c
'Verzuiling is mooi
zolang het niet tot
verkettering leidt'
J
Afscheid rector
Middeldorp van
Visser t Hooft
Steeds meer studenten in
panden aan het Rapenburg
VfV
KoiïMrie-^
Bezorgde brief werkgroep aan B en W
Luchtfoto's
in stadhuis
ZATERDAG 28 JANUARI 1
LEIDEN - Hij is lang en breed, net 62, heeft borstelig haar van een onbestemde kleur,
niet grijs, niet bruin. Hij is rector van de Dr. W.A. Visser 't Hooft Scholengemeenschap
aan de Kagerstraat. We zitten in zijn kamer aan de grote tafel. Af en toe is het
geroezemoes van leerlingen in de gangen hoorbaar. We drinken koffie; Middeldorp
wordt geflankeerd door twee journalisten. Niet zomaar twee journalisten, één ervan -
Jaap Visser - heeft zesenhalf jaar geleden met een gymnasiumdiploma op zak de Visser
't Hooft-school verlaten. Hij kent de rector omdat hij vele malen voor zijn deur heeft
gestaan om uit diens mond de strafmaat te vernemen. Voor beiden nog één keer die
herinnering aan weleer. De rector nam gisteren afscheid.
Leiden
door
Saskia Stoelinga
De loopbaan van Andries Middeldorp is te vergelijken met
die van iemand die een eindje is gaan fietsen, toevallig in
een klooster overnacht, en dan monnik wordt. In 1946
begon hij op Visser 't Hooft als nog niet afgestudeerd
leraar nederlands een paar maanden met invallen. In '47
werd hij echt leraar en zette men zijn tijdelijke aanstel
ling om in een vaste. Bijna een kwart eeuw later stond hij
aan de top. In 1971 werd de neerlandicus benoemd tot
rector.
Jaap: "Zo, wat ouder geworden.
Meer grijze haren hè?"
De rector (argwanend): "Zit het
"niet goed? Staat het niet?"
Jaap: "Oh, nee zo bedoel ik het
niet? Het is slechts een constate
ring; bovendien vind ik het u
wijs staan".
Aan het vertrek van Middeldorp
liggen een aantal overwegingen
ten grondslag. Op dit moment
voelt hij zich nog vitaal genoeg
om allerlei dingen te onderne
men. De komende jaren wil hij
zich weer gaan verdiepen in zijn
vakgebied: de moderne Neder
landse letterkunde. Hij is van
plan een boek over Gerrit Ach
terberg te gaan schrijven. Al eer-
der wijdde hij aan deze bekende
dichter enkele artikelen die zijn
verschenen in literaire bladen.
Niet onvermeld mag blijven Mid
deldorps prozadebuut in 1964.
Bij de uitgeverij de Bezige Bij
verschenen van hem twee verha
lenbundels, 'Morgen Misschien'
en 'Het Dantemeisje'. Voor geïn
teresseerden: een enkel exem
plaar is misschien nog bij 'De
Slegte' te vinden. Het rectoraat
doorkruiste - naar nu blijkt tijde
lijk - verdere aspiraties in die
richting.
Herder
Als het even kan is de rector aan
begin van elke schooldag in de
garderobe te vinden. Dit is zijn
manier om het contact met de
leerlingen te onderhouden. Hij
doet ook verwoede pogingen na
men te onthouden, zodat op een
ochtend Joris of Michael, als ze
te laat zijn, persoonlijk kunnen
worden gegroet. Dat vindt de
rector aardig.
Jaap: "Is dat niet wat idealistisch?
De rector: "Natuurlijk, want je
loopt de kans in de garderobe
uitgelachen te worden. Maar met
dit gedrag wil ik beslist niet de
baas uithangen. Nee, aan het
woord 'macht' heb ik een ver
schrikkelijke hekel. Wat niet uit
sluit datje als rector tot taak hebt
jonge mensen op bepaalde mo
menten te sturen of te leiden.
