'Maar wat als Japan ook
met vrachtwagens komt?'
Koninklijke Olie als gangmaker
Bankdirecteur kan
weer rustig slapen
Geldmarkten
Beursweek
DAF trucks voorbij het dieptepunt
'Meneer Van
Doorne had
dit nooit
toegestaan'
saterdag 28 januari 1984
"Als de Japanse auto-industrie
op zeker moment besluit ook
zware trucks voor Europa te
gaan bouwen en exporteren,
w trucks van negen ton en meer,
dan vraag ik mij af of wij er in
Europa een antwoord op heb
ben. Ik bedoel een echt ant
woord, waarmee de Europese
industrie even doeltreffend de
Japanse samenleving kan bin
nendringen als zij op de onze
terecht kunnen. Misschien
hebben wij dat antwoord niet.
Het is gebleken met camera's,
communicatieapparatuur,
schepen, personenauto's".
Met hun superslimheid", aldus
Van der Padt, "hebben zij voor
de afzet van hun gigantische
produktie een model ontwik-
keld dat het in de kapitalisti
sche markt precies blijkt te
doen. De laatste jaren is ook de
Japanse vliegtuigbouw in op
komst hoogwaardige tech
nologie. Het lijdt voor mij geen
twijfel dat vroeg of laat al het
andere aan de beurt kan zijn
dat tot dusver niet aan de orde
is geweest. En dat vooruitzicht
benauwt mij wel".
F 16
Genoeg over Japan; over naar
DAF zelf. Het bijzondere ka
rakter van de vliegtuigbouw
spreekt Van der Padt aan nu
DAF Trucks zich ook steeds
meer op dat terrein begeeft en
er inmiddels een aardige repu
tatie mee heeft weten te ver
werven. Op grond van de as-
senbouw voor zijn trucks, die
gespecialiseerde kennis ver
eist, werd DAF al in 1978 be
trokken bij de bouw van wiel-
stellen voor de F-16.
De wielstellen voor de F-16 vol
doen aan de eisen die industrie
en afnemers eraan stellen,
maar daarmee is nog niet ge
zegd dat DAF Trucks van de
ene maand op de andere ook
op dit gebied wereldomvatten
de erkenning geniet. Wat be
zielt een truckbouwer om
vliegtuigwielstellen te bou
wen? Is de fabriek van plan
zijn activiteiten te spreiden of
gaat het er slechts om overca
paciteit voor korte of lange
duur een beetje rendabel te
maken?
door
Harry Kuiper
"Jarenlang", geeft Van der Padt
toe, „heeft de divisie Speciale
produkten met onderbezetting
te kampen gehad. Maar nu zijn
we zover dat deze afdeling ook
zelf commerciële activiteiten
kan ontwikkelen. Met een jaar
lijkse produktiestijging van
vier a vijf procent draait deze
afdeling nu prima. Zonder de
resultaten van Speciale pro
dukten zou het verlies van
DAF over 1983 groter zijn ge
weest".
Er zit dus meer achter. DAF wil
een zelfde spreiding van bezig
heden als waarop zijn grotere
Europese concurrenten in de
truckbouw kunnen bogen.
Van der Padt somt de "back
up" van die concurrenten op-,
de personenauto's van Merce
des en Volvo, de personenau
to- en vliegtuigbouw van Saab
(Scania), de scheepsdieselmo-
toren van MAN.
Erkenning
Nu nog is ir Aart van der Padt, voorzitter van de raad
van bestuur bij DAF Trucks, niet benauwd voor Ja
panse concurrentie op de Europese markt. "De Eu
ropese truck", verklaart hij, "vertegenwoordigt een
op zichzelf staande technologie. Afgestemd op Euro
pese terreingesteldheid, kwaliteit van de wegen,
klimaat en niet te vergeten de wensen van de Euro
pese klanten".
Toch verheft hij zijn stem als hij zelf Japan ter sprake
brengt. Hij spreekt over een zorgvuldig gesloten,
voor buitenstaanders ontoegankelijk systeem.
