'Persfoto
moet een
verhaal
vertellen'
Van vakantie weten we meer,
van lagere prijzen alles.
REISBURO VNECKERMANN
Europees Parlement onderzoekt aktiviteit sekten
Dirk Ketting, Nederlands
jurylid World Press Photo
DONDERDAG 16 FEBRUARI 1984
Varia
PAGINA 15
Dirk Ketting; "Fotojournalis
tiek wordt ondergewaardeerd
zeker in Nederland".
Hebt u bij de begrafenis van And
ropov gezien hoe diens vele onder
scheidingen op plechtige wijze door
militairen stuk voor stuk op rode
kussentjes als cointreautaartjes
werden meegedragen in de stoet?
Mocht u het idee hebben gekregen
dat deze hang naar medailles ty
pisch Sovjetrussisch is, dan kan ik
u via een fragmentje uit 'Feiten en
Gedachten' van Alexander I. Her
zen uit de droom helpen. Hij vertelt
daarin over een boosaardige oom
van hem ('Hij was een van die ori
gineel-wanstaltige wezens die al
leen in het origineel-wanstaltige
Russische leven mogelijk zijn'), een
man die altijd processen voerde
('na een uitzonderlijke krachtsin
spanning verwierf hij door een
proces het beschikkingsrecht over
een gemeenschappelijke schei
dingswand tussen twee huizen, een
muur waar hij niets aan had en
wiens militaire carrière op niets
was uitgelopen. Maar dat liet hij er
natuurlijk niet bij zitten:
„Toen hij gepensioneerd was, volg
de hij in de kranten alle promoties
van vroegere dienstkameradenhij
kocht dezelfde ridderorden die zij
hadden gekregen en stalde die dan
op zijn tafel uit, treurige memen
to's aan onderscheidingen die ook
hem te beurt hadden kunnen val
len!"
Ik kom nog een keer terug op de me
moires van de 19de eeuwse Russi
sche dissident Alexander Herzen
(1812-1870) omdat het citaat dat ik
voor mijn Trijfel van dinsdag op
mijn beeldscherm had ingetikt,
door de wonderen van de techniek
die de wereld nog niet uit zijn, na
verzending naar de moedercompu
ter door deze onvolledig naar de
kranten werd uitgebraakt. Daar
door hebt u het aardige scènetje ge
mist waarin Herzen vertelde dat
hij als 13-jarige, wandelend in
Moskou, Tsaar Alexander te paard
tegenkwam, die hem toeglimlachte
nadat hij, de 13-jarige, zijn hoed
voor hem had afgenomen. Dit dus
in schril kontrast met de situatie op
het ogenblik, waarin de Sovjetrus-
sische tsaren zich alleen in geblin
deerde limousines over afgezette
wegen van punt A naar punt B be
wegen.
Die verminkte tekst maakte mijn
mening dat Herzen een voortreffe
lijk schrijver en ook een zeer leven
dige chroniqueur was, wat moei
lijk controleerbaar. Daarom nu
nog enkele citaten. Herzen vertelt
dat tsaar Nikolaas, de opvolger
van Alexander, door zijn officieren
gehaat werd om zijn koude wreed
heid, zijn kleingeestige pedanterie
en zijn wraakzucht:
„Ben van de eerste anekdoten die
in de stad over hem de ronde deden,
bevestigde de opinie van die gar
deofficieren dubbel en dwars. Er
werd verteld dat de grootvorst op
een keer tijdens een exercitie zijn
zelfbeheersing dusdanig had verlo
ren dat hij een offièier in zijn
kraag wilde grijpen. De officier
had daarop tegen hem gezegd:
'Hoogheid, ik heb een degen in de
hand!' Nikolaas had een stap te
ruggedaan, gezwegen, maar dat
antwoord niet vergeten".
