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Smaling, 5 ds. Romein;

Bethelkerk 9 30 ds. Romein; Avondzon
3 ds. Smaling.

Geref. Kerk: Petrak. 9.30 ds. Baayen, 5
ds. Cziria;

Imm kerk 9 en 10.30 ds. Damsma, 5 ds.
Baayen;

Mar.kerk 9.30 ds. Welbedacht. H.woude,
5 ds. Damsma.

Geref. Kerk Vryg.: 10 en 5.15 ds. Grut-

Chr. Geref. Kerk: 9.30 ds. v. Sorge, 5-ds.
De Graaf, 's Gravenzande.

Evang. Christengem. (aula mavo): 10
evang. Wymenga, Bilthoven.

Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.

7. zo. 9

SASSENHEIM Herv. Gem. 10 ds. Ger-

mans. ha, 7 ds. Ferwerda, ha.

Geref. Kerk: 10 ds. Baas. ha, 7 zie herv. Rk Kerk: zat. 7,
gem.

Chr. Geref. Kerk: 11 ds. v. Mulligen,

A.dam, 7 ds. Witzier. Den Haag.

Rk Kerk: zat 7. zo. 9.30 en 11.

VOORHOUT Herv. Gem. 10 ds. De

Jong, gezinsdienst
Rk Kerk: zat 7, zo. 9, 10.30 en 11.45.

Zwart;

De Ontmoeting (Noordhofland) 10
mevr. ds. Visser, Ldorp;

Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds.

Herv. evang. op geref. grondslag (aula
Lucas-coliege. Beeth.laan): 9.30 ds.
v.d. Kamp, Bleiswijk, 4.30 ds. Kamp
huis, Stolwijk.

Geref. Kerk. 10 ds. De Zwart.

Geref. K. Vrijg. (Bachlaan): 10.15 en 3.30
ds. Boxman.

Aulagemeenschap Noordhofland: 10.30
woorddienst.

Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30;

M. Godskerk zat 7, zo. 10.

WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 en 5 ds. Maasland, ha;

Hoeksteen 9.30 en 6.30 ds. Roetman, ha;

Bethelk. 9.30 en 6.30 ds. Goossen. ha;

Imm.kerk 10 ds. Hulst 7 ds. J. Visser.

Geref. Kerk: Kruisk. 10 en 5 ds. De

Ontm.kerk 10 ds. v. Dalen, Den Haag.

Kievietk. 10 ds. v.d. Kamp;

Messiask. 10 ds. v. Waasbergen,
Dorpscentrum 9.30 ds. Wolters.

Geref. Kerk: Zyllaan 10 en 5 ds. Ver-

sluys, Maassluis;

Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr. v. Brug
gen.

WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9 30 ds
Kempenaar. Werkendam, 6.30 ds.
Jansen, Leiden.

Geref. Kerk: 9.30 ds. Aalders, 6.30 ds.

Ned. Prot Bond (De Wyk): 7 nam. mevr.
ds. Thieme, Boskoop.

10.

Geref. Kerk: 9.30 ds. Broer, 6.30 ds. Aal
ders.

Rk Kerk: Aardam zo. 9 en 12,
kerk Langeraar zat. 9.30 en 11.30.

VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.

Vermeulen, 6.30 ds. Mackaay, Leiden.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Oegema, 6.30 zie
herv. gem.

Geref. K. Vryg.: 9.30 en 5 ds. Heida.

ZEVENHOVEN Herv. Gem. 9.30 ds.

Kielder, Vianen
Geref. Kerk: 9.30 mevr. ds Attema-
Roosjen, Nieuwerbrug. 7 ds. Rang.
Nieuw-Vennep

ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.

Mackaay. Leiden.

Rk Kerk: St Jan zo. 9.30 en 11;
Chr. Dienaark. zat. 7. zo. 10;

H. Rijndijk zat 7, zo. 10 en 11.30.

ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 10 ds De
Leeuw, Maarn, 6.30 ds. Bogers, Al
phen.

Geref. Kerk: 10 ds. Elderman, Bodegra
ven, 6.30 ds. v.d- Bos, Gouda.