Corner wil
nog) niet
opstappen
Grijze Griekse leider
van oppositie wankelt
C
Parlementslid
in El Salvador
doodgeschoten
In Turkije wordt gemarteld
en persvrijheid sterk beknot
Lffaire-Kiessliiig
ransen m
"sjaad
chuiven
jestandslijn
500 km op
Kohl: bezoek
aan Israël
moeilijke zaak
'Nooit bewust
hulp nazi's'
Geen wisseling
van de wacht
in Gibraltar
Onduidelijkheid opkomst
referendum Filippijnen
TERDAG 28 JANUARI 1984
Buitenland
HAAG/STRAASBURG
U^P) - De mogelijkheden tot
et bedrijven van politieke acti-
iteiten in Turkije zijn drastisch
ngeperkt. Bovendien wordt er
aast een verbod op partijen en
akbonden en een beperking
an persvrijheid ook gemarteld.
)it zijn de belangrijkste beschul-
igingen die Nederland, Zwe-
en, Noorwegen, Denemarken
Frankrijk inbrengen tegen
■urkije in hun zogenaamde sta-
jnklacht bij de commissie voor
e rechten van de mens van de
'aad van Europa, een samen
werkingsverband van 21 demo-
ratische Westeuropese landen.
blijkt uit een rapport dat de
ommissie gisteren in Straats-
urg heeft gepubliceerd over de
lacht. Zes december vorig jaar
verklaarde de commissie de
lacht ontvankelijk. Sindsdien is
bezig aan een nader onder-
oek dat kan resulteren in het ho-
an getuigen en het verrich-
ten van onderzoek ter plekke.
Lukt een minnelijke schikking
niet dan kunnen de ministers
van buitenlandse zaken van de
lidstaten beslissen Turkije uit
hun midden te verwijderen. In
het geval van de landenklacht in
dertijd tegen het Griekse kolo
nelsbewind duurde het ander
half jaar voordat de commissie
haar onderzoek had voltooid.
Het voornaamste bewijsmateriaal
van de klagende landen bestaat
volgens het rapport van de com
missie uit documenten van Am
nesty International, aangevuld
met lijsten van mensen die in ge
vangenschap zijn gestorven en
persoonlijke brieven van Turken
die verklaren gemarteld te zijn
plus officiële verslagen van
Turkse rechtszittingen. Turkije
heeft tegen de commissie de be
schuldiging van de hand gewe
zen als politiek gemotiveerd en
gebaseerd op tendentieus onder
zoek.
Het rapport van de mensenrech
tencommissie komt aan de voor
avond van een dreigende crisis
over de aanwezigheid van Tur
kije in de Raad van Europa. Wan
neer maandag in Straatsburg de
raadgevende vergadering van de
organisatie bijeenkomt zal voor
het eerst sinds de machtsgreep
van de generaald in 1980 weer
een Turkse parlementaire dele
gatie aanwezig zijn. Dit ondanks
het feit dat in oktober vooraf
gaande aan de Turkse verkiezin
gen de vergadering vaststelde
dat deze verkiezingen niet demo
cratisch waren.
Er bestaat dan ook een goede kans
dat de commissie voor de ge
loofsbrieven van de vergadering
zal voorstellen de aanwezigheid
van de Turkse collega's niet te
accepteren. Dit zou voor Turkije
reden zijn zelf uit de raad te stap
pen, zo kondigde eerder deze
maand de Trukse premier Tur-
gut Ozal aan. De voorzitter van
de vergadering, de Duitse socia
list Karl Ahrens, deed begin deze
week in Ankara een vergeefse
poging de Turkse regering af te
houden van haar voornemen een
parlementaire delegatie te stu-
Er is nog wel een poging tot een
compromis in de maak. Chris
tendemocraten en liberalen zijn
wel te vinden voor het voorstel
om het niet tot een stemming te
laten komen over de geloofsbrie
ven en de Turkse parlementa
riërs als een soort waarnemers
zonder stemrecht aan de beraad
slagingen te laten deelnemen.
Socialisten zijn hier echter tegen.