Die officier (Herzen schrijft 'graaf
Samojlov als ik mij niet vergis',
maar in zijn doorwrochte annota
tie verbetert vertaler Charles B. Ti
mier dat in de Decembrist V. S. No-
rov, als kind van hoge adel speelge
nootje van Nikolaas,.maar in 1826
door deze tot tien jaar dwangar
beid veroordeeld) verliet de dienst,
en werd een keer door Nikolaas in
de schouwburg herkend. De tsaar
vond dat hij er wat overdreven-ori
gineel bijliep en gaf de wens te ken
nen dat daarmee op het toneel de
draak zou worden gestoken:
„De directeur én patriot Zagoskin
gaf aan een van de toneelspelers de
opdracht om in een bepaalde
klucht Samojlov (Norov dus, N.S.)
uit te beelden. Het gerucht daarvan
verspreidde zich als een lopend
vuurtje door de stad. Toen het stuk
uit was, liep de echte Samojlov (No
rov dus) naar de loge van de
schouwburgdirecteur en verzocht
om toestemming zijn dubbelganger
met een paar woordjes toe te spre
ken. De directeur kroop in zijn
schulp, maar bang voor een schan
daal, liet hij de hansworst bij zich
roepen. 'U hebt mij voortreffelijk
uitgebeeld,' zei de graaf tegen hem.
'Maar voor een volmaakte gelijke
nis ontbrak er één ding: deze bril
jant die ik altijd draag. Staat u me
toe hem aan u te overhandigen. U
kunt hem dan aan uw vinger doen
zodra u weer eens de opdracht
krijgt om mij uit te beelden.- Na
die woorden liep Samojlov (Norov
dus) doodbedaard naar zijn plaats
terug."
Nog één citaatje, ook maar over
Tsaar Nikolaas I? Vooruit dan
„Nikolaas was toen ongeveer der
tig jaar en al helemaal tot zo'n har
teloos gedrag in staat. Die kilte, die
volharding, zijn typisch voor klei
ne doorsneemensen, kasbedienden
of bureauchefs. Mij is die onwan
kelbare karaktervastheid dikwijls
opgevallen bij postbeambten, bij
kaartjesverkopers voor de schouw
burg of bij de spoorwegen, bij men
sen die voortdurend in toom gehou
den en belemmerd worden; zij heb
ben geleerd iemand aan te kijken
zonder hem te zien, iemand niet te
verstaan, al staat hij vlak naast ze.
Maar hoe had die kleine loketbe
ambte zich zo kunnen trainen om
niets te zien en wat dwong hem om
geen minuut te laat op een parade
te komen?"
Ruim 800 fotografen uit 50
landen stuurden vorige
maand bijna 5000 persfo
to's naar Amsterdam voor
de jaarlijkse, en deze keer
al voor de 27ste maal ge
houden World Press Photo
Wedstrijd.
Een internationale jury
wees de afgelopen dagen
de winnende exemplaren
over bet jaar 1983 aan.
Vanmorgen was de be
kendmaking.
Dirk Ketting, fotograaf uit
Leiden en voorzitter van
de Nederlandse Vereni
ging voor Fotojournalis
ten, maakte dit jaar deel
uit van de 9-koppige jury.
In bijgaande reportage
zijn ervaringen en kijk op
de fotojournalistiek.
Ook de 27ste World Press Photo
Wedstrijd maakt geen uitzon
dering op z'n voorgangers; veel
foto's van oorlogen, rampen,
geweldsuitbarstingen en ander
leed dingen mee naar de ere
prijzen. Er is nu eenmaal veel
ellende in de wereld, ellende
waar fotojournalisten meestal
met hun neus en camera bo
venop staan. Dat levert aangrij
pende platen op zoals de win
nende foto van vorig jaar die
de slachting in het Palestijnse
kamp Sabra en Chatilla tref
fend in beeld bracht.
"Toch hoeft voor mij niet per se
een foto van Libanon te win
nen", meldt Dirk Ketting die,
in tegenstelling tot sommige
van zijn collega-juryleden,
vindt dat de hoofdprijs niet au
tomatisch moet toevallen aan
een schokkend tafereel van
één of andere belangrijke ge
beurtenis.
