'Puur menselijke aanpak'
Kunst in het kort
PODIUMBLIK
Kathy Gosschalk, artistiek leidster van Werkcentrum Dans
Overrompelend dans
feest van Hongaren
Kunst
te
kijk
DINSDAG 14 FEBRUARI 1984
Radio - tv - kunst
PAGINA 19
Scène uit 'Maria' met o.a. Helmert Woudenberg (rechts). (foto Hans verhoeven)
Redactie Pieler C. Rosier
LEIDEN - De Leidse theaters
bieden deze week toneel en
dans.
Zo komt de toneelgroep Baal
twee avondenf woensdag en
donderdag) achtereen met twee
verschillende voorstellingen
naar het LAK-theater, welke
avonden worden gevolgd door
twee optredens( vrij dag en za
terdag) van het Werkcentrum
Dans. In de Leidse Schouw
burg gaat donderdagavond
een blijspel en zaterdagavond
de zoveelste Fiesta-Gitanapro-
duktie.
Baal
Baal speelt morgenavond 'Ma
ria' en donderdagavond 'Het
belang van Ernst'. Wat Isaak
Babels 'Maria' betreft gaat het
volgens een al eerder op deze
pagina verschenen recensie om
een wat brokkelige voorstel
ling. Maria, de afwezige heldin
in het stuk van Babel, is een
idealiste, die niet meer de reali
teit ziet, maar louter nog het
doel waarin zij gelooft. Afkom
stig uit een familie van patri
ciërs en dochter van een gepen
sioneerde generaal heeft zij na
de Russische revolutie dienst
genomen in het volksleger om
de vijanden van de communis
tische samenleving te gaan be
strijden. Als socialistisch idea
liste kent zij geen twijfels,
maar slechts het geloof in de
uiteindelijke overwinning en
daarmee is zij voor een toneel
stuk niet interessant meer. De
genen die zij achterlaat zijn
echter volkomen ontworteld en
bewegen zich op de tast in een
samenleving waarin elk her
kenningsteken voor hen ont
breekt. De verleiding is groot
om deze figuren te vergelijken
met de personages van Tsje-
chov en deze vergelijking lijkt
zelfs bewust nagestreefd, maar
Babel mist de kunst om zijn
personages zodanig te bezielen,
dat hun lot op de een of andere
manier de toeschouwer beroert.
Het fragmentarische karakter
van 'Maria' zou daarop enigs
zins van invloed kunnen zijn.
De dramatische draad loopt
over zoveel schijven dat er een
brokkelig geheel ontstaat waar
voor het publiek slechts met
moeite een lijn in te ontdekken
valt. Wat in de door Han Ro
mer geregisseerde voorstelling
overblijft vormt een reeks flit
sen, een gedramatiseerde re
portage over het Rusland van
1920 met voor ons nauwelijks
nog herkenbare mensen.
Met Oscar Wilde heeft het nog
maar weinig te maken, maar
Baal heeft er wel een voorstel
ling van gemaakt, waarbij een
jong publiek zich kennelijk
kostelijk kan amuseren. Dit
schreef onze recensent naar
aanleiding van de eerste voor
stelling, die Baal eind vorig
.jaar gaf van 'Het belang van
Ernst' van Wilde in een verta
ling van Gerrit Komrij en on
der regie van Edwin de Vries.
De vraag is of een voorstelling
van dit stuk geslaagd is, als de
enscenering meer hilariteit op
roept dan de tekst. Men lijkt
noch de sprankelende dialogen
noch de uitstekende vertaling
serieus te hebben genomen bij
Baal. Een leuke voorstelling is
weliswaar tot stand gekomen,
maar Oscar Wilde is hoe dan
ook onrecht aangedaan. De
luchtige conversatietoon, die
onlosmakelijk verbonden is
met de Engelse society-kome-
die, ontbreekt in deze voorstel
ling geheel, scenische grapjes
zijn er echter in overvloed.
Amuseren kan men zich op
donderdagavond in het LAk-
theater dus wel.
Dans
Het Werkcentrum Dans brengt op
vrijdag- en zaterdagavond in
hetzelfde theater twee premiè
res uit: 'The night moves' %can
de Amerikaanse choreografe
Marta Renzy en 'Red figures'
van Diana Coolen en José Win
kelman. Voorts staan op het
programma 'Vertchou' van
Ha-ns Tuerlings en 'Cellorga-
nies' van Ed Wubbe. Elders op
deze pagina meer over het
Werkcentrum Dans, waarvan
Kathy Gosschalk de artistiek
leidster is.