DNN De Westduitse minister van defensie, Manfred
Corner, is niet van plan zijn ontslag in te dienen. Dat
leelde Wörners woordvoerder, kolonel Jurgen Rei-
:hardt, gisteren op een persconferentie in Bonn mee. De
bewindsman is er kennelijk nog altijd van overtuigd dat
rij de viersterrengeneraal Gunter Kiessling terecht met
vervroegd pensioen heeft gestuurd.
Bonn zijn bijna alle politieke
waarnemers het er intussen over
dat Wörner niet gehand*
ARIJS (AFP) - De Franse be
standslijn iri het Afrikaanse
Tsjaad is gisteren ongeveer 200
kilometer naar het noorden toe
verschoven en de troepen heb
ben het consigne gekregen dat ze
moeten terugvechten als ze door
de vijand in het gebied worden
aangevallen. Dit is gisteren be-
kengemaakt door het Franse mi
nisterie van defensie in Parijs.
Het besluit om de bestandslijn te
verschuiven is genomen door de
Franse minister van defensie
Hernu, naar aanleiding van de
actie van dinsdagavond van troe
pen "die uit het noorden van
Tsjaad" kwamen, bij Ziguey, ten
zuiden van de eerste demarcatie-
linie. Het noorden van Tsjaad is
in handen van Goukouni Wed-
deye, de door Libië gesteunde
ex-president van het land. De
huidige president is Hissene Ha-
bré. Ook gisteren zijn Franse
vliegtuigen ondanks het ongun
stige weer blijven vliegen boven
de zone waar zich Woensdag een
confrontatie voordeed tijdens
welke een Franse 'Jaguar' werd
neergeschoten en zijn piloot ge
dood. Van welingelichte zijde in
Parijs werd gisteren vernomen
dat men zijn stoffelijk overschot
nog niet had geborgen. Er is ook
geen enkele informatie over het
lot van de twee Belgische artsen
en het twaalftal Tsjadiers die tij
dens de overval op Ziguey ge
vangen werden genomen.
haafd kan worden omdat hij bij
de behandeling van de zaak-
Kiessling de ene fout na de ande
re heeft gemaakt. Met name het
feit dat hij hoogstpersoonlijk een
uiterst dubieuze homoseksueel
uit Zwitserland heeft ontvangen,
die over een bandopname zou
beschikken waarop een homo-
prostitué uit Dusseldorf ver
klaart dat hij twee nachten met
Kiessling in Frankfurt heeft
doorgebracht, wordt hem ernstig
aangerekend.
Het conservatieve dagblad Die
Welt, dat tot voor kort nog pal
achter de bewindsman stond, is
helemaal omgedraaid en schrijft
dat het er nog maar aan ont
breekt dat de minister zelf met
valse baard in de Keulse homo-
bars waar Gunter Kiessling re
gelmatig zou zijn geweest, naar
getuigen tegen zijn generaal is
gaan zoeken.
Naar verluidt zal bondskanselier
Helmut Kohl na zijn terugkeer
uit Israël, waar hij. tot morgen op
staatsbezoek is, met Wörner over
de zaak-Kiessling praten. Of hij
dat al meteen morgenmiddag
doet, is twijfelachtig. Journalis
ten, die met de regeringschef
naar Israël zijn gereisd, berich
ten dat Helmut Kohl heeft beslo
ten Wörner te ontslaan. De kan
selier heeft dat ontkend en zou
de woorden 'gezwets en onzin'
hebben gebruikt. Dat laatste is
echter ook ontkend, zodat nie
mand meer iets zeker weet.
De SPD-oppositie heeft gisteren
wederom heftige kritiek op mi
nister Wörner uitgeoefend. Vol
gens oppositieleider Vogel is
door de affaire-Kiessling het ver
trouwen van de strijdkrachten in
de politieke leiding diep ge
schokt, het aanzien van de
Bondsrepubliek Duitsland naar
beneden gehaald en de effectivi
teit van de regering beperkt. Vo
gel is van mening dat de verant
woordelijkheid hiervoor in eer
ste instantie bij bondskanselier
Helmut Kohl ligt. In plaats van te
handelen, heeft Kohl volgens
hem alleen maar afgewacht.