"Onder de inzendingen zit een
plaat uit Beiroet van een volko
men kapot geschoten flatge
bouw. In ongeveer elke centi
meter van het gebouw zit een
kogelgat. En dan, achter één
van de weinige heel gebleven
STRAATSBURG - De autoritei
ten in West-Europa moeten actie-
-ver optreden om hun burgers te
beschermen tegen de kwalijke
praktijken van sommige reli
gieuze sekten. De Europese mi
nisters van binnenlandse zaken,
justitie en sociale zaken moeten
gezamenlijk maatregelen treffen
om die kwalijke praktijken tegen
te gaan.
door
Ferry Mingelen
Dat is samengevat de hoofdconclu
sie uit een nog vertrouwelijk ont-
werprapport uit het Europese
Parlement over wat officieel
heet: „De activiteit van zekere
nieuwe religieuze bewegingen in
de Europese Gemeenschap".
Over hetzelfde onderwerp buigt
zich op het ogenblik een speciale
commissie uit de Tweede Ka-
Aanleiding tot beide onderzoeken
zijn de klachten van talrijke ou
ders over de manier waarop hun
kind tot toetreding tot een sekte
ramen zit een vrouw met een
naaimachine aandachtig te
werken. Het leven gaat door.
Kijk, daar houd ik nou van,
verschillende aspecten laten
'Natuurlijk is het belangrijk om
de eerste klap op de plaat te
hebben en natuurlijk levert
een explosie een mooie prent
op, maar een foto over de ge
volgen van dergelijke gebeur
tenissen vind ik minstens zo
belangrijk. Een foto van een
brand kan sensationeel zijn,
maar een foto van een ontred
derd gezin tussen de overblijf
selen spreekt mij meer aan. Al
les terugkoppelen naar de
verleid werd, geestelijk werd
vervormd en van familie en
vrienden geisoleerd bleef. Die
klachten betroffen vooral de
Moon-sekte, een uit Zuid-Korea
stammende fanatiek christelijke
anti-communistische beweging
met sterke commercièle vertak
kingen, ook in de internationale
wapenhandel.
Het Europese rapport veroordeelt
als zodanig de sekten niet, maar
constateert wel dat sommige reli
gieuze bewegingen, zoals de
Moon-sekte, omgeven worden
door dramatische voorvallen
waarin ouders hun kinderen uit
de handen van de sekte kidnap
ten en via speciale „deprogram
mering" probeerden de hersen
spoelingen van de sekte weer on
gedaan te maken. Het rapport
stelt ook wervingspraktijken aan
de kaak, zoals de zogenaamde
„liefdes-bombardementen" die
de Moon-sekte hanteert en de let
terlijke seksuele verleiding zoals
die bij de „Children of God"
voorkomt.
„Ik heb, sinds het onderzoek in
april 1982 startte, ruim 40 brie
ven gekregen van wanhopige ou-
Categorieën
Ketting is met de andere juryle
den, afkomstig uit Hamburg,
Praag, Moskou, Parijs, Lon
den, Oslo, New York en Ma
drid, afgelopen zondag begon
nen met een voorzichtige eer
ste schouw van de in het KLM-
gebouw uitgespreide produk-
ten. Behalve de toekenning
van de titel World Press Photo
waren er prijzen te vergeven in
acht categorieën, t.w. actuali
teiten, achtergrondnieuws,
portretten, sport, kunst en we
tenschap, vrolijke gebeurtenis
sen, natuur en dagelijks leven.
De daarop volgende dagen was
het aanpakken geblazen van 's
aers m iNeaenana aie nun kinde
ren gewoon aan zo'n sekte kwijt
geraakt waren", zegt het Neder
landse Euro-parlementslid me
vrouw P. Viehof (socialisten), die
lid is van de onderzoekscommis
sie. „Het probleem is natuurlijk
waar je de grens moet trekken.