Maakt gewag van "de Japanse instelling om te do
mineren". „Ik denk dat ze daar een systeem, een cul
tuurpatroon en een eensgezindheid hebben waar
wij, Europeanen, nooit tussen kunnen komen".
kelijke truckbedrijf liggen
DAF's pogingen om te zijner
tijd het vervoersysteem - de
trucks etcetera - te leveren
rondom de Patriot-raket.
Voorts bouwt de fabriek het
casco en het aandrijfsysteem
van de Leopardtanks en komt
in de loop van dit jaar, als op
volger van het achtwielige ge
pantserde personeelsvoertuig
YPR-408, de eerste YPR-765
van de band, een rupsvoertuig
volgens een ontwerp van het
Amerikaanse FMC dat door
DAF in licentie wordt vervaar
digd.
Dieptepunt voorbij
De Europese truckbouwers heb
ben een aantal moeilijke jaren
achter de rug en ook nu is niet
alles rozegeur. DAF Trucks
leed over 1983 een verlies van
tussen de 25 en 30 miljoen gul
den. "Maar we zijn het diepte
punt nu wel gepasseerd, denk
ik", zegt Van der Padt. "Ik heb
goede redenen aan te nemen
dat we in 1984 mogelijk weer in
de zwarte cijfers zullen zitten".
"De voorraden ontstaan door
dat een produktiepróces nu
eenmaal niet zo snel aan de
werkelijke vraag kan worden
aangepast en bij een plotseling
dalende vraag dus niet met
hetzelfde tempo kan worden
teruggedraaid - zijn afgeno
men. Er was een chaotische si
tuatie ontstaan. Trucks werden
in Europa, Afrika en het Mid
den-Oosten tegen afbraakprij-
zen aan de man gebracht. Dat
zal nu wel wegebben. In Duits-
De back-up van DAF, onderge
bracht in die divisie Speciale
produkten, heeft langzamer
hand een zelfde erkenning ge
vonden. Van der Padt: "We
zijn volop bezig een contract te
krijgen voor het onderhoud
van de landingsgestellen voor
alle in Europa in gebruik zijn
de F-16's. Dat kan een belang
rijke order worden want in Eu
ropa zijn thans zo'n duizend
van deze vliegtuigen in ge
bruik. Maar we hebben ook al
het een en ander in huis.
We hebben opdrachten onder
handen van Boeing, Lockheed
en Fairchild. De laatste is bou
wer van het tan kaan valsvlieg-
tuig de A-10. We bouwen rotor-
koppen voor helikopters van
Westland. Nee, we maken niet
openbaar wat we precies voor
die Amerikaanse vliegtuigfa
brikanten bouwen. Verder is er
een groeiende samenwerking
met Fokker, wat ons betreft
om betrokken te raken bij de
bouw van wielstellen voor de
F-50 en de F-100" (respectieve
lijk de opvolgers van de F-27
en de F-28).
Meer in de lijn van het oorspron-
EINDHOVEN - „Vandaag kle
den ze twee groepen uit, mor
gen vijf andere". Districtsbe
stuurder Frans Westenbrink
van de Industriebond FNV
spreekt zo'n 250 personeelsle
den van DAF Trucks in Eind
hoven toe. Op de agenda staat
het voornemen van de direc
tie om het werk van de bewa
king, de schoonmaakdienst en
de accountantsdienst aan der
den uit te besteden.
Voor de ongeveer 100 werkne
mers van die afdelingen bete
kent dit dat ze vrijwel allen in
dienst zouden moeten treden
bij de bedrijven aan wie DAF
de opdrachten gunt. De bewa
kers, zo bevestigen ook stafle
den van DAF, zullen hun net
tosalaris daardoor met zo'n 30
procent zien dalen. Dat bete
kent een verlaging van 600 tot
700 gulden per maand netto
tot een niveau van weinig bo
ven het minimumloon. De
schoonmaaksters (meest
vrouwen in part-time dienst)
zullen zo'n 15 procent minder
gaan verdienen. Voor de ac
countants (dat zijn er maar
enkelen) is niet duidelijk hoe
veel het scheelt.