MANILLA (Reuter/DPA) De op
komst bij het referendum, dat
gisteren op de Filippijnen is ge
houden en wordt beschouwd als
een graadmeter voor de popula
riteit van president Ferdinand
Marcos, lag volgens de officiële
cijfers rond de tachtig procent.
In kringen van de oppositie werd
echter gezegd dat in de meeste
delen van het land niet meer dan
dertig tot veertig procent van de
kiesgerechtigden naar de stem-
I bus was gegaan.
Inzet van het referendum zijn en-
I kele grondwetswijzigingen, zoals
herstel van het vice-president-
schap, stads- en plattelandsher-
vormingen en de landverdeling.
Waarnemers zagen het echter
meer als een peiling van de poli
tieke stemming met de parle
mentsverkiezingen van mei in
het verschiet. President Marcos
had de kiezers opgeroepen te
gaan stemmen, terwijl veel oppo
sitieleiders vroegen de volks
stemming te boycotten.
Volgens de regering ging tussen de
zeventig en tachtig procent van
de dertig miljoen stemgerechtig
den naar de stemlokalen. Van de
zyde van de óppositie werd ech
ter vernomen dat in veel delen
van het Jand dit percentage nieet
boven de veertig uitkwam. In de
hoofdstad Manilla bracht vol
gens persberichten tussen de
dertig en veertig procent van de
kiesgerechtigden een stem uit.
In het zuiden van het land werd de
stemming door een aanval van
vermoedelijk communistische
rebellen ontregeld. Volgens de
politie vielen de opstandelingen
minstens vijftien dorpen aan in
het zuiden en zuidwesten van
Mindanao. Daarbij werden acht
personen gedood en ongeveer
vijftig stembussen gestolen. On
der de slachtoffers bevonden
zich minstens drie rebellen, al
dus de politie.
Ook in het midden van het land de
den zich ongeregeldheden voor.
In het gebied Bicol werd een po
litieman gedood in een vuurge
vecht met communisten. In Ma
nilla was het daarentegen rustig.
K1BBOETZ G1NOSSAR (AP) - De
Westduitse bondskanselier Hel
mut Kohl heeft zijn eerste bezoek
aan Israël gisteren betiteld als
een "moeilijke missie". Kohl
staat onder zware druk van Is
raël om af te zien van omvangrij
ke wapenleverenties aan Saoedi-
Arabië. Tijdens een rondreis
langs historische plekken in
Noord-Israël zei Kohl echter niet
van plan te zijn toe te geven aan
de Israëlische druk. "Het Duitse
beleid wordt gemaakt in Bonn en
niet in Israël", zei hij. "Dat
wordt door Israël goed begre
pen".
Zowel premier Shamir als woord-
voerders van de oppositie hebben
er bij Kohl op aangedrongen
geen wapens aan vijanden van
Israël te leveren. Gezien het nazi
verleden van Duitsland vindt Is
raël dergelijke transacties immo
reel. "Het was een moeilijke mis
sie, maar hij is nog niet voorbij"
zei Kohl. "Wanneer een Duits po
liticus, en vooral wanneer een
Duitse kanselier naar dit land
komt, is de geschiedenis een deel
van zijn bagage".
Op verschillende plaatsen in Israël
zag Kohl anti-Duitse demonstra
ties door overlevenden van de
concentratiekampen. Het opposi
tionele Israëlische dagblad Da-
var meldde gisteren dat de be
sprekingen tussen Israël en
Duitsland donderdagavond bij
na waren vastgelopen in weder
zijdse beschuldigingen. Kohl zou
zich nogal kwaad hebben ge
maakt over de onbuigzaamheid
van de Israëlische politici.
SAN SALVADOR (Reuter) - Vier
jonge schutters hebben gisteren
het rechtse Salvadoraanse parle
mentslid Mario Arnoldo Pohl bij
zijn huis buiten de hoofdstad
San Salvador doodgeschoten.
Het slachtoffer was lid van de ul
tra-rechtse nationalistische repu
blikeinse alliantie (Arena). Oog
getuigen verklaarden dat het
viertal de 39-jarige Pohl onder
vuur nam toen hij in zijn auto zat.