Amigo
'Hé Amigo' is de titel van een Co-
lombiaans verhaal, waarmee
het Speeltheater kinderen van
af tien jaar zondagmiddag in
het LAk-theater hoopt te amu
seren. Een reis door Colombia
inspireerde de groep tot het
maken van deze voorstelling,
die wordt aangekondigd als
een toneelstuk met poppen. Het
verhaal speelt zich af in dit
land vol tegenstellingen, tussen
arm en rijk en de oude tijd vol
bijgeloof en mysterieuze ge
beurtenissen tegenover de hui
dige westerse invloeden. Het
huis van de steenrijke Don José
vormt het middelpunt van het
fraaie decor, geinspirerd op
schilderijen van de Colom
biaanse schilder Fernando Bo-
tero. Een huis met een familie
in het hartje van Colombia,
waar de mensen elkaar de
wonderlijkste verhalen vertel
len. Zoals het verhaal van de
Madre Monte, de moeder van
de bergen.
Komedie
André van den Heuvel, Kitty
Janssen, Liz Snoyink en Man
fred de Graaf staan donder
dagavond op de planken van
de Leidse Schouwburg. Zij
brengen er 'Huwelijkscarrou-
sel', een wat verouderde 'pi
kante' komedie. Een jonge
Zweedse blondine met de bijbe
horende 'Zweedse moraal', die
met alle geweld een kind wil
hebben van een niet meer zo
jonge geleerde zonder daaraan
consequenties te willen verbin
den, mag dan een kwart eeuw
geleden menig hoofd hebben
doen schudden, nu ligt men
van dergelijke kortstondige
vrijages echt niet meer wakker.
Geen enkele noodzaak nu dus
het evenwicht wat te herstellen
met een brave, trouwe echtge
note, in dit geval gespeeld door
Kitty Janssen. Het is onvermij
delijk gebleken dat haar mora
liserende teksten het tempo van
de voorstelling soms wat te
drukken en het accent nog ster
ker verleggen naar de door een
Zweeds offensief in het nauw
gebrachte heer des huizes. Deze
laatste wordt door André van
den Heuvel met flair en gevoel
voor de humoristisch mogelijk
heden neergezet, zoals tijdens
de première enkele maanden
geleden werd bewezen. De rol
van de Zweedse verleidster
wordt door Liz Snoyink appe
tijtelijk neergezet. Manfred de
Graaf speelt in dit lachstuk een
huisvriend, een rol die uitslui
tend dient om de trouw van de
brave echtgenote te bewijzen.
Flamenco
Op zaterdagavond is er op het
schouwburgpodium weer een
flamencofeest Fiesta Gitana
staat volgens het programma
nog eens in het teken van de
dichter Fredenco Gracia Lor-
ca. De voorstelling begint met
een declamatie van een gedicht
van de beroemde Spaanse
poëet door de eerste danseres
van het gezelschap. Carmen Al-
beniz. Een voorstelling, die ge
wijd is aan het Cafe de Chini-
tas, het legendarische café
waar de flamenco ooit zijn 'sa
lon'-vorm kreeg. Sterdanser
Curro Velez ontbreekt ook in
deze zevenentwintigste afleve
ring van Fiesta Gitana niet.
Voor wie er maar niet genoeg
van krijgt.
ROTTERDAM - "Ik ga meer een
hoofdletter maken van de cho
reograaf Kathy Gosschalk. Ik
voel dat ik daar nu aan toe ben.
Blijkbaar ben ik een laat
bloeier. Niemand hoeft er bang
voor te zijn dat ik de enige cho
reograaf van de groep wordt.
Maar ik wil een grotere regel
maat; drie stukken in twee sei
zoenen. Nu is het elke keer
weer een nieuw gevoel om cho
reografisch aan het werk te
gaan. Dat wil ik niet meer".
Kathy Gosschalk is vanaf de op
richting artistiek leidster van
Werkcentrum Dans, een op ini
tiatief van de Rotterdamse
Kunststichting in 1975 opge
richte dansgroep. Ze heeft oor
spronkelijke opvattingen en
brengt die met verve. "Ik ben
heel uitgesproken, ook als ik
ongelijk heb".
Haar groep neemt een uitzonder
lijke positie in: het is veruit het
kleinste repertoiregezelschap,
heeft uitsluitend Nederlandse
dansers in dienst en geeft veel
kans aan jonge choreografen.
De dansstijl is modern, zonder
dat een duidelijke -richting als
Graham, Cunningham of mini
mal dance aan te wijzen is.
