Optimisme over handel met China
Kansrijke toekomst
chemie in Rijnmond
Geborgen schip niets waard
AanzoekBoeing;
Airbus sceptisch
Ondanks huidige overproduktie
Smit: reders kiezen verzekeringsgeld
Zieltogend RSV zet
alles op kolengraver
'Geen plannen met minimumloon'
Consumenten
EG: verbod
op hormonen
in veeteelt
'Tijdelijk bos'
kan import
hout beperken
DONDERDAG 9 FEBRUARI 1984
ROTTERDAM (ANP)-Bedrijfssluitingen in de petrochemische sector van de Rotterdam
se haven zullen vanwege de gunstige ligging beperkt blijven tot enkele verouderde
installaties of delen daarvan. Sterke ondernemingen moeten hun produktieprogram-
ma's instellen op veranderende marktomstandigheden (overcapaciteit toenemende
concurrentie voor export).
Niettemin bestaat er in Europa in
de petrochemische sector nog
wel enige investeringsruimte
waar het gaat om verfijning van
produktieprocessen, zodat nieu
we afleidingen, halffabrikaten en
specialiteiten ontstaan. Boven
dien zijn er mogelijkheden tot
opvoering van de produktie van
polypropyleen, de enige
thermoplastic waar de technolo
gie zich nog van ontwikkelt en
waarvan geen teveel bestaat.
Daarbij kan Shell in Rotterdam
als potentiele investeerder wor
den beschouwd.
Dit staat in een rapport dat het ge
meentelijk havenbedrijf in Rot
terdam heeft laten opstellen door
het gespecialiseerde onderzoeks
bureau Chem Systems Interna
tional in Londen. Het rapport,
dat voor een deel een vertrouwe
lijk karakter heeft, is inmiddels
gepresenteerd aan bestuurlijke
en ambtelijke vertegenwoordi
gers uit de regio Rotterdam, het
bedrijfsleven, de vereniging van
Nederlandse chemische indus
trie en vakbondsvertegenwoor
digers.
De petrochemische buiksector le
vert de grondstoffen voor de fa
bricage van plastics, kunstvezels
en meststoffen. In West-Europa
bestaat momenteel een grote
overcapaciteit, die al tot tal van
sluitingen heeft geleid. Exporten
zullen onder invloed van toene
mende concurrentie uit het Mid
den-Oosten, Noord-Afrika, de
Sowjet-Unie en enkele andere
Ballast Nedam
De Nederlandse houdstermaat
schappij Minefa Holdings, thans
eigenaar van ongeveer 81 pro
cent van de aandelen van het
aannemersconcern Ballast-Ne-
dam, overweegt een bod uit te
brengen op de nog niet in haar
bezit zijnde aandelen. Gedacht
wordt aan een prijs van f 122,50
per aandeel. De laatste beurs
koers was f 87,50. Ballast-Nedam
heeft plannen het Amerikaanse
bouwbedrijf The Rodgers Com
panies in Nashville (Tennessee)
over te nemen. Dit bedrijf maakt
deel uit van de groep, waartoe
ook Minefa behoort. Na de over
neming krijgt Ballast-Nedam
een jaaromzet van f 3,5 miljard
en een orderportefeuille van f 5,2
miljard. Er werken 8000 mensen,
van wie 3500 in Nederland.
Ingenieurs
Als gevolg van de sterke groei in de
micro-elektronica en de huidige
opleidingsproblemen aan de
technische hogescholen dreigt
een groot tekort te ontstaan aan
goed opgeleide ingenieurs op dit
gebied. Samenwerking met de
industrie kan dat misschien
voorkomen. Dat bleek gisteren
in Eindhoven, waar de techni
sche hogeschool een overeen
komst tot samenwerking onder
tekende met het Amerikaanse
concern Texas Instruments.
Naast bevordering van het on
derwijs heeft de overeenkomst
tot doel hoogwaardige technolo
gie toegankelijk te maken voor
kleine en middelgrote onderne
mingen. De TH praat ook met
Philips.