Als een kind uit een streng ka
tholiek gezin toetreedt tot de so
cialistische jeugdbeweging, dan
zullen zijn ouders daar ook wel
wanhopig over zijn, maar dat is
geen reden tot ingrijpen. Dat
geldt ook als iemand vrijwillig
lid wordt van een religieuze sek
te, daarvoor bestaat godsdienst
vrijheid. Vraag is echter of je ook
stil moet blijven zitten als sekten
bij hun ledenwerving de maat
schappelijk aanvaarde regels van
eerlijkheid en fatsoen drastisch
overtreden".
In het rapport wordt die vraag al
dus geformuleerd: moet de sa
menleving, wanneer mensen so
ciale en geestelijke wrakken
worden ten gevolge van hun aan
sluiting bij een beweging, zich
van hen afwenden? Kan men ne
geren dat mensen gescheiden
worden van hun kinderen, hun
familie, hun vrienden?
morgens half tien tot 's mid
dags vijf uur. Was in de eerste
ronde het handopsteken van
één jurylid voldoende om een
foto in de race te houden, in de
tweede ronde waren drie han
den nodig en in de derde ronde
zes handen. Van de overblij
vende exemplaren bepaalde ie
der jurylid voor zichzelf op pa
pier een volgorde. Die lijstjes
werden bij elkaar opgeteld (el
ke nummer één 1 punt, elke
nummer twee 2 punten, enz.),
wat uiteindelijk een definitieve
rangschikking per categorie
opleverde.
Ketting:"Binnen de regels van
categorieindeling en manier
van stemmen is een jurylid vol-
Het rapport komt tot de conclusie
dat de bestaande wetgeving gro
tendeels voldoet, maar wel actie
ver moet worden toegepast. Het
beveelt de Europese lidstaten
voorts aan veel kritischer te wor
den ten- aanzien van het schen
ken van belastingvrijdom voor
religieuze bewegingen. Ook zou
den ze meer informatie moeten
uitwisselen over de internationa
le praktijken van sommige sek
ten en opvang moeten organise
ren voor de slachtoffers van
geestelijke indoctrinatie. Bonafi
de sekten zouden ook een soort
gedragscode moeten aanvaarden
die garanderen dat jongeren
werkelijk uit vrije wil toetreden
en na bedenktijd even gemakke
lijk weer kunnen uittreden in
dien zij dat wensen.
Volgens het rapport zijn er zo'n 111
religieuze sekten bekend, het on
derzoek concentreerde zich op
de grootste, te weten de Moon-
sekte, de Children of God, de
Church of Scientology, Bhagw-
han en Hare Krishna.
De werkzaamheden van de com
missie uit het Europese Parle
ment zijn vooral door de Moon-
sekte met achterdocht gevolgd.
komen vrij in het bepalen van
zijn keuze. Het is dus een sub
jectieve aangelegenheid, al
hoewel ieder jurylid als objec
tief criterium zijn vakman
schap meebrengt. Toch was er
onderling wel een verschil in
benadering. De Oosteuropea
nen zijn wat kalmer, zijn min
der geporteerd voor harde fo
to's. Zij hebben nog iets over
zich van: diè foto zet je niet in
de krant. Een houding die hier
20 jaar geleden ook aanwezig
was. Bij ons kan nu alles, be
halve dan een paar blote billen
in Nunspeet".
Zakelijk
"De Amerikaan en Fransman
zijn gehaaide fotomensen, heb
ben een hele zakelijke benade
ring. Zij vragen zich in eerste
instantie af: is die foto als pers
foto te verkopen? De gebeurte
nis prevaleert. Zelf vind ik de
gebeurtenis niet allesbepa
lend. Niet het aantal doden
telt, het gaat mij meer om een
combinatie van factoren. Een
simpele gebeurtenis kan door
het vakmanschap van de foto
graaf ook zeer het bekijken
waard zijn".