Van oudsher staat DAF Trucks
bekend als een goed bedrijf
voor zijn mensen. Elseviers
Weekblad beloonde het in
1980 zelfs nog met een prijsje
"in verband met de grote aan
dacht die het bedrijf besteedt
aan het voorkomen van ar
beidsongeschiktheid en het
her-inschakelen van WA-
O'ers". Maar die tijd lijkt
voorbij.
door
Nel van Bemmel
Vorig jaar spraken de vakbon
den nog met DAF af dat er in
1983 en 1984 geen gedwongen
ontslagen zouden vallen. Het
personeel ging tien procent
korter werken met evenredig
inleveren van loon om de eer
der aangekondigde 800 ontsla
gen te voorkomen. En nu dit.
„De directie vindt dit geen
echte ontslagen", laat Westen
brink de vergadering weten.
Een aanwezige bewaker is hals
over kop lid van een vakbond
geworden om zich te wapenen
tegen het naderend onheil. En
zo zijn er heel wat meer, al
schatten vakbondsbestuur
ders het aantal georganiseer-
den bij DAF nog altijd op min
der dan 50 procent. Zij zijn al
dik tevreden met de opkomst
van 250 mensen, terwijl er bij
DAF in Eindhoven toch meer
dan 4000 Nederlanders, (en
1800 Belgen) werken.
„Je bent nog maar een num
mer", meent de bewaker. „Als
meneer Van Doorne nog ge
leefd had, was dit allemaal
nooit gebeurd. „Het perso
neelsbeleid bij DAF was vroe
ger zo goed?", reageert een ac
tief FNV-lid op zijn collega
van de bewaking. „Ik zou eer
der zeggen patriarchaal. De
directeur kwam de mensen in
de fabriek misschien wel een
sigaret aanbieden, maar hij
liet ze dan net zo gemakkelijk
een nacht werken".
Montage van
wielassen bij
DAF.
Vrachtwagens
zijn nog altijd het
voornaamste
produkt van de
Eindhovense
fabriek, die zich
evenwel ook
beweegt op het
terrein van de
vliegtuigindustri-
e. Inzet: ir. Van
der Padt.
(foto's GPD)
land is de vraag naar trucks in
het afgelopen jaar alweer met
35 procent toegenomen waar
door de druk wat van de ketel
is".
Als deze prijzenslag in Europa
van zoveel invloed is geweest
op het verlies van DAF Trucks,
als vervolgens de vraag weer
stijgt, dan ligt het toch meer
voor de hand dat elke truck-
bouwer zal trachten die hele
groei naar zich toe te trekken,
met kans op nog meer onrust
dan eerst?
Van der Padt: "Nog meer onrust
lijkt me niet waarschijnlijk
maar laat mij nader stellen dat
niemand is gebaat bij een prij
zenslag zoals we nu zien. De fa
brikant niet, de dealer niet, en
vooral ook de klant niet. Deze
gedachte leeft ook bij onze
concurrenten. Ik kan u verze
keren dat we daar allemaal zo
snel mogelijk van af willen"
Schrale troost
"De totale markt is hier sedert
1980 voortdurend aan het te
ruglopen, waarbij 1983 welis
waar een lichte stijging ten op
zichte van 1982 te zien gaf.
Maar door het halveren van de
afzet in Afrika en het Midden-
Oosten was het aanbod hier
groter dan ooit. In de al moei
lijke jaren 1981 en '82 hebben
we nog kans gezien het resul
taat positief te houden. Over
1983 hebben we het verhes ge
lukkig nog tot een voor de on
derneming draagbaar niveau
weten te beperken. Het is een
schrale troost maar verschil
lende van onze grotere concur
renten die al veel langer in
Afrika en het Midden-Oosten
werken hebben veel zwaardere
klappen dan wij moeten incas
seren".
De afgelopen week heeft de over
heid zich weer eens druk bezig
gehouden met het bankwezen.