Fong Leng
De Textielgroep Twenthe in Alme
lo heeft het bedrijf van de mode
ontwerpster Fong Leng in Am
sterdam overgenomen. De activi
teiten van Fong Leng worden on
dergebracht in een nieuwe werk
maatschappij van Textielgroep
Twenthe, de Studio Fong Leng
BV in Amsterdam. Ook de bouti
que van Fong Leng in de Am
sterdamse P.C. Hooftstraat gaat
daarin op. Fong Leng geniet een
grote bekendheid als ontwerp
ster van haute couture met een
zeer eigen stijl. Zij kwam inder
tijd met name in de publiciteit
als ontwerpster van de kleding
van Mathilde Willink. Met haar
volledige staf van 15 mensen zal
Fong Leng zich blijven richten
op de produktie van haute coutu
re voor de Westeuropese markt.
Daarnaast zullen de exportmark
ten in de Verenigde Staten en in
de Arabische Golfstaten inten
sief worden bewerkt, aldus Tex
tielgroep Twenthe.
Consumentenblad
Het Vlaamse consumentenblad
'Test-aankoop' mag in februari
toch verschijnen, ondanks aan
vankelijk verbod van de handels
rechtbank in Brussel. Sigaretten-
fabrikant BAT (ook in Amster
dam gevestigd) poogt versprei
ding van het februarinummer te
voorkomen vanwege kritiek op
reclame voor het merk Barclay.
De procureur des konings heeft
het besluit van de handelsrecht
bank in hoger beroep vernietigd.
Loodvrije benzine
Om te overleven zullen hoogwaar
dige produktie methoden moe
ten worden ontwikkeld, met na
me in de moderne progressieve
ondernemingen. Rotterdam be
hoort tot de allerbeste vesti
gingsplaatsen in Europa, aldus
de Londense studie. Een groei
markt is er mogelijk ook voor de
nieuwe toeslagstoffen die bij
voorbeeld Shell en Arco in Rot
terdam hebben ontwikkeld ter
vervanging van lood in benzine,
indien deze huidige toevoeging
de komende jaren binnen de Eu
ropese gemeenschap zal worden
gereduceerd.
Economische groei is de belang
rijkste drijvende kracht achter
de ontwikkeling van de (petro
chemische industrie. De onder
zoekers nemen aan dat die zich
de komende jaren zal bewegen
tussen de een en 2,5 procent per
jaar. De onderzoekers gaan er
verder vanuit dat de olieprijs de
eerstkomende tien jaar niet be
langrijk zal stijgen.
Veelzijdig
Het rapport concludeert ook dat de
aanwezigheid van een groot aan
tal moderne chemische indus
trieën in het rijnmondgebied
voor elk van die ondernemingen
een aantal extra-voordelen ople
vert. Het Rotterdamse petroche
mische complex is veelzijdig en
heeft in de nieuwe mondiale pro-
duktieverhoudingen een levens
vatbare maat. Daardoor is overle
ving verzekerd. Zelfs mag men
rekenen op een redelijk aandeel
in de investeringen, die in de
Westeuropese (petro)chemische
industrie alsnog zullen worden
gedaan.
Het enige grote chemische com
plex in Rotterdam dat de afgelo
pen jaren is gesloten is dat van
de voormalige Gulf in de Euro
poort de styreen- en etthyleen-
AMSTERDAM - Een auto met spreekkamer, bedieningsruimte, behandelingsruimte, computerk
chinekamer: de Van Eek Super Cargo. Het rijdende 'ziekenhuis' is te bezichtigen op de Bedrijfsauto RAI in
Amsterdam. (foto ANP)
ROTTERDAM (GPD) - Het Rot
terdamse zeesleep- en bergings
bedrijf Smit Internationale
wordt in toenemende mate ge
confronteerd met scheepseige
naren die na de berging hun
schip niet terug willen hebben
gezien de slechte situatie op de
scheepvaartmarkt. Zij hebben
liever de uitkering van de verze
kering.
produktie was volgensGulf Volgens de voorzitter
markttechnisch verouderd,
raffinaderij en het chemie-com-
plex zijn vervolgens recentelijk
overgenomen door de Koeweitse
oliemaatschappij KPC. Het 10
jaar oude chemie-complex is
echter nog steeds buiten produk
tie.