Kringloop Projekt
Het Kringloop Projekt Leiden
wil zich gaan bezighouden met
het inzamelen, opknappen en
verkopen van gebruikt huis
raad. Het zoekt daarvoor vrij
willigers die handig zijn in het
repareren van kapotte huis
raad of die het project kunnen
coördineren. Ook iemand met
kennis van boekhouden is no
dig. Informatie bij de vrijwilli-
gerscentrale: Langegracht
246a in Leiden of telefonisch,
tel 071-149064 of 071- 310663.
Honden
Kynologenvereniging Rijnland
houdt zondag 11 maart haar
jaarlijkse clubmatch in de
Groenoordhallen. Deze honden
show staat open voor rashon
den en rasloze honden. Er
wordt voor de ogen van keur
meesters een Concours d'ele-
gance en een Kind-Hond show
gehouden, alsmede een ge-
drags- en gehoorzaamheids-
wedstrijd. Deelnenming staat
open voor honden uit de Leidse
regio. Voor inlichtingen: J. Ver
meulen, Lombokstraat 23, 2315
EK Leiden, tel. 071-121760 of
via tel. 01719-14674. Dit geldt
ook voor verenigingen die hun
club door middel van een stand
willen promoten.
Maar - een rector is natuurlijk
geen 'herder'".
Jaap: "Ja, zo was dat vroeger. Als
we u zagen aankomen dan doof
den we gauw onze sigaret en pro
beerden we snel weg te komen.
U bent rijzig van gestalte en u
heeft een bulderende stem. Daar
waren we toch wel een beetje
bang voor. Dat heb ik zelf aan
den lijve ondervonden. Toen
dacht ik nog dat ik slechter werd
van uw straffen. Later niet meer.
In de zesde klas heb ik zelfs rede
lijk met u kunnen praten over
mijn verzuim bij de maatschap-
pijlessen. Tot mijn grote verba
zing had u begrip voor mijn argu
menten".
De rector knikt en vraagt aan Jaap
of hij nog weet dat ten tijde van
de democratiseringsgolf leerlin
gen vonden dat te laat komen be
spreekbaar moest worden ge
maakt. "Met tien man heb ik wel
een uur lang in een lokaal zitten
praten. Die tijd is nu weer voor
bij".
Jaap (resoluut): "Inderdaad, maar
wat u nu vertelt was vóór mijn
tijd".
De rector (gaat door met zijn ver
haal): "De grote betrokkenheid
bij het maatschappelijk gebeu
ren is verdwenen. De leerlingen
zijn teruggekeerd naar hun eigen
'wereldje'. Ze houden elkaar in
de gaten. Als een klasgenoot het
op een of andere manier moeilijk
heeft, wordt daar over gespro
ken. Ze proberen elkaar onder
ling te helpen. Dat ik-tijdperk is
heel betrekkelijk".
Verzuiling
In 1968, bij de invoering van de
Mammoetwet, krijgt de school
de naam Christelijk Lyceum Dr.
W.A. Visser 't Hooft (genoemd
naar de toenmalige secretaris-ge
neraal van de Wereldraad van
Kerken). In datzelfde jaar heeft
ook de fusie plaats met de Leidse
Hout ulo, waardoor een scholen
gemeenschap ontstaat waarin al
le vormen van voortgezet onder
wijs zijn gebundeld: gymnasium,
atheneum, havo en mavo. Nu is
de school, met een hoofdgebouw
aan de Kagerstraat en dépendan
ces aan de Antonie Duycklaan en
aan de Vossiuslaan in Leider
dorp, uitgegroeid tot een ge
meenschap van bijna tweedui
zend leerlingen; de grootste in de
regio.
De tijd dat er in een christelijke
school in elk lokaal de tien gebo
den hingen is voorbij. Ook zullen
lang niet alle leerlingen, of hun
ouders, regelmatig in de kerk te
vinden zijn, Trouw lezen of lid
zijn van de NCRV. Middeldorp
treurt er niet om. "Iedereen moet
hier terecht kunnen", zegt hij.
"Dat betekent overigens niet dat
wij daarom onze eigen kleur niet
kunnen handhaven. Je mag voor
dat christelijke stéén. De school
is wat dat betreft een afspiege
ling van de maatschappij. In Ne
derland heeft het woord verzui
ling een te zware lading, vaak in
ongunstige betekenis. Verzuiling
is mooi, als we er maar voor zor
gen dat het niet tot verkettering
leidt".