Hij werd twee keer in de rug ge
schoten toen hij uit zijn wagen
vluchtte. Pohl is de derde Arena-
afgevaardigde die in de afgelo
pen twee jaar is doodgeschoten.
De verantwoordelijkheid voor de
vorige twee moordaanslagen
werd opgeeist door het linkse
verzet.
Dat verzet heeft donderdag nieuwe
aanslagen uitgevoerd op de elek-
ticiteitsvoorziening in het noor
den van het land. De provincie
Chalatenango is daardoor gro
tendeels zonder stroom komen
te zitten.
In een gebied 30 kilometer ten
noorden van San Salvador blie
zen de verzetsstrijders enkele
hoogspanningsmasten op. De
225.000 bewoners van de provin
cie moeten het voor de derde
keer deze maand zonder elektri
citeit doen. Uit legerkringen
werd verder vernomen dat het
verzet eind vorig jaar enige tijd
de garnizoensplaats El Paraiso in
handen heeft gehad. De daar ge
legerde regeringsmilitairen heb
ben intussen de controle terug
over de plaats. Het was de eerste
keer in de 4 jaar oude verzets
strijd tegen het Salvadoraanse
bewind dat de verzetsstrijders
erin slaagden een belangrijke mi
litaire positie te veroveren.
Het leger is woensdag aan een of
fensief begonnen in het gebied
rond de vulkaan Guazapa, dat
sinds lang een bolwerk van re
bellen is. Volgens een plaatselij
ke krant looft het leger 5000 gul
den uit aan iedereen die inlich
tingen verstrekt over de schuil
plaatsen van de opstandelingen.
Ook betaalt het leger hoge bedra
gen voor wapens die de bevol
king het verzet afhandig maakt.
De Verenigde Staten willen dat na
het einde van de militaire ma
noeuvres in Honduras, het buur
land van El Salvador, ongeveer
duizend manschappen in dat
land achterblijven. Dit is giste
ren meegedeeld in kringen in de
onmiddelijke omgeving van het
Pentagon. Het contingent zou
onder anderen bestaan uit art
sen, luchtvaartcontroleurs en
medewerkers bij de spoorwegen.
krachten nemen circa 3.000 Ame
rikaanse soldaten deel. Tijdens
hoogtepunten in deze oefenin
gen, die in september vorig jaar
begonnen en tot februari duren,
liep dit aantal op tot 5.000. Het
Pentagon heeft reeds een nieuwe
reeks oefeningen aangekondigd:
"Big Pine 3" zal in juni aanstaan
de in Honduras beginnen.
Behalve de aan de manoeuvres
deelnemende Amerikaanse troe
pen zijn in Honduras 168 militai
re adviseur? aanwezig voor de
opleiding van het Hondurese le
ger. Bovendien bemannen zo'n
zestig electronica-deskundigen
een radarstation ten zuiden van
de hoofdstad Tegucigalpa.
ROME (AFP) - De Duitse geestelij
ke Antonio Weber die in de
Tweede Wereldoorlog medewer
ker van het Vaticaan onder paus
Pius was, heeft gisteren gezegd
dat de heilige stoel nimmer be
wust nazimisdadigers heeft ge
holpen, maar dat katholieke
hulporganisaties Duitsers zou
den hebben kunnen helpen ont
komen naar Zuid-Amerika.
GIBRALTAR (Rtr) - De regerende
partij in de Britse kroonkolonie
Gibraltar, de Gibraltar Labour-
partij van eerste minister Joshua
Hassan, heeft bij de parlements
verkiezingen haar meerderheid
behouden. De 68-jarige sir Jos
hua, die het Gibraltarese politie
ke leven al zo'n 30 jaar beheerst,
kan dus aan een nieuwe ambts
termijn beginnen. Zijn partij be
hield acht van de 15 parlements
zetels, evenveel als in het oude
parlement.
De belangrijkste oppositiepartij,
de Democratische Partij van
Brits Gibraltar, onder aanvoe
ring van Peter Isola, werd weg
gevaagd. Ze verloor de zes zetels
die ze in het vorige parlement be
zette. Alle zeven oppositiezetels
zijn nu in handen van de socialis
tische Labourpartij van Joe Bas-
sano, die in het vorige parlement
slechts één zetel had.