"De uitstraling van een foto, dat
is iets mystieks. Het beeld
moet iets overbrengen wat
moeilijk valt te omschrijven.
De foto vertelt als het ware een
verhaal. De fotograaf kijkt
voor anderen, kijkt voor een zo
groot mogelijk publiek. Hij
moet er voor zorgen op de juis
te tijd op de juiste plek en in de
juiste houding aanwezig te
zijn. Hij moet naar mijn me
ning altijd fotograveren, ook al
is het nog zo vreselijk wat ie
ziet. Publiceren is een andere
zaak, daar moeten meerdere
mensen over beslissen".
Gruwelijke prenten worden foto
grafen overigens lang niet al
tijd door 'het publiek' in dank
afgenomen. Ketting:"Zij wor
den wel gezien als deelnemers
in het kwaad. Maar een foto
graaf kan niet verhinderen,
kan alleen maar registreren. Er
is destijds nogal kritiek ge
weest op de fotograaf die een
plaat had gemaakt van de exe
cutie van een Vietnamees. Die
Leden van de sekte hebben de
afgelopen maanden de bij het
rapport betrokken Euro-parle
mentariërs zeer actief gevolgd.
„De moonies proberen te voor
komen dat het verslag uitkomt,
ze sturen brieven en benaderen
ons ook in het weekeinde als-we
thuis zijn. In Straatsburg draaien
ze voortdurend om je heen Je
begint je af te vragen of ze soms
wat te verbergen hebben", aldus
mevrouw Viehof.
Ook het onderzoek in de Tweede
Kamer blijkt zich op de moonies
toe te spitsen. Bij de subcommis
sie die het onderzoek instelt, zijn
tot nu toe twintig brieven bin
nengekomen over de Moon-sek
te, officieel ook wel „de Vereni
gingskerk" geheten. Van die
twintig brieven zijn er zeventien
negatief. Eén briefschrijver was
van 1971 tot 1974 üd van de Ver
enigingskerk en zegt nog steeds
last te hebben van angstgevoe
lens. De meeste Nederlandse
Moon-leden worden tijdens een
bezoek aan de Verenigde Staten
geworven zonder dat zij dat aan
vankelijk in de gaten hebben.
Nederlandse diplomatieke verte
genwoordigers in de Verenigde
Vietnamees kreeg toen een re
volver tegen z'n slaap gedrukt.
Maar die foto heeft wel een
enorme invloed op de publieke
opinie uitgeoefend. Er is wel
van gezegd dat dat de enige
knal van de Vietnamoorlog
was die over de hele wereld is
gehoord".
Veranderingen
"Zo zijn er wel meer voorbeelden
te geven van de rol die foto's
kunnen spelen in de menings
vorming. De fotograaf Jack
Rijs maakte rond de eeuwwis
seling in de Verenigde Staten
een reportage over het leven in
de sloppen. Hij gaf die reporta
ge de naam 'Hoe de andere
helft leeft'. Dat heeft tot sociale
veranderingen bijgedragen
want de beter gesitueerden
hadden geen idee van de ellen
de en de armoede in de slop
penwijken".
"Ander voorbeeld. Erich Salo
mon, een gevluchte Duitse
jood, maakte hier in de derti
gerjaren foto's van politici. Po
litiek werd toen nog voorna
melijk binnenskamers bedre
ven, het onttrok zich groten
deels aan de waarneming van
het publiek. Politici waren au
toriteiten. Salomon liet de poli
tici zien tijdens hun vergade
ringen, hoe ze onderuit gezakt
met een sigaar in de hand be
langrijke beslissingen namen.
Dat heeft er toe bijgedragen
dat het publiek ze anders ging
zien, minder tegen de heren
opkeek".
Volgens Ketting wordt het werk
van fotojournalisten onderge
waardeerd, met name in Ne
derland en dan doelt hij niet al
leen op het financiële vlak.