Twee onderwerpen waren aan
de orde. Er werd een nieuw
wetsontwerp ingediend om
per 1 januari volgend jaar te
komen tot de oprichting van
een Postbank, waarin de huidi
ge staatsbedrijven Rijkspost
spaarbank en Postgiro moeten
integreren tot één "volwaar
dig" bankbedrijf. Het zoveelste
wetsontwerp in een zaak die
nu al meer dan tien jaar speelt
en daardoor vooral uit ge
schiedkundig oogpunt interes
sant wordt al zullen de komen
de maanden nog wel de nodige
discussies rond de Postbank in
wording losbarsten.
De tweede zaak die speelde, was
de regering van de verhouding
tussen banken en belasting
dienst. Op dit punt is men vrij
snel tot resultaten gekomen.
Het waren de banken die het
onderwerp begin vorig jaar
volledig in paniek aankaartten.
Toen de belastingdienst zo publi-
citeitsbewust was gebleken
om het NOS journaal van tevo
ren te waarschuwen dat ze het
hoofdkantoor van Slaven-
Het was een mondeling gentle
men's agreement en bijna nie
mand kon zich de precieze in
houd herinneren.
Nu staat alles zwart op wit en
hoeven de banken niet meer
bang te zijn dat iedere wille
keurige belastingambtenaar
zich zomaar aan het loket zal
vervoegen om de informatie op
het aangifteformulier van een
bankcliënt te controleren.
Voor gewone gevallen wordt
alles nu zoveel mogelijk schrif
telijk geregeld. Pas als er reden
voor de fiscus is om huiszoe
king bij de belastingplichtige
te doen, kan ze ook bij de bank
binnenstappen. Alleen bij dui
delijke fraudezaken, zoals kop
pelbazen affaires e.d. kan de
FIOD nog een overval op een
bankkantoor uitvoeren om te
voorkomen dat er bewijsmate
riaal verdwijnt. De banken zijn
dus van één grote zorg ontlast.
Rondom de Postbank lijkt het
bankwezen ook grotendeels
zijn zin te krijgen. De grote
angst van de banken was dat
de Postbank een grote en
krachtige concurrent zou gaan
worden op het gebied van za-
kelijke kredietverlening.
door
Paul Frentrop
burg's Bank in Rotterdam zou
den overvallen, stonden de ca
mera's paraat om beelden door
te geven van angstige bankbe
dienden die deuren probeer
den dicht te houden, plaatjes
van de inbeslagname van dos
siers en de fouillering van ver
trekkende employés. Allle-
maal verschrikkingen die een
bankdirecteur hooguit in zijn
ernstigste nachtmerries voor
zich ziet, maar absoluut niet
via de televisie wil vernemen.
Daarvoor was het weekblad
Nieuwe Revue al met een kof
fertje met zogenaamd zwart
geld bij wat bankkantoren
langs gegaan en de gretigheid
waarmee het bankpersoneel
bereid bleek dit zwarte geld
veilig voor de speurènde blik
ken van de fiscus onder te
brengen, toverde de topban
kiers het schaamrood op de ka
ken. Zij haastten zich te verkla
ren dat hier vanzelfsprekend
slechts sprake was van inci
denten en zeker niet van be
leidsmatig handelen. Deze ex
cuses imponeerden de mannen
van de belastingdienst echter
niet en met een zeker enthou
siasme stortten zij zich toen
het ijs eenmaal gebroken was
op de bankkantoren in hun
omgeving. Er was in de maan
den die volgden een periode
dat de hoofdkantoren van de
banken dagelijks tientallen be
nauwde telefoontjes te verwer
ken kregen van kantoordirek-
teuren met fiscale opsporings
ambtenaren aan hun balie.
Paniek dus in de bankwereld,
waar niemand wist wat te
doen. Vele cliënten namen hun
zwarte geld voor de veiligheid
maar op. De geldcirculatie
steeg op ongekende en via ma
cro-economische modellen
niet te verklaren wijze. ABN-
directeur Batenburg waar
schuwde voor een vlucht van
biljetten van 1000 naar het
buitenland als gevolg van het
gedrag van de belastingdienst.