PARIJS (RTR) - Airbus Industrie
heeft koel gereageerd op een ver
rassend voorstel van zijn voor
naamste concurrent, Boeing,
voor samenwerking bij de bouw
van een vliegtuig met ongeveer
honderdvijftig stoelen. Een
woordvoerster van het consor
tium van Europese vliegtuigfa
brieken zei gisteren in Parijs ei
genlijk geen commentaar te kun
nen geven omdat er nog geen for
meel voorstel van de Amerikaan
se fabriek ter tafel ligt.
Ze zei het wel interessant te vinden
dat Boeing belangstelling voor
Airbus heeft. Het idee van sa
menwerking is afkomstig van
Tex Boullioun, vice-president
burgerluchtvaart van Boeing. Hij
zei dinsdag op een persconferen
tie in Parijs dat Boeing Airbus al
in 1976 heeft benaderd met een
voorstel voor de gezamenlijke
ontwikkeling van-een vliegtuig
met honderd vijftig stoelen. Air
bus zag er niets in.
Boullioun verklaarde dat het oor
spronkelijke denkbeeld van
Boeing inhield dat de Ameri
kaanse fabriek het bij de uitvoe
ring van een gezamenlijk project
voor het zeggen zou krijgen maar
dat er sinds 1976 wel het een en
ander is veranderd. Boeing zou
nu op voet van gelijkheid met
Airbus willen samenwerken. Hij
zei dat ze samen het beste vlieg
tuig ter wereld zouden kunnen
bouwen.
Volgens Boullioun is het op het
ogenblik voor geen enkele vlieg
tuigfabriek een goede tijd om ge
heel op eigen houtje met een
vliegtuig voor honderdvijftig
passagiers op de markt te ko
men. Boeing heeft afgezien van
de ontwikkeling van een geheel
nieuw vliegtuig. Haar 737-300,
die de concurrentiestrijd met de
A320 van Airbus moet aanbin
den, is een verbeterde versie van
de 737-200. Boeing heeft overi
gens met haar 737-300 een flinke
voorsprong op Airbus genomen.
De machine is onlangs ten doop
gehouden. De Airbus-partners
Frankrijk, West-Duitsland en
Engeland hebben nog niet eens
besloten wanneer de seriepro-
duktie van de A320 begint. Het is
nog steeds de vraag of de Britse
regering er geld in wil steken. In
het gunstigste geval wordt het
1988 voordat de eerste A320 uit
de montagehal rolt.
hoofddirectie R. W. Scheffer be
tekent dat daardoor de bergers
lang moeten onderhandelen om
van het schip af te komen. Hy
verbaast zich erover dat de verze
keringsmaatschappijen zo wei
nig aandacht aan dat probleem
schenken en blijkbaar zonder al
te veel problemen tot uitbetaling
overgaan.
Tijdens de toelichting op het van
daag verschenen jaarverslag illu
streerde hij dat met als voor
beeld de Tarpon Sentine, een
schip dat geladen was met 30.000
ton meel in zakken. Dat schip
strandde op de kust van Tunesië.
Smit loste 12.000 ton meel in
twee gecharterde schepen die
naar Alexandrië gestuurd wer
den. De Egyptenaren, voor wie
het meel bestemd was, weiger
den het echter in ontvangst te ne
men. Een groot deel van de la
ding werd daarop voor een zeer
lage prijs verkocht aan een lijm-
fabriek in Singapore en na we
ken van onderhandelen besloten
de Egyptische autoriteiten uit
eindelijk het restant van de la
ding te accepteren.
Het schip was inmiddels geborgen,
maar de eigenaar weigerde het
weer in bezit te nemen. „Hij ont
ving", aldus Scheffer, „liever de
verzekeringspenningen". Nu ligt
het schip in stukken op de kust
en Smit wacht nog steeds op het
bergingsloon voor het meel.