Middeldorp refereert aan de bijbel
se spreuk 'Alles wat gij wilt dat
de mensen u doen, doet gij hun
alzo'. "In ons onderwijs staat de
vrije gedachte hoog in het vaan
del geschreven en er zijn weinig
regels. We moeten wel proberen
gezindheid en klimaat op elkaar
af te stemmen. Ik bereik dat met
vriendelijkheid, dèt moet over
heersen in zo'n gemeenschap.
Een school mag niet bars zijn, In
derdaad, de manier waarop men
sen met elkaar omgaan kun je
plaatsen in een christelijk per
spectief. Nee, ik geloof absoluut
niet in christelijke scheikunde of
natuurkunde".
Vriendelijk
Jaap (met enige zelfkennis): "Ik
was toevallig een vriendelijke
jongen". De rector barst uit in
een homerisch gelach.
Jaap (wil toch meer weten): Vrien
delijk zijn en vriendelijkheid
kweken, lukt dat wel op zo'n
groot instituut? Als we de verha
len moeten geloven zijn de leer
lingen van tegenwoordig toch
veel lastiger?
De rector (gromt een beetje): "Op
dit moment is er een geweldige
vertekening gaande. De leerlin
gen zijn zogenaamd lastig en de
leraren overspannen. Zo kan ik
je ook nog wel wat voorzetten.
Wij hebben hier aardige kinde
ren op school. Misschien komt
het omdat wij een streekschool
zijn; hier komen zowel kinderen
uit Leiden als uit de omliggende
dorpen. Dat geeft een aardig, ja
ik gebruik het woord weer, ge
mêleerd publiek. Misschien
geldt dat niet voor scholen in
Amsterdam of Den Haag. Ik
weet het niet.
En het vak van leraar is gewoon
een raar vak. Je zult nooit kun
nen voorspellen of je 'zal hand
haven'. Er is wat dat betreft geen
enkel verschil met vroeger. Voor
de rest is een school net zoals het
huis dat op de hoek staat: bij
storm waait er wel eens een pan
van het dak".
Het is even stil. Jaap denkt hardop
aan een jongen die destijds van
school is gestuurd. Een decen
nium later wil hij het naadje van
de kous weten. Hoe rechtvaardig
was die beslissing? Middeldorp
geeft uitleg. Jaap blijft twijfelen.
Middeldorp zegt nog dat hij leer
lingen die worden weggestuurd
niet laat 'zwerven'. Hij begeleidt
ze tot ze op een andere school
zijn aangenomen.
Drentse kei
Het is aan het begin van het ver
haal al even aangestipt: het rec
toraat doorkruiste Middeldorps
literaire aspiraties. Van begin
maart tot het eind van het
schooljaar maakt hij weken van
meer dan veertig uur. Er is dan
nergens meer tijd voor. Middel
dorp wil zich geen manager noe
men. "Het is geen fabriek", roept
hij uit. Daarna licht hij zijn werk
zaamheden toe: "Om de sfeer
binnen de school vriendelijk te
houden is het noodzakelijk dat er
goede roosters zijn, geen tussen
uren, voldoende faciliteiten voor
leerlingen en leraren. Dit wordt
ook wel 'voorwaardenscheppend
beleid' genoemd.
Voorts moet je ervoor zorgen dat
alle verschrikkelijke maatrege
len afkomstig van het departe
ment van onderwijs een beetje
vriendelijk worden vertaald. Dus
niet gelijk ontslaan, maar eerst
kijken of er nog andere oplossin
gen zijn".
Jaap: "Ik heb wel eens opgevan
gen dat u daar een Drentse kei in
bent". De rector glimlacht
Reclame maken voor zichzelf of
voor de school is hem vreemd.
Zijn devies: "Alleen door je te
profileren in de dagelijkse gang
van zaken, kun je ouders laten
zien hoe de school functioneert".
We kunnen constateren dat dat
tot nu toe goed is gelukt. En als
we Middeldorp mogen geloven is
er nog steeds grote belangstel
ling voor de school. Hoe dat kan
in tijden waarin iedereen klaagt
over te weinig leerlingen?