De banken wilden een einde ma
ken aan alle onzekerheid en ze
wilden vooral geen belasting
ambtenaren meer aan de balie.
Wat dat laatste betreft hebben
ze hun zin gekregen, in de
nieuwe gedragscode.
Er bestond al wel een afspraak
tussen banken en fiscus. Deze
dateerde uit 1948, toen de toen
malige socialistische minister
van financiën Lieftinck het
geldstelsel saneerde en daar
mee de minder slimme profi
teurs die hun oorlogswinsten
niet in materiële zaken hadden
belegd een groot deel van hun
buit ontnam. Maar die over
eenkomst stond niet op schrift.
Deze angst was reëel, omdat de
huidige Rijkspostspaarbank
beschikt over een uitermate
sterke financiële positie. De
RPS heeft vanouds alleen
maar zeer safe beleggingen
verricht. Zij kent bijna geen
slechte debiteuren en hoeft
daarvoor dus ook geen reser
ves op te bouwen. De banken
hebben de laatste jaren juist
vele miljarden opzij moeten
zetten, omdat kredietnemers
hun schulden niet terug kon
den betalen. Al dat geld kan
niet opnieuw worden uitge
leend en voor de resterende
uitzettingen moet dus een ho
gere prijs gevraagd worden om
dat niet renderende geld te
compenseren. De vrees was
dat de RPS, niet geplaagd door
deze lasten, onder het tarief
zou kunnen gaan werken.
Het wetsontwerp dat er nu ligt
neemt deze zorg grotendeels
weg. De Postbank krijgt tal
van beperkingen opgelegd,
door de ministers Ruding en
Smit-Kroes, al is het nog niet
zeker of de Kamer en de Raad
van State, die zich nog over het
ontwerp moeten buigen, geen
veranderingen zullen willen
zien. Er bestaat in theorie wel
een politieke meerderheid van
links plus een deel van het
CDA voor een volwaardige
Postbank.
Maar voorlopig lijken de tegen
standers van de concurrerende
Postbank het te winnen. Dat is
ook niet verwonderlijk wan
neer men naar de in de loop
der jaren veranderde rolbezet
ting kijkt. Het was Duisenberg
als minister van financiën die
het eerste Postbankwetsont
werp indiende, terwijl de toen
malige president van de Ne-
derlandsche Bank tegen was.
Nu zit Duisenberg zelf op die
stoel en vermijdt (tot nog toe)
angstvallig openbare uitspra
ken over de wenselijkheid van
een volwaardige Postbank te
doen.
De hoge ambtenaren die zich on
der Duisenberg op het ministe
rie van financiën bezig hielden
met het oprichten van de Post
bank zijn inmiddels vrijwel al
lemaal op hoge posten in het
bankwezen beland en verster
ken daar nu ook de tegenpartij.
Alleen de meest uitgesproken
tegenstandster van de Post
bank, minister Neelie Smit
Kroes, zet zich al sinds 1977 in
de regering in om de oprich
ting echt tegen te houden en
kan haar protest nu afronden
met de oprichting van een voor
de banken ongevaarlijke Post
bank.
door
C. Wagenaar
Het begint vanzelfsprekend te
worden. Want ook deze week
zette de Amsterdamse effec
tenbeurs zijn haussestemming
onverminderd voort. Nieuwe
hoogtepunten sinds jaren. En
voor een aantal belangrijke
beursgroepen, waaronder het
algemeen gemiddelde, zelfs
weer nieuwe historische top
pen. Menig aandeel kwam nog
nimmer in zijn geschiedenis zó
hoog te staan. En wederom liet
de Newyorkse effectenbeurs
het afweten, waarbij na drie
dagen handel de Dow-Jonesin-
dex 37 punten terug moest tot
een niveau dat sinds begin no
vember niet meer is voorgeko
men en vorig jaar mei werd
aangeslagen.
Als gangmaker trad deze week
ons hoofdfonds Koninklijke
Petroleum op, vanwege het ge
ruchtmakende bod van de Ko
ninklijke Shell Groep op de 30
procent nog in omloop zijnde
aandelen van haar Amerikaan
se dochter Shell Oil. De Shell
wil daar rond 16 miljard gul
den voor neertellen, door de
aandeelhouders voor elk aan
deel Shell Oil 55 dollars te be
talen.
