Medische hulp
aan Azoren
deOnmiskenbare Smaak.
Achtergrond
Televisiedebuut ultra
rechtse Franse leider
Uniek project ten bate
van gehandicapten
DINSDAG 14 FEBRUARI 1984
Varia
PAGINA 13
„Op een winterochtend kwam de
Senator op een voor hem ongewoon
uur bij ons; hij zag er bekommerd
uit, liep met snelle passen naar de
studeerkamer van,mijn vader en
deed de deur achter zich dicht met
een gebaar naar mij, dat ik in de
zaal moest blijven.
Gelukkig hoefde ik mijn hersens
niet lang te pijnigen met gissingen
naar wat er was voorgevallen. De
deur van de bediendenkamer ging
op een kier open en! een half onder
het wolfsbont van een pelslivrei
schuilgaand rood gezicht riep mij
fluisterend naar zich toe: het was
de lakei van de Senator. Ik snelde
naar de deur.
„Hebt u het niet gehoord?", vroeg
hij.
„Wat?"
„Dat de Tsaar in Taganrog is
overleden".
Dat nieuws verraste mij: ik had er
vroeger nooit bij stilgestaan dat hij
kon sterven; ik was in grote eerbied
voor Alexander opgegroeid en
dacht nu met droefheid terug aan
die keer dat ik hem, kort geleden
nog, in Moskou had gezien. Op een
wandeling waren wij hem achter
de Tverskoj-poort tegengekomen;
hij was de autocraat".
Dit is het begin van hoofdstuk 3
van 'Feiten en Gedachten', de mé
moires van Alexander L. Herzen,
die kortgeleden in de prachtige se
rie Privé-domein van De Arbeider
spers zijn uitgekomen. Het is het
eerste van vijf boeken, die vertaler
Charles B. Timmer altijd al heeft
willen vertalen en waar hij nu, als
een laatste tour de force, mee bezig
Voor wat het grote publiek ge
noemd wordt is Herzen vrijwel een
onbekende, maar slavisten zoals ik
kennen en bewonderen hem al zo
lang zij Russisch studeren, want
Herzen, die leefde van 1812 tot
1870, wordt door Timmer terecht de
Russische 'dissident' van de negen
tiende eeuw genoemd: „een advo-
kaat voor de menselijke waarde zo
als die verankerd ligt in het recht
op eigen normen, eigen denken, ei
gen doen, enerzijds aanklager van
iedere vorm van onderdrukking en
vernedering van het individu door
gemeenschap, regering of staat, an
derzijds voorvechter van het demo
cratische recht van de mens op vrij
heid en persoonlijke verantwoorde
lijkheid voor zijn keuzen. Net als de
dissident van een eeuw later stond
het leven van Alexander Herzen in
het teken van protest tegen het aan
de macht zijnde bewind (vooral
dat van tsaar Nikolaas I) met als
gevolg onvrijivillige balling
schap".
Zoals uit bovenstaand fragment
blijkt was Herzen bovendien een
zeer goed en levendig schrijver,
geen wonder dus dat de Stichting
die jaren geleden in Amsterdam
door Karei van het Reve en Jan
Willem Bezemer werd opgericht om
werk van Russische dissidente
schrijvers te vertalen de naam Ale
xander Herzen Stichting kreeg. Ik
koos bovenstaand fragment uiter
aard ter vergelijking met de dood
van de huidige 'tsaar' van Rus
land, Joeri Andropov. 'Op een win
teravond' was op 28 november
1825, zo blijkt uit de aantekeningen
achterin van Timmer, terwijl Ale
xander op 19 november 1825 was
overleden.
De 13-jarige Alexander Herzen en
zijn vader hoorden dit bericht dus
met 9 dagen vertraging. Er is dus
toch vooruitgang in de Sowjet-
Unie: de dood van Andropov hoor
den we met één dag vertraging
Maar Taganrog, aan de Zee van
Azov, is even ver van Moskou ver
wijderd als Marseille van Amster
dam, dus veel vlugger zal het moei
lijk gekund hebben in 1825. 'Als een
lopend vuurtje' ging toen niet veel
sneller dan een paard in galop. Nu
duurde het een dag terwijl het in
een minuut had gekund. Geen voor
uitgang dus. Dat geldt ook voor de
'zichtbaarheid' van de Tsaar ver
geleken met die van de Sowjet-lei-
ders. Als je de Tsaar op straat te
genkwam nam je als 13-jarige je
hoed af en dan glimlachte hij terug.