Volgens Scheffer wordt het ber
gingsbedrijf geconfronteerd met
lage tot zeer lage uitspraken van
de arbiters in Londen. Die zijn
kennelijk, zo zei hij, nog steeds
van mening dat het sleepwerk
zoveel geld opbrengt dat het ber
gen er op een koopje bij gedaan
kan worden. Smit werd het afge
lopen boekjaar, dat op 30 sep
tember afliep, geconfronteerd
met een stagnatie in de off-shore-
sector waardoor vooral de zee
sleepvaart getroffen werd. De
bergingsactiviteiten konden dat
niet opvangen en deze twee sec
toren zijn er vooral de oorzaak
van dat het bedrijfsresultaat te
rugliep van 78 miljoen gulden
naar 28 miljoen gulden. De netto
winst daalde van 44,1 miljoen
naar 22,6 miljoen gulden. De om
zet liep terug van 684 miljoen
naar 595 miljoen gulden.
De verwachting is dat de winst
over het lopende boekjaar op
nieuw lager zal uitvallen. Hoe
veel hangt af van de gang van za
ken in de zeesleepvaart en de
berging, de meest fluctuerende
tak binnen Smit.
DEN HAAG (ANP) - De bewind
voerders van Rijn-Schelde-Ver-
olme willen dat het bedrijf Mine-
tech, in mei 1981 uitgekocht door
RSV in het zogenoemde Ameri
kaanse kolengraafproject, RSV
niet langer voor de voeten loopt
bij onderhandelingen die RSV in
Amerika voert voor opdrachten
voor de kolengravers.
Dat eiste mr. J.J. van Wessem, na
mens de bewindvoerders van
RSV, gisteren in kort geding
voor de president van de recht
bank in Den Haag, mr. M.R.
Wijnholt.
Volgens de bewindvoerders van
RSV blokkeert M. Hengstmen-
gel, directeur van Minetech, ten
onrechte de onderhandelingen
die zijn gevoerd met het Ameri
kaanse bedrijf Morrison en
Knutsen.
Hengstmengel heeft het Ameri
kaanse bedrijf een telexbericht
gezonden waarin wordt vermeld
dat de Amerikanen meewerken
aan contractbreuk indien met
RSV wordt onderhandeld zon
der inmenging van Hengstmen
gel. De directeur van Minetech
beroept zich daarbij op afspra
ken over meedelen in de op
brengst van de machines en in de
winst, die in 1981 bij de uitkoop
van Hengstmengel in het kolen
graafproject zouden zijn ge
maakt.
Mr. Van Wessem betoogde namens
de bewindvoerders van RSV dat
alle rechten van Hengstmengel
bij het kolengraafproject in mei
1981 zijn uitgekocht. Wel erken
de hij dat met hem de afspraken
zijn gemaakt dat Hengstmengel
voor twaalf en een half procent
meedeelt in de opbrengst van de
machines en voor eenzelfde per
centage in de winst die eventueel
wordt gemaakt.
Het Amerikaanse kolengraafpro
ject vormde een van de hoofd
oorzaken van het debacle rond
het Rotterdamse bedrijf RSV.
Het project heeft RSV volgens
Van Wessem tenminste 450 mil
joen gulden gekost. Enerzijds
door het instorten van de kolen-
markt, anderzijds omdat de
Amerikaanse partners die aan de
oorspronkelijke samenwerking
tussen Hengstmengel, maker
van de kolengravers en RSV
meededen, onbetrouwbaar ble
ken te zijn.
Volgens Van Wessem proberen de
bewindvoerders zoveel mogelijk
van dat verdwenen geld terug te
halen uit het kolengraafproject.