ATHENE - De Griekse premier
Andreas Papandreou heeft de
ze dagen vrij ingrijpende ver
anderingen aangebracht in zijn
socialistische regering die nu
26 maanden oud is. De tweede
man daarin, Agamemnon
Koutzojorgas die hem bij afwe
zigheid verving, tuimelde naar
de zesde plaats: het ministers
schap van binnenlandse zaken.
De figuur die deze toch altijd
nog wel belangrijke post (suc
cesvol) bekleedde, George Jen-
nimmatas, kreeg op zijn beurt
een veel lagere rang: minister
van gezondheidszaken, maar
dat moest ook worden gezien
tegen de achtergrond van een
slepende staking van zieken
huisartsen die intussen dankzij
de nieuwe bewindsman is
beëindigd.
door
Frans van Hasselt
Een figuur die in 1982 wegens te
sterke bezuinigingsneigingen
het veld moest ruimen als eco
nomisch superminister,
Apostolos Lazaris, werd nu de
nieuwe „tweede man". Maar
zijn ministerie, genaamd „mi
nisterie van de minister-presi
dent", werd van enkele belang
rijke bevoegdheden ontdaan,
waaronder de geheime inlich
tingendienst, die nu recht
streeks onder de premier
komt, en radio- en televisieza
ken, waarvoor een aparte mi
nister is aangewezen.
Er wordt nog druk nagepraat
over deze mutaties, die erop
wijzen dat het binnen de rege
ringsgezinde gelederen geen
zins koek en ei is. Papandreou
heeft ditmaal de meest dogma
tische figuren binnen zijn rege
ring wat tot de orde willen roe
pen, meer gematigde en cen
trum-gezinde elementen nieu
we kansen gegeven maar voor
al diegenen die een beetje te
veel hun kop leken op te ste
ken weer wat omlaag gedrukt.
Papandreou's eigen machtspo
sitie mag niet worden aange
tast door „tweede of derde
mannen".
Griekenlands socialistische par
tij PASOK bestaat nu bijna
tien jaar maar pas dit jaar, in
mei, wordt het eerste partij
congres gehouden. Met opzet
is deze datering gekozen om
dat een maand later de verkie-
zingen voor het EG-parlement
moeten worden gehouden
waarbij de regeringspartij al
licht aan enige slijtage onder
hevig zal blijken, vooral ook
naar linkse (communistische)
zijde. Het congres kan nu in
het teken staan van de brood
nodige eenheid om bij die ver
kiezingen goed voor de dag ko
men en eventuele groeperin
gen die zich tegen de leider af
zetten kan daarmee moreel het
zwijgen worden opgelegd.
Burgeroorlog
Zijn er dus wat rimpelingen in
het regeringskamp, deze vallen
in het niet als men ze vergelijkt
met wat er in de rechtse oppo
sitiepartij Nieuwe Democratie
aan de hand is. Daar heerst de
laatste tijd een ware burgeroor
log, die zelfs fysieke vormen
heeft aangenomen. De positie
van de 75-jarige voorzitter en
oppositieleider, Evangelos
Averof, wordt met de dag min
der benijdenswaardig en men
kan zich afvragen hoe lang hij
deze nog zal bekleden.
Averof, leider van de rechter
vleugel van de partij die na de
verkiezingsnederlaag in 1981
als opvolger van de meer ge
matigde George Rallis werd
gekozen, heeft eind vorig jaar
in Londen een ingrijpende
hartoperatie ondergaan. Sinds
dien wordt erop gespeculeerd
dat hij zijn positie zal moeten
overdragen maar zelf verkon
digt hij de laatste dagen weer
met nadruk dat hij blaakt van
gezondheid en van verlangen
onder zijn leiding de partij
naar overwinningen te voeren
waarbij ze „meer dan vijftig
procent" zal krijgen.