Andropov c.s. verplaatsten zich in
geblindeerde limousines, waarbij
de route altijd door de militia werd.
afgezet. Blijkbaar was Alexanders
opvolger Nikolaas I van onvriende
lijker allooi. Van diens 'blik van
een ratelslang' vertelt Herzen in
een voetnoot
„Het verhaal gaat dat Nikolaas op
een keer in de eigen familiekring
zijn 'Medusa'-blik op zijn eigen
dochter Marija Nikolajevna op de
proef heeft gesteld. Zij lijkt op hg.ar
vader en haar blik doet inderdaad
denken aan de gruwelijk borende
blik in haar vaders ogen. De doch
ter hield zijn blik dapper uit. Hij
werd bleek, zijn wangen begonnen
te trillen en zijn ogen kregen een
nog wilder uitdrukking. Zijn doch
ter beantwoordde hem met een blik
van dezelfde soort. Allen om hen
heen verbleekten en beefden van
angst. Nikolaas stond op, hij
voelde dat hij hier iemand had ge
vonden die zich met hem kon me
ten".
PONTA DELGADA
(GPD) - De Azoren. Een
eilandengroep in het
midden van de Grote
Oceaan tussen Portugal
en Amerika. Deze eilan
den worden ook wel de
Vlaamse eilanden ge
noemd. Dan is de relatie
met ons land en België al
duidelijk. In de eeuwen
van onze zeevaarders
vestigden zich op een
aantal eilanden Hollan
ders en Vlamingen. Ze
assimileerden zich met
de reeds aanwezige Por
tugese bevolking tot
Azorianen. Nog beho
rend tot Portugal, maar
met een grote zelfstan
digheid.
De afgelopen maanden is die ou
de relatie tussen eilandbewo
ners, Holland en België strak
ker aangehaald. De ongeveer
500.000 bewoners van de negen
eilanden met subtropisch kli
maat kampen met het pro
bleem van zo'n 10.000 ernstig
gehandicapten. Een hoog per
centage, naar alle waarschijn
lijkheid ontstaan doordat fami
lieleden met elkaar huwden,
maar ook door de gebrekkige
gezondheidszorg. Voor deze
gehandicapten zijn enkele cen
tra ingericht door de overheid
en is een centrum opgezet door
de ouders van deze gehandi
capten. Het grote probleem is
dat men geen mogelijkheden
heeft deze gehandicapten te
verzorgen zoals dat behoort.
Een aantal onderwijzeressen en
psychologen doet de uiterste
best deze gehandicapte kinde
ren dagelijks bezig te houden.
Maar men geeft toe eigenlijk
niet te weten hoe men moet
omgaan met de diverse gebre
ken, zoals blindheid, doofheid,
geestelijke handicaps, motori
sche gestoordheid. In de cen
tra leven de diverse handicaps
met en door elkaar.
Al jaren hebben deze onderwij
zeressen en psychologen nood
kreten uitgezonden om hulp.
Er gebeurde niets. Totdat de
orthopedisch chirurg dr. H. S.
M. Raat uit Mierlo geconfron
teerd werd met alle narigheid.
Hij vond de Stichting Horizon
Holland bereid om in eerste in
stantie aandacht aan de vragen
vanuit de Azoren te schenken.
Voorzitter J. Z. Brijl ging naar
de Azoren en kwam met een
lijvig rapport terug. Een rap
port waaruit blijkt hoe groot de
nood wel is, niet alleen voor de
gehandicapten zelf, maar ook
voor de verzorgenden en niet
te vergeten de ouders die met
hun kinderen eigenlijk geen
raad weten.
Zo was de situatie eind oktober
van het vorig jaar. Daarna is de
De bemanning van het Oriontoestel van de koninklijke marine laadt tientallen rolstoelen, krukken en
braillemachines uit na de landing opt Terceira, behorend tot de eilandengroep van de Azoren. (foto gpd)
hulpverlening als een sneeuw
bal gaan rollen. Hulpverlening
zonder dat het tot nu toe nog
veel heeft gekost.
De blinden in Ponta Delgada
(ongeveer 100) moesten het
doen met zegge en schrijven
één braillemachine. De moto
risch gestoorden beschikten
slechts over een enkele rol
stoel.