Dit is Grove Speculator, een Britse fokstier van Friese afkomst. Hij heeft
zojuist een nieuw record gevestigd in Engeland, zijnde de verwekker van
80.000 kalven. (foto AP,
DEN HAAG (ANP) - Verlaging van het minimumloon beneden een be
paalde leeftijd, bijvoorbeeld 27 of 30 jaar, is geen beleidsvoornemen
van het kabinet in welk pril stadium dan ook. Minister De Koning van
sociale zaken en werkgelegenheid heeft dat "om een eventueel misver
stand te voorkomen" aan de Tweede Kamer geschreven.
De Koning zegt in zijn brief aan de Tweede Kamer dat het kabinet zich
terdege bewust is van de bezwaren die aan het idee van een lager mini
mumloon beneden een bepaalde leeftijd kleven. Dat het kabinet het
idee toch naar voren heeft gebracht vindt zijn oorzaak in het feit dat de
allesoverheersende noodzaak de werkgelegenheidssituatie te verbete
ren het wenselijk maakt te sonderen hoe de SER erover denkt, aldus de
minister.
BRUSSEL (ANP) - De BEUC. het
bureau van Europese Consu
mentenorganisaties, wil dat elk
hormonengebruik in de Europe
se veeteelt wordt verboden. Men
heeft die eis gisteren tijdens een
persconferentie in Brussel gefor
muleerd. Volgens de Europese
Consumentenunie dient de EG-
commissie in Brussel zo snel mo
gelijk met voorstellen komen
voor een intensieve controle op
hormonengebruik.
De BEUC beschuldigde de EG-
commlssie ervan op het punt te
staan te bezwijken onder com
merciële druk. Een Frans farma
ceutisch bedrijf zou het via de
weg van het lobbyen nu zo ver
hebben gebracht dat de EG-com-
missie van plan zou zijn het ge
bruik in de Europese veehoude
rij van twee kunstmatig vervaar
digde hormonen toe te laten. Bij
de EG-commissie wilde men gis
teren nog geen commentaar ge
ven. Eerst moet de uitspraak van
de BEUC goed bestudeerd wor
den, zo zei een woordvoerder van
de commissie.
De BEUC wil van geen gebruik
van hormonen in de veeteelt ho
ren, niet alleen omdat die hormo
nen schadelijk zijn voor de men
selijke gezondheid, maar ook
omdat het gebruik ervan uitbrei
ding van de veestapel bevordert.
In een tijd dat er een Europese
„rundvleesberg" van meer dan
400.000 ton ligt is dat volstrekt
onverantwoord, zo vindt de Eu
ropese Consumentenunie.
Gisteren is in het Belgische Gent
een proces begonnen tegen een
vijftiental veehouders die ervan
worden beschuldigd verboden
groeibevorderende stoffen (hor
monen en amfetamines) ge
bruikt te hebben bij hun veesta
pels. Dat proces is een uitvloeisel
van een reeks grote opgezette
razzia's die in 1982 werden ge
houden. Het proces is overigens
verdaagd tot 22 februari, nadat
de verdediging gevraagd had een
aantal deskundigen als getuigen
te dagvaarden.
DEN HAAG - Het aantal hectaren
bos in Nederland kan met vele
duizenden worden uitgebreid
door gebruik te maken van tijde
lijk beschikbare terreinen. Door
het arbeidsintensieve karakter
van bosaanleg bieden dergelijke
projecten veel werkgelegenheid.
Bovendien hoeft in dat geval
minder dan de huidige 92 pro
cent van alle hout te worden in
gevoerd. Dit zyn enkele conclu
sies uit het rapport 'Tijdelijke
Produktiebossen' dat het inge
nieursbureau Grontmij heeft op
gesteld in opdracht van het mi
nisterie van economische zaken.
Door de terugval in de woning-
bouwprogramma's en stagnering
in de aanleg van industrieterrei
nen, komt een relatief grote op
pervlakte ter beschikking voor
tijdelijk gebruik.