Zowel binnen als buiten de partij
is er echter nauwelijks iemand
die in deze mogelijkheid ge
looft, hoe slecht de regering-
Papandreou het de komende
De Griekse oppositieleider
Evangelos Averof, voorzitter van
de rechtse partij Nieuwe Demo
cratie, in glorieuzer dagen. De fo
to werd genomen in 1974 toen
Averof als waarnemend minister
van b uitenlandse zaken in
Straatsburg de terugkeer van
Griekenland in de assemblee van
de Raad van Europa bepleitte.
(foto ANP/UPI)
maanden ook zou doen. Averof
lijkt terecht, te weinig popu
lair, te weinig „charismatisch".
De twee belangrijkste kroon
prinsen, de 66-jarige koelbloe
dige Mitsotakis en de 58-jarige
snelle redenaar Stefanopoulos
aarzelen echter nog - mede
vanwege onderlinge rivaliteit -
zich in een machtsstrijd om de
opvolging te werpen.
De meeste deining is er in de nog
weer jongere generatie en in de
studenten en jeugdbewegin
gen van de partij. De jeugdbe
weging ONNED staat merk
waardigerwijze onder leiding
van een uiterst rechtse aanhan
ger van Averof, maar er tekent
zich een belangrijke groepe
ring, waarschijnlijk een meer
derheid, af die deze leiding er
van beschuldigt zich onvol
doende af te zetten tegen dicta
toriaal gezinde elementen die
terug verlangen naar zijn (nog
altijd gevangen zittende) kolo
nel.
Er is sprake van een „vernieu
wingsbeweging" binnen de
partij die zich steeds heviger
roert en waarvan het meest se
rieuze rechtse dagblad, de Ka-
thimerini onder Eleni Vlachou,
de voornaamste woordvoerder
is geworden. Dezer dagen
kwam de burgeroorlog tot een
schilderachtig hoogtepunt tij
dens een ceremonie waarbij
Averof de „nieuwjaarstaart"
van de ONNED aan zou snij
den (elke vereniging in Grie
kenland houdt in de loop van
januari zo'n feestelijke bijeen
komst). Tijdens de toespraak
die de oude leider aan deze
handeling liet voorafgaan
kwam het echter tot een ern
stig en langdurig handgemeen
tussen de verschillende jeugdi
ge groeperingen, dat daags
daarop door de Kathimerini
breed werd uitgemeten als
nieuw teken dat Averof de
zaak niet meer in de hand
heeft.
Leideren
Als leider van de „vernieuwings
en verjongingbeweging" te
kent zich steeds duidelijker af
de 45-jarige eerzuchtige oud
minister Miltiadis Evert, die
het niet aan een zekere popula
riteit ontbreekt. Dezer dagen
ontpopte hij zich zelfs als de
organisator van een muzikale
demonstratie in een Atheens
theater, waar de vernieuwings
beweging zich' kon uitleven in
het aanhoren van een aantal
liederen op de „blauwe genera
tie" (de kleur van Griekenland)
vervaardigt door een nog onbe
kend componist, Chatzikopoli,
die de „Theodorakis van
rechts" hoopt te worden.
Of Evert de nieuwe leider van
rechts zal worden hangt echter
voor een groot deel af van de
huidige president van de repu
bliek Karamanlis, die welis
waar als zodanig officieel par
tijloos is maar die als oprichter
van de Nieuwe Democratie de
ze partij achter de schermen
nog met een wakend oog be
stiert.
Mocht Averof zijn aangevochten
oppositieleiderschap nog eni
ge maanden weten te behou
den, dan wordt voor premier
Papandreou de verleiding
groot aan te sturen op iets
waarover hier nu al maanden
wordt gespeculeerd: de Eu
roverkiezingen in juni te laten
samenvallen met vervroegde
verkiezingen voor het Griekse
parlement. Van een Nieuwe
Democratie onder Averof zal
hij deze, naar algemeen wordt
gedacht, nauwelijks kunnen
verliezen. Het laatste woord
over vervroegde parlements-
ontbinding heeft echter vol
gens de grondwet ook weer het
staatshoofd Karamanlis, die
zelf in 1985 door dat parlement
met drie vijfde meerderheid
moet worden vervangen of
herkozen, zodat de situatie be
hoorlijk ingewikkeld is en de
discussies in de cafés en taver-
nes eindeloos kunnen voortdu-