Horizon Holland kwam in con
tact met de Emmaüsgangers in
Leeuwarden. Deze „voddenra
pers" verzamelden tientallen
rolstoelen, hadden nog enkele
braillemachines ter beschik
king en vonden in hun opslag
ruimten nog wat therapeutisch
speelgoed en goede kleding.
Een oproep van slechts een mi
nuut voor de KRO-radio lever
de enkele tientallen hometrai
ners op. Deze oproep werd ook
gehoord door de directeur van
de Arnhemse sporthallen; er
kwamen sportmatten, mini-
trampolines en andere sport-
materialen voor gehandicap
ten beschikbaar.
Ortopist
Inmiddels kwam er van het eni
ge ziekenhuis op de Azoren
een noodkreet: stuur ons een
ortoptist, iemand die kinderen
met oogkwalen kan helpen.
Dr. H. S. M. Raat toog op on
derzoek. Drie hoogleraren in
ons land verbonden aan de
universiteiten van Amsterdam,
Utrecht en Nijmegen kwamen
met het eensluidend advies de
Vlaamse Ingrid Hendrickx uit
Wemmei bij Brussel uit te zen
den.
Intussen was mevrouw Hen
drickx ingeseind door deze
hoogleraren en nam zelf con
tact op met Horizon Holland.
Zij was als invalster werkzaam
in het universiteitsziekenhuis
te Leuven, maar raakte per 1
januari deze baan kwijt omdat
de zieke collega hersteld zou
terugkeren. Zij zou pas in mei
of juni een nieuwe baan kun
nen krijgen en was daarom be
schikbaar. Op 3 januari 1984
vertrok zij naar de Azoren.
Ingrid Hendrickx heeft een
tweeledige taak op de Azoren:
zij moet als ortoptiste in het
ziekenhuis van Ponta Delgada
niet alleen de kinderen bene
den de vijf jaar van hun vele
oogproblemen afhelpen, zij
moet ook het daar aanwezige
medische personeel instrueren
hoe te handelen met deze kin
deren. De Portugese regering
zond enkele dagen na haar aan
komst een viertal oogartsen
naar de Azoren om te kijken
hoe zij de problemen te lijf
ging.
Koninklijke marine
Intussen zat Horizon Holland
met een grote hoeveelheid ma
terialen die op de Azoren zeer
goed gebruikt zouden kunnen
worden. De vraag was: waar
haal je op korte termijn de kos
ten voor transport vandaan.
Totdat enkele bestuursleden
een helder idee kregen nadat
hen bekend was geworden hoe
de contacten tussen ons land
en de Azoren al eeuwenlang
hadden gelegen.
In onze gouden eeuw voeren ook
de slaven- en handelsschepen
van de West-Indische Compag
nie op hun routes naar de An
tillen en naar Amerika via de
Azoren om daar te bunkeren
en voedsel in te nemen. Dit
bracht Horizon Holland in con
tact met onze Koninklijke Ma
rine. Vermoed werd dat de ma
rine op weg naar de Antillen
ook nu nog wel de Azoren zou
aandoen.
Eind november werd Horizon
Holland meegedeeld, tfat op 10
december de marine een ope-
ningsvlucht zou maken met
het nieuwe Orion-toestel vanaf
het vliegveld Valkenburg en
dat een tussenlanding zou wor
den gemaakt op de vliegbasis
op het eiland Terceira, door en
kele honderden kilometers wa
ter gescheiden van het eiland
Sao Miquel waarop de hoofd
stad Ponta Delgada ligt. De
commandant van de marine-
vliegdienst verklaarde zich be
reid een zending rolstoelen,
sportmaterialen en braillema
chines in het bommenruim
mee te nemen.
Vóór de landing op het eiland
Terceira zag de vlieger ver be
neden zich een Portugees kor
vet van de Portugese marine
varen. Via de radio werd con
tact gezocht en de comman
dant van het korvet was bereid
naar de haven van Terceira te
gaan om de hulpgoederen aan
boord te nemen en over te va
ren naar Ponta Delgada. Op 15
december kreeg Horizon Hol
land een telexbericht dat alles
was aangekomen. Inmiddels is
het bommenruim van een
Orion-toestel van de Koninklij
ke Marine al enkele malen vol
gestouwd met door Horizon
Holland ingezameld materiaal.