De rector (mysterieus): "De peda
gogie van de hoop. Doemdenken
is funest voor het opvoeden. Ze
ker, je zou dat een christelijk ele
ment kunnen noemen. Geloof en
hoop is in de bijel één".
Geen bier
Jaap neemt de gelegenheid te baat:
"Hoé hebben uw kinderen het
hier op school gevonden?"
De rector: "Voor alle drie was het
een vrije keus. Toch kozen ze alle
drie voor het Visser 't Hooft. De
volgdende opmerkingen kreeg
ik naar mijn hoofd. De oudste zei
het niet erg te vinden van mij les
te krijgen. Integendeel, het leek
hem zelfs wel aardig. De middel
ste gaf mij de waarschuwing al
tijd uit haar buurt te blijven. En
de derde heb ik aangeraden om
maar uit m(Jn buurt te blijven.
Om misverstanden te voorko
men: het is een allervriendelijk
ste jongen, waarmee ik een goe
de verstandhouding heb". Er
volgt een bulderende lach.
"Thuis spraken we niet over per
sonen die op school zaten. En le
raren moesten met mij niet over
mijn eigen kinderen beginnen.
Dat is altijd goed gegaan".
Aan één ding heeft Middeldorp al
tijd de hand gehouden. Geen
bier op de twee keer per jaar te
houden massale schoolfeesten.
"Het kan niet Voor de surveille
rende docenten is dat een veel te
grote verantwoordelijkheid. El
ke keer ben ik weer dolblij als
zo'n feest is afgelopen. Van de
muziek uit zo'n discokast - voor
mezelf noem ik het een brand
weerauto zonder wielen - gaat
mijn borstbeen loszitten". Met
andere woorden: Middeldorp
houdt niet zo van die muziek. H^j
vindt het leuk dat de meer crea
tieve avonden weer in trek ko
men, zoals toneeluitvoeringen en
muziekconcoursen. Maar ook
daar geen alcohol.
En - een avondje lezen is volgens
de rector ook nooit weg. "Jonge
mensen doen dat te weinig. Een
goed boek haalt de mens even uit
zijn eigen wereld", doceert hij.
"Hoe je mensen aanzet tot lezen?
Je trekt desnoods een zomeijurk
aan, zoals Boudewijn Buch laatst
voor de televisie deed". Het doet
hem pijn dat het taalonderwijs zo
aan het verschralen is. "Het lite
ratuuronderwijs heeft het afge
legd tegen de bêta-vakken en de
economische wetenschappen.
De vakken Grieks en Latijn wor
den nog gegeven, maar ook deze
oude talen zullen in een moeilij
ke positie komen. Het weten
schappelijk onderwijs vraagt ze
niet meer".
Goddeloos
Middeldorp voorziet nog meer pro
blemen, met name als de plan
nen van de Arvo-com missie
doorgaan en straks de laatste ja
ren van het havo en vwo worden
samengesmolten tot een nieuw
soort lyceum. Doubleren in de
vierde mag dan niet meer. Je valt
dan automatisch terug op het
middelbaar beroepsonderwijs.
"Een goddeloze maatregel",
roept hij uit "Niet mogen dou
bleren is onmenselijk. Voor som
mige leerlingen is het een vera
deming een jaar over te mogen
doen. Niet omdat ze dom zijn,
maar gewoon omdat ze aan de
leerstof nog niet toe waren".
Jaap: "Krijgt de school net zo'n
goede rector terug?
De rector: "Ik draag mijn opvolger
dr. P. de Koe uit Goes een warm
hart toe. Het is een hele goede".
Jaap: "Stelt u eens voor dat u wat
anders zou hebben gezegd?"
De rector: "Dat zou niet zijn ge
beurd. Als ik het niet met de be
noeming eens zou zijn geweest,
zou ik je voor een antwoord heb
ben verwezen naar het bestuur.
Zo diplomatiek ben ik wel. Er zal
hier geen andere wind gaan
waaien. Misschien wel een ande
re luchtDe Koe is van huis
uit chemicus. Ja, Jaap weet het
Ik kan niet tegen luchtjes".
Een opname van 7 mei 1976: de toenmalige situatie rond molen De Valk.