Het bureau benadrukt dat tijdelij
ke wijziging in de bestemming
van gronden niet mogelijk is zon
der financiële tegemoetkoming
van de rijks- of provinciale over
heid. Dit omdat het minstens 15
jaar duurt eer een bos uit oog
punt van houtproduktie finan
cieel aantrekkelijk wordt
De opwaardering van de diplo
matieke betrekkingen met de
Volksrepubliek China, moge
lijk geworden na het kabinets
besluit geen toestemming te
geven voor levering van nieu
we onderzeeboten aan Taiwan,
gaat het Nederlandse bedrijfs
leven geen windeieren leggen.
Dat is althans de overtuiging
van gezaghebbende politieke
kringen in Den Haag.
Een betrouwbare en goedinge-
lichte ambtelijke bron, die ano
niem wil blijven vanwege het
nog broze karakter van de rela
ties met China, zegt dat Neder
land van Peking de verzeke
ring heeft gekregen dat de ex
port naar China jaarlijks met
15 procent zal stijgen. In 1983
voerde Nederland voor onge
veer 300 miljoen gulden uit
naar de Volksrepubliek. De
stijging van 15 procent is een
gegarandeerd minimum; Ne
derland heeft ten opzichte van
andere Europese landen als
België, Frankrijk en West-
Duitsland een exportachter
stand opgelopen, en China
heeft laten weten dat een ver
snelde inhaalmanoeuvre tot
percentages boven de 15 kan
leiden.
Een en ander is vastgelegd in een
communiqué dat de Neder
landse ambassadeur in buiten
gewone dienst, Wijnaendts, op
31 januari in Peking afsloot.
Het was Wijnaendts tweede be
zoek aan de Chinese hoofd
stad. In november vong jaar
bracht hij de Chinese regering
op de hoogte van het verzoek
van de Rotterdamse werf Wil-
ton-Fijenoord voor een export
vergunning voor de twee on
derzeeboten.
De Chinezen gaven Wijnaendts
toen te verstaan dat een wel
willende Nederlandse houding
tot zeer ernstige en harde te
genmaatregelen zou leiden.
Mede onder invloed van zijn
rapportage besloot de rege-
ring-Lubbers vervolgens geen
fiat aan de leverantie te geven.
Hoewel dat destijds niet schrif
telijk werd vastgelegd, deden
de Chinezen toen al beloftes
voor opwaardering van de poli
tieke en economische relaties.
Die waren tot een minimum
gedaald nadat het kabinet-Van
Agt in 1981 besloot wel een ex
portvergunning voor de leve
ring van onderzeeërs (destijds
gebouwd bij RSV) te verstrek
ken.
Hoewel de eerder genoemde
ambtelijke bron waarschuwt
voor overdreven optimisme,
laat men er in Den Haag geen
twijfel over bestaan dat het Ne
derlandse bedrijfsleven, mits
het concurrerend werkt ten op
zichte van buitenlandse onder
nemingen, nu goede kansen
krijgt in China. Als voorbeeld
van de veranderde opstelling
van de Volksrepubliek wordt
genoemd een uitnodiging aan
minister Van den Broek (bui
tenlandse zaken) om China
nog dit jaar te bezoeken.
Ook staatssecretaris Bolkestein
(buitenlandse handel) heeft
zo'n uitnodiging ontvangen en
zal op korte termijn naar China
afreizen. Volgens een woord
voerder van het ministerie van
economische zaken moet de
missie echter degelijk worden
voorbereid en zullen enkele
maanden verstrijken voordat
Bolkestein op China aan
koerst. In de tweede helft van
door
Hans Geleijnse
maart zal een werkgeversdele
gatie onder leiding van de
scheidende VNO-voorzitter
Van Veen naar China afreizen.
Ook een delegatie van de Ne-
derlands-Chinese Kamer van
Koophandel zal binnenkort
naar de Volksrepubliek ver
trekken.
Volgens de eerder genoemde
bron zijn de Chinezen niet zo
maar lief voor Nederland. Het
niet doorgaan van de tweede
duikbootorder, zo is de over
tuiging in Den Haag, bood Pe
king de mogelijkheid Chinees
eigen belang te combineren
met Nederlandse belangen.