Afstudeerproject
Nu de materialen voorziening
ging lopen werd aandacht be
steed aan de vragen: wie kan
de Azorianen leren met dit ma
teriaal om te gaan? Wie kan de
gehandicapten daar de begelei
ding geven die ze nodig heb
ben om een menswaardig be
staan te kunnen opbouwen?
Op die vragen werd spontaan
een antwoord gegeven door di
rectie en leraren van de Haagse
Academie voor Fysiotherapie.
Het bestuur van deze academie
legde schriftelijk de te verle
nen medewerking vast.
Half januari vertrokken adjunct
directeur Ernst Rietmeijer en
fysiotherapeut-docent Han van
Seters naar de Azoren. Zii wil
len alle problemen daar vak
technisch bestuderen en een
leerplan voor hun academie in
Den Haag opzetten. Met als
doel om deze zomer zover te
zijn, dat zij onder leiding van
Van Seters een tiental stagiai
res naar Ponta Delgada kun
nen zenden. Daarmee wordt
een tweeledig doel gediend: de
stagiaires hebben een goed af
studeerproject en doen tevens
een geweldige werkervaring
op waardoor ze een voor
sprong krijgen op andere afge
studeerde fysiotherapeuten.
De volgende stap zal zijn het se
lecteren van een aantal Azo-
riaanse verpleegkundigen voor
een praktische training in Ne
derland en België. Enkele Bel
gische en Nederlandse institu
ten hebben al aangeboden zo'n
meisje voor enkele maanden
tot een jaar op te nemen en op
te leiden.
Geld nodig
Voor al dat heen en weer vliegen
is geld nodig. De Portugese re
gering overweegt aan dit deel
van het project een financieel
steentje bij te dragen door een
verlaging van de vliegtarieven
alleen voor de mensen die zich
met het project bezig houden.
Dit wordt bij de Portugese re
gering ondersteund door de
Portugese ambassadeur in
Den Haag, maar ook door de
Nederlandse ambassadeur in
Portugal. Voor de rest moet
Horizon Holland de benodigde
gelden bijeen zien te krijgen
uit vrijwillige bijdragen en bij
dragen van kerken en Neder
landse en Belgische organisa
ties.
Begin maart gaan Raat, de ortho
pedisch chirurg uit Mierlo en
de Amsterdamse kinderpsy
chiater dr. Schimsheimer naar
Ponta Delgada om in ieder ge
val de kinderen in de vier cen
tra medisch te bekijken en om
een goed medisch dossier van
hen op te zetten. Daartoe heb
ben ze alle faciliteiten van het
ziekenhuis, dat goed geoutil
leerd is, ter beschikking gekre
gen. Alleen: dit ziekenhuis
heeft zelf geen specialisten om
deze kinderen te kunnen on
derzoeken en eventueel te be
handelen. De beide artsen zijn
ook in staat om in acute geval
len direct in te grijpen.
Voor al het werk dat zowel Ne
derlanders als Belgen op de
Azoren gaan doen, krijgen ze
geen honorarium. Ze stellen
daarvoor hun vakantie ter be
schikking. Soms betalen ze
zelf ook het reisgeld als blijkt
dat de kas van Horizon Hol
land bijna leeg is. Uit de rap
porten van zowel de fysiothe-
rapeutische als de medische
delegatie zal moeten blijken
wat de verdere stappen zullen
zijn om te komen tot een rede
lijke behandeling en begelei
ding van de gehandicapten op
de Azoren.
Nu al is duidelijk, dat er nog veel
moet gebeuren wil de zaak van
de grond komen. De Neder
landse ambassadeur in Portu
gal stelde al f 15.000 beschik
baar voor de bouw van een fy-
siotherapeutisch zwembad en
heeft zich bereid verklaard
waar mogelijk zich in te zetten
voor het welslagen van het pro
ject. Er zullen nog veel m
materialen beschikbaar moe
ten komen, zoals hoorappara-
ten, braillemachines, loop
bruggen, hometrainers.
Wie dergelijke materialen bezit
en wil afstaan kan contact op
nemen met Horizon Holland,
Postbus 90, 2290 AB, Waterin
gen. Wie in de kosten wil bij
dragen kan dit doen door o\
making op postrekening
2400060 tnv Horizon Holland,
Hoofddorp. Voor België: Fam.
Hendrickx, Jan van Gysellaan
12 1810 Wemmei.