"Persfoto's zijn het stiefkindje
van de media. Er wordt hier
nog teveel geredeneerd in de
trant van 'er moet een plaatje
bij het verhaal'. Het plaatje is
bedoeld voor de leesbaarheid
van het verhaal, men is niet zo
zeer uit op een vakkundige il
lustratie. In Engeland en
Duitsland heeft een zichzelf
respecterende krant een foto
redacteur, iemand die contac
ten met de fotografen onder
houdt, hun problemen kent en
bepaalt welke prenten in de
krant komen".
"Fotojournalistiek is een vak
apart, toevalligheid bestaat
niet in dit vak. Iemand een ca
mera in z'n handen geven en
een film vol laten schieten
geeft geen enkele garantie voor
een behoorlijke foto".
Expositie
Terug naar de World Press Photo
Wedstrijd, een internationaal
hoog aangeschreven evene
ment dat in het midden van de
jaren vijftig op initiatief van
drie Nederlandse fotografen
tot stand kwam en sindsdien -
dwars door alle wereldse span
ningen en tegenstellingen
heen - is blijven groeien en
bloeien. Binnenkort zullen de
beste foto's weer via een rond
trekkende expositie in veel
landen te bewonderen zijn.
Oosteuropese landen ontbre
ken nogal eens in die rij omdat
de regimes ter plekke bepaalde
foto's niet acceptabel vinden.
Ketting:"Het bestuur van de
World Press Photo heeft zich
gelukkig nooit laten chante
ren. Censuur op de tentoon
stelling wordt niet getolereerd.
Ook op de juryleden wordt
geen enkele druk uitgeoefend.
Ik denk dat dat mede het suc
ces van deze verkiezing uit
maakt. Er moet niet met foto's
worden gemanipuleerd. Foto's
kunnen veel vertellen over de
soms verschrikkelijke dingen
die op deze wereld gaande zijn.
En dat is nodig want met
struisvogelpolitiek schieten
we niets op".
Staten krijgen regelmatig met
problemen rond Moon-leden te
maken. In de Verenigde Staten
werkt de Moon-organisatie ach
ter tientallen zogenaamde front-
organisaties, variërend van „de
Koreaanse Culturele Stichting"
tot „De kruistocht voor één we
reld".
Het onderzoek van de Tweede Ka
mer noemt slechts twee frontor
ganisaties van de Moon-sekte: de
beweging „Nieuw leven" en de
„Federatie voor de wereldvre
de", die enige bekendheid kreeg
met de actie „Stop de SS-20-ra-
ket", de tegenhanger van de Ne
derlandse vredesbeweging die
zich verzet tegen de nieuwe
Amerikaanse raketten.
De Nederlandse Moon-organisatie,
die sinds 1972 het tot „Huize Glo
rie" omgedoopte voormalige
Bio-vakantieoord in Bergen aan
Zee beheert, geeft ook nog het
tijdschrift „Doorbraak" uit dat
volgens de laatste gegevens van
de Tweede Kamer in 1979
350.000 gulden opbracht. Het
aantal echte Moon-leden in Ne
derland is onbekend, maar vol
gens de organisatie zelf zouden
dat er een 130 zijn.
ADVERTENTIE
Waar u ook heen wilt met vakantie, hoeveel u
ook wilt besteden, Reisburo Neckermann geeft u een
vollediger beeld. Omdat we naast Neckermann-reizen
ook de vlieg-, bus-, trein- en autovakanties van vele
grote Nederlandse touroperators, o.a. Holland Inter
national, Arke en Hotelplan aanbieden.
Reisburo Neckermann kijkt en adviseert u over
de beste en aantrekkelijkste mogelijkheden.
De meeste vakanties worden goedkoper dan vorig jaar,
Neckermann-reizen zelfs tot 20%. Zo wordt een bezoek
aan één van onze buro's meteen een "ontdekkingsreis:'
HET BESTE ADVIES VOOR
EEN GESLAAGDE VAKANTIE.
Haarlemmerstraat 57, Leiden, 071 -13 45 92