De voorstellingen zijn daardoor
nog al eens moeilijk te plaat
sen. Geslaagde choreografieën,
zoals Gosschalks' 'Final Alice'
of werk van buitenlandse cho
reografen als Bill T. Jones wor
den afgewisseld met duidelijke
probeersels van jonge Neder
landers of balletten op popmu
ziek, die nogal de disco-kant
opgaan. Veel dansers van de
groep hebben inmiddels één of
meerdere balletten op hun
naam staan. "Ik wil bij mijn
dansers artistiek inzicht en
creativiteit ontwikkelen. Als ze
maar een klein beetje interesse
hebben, moeten ze de kans
krijgen zich als kunstenaar te
ontwikkelen".
"Ik ben wel eens jaloers op bij
voorbeeld Stichting Danspro-
duktie. Die kunnen rond de ta
fel gaan zitten en zeggen: wat
zullen we nu weer eens voor
leuks gaan doen. Ik heb m'n
verplichtingen, moet school
programma's opzetten, jonge
choreografen een kans geven.
Stel dat ik dat allemaal niet
had, dan zou ik het heel anders
aanpakken. De beperkingen
zijn vooral praktisch van aard,
maar hebben wel artistieke ge
volgen".
Je hebt niet veel kans om aan
eigen choreografieën te werken
en bent verplicht om veel jong
talent een kans te geven. Be
staat het werken hier uit louter
compromissen sluiten?
"Ik geef jonge mensen een kans
iets te doen. Dat noem ik geen
compromis. Dat wil niet zeg
gen, dat het resultaat altijd pre
cies is wat ik mooi vind. Het
aanbod is beperkt en daar kies
ik het interessantste uit. Ik
help ze zoveel mogelijk. Als de
structuur van een dans niet
deugt, kan ik aanwijzingen ge
ven om die te verbeteren. Maar
als het concept niet goed is,
ben ik machteloos,Ik kan de
ideeën van mensen niet veran
deren".
"Het is een voorwaarde om als
artistiek leider geïnteresseerd
te zijn in de mensen die voor je
werken. Als danseres bij het
Nederlands Dans Theater heb
ik vroeger ook een aantal bal
letten gemaakt. Daar lieten ze
me zwemmen. Ik wil niet die
zelfde fout maken".
Humor
- In hoeverre ben je vrij bij het
kiezen van choreografisch ta
lent?
"Het is geen kwestie van vrij
heid. Ik mag blij zijn als ik ie
mand kan vinden. Ze liggen
niet voor het oprapen. Als ik
niet die verplichting had om
jonge choreografen te nemen,
geloof ik dat ik een keuze op
basis van humor zou maken.
Marta Renzi en Bill Gordon
zyn choreografen die me be
vallen.
- Opvallend bij Werkcentrum
Dans is, dat het een groep is
met persoonlijkheden. De dan
sers zijn gemakkelijk te herken
nen. Bij de uitvoering lijken
uitstraling en gedrevenheid be
langrijker dan perfectie.
"Ik wil dat de groep is samenge
steld uit individuen. Aan
'dansdingen' heb ik niks. De
beste leerlingen van de dansa-
cademies gaan naar het Natio
nale Ballet of het Nederlands
Dans Theater. Als ze hier ko
men kunnen ze nog weinig.
Daarom kies ik ze liever om
hun persoonlijkheid".
"Op zo'n conservatorium wordt
de fantasie van aankomende
dansers om zeep geholpen. Ze
moeten allemaal dezelfde pak
jes aan en hun haar hetzelfde
doen. Dat vind ik slecht. Toch
ben ik zelf ook sterk op disci
pline. Maar dan om de dansers
bewust te maken van de relatie
tussen dans en persoonlijk
heid".
Ze stapt naar de verwarming op
haar kantoortje en doet voor.
"Kijk, ze moeten natuurlijk
geen grand jeté maken met
doorgezakte knieën. Maar wat
die perfectie betreft: ik selec
teer niet naar postuur. Als een
grote danser naast een kleine
danseres staat, hoe kan ik dan
naar uniformiteit streven"?
- Werkcentrum Dans hanteert
uiteenlopende stijlen, maar
nooit minimal dance. Waarom
niet?
"Mensen schijnen te denken dat
ik daar niet van houd. Het zou
alleen nooit samen kunnen
gaan met hoe hier wordt ge
werkt. Ik ben niet bang om me
aan te passen, maar dat moet
wel mogelijk zijn met de moge
lijkheden hier. Bovendien, mi
nimal is mode. Moet ik daar
dan mee meehollen"?