Dit bod maakte in Wall Street
zó'n indruk, dat aandelen Ko
ninklijke Petroleum, die daar
ook genoteerd staan, fors in
koers konden stijgen. Amster
dam nam die stijging prompt
over en het aandeel liep hier
door in snelle vaart op van 148
gulden tot rond 163 gulden. Dit
trok uiteraard de index van de
vijf internationals mee om
hoog, waar na drie dagen han
del bijna negen punten aan
kon worden toegevoegd en
nieuwe historische toppen
konden worden aangeslagen.
Maar ook de rest van de Amster
damse effectenbeurs bleef er
uitstekend door op peil. Want
geld uit verkochte aandelen
Koninklijke moet uiteraard
weer herbelegd worden. Men
zou zelfs kunnen zeggen, dat
het rumoer rond de Koninklij
ke Shell Amsterdam van een
scherpe reactie redde. Want
dinsdag begon de beurs, na de
daling van Wall Street op
maandag, flink terug te lopen.
Woensdag, de eerste dag van
het grote bod van de Shell, was
alle leed echter vergeten. De
internationals herstelden zich
met drie punten, evenals de in
dex van het algemeen beursge-
middelde, en kwamen daarbij
op nieuwe, nog nimmer in de
geschiedenis bereikte, hoogte
standen.
Toch wijst het weer innemen van
de koersstand van meer dan
geleden door de Newyorkse
effectenbeurs erop, dat de
beurshandel in de Verenigde
Staten de laatste tijd niet veel
richting meer aangeeft. Al
maanden heerst er in Wall
Street een behoorlijke mate
van onzekerheid over het ren
tebeloop, het economisch her
stel, het begrotingstekort, de
dollar en de politiek. Ditmaal
viel de koersval in hoofdzaak
toe te schrijven aan de laatste
factor, want de spanning, of
president Reagan nu wel of
niet de republikeinse presi
dentskandidatuur voor een
tweede ambtsperiode wenst te
aanvaarden, man zienderogen
toe.
Uit de teneur van de deze week
gehouden State of the Union
(Amerikaanse Troonrede) voor
beide huizen van het Congres,
trok vrijwel iedereen de con
clusie dat de president zich
voor een tweede ambtsperiode
beschikbaar stelt. Maar het
antwoord zal morgen officieel
bekend worden.
Gelukkig lag niet alles op de
Newyorkse effectenbeurs in de
verdrukking. De oliewaarden
bleven gunstig gedisponeerd,
hetgeen verband hield met de
concentratietendens binnen de
bedrijfstak. Want behalve het
bod van d£ Koninklijke Shell
op de SheU Oil was er van tevo
ren al een fusiepoging rond de
Getty Oil aan de gang, die deze
week andermaal tot een hogere
overnameprijs leidde
In Amsterdam intussen werd,
behoudens de reactie van dins
dag, het ene koersfeest na het
andere gehouden. Van de
hoofdfondsen kwam behalve
Koninklijke Petroleum ook
Hoogovens in feeststemming
Op korte termijn zal een rigou
reus steunplan van de regering
voor deze onderneming aan
het parlement worden voorge
legd. Onder meer een door de
staat gegarandeerde aandele
nemissie omvattend. Gezien
de populariteit van het aandeel
de laatste tijd in zowel binnen-
als buitenland, mag worden
aangenomen dat de staat zijn
belang niet verder behoeft uit
te breiden dan de 28 procent
van thans.
Dit blijkt ook al uit de positieve
koersontwikkeling deze week
van meer dan vijf gulden tot
boven de 60 gulden. Zeer vast
was ook de KLM, met een stij
ging van circa 10 gulden. De
banken konden eveneens
vooraan lopen. De index steeg
deze week 20 punten ABN
was rond 30 gulden hoger. Wil
lig waren voort nog Grasso en
Blijdestein.
een half jaar