Immers, een Nederlandse leve
ring doorkruiste de Chinese
poütiek van „vreedzame her
eniging" met de „provincie
Taiwan". China was bereid
„een prijs te betalen", omdat
Nederlandse wapenleveranties
een voorbeeldwerking konden
hebben op andere westerse in
dustrielanden. Van Chinese
zijde is in dit verband herhaal
delijk gewezen op de Shang-
hai-overeenkomst van 1982
met de VS, waarin Washington
beloofde de wapenleveranties
aan Taiwan af te bouwen.
Naast de garantie van toename
van de export met jaarlijks 15
procent hebben de Chinezen
toegezegd dat hun schepen
voortaan weer volledig ge
bruik zullen maken van de
Rotterdamse havenfaciliteiten.
Ook voor reparaties zullen Chi
nese schepen Rotterdam weer
aandoen. Rotterdams burge
meester Peper was een ver
klaard tegenstander van de
duikbootlevering aan Taiwan,
vooral nadat hij eind vorig jaar
terugkeerde van een bezoek
aan Rotterdams Chinese zus
terstad Shanghai.
Andere Chinese toezeggingen:
op korte termijn zullen worden
ondertekend een overeen
komst over technologische en
economische samenwerking,
een overeenkomst over be
scherming van investeringen
en een cultureel akkoord.
Voorts zal een bestaande ge
mengde ambtelyke werkgroep
over de landbouw binnenkort
bijeenkomen op een hoger ni
veau dan tot heden gebruike
lijk was.
De Chinese gesprekspartners
hebben duidelijk te verstaan
gegeven dat er voor het Neder
landse bedrijfsleven kansen
liggen, mits concurrerende of
fertes voorhanden zijn, in de
sectoren scheepsbouw, land
bouw en landontginning, ha
venwerken, telecommunicatie.
Voordat China de betrekkingen
met Nederland uit boosheid
over de eerste duikbootleve
ring aan Taiwan terugschroef
de, waren Philips en enkele
baggerbedrijven in vergevor
derde onderhandelingen over
resp. een telefoonproject en
een opdracht voor uitbagge
ring van de Jangtsekiang. Die
onderhandelingen kunnen mo
gelijk alsnog resultaat opleve
ren, al heeft met name Philips
een veer moeten laten aan de
Belgen, die in '82 bij een be
zoek van premier Tindemans
een telecommunicatieorder
van rond de 600 miljoen gul
den in de wacht sleepten.
Peking heeft zich ook bereid ge
toond de kwestie van de KLM-
landingsrechten op de Chinese
hoofdstad met meer welwil
lendheid dan voorheen te be
kijken. Sinds 1964 poogt Ne
derland al een luchtvaartover
eenkomst met China af te slui
ten. In welingelichte Haagse
kring wordt dan ook gespro
ken van „sabotage-activitei-
ten" van de Chinese staats
luchtvaartmaatschappij
CAAC.
Van Chinese zijde is overigens
wel gepoogd Nederland te be
wegen tot beëindigen van de
luchtvaartverbinding die Mar
tinair op Taiwan onderhoudt.
Maar van Nederlandse kant is
te verstaan gegeven dat het
hier een particuliere aangele
genheid betreft, waar de Ne
derlandse staat geen invloed
op heeft. De Chinezen hebben
wel klip en klaar gesteld dat de
KLM niet op Peking én Tai
wan zal kunnen vliegen.
Garanties dat Nederland in de
toekomst niet opnieuw militair
materieel aan Taiwan zal leve
ren, zyn niet gegeven, aldus de
Haagse bron. De Chinezen wil
den dat wel, maar van Neder
landse kant is, met verwijzing
naar het beroep dat Wilton-Fij-
enoord by de rechter heeft aan
getekend tegen de regerings
beslissing. gesteld dat dergelij
ke garanties niet schriftelijk
kunnen worden vastgelegd.
„De beste garantie is het on
derhouden van goede onder
linge betrekkingen zo kregen
de Chinese gesprekspartners
te horen.