Cunningham
In de toekomst zou ze graag
meer in projecten gaan
werken. Drie maanden kinder
voorstellingen, drie maanden
multidisciplinair werken en
drie maanden repertoire dan
sen. Dan zou er meer gelegen
heid zijn om te repeteren. He
laas, verplichtingen maken dat
onmogelijk.
Volgend jaar bestaat Werkcen
trum Dans tien jaar. Trots la
chend vertelt ze dat ze ter ere
daarvan een ballet van Merce
Cunningham, 'Crosscurrence',
te pakken heeft gekregen.
"Daar ben ik al jaren mee be
zig. Vroeger vond ik dat ik zelf
nooit Cunningham zou kun
nen dansen. De laatste jaren
heb ik 's zomers in de Verenig
de Staten cursussen gevolgd.
Daar heb ik Cunningham en
John Cage ontmoet. Die heb
ben een soort vertrouwen in
me gekregen. We zijn de eerste
Nederlandse groep, die een
ballet van Cunningham kan
brengen. Dit is veel beter dan
een jubileum met feestjes".
Twee stukken van Werkcentrum
Dans gaan vrijdag in het LAK-
theater in première. Dat is niet
per se omdat de groep Leiden
zo'n warm hart toedraagt. "We
zouden de eerste voorstellin
gen liever in Rotterdam bren
gen. Maar daar was geen ruim
te".
De premières weerspiegelen de
Januskop van Werkcentrum
Dans. 'Red Figures', op muziek
van David Bowie, is gemaakt
door José Coolen en Diana
Winkelman, danseressen van
de groep. Kathy Gosschalk:
"Ze hadden beiden al eerder
wat gemaakt. Ik heb ze bij me
geroepen en gevraagd: willen
jullie niet samen iets doen. Dat
vonden ze een goed idee. Ze
hebben Bowie gekozen uit be
hoefte om iets te dansen waar
ze anders bij ons de kans niet
voor krijgen".
The night moves', op muziek
van Fred Astaire en Aretha
Franklin, is van de Amerikaan
se Marta Renzi. Volgens Kathy
Gosschalk een smeltkroes van
wat er in moderne dans is ont
wikkeld. "De dans ziet er uit
alsof ze op dat moment in haar
hoofd opkomt. Een puur men
selijke aanpak. Dat is in feite
wat me zelf ook voor ogen
staat".
ARIEJAN KORTEWEG
DEN HAAG/AMSTERDAM (ANP)
Het Franse toneelgezelschap
van regisseur Dominique Hou-
dart trekt tot 7 april door Neder
land en Vlaanderen met .Wach
ten op Godot' van Samuel Bec
kett. In acht weken worden ze
ker veertig voorstellingen gege
ven, waarvan tenminste vier in
België. De tournee is georgani
seerd door Wikor in Den Haag,
dienstverlenend instituut voor
de musische vorming van de
jeugd.
De Ierse schrijver Beckett publi
ceerde ,En attendant Godot' in
1949. Het was in het Frans ge
schreven en werd het begin van
het absurdistisch theater in
Frankrijk en overig Europa. In
ons land verwierf het de meeste
faam in Beckett's eigen Engelse
Toneelmaker Houdart maakte er
een visuele produktie van. Hij
kleedt de vier figuren als clowns,
er van uitgaande dat absurd to
neel geen verhaal, alleen situa
ties kent.
Anne-Wil Blankers en. Willem Nij-
holt spelen de hoofdrollen in
.Ware liefde' van Tom Stoppard
bij de Haagse Comedie. Het stuk
gaat zaterdag 3 maart in premiè
re in de Koninklijke Schouw
burg. De regie is in handen van
Adrian Brine.
In het stuk staat de relatie tussen
een oudere toneelschrijver en
zijn tweede vrouw, een actrice,
centraal. Het element van schijn,
dat onverbrekelijk met dit milieu
is verbonden, dient als achter
grond.
Na de première speelt de Haagse
Comedie het stuk nog op 4, 6, 9
18, 19 23, en 24 maart in Den
Haag. Op 16 maart is er een voor
stelling in de Leidse Schouw
burg.
In de Kleine Komedie in Amster
dam wordt van 28 februari tot en
met 10 maart Bremer Freiheit'
van Rainer Werner Fassbinder
gebracht. Het toneelstuk, dat
voor het eerst in Nederland te
zien is, wordt gespeeld door
Huib Broos, Cor van Rijn, Cocki
Boonstra, Ad Fernhout en Bar-
tho Braat. De regie heeft Maarten
Verhoef.