LEIDEN Tweeëntwintig lucht
foto's van Leiden zijn met ingang
van maandag te zien op een ten
toonstelling in het informatie
centrum van het stadhuis. De fo
to's beslaan de periode 1975-1983
en zijn gemaakt door de' Leidse
fotograaf Frans Rombout, van
wie de afgelopen zomer in deze
krant een serie luchtfoto's onder
de titel 'Leiden uit de lucht ge
zien' verscheen.
De tentoonstelling bevat zwart/wit
vergrotingen met als formaat
dertig bij veertig centimeter. De
expositie beoogt een aantal op
vallende veranderingen in het
stadsbeeld weer te geven door
oude en nieuwe situaties met el
kaar te vergelijken. Enkele on
derwerpen zijn het wegenbeloop
rond molen De Valk, de bebou
wing Van de Langegracht, het
Herengracht/Zijlsingelgebied, de
woningbouw in de Stevenshof-
polder en de nieuwbouw van de
universiteit.
De tentoonstelling is te bezichti
gen tijdens de openingsuren van
het stadhuis en zal ongeveer een
maand duren.
LEIDEN Steeds meer panden
van de universiteit aan het Ra
penburg worden verkocht aan de
Stichting Studentenhuisvesting.
In strijd met het bestemmings
plan en tot verdriet van de Werk
groep Pieters- en Academiewijk/
Levendaal West, die het huisves
ten van gezinnen in de binnen
stad wil bevorderen.
Dit blijkt uit een brief aan B en W
van deze werkgroep, bestaande
uit ambtenaren en bewoners, die
tot taak heeft de naleving van het
bestemmingsplan 'te bewaken'
De bewuste panden zijn of komen
vrij doordat de universitaire in
stituten die er gevestigd waren,
naar het nieuwbouwcomplexen
aan de Witte Singel en op het
Doelenterrein overgaan. De be
doeling was dat de leegkomende
panden voor huisvesting zouden
worden gebruikt, met als uit
gangspunt: drie-kamer-eenhe-
den of nog grotere woningen en
pas in tweede instantie als onder
dak voor één- en tweepersoons
huishoudens.
Volgens de werkgroep zijn er tus
sen de Stichting Studentenhuis
vesting en de gemeente echter al
vergaande afspraken gemaakt
voor wat betreft de panden Ra
penburg 32, 33, 50, 78 en 82. De
rol van de gemeente daarbij is
dat zij ontheffing verleent van de
bepalingen in het bestemmings
plan, opdat bewoning door één-
en tweepersoonshuishoudens
mogelijk wordt. Alleen het pand
aan nummer 50 had deze bestem
ming al.
"In de praktijk zal te zien zijn dat
deze panden zo snel mogelijk
worden bevolkt door studenten,
zonder dat een verbouwing heeft
plaatsgevonden", schrijft de
werkgroep, immers: daar geeft
het rijk maar mondjesmaat geld
voor. Nog een voorbeeld hoe het
volgens de werkgroep niet moet,
is het pand Rapenburg 101. Dat
heeft de bestemming meerge
zinshuis, maar wordt door de
Stichting Studentenhuisvesting
verbouwd tot twee studenten
eenheden.
Dat het ook niet nodig was om de
genoemde panden aan het Ra
penburg bij voorbaat aan studen
tenhuisvesting te verkopen,
blijkt volgens de werkgroep uit
de transactie rond Rapenburg
43: dit pand is door een notaris
gekocht, die er met haar gezin
wil gaan wonen, met praktijk-
aan-huis. Ook de nummers 46 en
76 zijn aan particulieren ver
kocht en zullen door gezinnen
worden bewoond.
De werkgroep dringt er bij B en W
op aan om de universiteit te ver
zoeken het nog af te stoten pand
Rapenburg 38 ook op de vrije
markt aan te bieden. Hetzelfde
geldt voor de wellicht in de ver
dere toekomst nog af te stoten
panden Rapenburg 59 en 68, als
mede Kloksteeg 23-25-27.
ADVERTENTIE
HET CULINAIRE
VAN LEIDEN
Restaurant
Schout en Schepenen
Camers (voor parties)
Pannekoekenhuysjc
Steenstraat 51
Tel. 071-133144
Oók zondags geopend
vanaf 17.00 uur