ADVERTENTIE
PARIJS - De leider van het Franse
ultra-rechtse Nationaal Front,
Jean-Marie le Pen (56), kreeg gis
teravond voor het eerst in zijn
politieke carrière kans meer dan
een uur lang op de tv te verschij
nen. Hij werd ondervraagd in
een geliefd programma dat door
gaans is weggelegd voor Franse
top-politici. Hoewel Jean-Marie
le Pen - zoon van een omgeko
men Bretonse visser - al dertig
jaar in de politiek zit en twee
maal in het parlement werd ge
kozen, stond zijn ster nog nooit
zo hoog als nu. Dat komt omdat
hij bij recente gemeenteraads
verkiezingen onder andere in
een Parijs arrondissement onver
wacht meer dan 11 procent van
de stemmen op zich wist te ver
enigen.
Het uur met Jean-Marie le Pen was
door de Franse kijkers met veel
spanning tegemoet gezien en ze
kregen dan ook waar voor hun
geld. Terwijl drie journalisten
hem ieder een kwartier lang on
dervroegen en hem trachtten
vast te pinnen op ooit door hem
gedane anti-joodse en racistische
uitspraken, overschreeuwde de
ze slimme opvolger van de ooit
zo beroemde Boujade al deze be
schuldigingen en werd hij er
zelfs kwaad over dat men geen
boeiender thema's wist te beden
ken dan zijn vermeende rassen
haat.
Le Pen vocht als parachutist in In-
do-China en ging later vrijwillig
naar Algerije, waar hij uit over
tuiging probeerde mee te helpen
dit „overzeese gebied" voor het
moederland te behouden. Toen
hem dit min of meer werd verwe
ten, antwoordde hij dat alle poli
tici van dat moment hetzelfde
nastreefden, de huidige presi
dent Mitterrand inclusief.
door
Rudolph Bakker
Le Pen en zijn mannen zijn rasech
te communistenvreters. De ruim
1.80 meter lange Breton met wit
te haren en staalblauwe ogen
herinnerde er aan dat de naam
van zijn familie prijkt op een ge
denksteen ter herinnering aan de
slachtoffers van de oorlog, ter
wijl die van communistenleider
Marchais „alleen maar voorkomt
in de boeken van de Duitse oor
logsindustrie, waar hij vrijwillig
werkte".
De uitzending bereikte een hoogte
punt toen Le Pen en zijn meege
komen gezin (zijn vrouw en drie
dochters) benevens zijn aanhang
plotseling overeind gingen staan
om een minuut stilte in acht te
nemen ter herinnering van de
slachtoffers die de zojuist overle
den Russische staatschef Andro
pov in zijn lange carrière heeft
gemaakt. Tevoren had Le Pen
zich er boos over gemaakt dat
minister van buitenlandse zaken
Cheysson zijn collega's op een
EG-vergadering in Brussel had
overvallen met een minuut stilte
ter herinnering aan de overleden
Russische staatschef.
Le Pen is een uiterst intelligente
man, die rechten studeerde en de
beroemde advocaat Tixier-Vig-
nancourt als zijn grote leidsman
beschouwde. De handicap is dat
hij en zijn gevolg slechts mannen
van de derde garnituur weten te
verzamelen, die met slecht geko
zen maar opzettelijk gelanceerde
racistische leuzen het streven
naar algemene acceptatie van
zijn voorman danig torpederen.
Gefluisterd wordt wel dat men van
socialistische regeringszijde met
opzet Le Pen aan het woord wil
laten om door zijn weerzinwek
kend voorbeeld een toeloop naar
het Nationaal Front te vermij
den. Op dezelfde manier wreven
vroegere aanhangers van de vori
ge president Giscard zich steeds
weer in de handen als commu
nistenleider Marchais op de tele
visie was verschenen.
Zowel regering als oppositie is er
alles aan gelegen het Nationaal
Front de wind uit de zeilen te ne
men. Hoe langer de regering ech
ter doorgaat met blunderen en
hoe langer de officiële oppositie
geen eenheid wint, geen klaar
heid brengt over zijn toekomst
en geen duidelijke nieuwe lei
ders te bieden heeft, heeft de be
weging van Le Pen voorlopig al
een goede kans bij de komende
Europese verkiezingen op gelij
ke voet te komen met de commu
nisten, wier aanhang tot onder
de 15 procent is gezakt.
Registered in 132 countries.