Bij een inbraak in een kunsthandel
aan de Nassaukade in Amster
dam zijn het afgelopen weekein
de twintig etsen van Picasso ge
stolen. De waarde van de buit be
draagt ongeveer tweehonderd
duizend gulden. De inbrekers
kwamen het pand binnen door
een ruit in te slaan.
Optreden van het folkloristisch
dans- en muziekgezelschap Tórek-
vés uit Hongarije. Gezien op 13 fe
bruari in de Leidse schouwburg.
LEIDEN - Voor liefhebbers van
dansfolklore komt op het re
pertoire van de Leidse
Schouwburg tenminste één
maal per seizoen een folkloris
tisch gezelschap voor. In vori
ge seizoenen waren het bij
voorbeeld "Peru Folklorico' en
'Broln'; ditmaal is het Törek-
vés, de dansgroep van de Hon
gaarse Spoorwegvakbond.
Uit een rijke volksdanstraditie
heeft men kunnen putten voor
de samensteling van dit even
wichtig samengestelde pro
gramma. Verschillende onder
delen wisselden elkaar vlot af
en vormden, begeleid door de
opzwepende klanken van het
eigen, uit acht leden bestaande
orkest een samenhangend ge
heel.
Er zijn de overrompelende dan
sen in bontgekleurde kos
tuums van vrijwel het gehele
gezelschap, zoals in de dansen
uit Noordoost-Hongarije, Szat-
mér en uit Transsylvanië.
In de 'Flessendans', die volgens
het programmaboekje in de
Hongaarse folklore niet zou
mogen ontbreken, treden al
leen de dames op. In een aantal
spring- en klapdansen komen
met name de heren naar voren.
Veelvuldig zijn elementen uit de
klapdans in de verschillende
nummers verwerkt. Ze vor
men bijna een voortdurend te
rugkerend aspect. Ook het or
kest treedt een paar maal op de
voorgrond (onder meer in een
cimbaal solo en in een uitvoe
ring van twee van Liszt's Hon
gaarse rapsodieën), zodat zang
en dans door instrumentale ge
deelten worden afgewisseld.
Als komische noot diende de
waarschijnlijk al eeuwenoude
poppendans, waarin echte
dansers de poppen spelen. Eén
van de hoofdonderdelen moest
natuurlijk de bekendste Hon
gaarse dans zijn: de Csérdés.
WIJNAND ZEILSTRA.
LEIDEN Het Rotterdams Philharmonisch Orkest geeft vrijdagavond
onder leiding van de Oostenrijkse dirigent Walter Weller een meester-
sene-concert in de Stadsgehoorzaal. De Franse violist Augustin Dumay
verleent solistische medewerking aan dit concert. Op het programma
staan composities van Richard Strauss, Max Bruch (Eerste Vioolcon
cert) en Johannes Brahms (Vierde Symfonie).
LEIDEN - In de Leidse Waag zal
van 16 tot en met 29 februari een
keuze uit de nieuwe aanwinsten
van de kunstuitleen te zien zijn.
Daar in het afgelopen jaar geen
aankoopsubsidie van het rijk
werd ontvangen zal de nadruk
komen te liggen op recent ver
worven BKR-kunstwerken. Ook
zal, omdat de kunstuitleen het
laatste jaar van de experimentele
fase ingaat, getracht worden een
indruk te geven hoe de kunstuit
leen bij de Leidse bevolking tot
nu toe is aangeslagen. Foto's en
interviews met abonnees zullen
een idee geven wat men er van
vindt kunst in huis te hebben. De
Waag is geopend van dinsdag tot
en met zaterdag van 10 tot 18 uur.
AMSTERDAM - Robert Borremans en Carolien v.d. Berg zijn de hoofd
rolspelers in de musical 'Song' waarvan de Vlaams-Nederlandse co
productie in september in Gent in première zal gaan. De Amerikaanse
musical is in de VS en Engeland enthousiast onthaald. (foto anp>
In de LAK-galerie wordt de ko
mende weken een dubbelexposi
tie gehouden. Er zal werk te zien
zijn van Jan de Bruin (schilderij
en) en Frans Eradus (foto's. De
opening is donderdagavond.
André van den Heuvel en Kitty Jansen in 'Huwelijkscarrousel.
Kathy Gosschalk: "Ik geef jonge dansers een kans. Dat noem ik geen compromis
