Moskou kritiseert
retoriek' Reagan
c
Frankrijk maant Libië
na neerschieten jager
Suharto wil controle
op pers Derde Wereld
Onderzoek gevraagd naar
hulp Vaticaan aan nazi's
Referendum test voor
Marcos' populariteit
IjRIJDAG 27 JANUARI 1984
democraten zwakken 'State of the Union' af
ASHINGTON (AFP/Rtr/DPA) - De 'State of the Union' van de Amerikaanse president
Reagan klonk als een verkiezingspamflet. In zijn rede nam Reagan opnieuw zijn toe
vlucht tot 'vredesretoriek' om af te komen van de reputatie van oorlogshitser die hij
onder zijn kiezers heeft gekregen, zo reageerde radio-Moskou gisteren.
Buitenland
oge Rus noemt
oorwaarden voor
ervatting Start
ASHINGTON (AFP) - De Sow-
jet-Unie zou de onderhandelin
gen in Genève over verminde
ring van strategische wapens
(Start) kunnen hervatten, wan
neer zij een nieuw onderzoek
bliceerd vraaggesprek met de
Washington Post.
Zagladin, adjunct-directeur van de
afdeling voor internationale za
ken van het Centraal Comité van
de partij, zei dat de stationering
van Russische raketten als ant
woord op de NAVO-wapens vóór
het eind van dit jaar is voltooid.
Zagladin sprak niet over hervat
ting van de INF-onderhandelin-
gen over middellange-afstands-
wapens.
Moskou kritiseerde ook Reagans
politiek in Midden-Amerika en
het Midden-Oosten. Door de
Amerikaanse bezetting van Gre
nada te negeren kon Reagan be
weren dat de Verenigde Staten
geen enkel land bezet houden, al
dus radio-Moskou. Het persbu
reau Tass kritiseerde het uitblij
ven van concrete stappen in de
richting van nucleaire ontwape
ning. De Prawda schreef dat de
kansen op een overeenkomst te
gen het militair gebruik van de
ruimte zijn verkleind door de
Amerikaanse proeven met anti
satelliet raketten.
de strategische bewapening Moskou brak op 8 december de Volgens de Washington Post heeft
in de wereld heeft voltooid en de
stationering van raketten, in ant
woord op plaatsing NAVO-raket-
ten in Europa heeft afgerond.
Dat heeft de hoge Russische par
tijfunctionaris Vadim Zagladin
verklaard in een gisteren gepu-
Start-onderhandelingen af en be
gon vervolgens met de plaatsing
van nieuwe kernraketten in
Oost-Duitslan,d en Tsjechoslowa-
kije vanwege de plaatsing van
Amerikaanse kernraketten in
West-Europa.
AKARTA (UPI) - President Su
harto van Indonesië is voorstan
der van meer overheidscontrole
op de media in ontwikkelings
landen als tegenwicht tegen de
"overheersende rol" van de wes
terse persbureaus. "Op eigen
kracht zullen we een informatie-
en communicatiesysteem op
bouwen naar de behoefte van on
ze bevolking ter versterking van
de eenheid binnen de niet-ge-
bonden beweging en de onder
linge samenwerking", zo zei hij
gisteren bij de opening van een
internationale mediaconferentie
in Jakarta.
De conferentie is een initiatief var
de niet-gebonden landen, waar
van 68 afgevaardigden naar Ja
karta hebben gestuurd. Die heb
ben zich al kritisch uitgelaten
Shamir en Kohl
oneens over
wapens voor
Saoedi-Arabië
JERUZALEM (DPA/Rtr/UPI) -
Tijdens de derde ontmoeting tus
sen de Israëlische premier Sha
mir en zijn Westduitse gast Hel
mut Kohl hebben beide partijen
gisteren openlijk hun tegenge
stelde meningen geuit over de
door Bonn voorgenomen ver
koop van wapens aan Saoedi-
Arabië.
De bondskanselier brengt een be
zoek van zes dagen aan Israël.
Nadat tijdens de eerdere ont
moetingen van de regeringslei
ders nog niet uitvoerig was inge
gaan op de kwestie, richtte het
gesprek zich gisteren geheel op
de wapenlevering. Tijdens zijn
bezoek aan Saoedi-Arabië ver
klaarde Kohl vorig jaar geen toe
stemming te zullen geven voor
de verkoop aan Riad van de Leo-
pard-II-tank, maar de levering
van "defensievere wapens" te
overwegen.
Het Saoedisch koninkrijk heeft
naar verluidt belangstelling voor
de Gerard-luchtafweertank, Ro-
land-luchtdoelraketten en Mar-
der-pantserwagens. Volgens
Westduitse kranten bedraagt de
waarde van de handel rond 15
miljard gulden.
In het 90 minuten durende overleg
ging Shamir uitvoerig in op de
'morele en strategische aspecten'
van de zaak, zo verklaarde de Is
raëlische regeringswoordvoer
der Avi Pazner. Saoedi-Arabië is
nog steeds in oorlog met Israël,
kan geen gematigde staat wor
den genoemd en levert geen bij
drage tot het vredesproces in het
Midden-Oosten, zo luidden Sha-
mirs argumenten.
Israël wijst elke bewapening door
westerse landen van het konink
rijk af, maar vooral door de
Bondsrepubliek. "Het is voor
ons onvoorstelbaar dat Duitse
wapens weer op joden kunnen
worden gericht", zo verwoordde
Pazner de Israëlische bezorgd
heid. De woordvoerder ken
schetste de ontmoeting "als weer
zeer open en vriendschappelijk".
Eerder had de bondskanselier een
ontmoeting met de Israëlische
oppositieleider Shimon Peres.
De leider van de Arbeiderspartij
zei dat de verkoop van wapens
aan Saoedi-Arabië "moreel niet
jiiist" zou zijn. Kohl en Peres be
spraken ook het standpunt van,
de Arbeiderspartij over de bezet
te westelijke Jordaanoever.
over de rol van de westerse pers
bureaus. Suharto ging daar kort
op in en stelde dat ook Indonesië
te lijden heeft gehad van een on
evenwichtige informatiestroom
vanwege de dominerende rol van
de westerse persbureaus. "Daar
om bouwen we een nationale
vrije en verantwoordelijke pers
op".
In Indonesië is de overheidscon
trole op de binnenlandse pers de
laatste jaren verscherpt waar
door persbureaus sluiting riske
ren en journalisten ontslag als ze
controversiële zaken aansnijden.
Op de conferentie zal vooral wor
den gesproken over verlaging
van de telecommunicatietarie-
ven ten behoeve van een uitwis
seling van nieuws tussen de ont
wikkelingslanden en over ver
sterking van het samenwer
kingsverband van persbureaus
uit de Derde Wereld, de NANAP
Andere gespreksonderwerpen
zijn moderne technologie en de
opleiding van journalisten, waar
in vooral het beheersen van het
Engels belangrijk wordt geacht.
De afgevaardigden zullen het niet
laten aankomen op een 'confron
tatie' met de westerse media, zo
als de Indonesische minister van
informatie, Harmoko, het ver
woordde. Maar blijkens het rege
ringsgezinde blad Jakarta Post
moet extra worden gelet op Sow-
jet-bondgenoten Cuba, Noord-
Korea en Vietnam.
Sowjet-Unie
levert Irak
raketten
BAGDAD (Rtr) - Irak heeft SS-12
raketten voor de lange afstand
ontvangen van de Sowjet-Unie,
waardoor Irak beter dan voor
heen in staat zal zijn om Iraanse
olie-installaties en andere doelen
te treffen. Dit is uit diplomatieke
bron in Bagdad vernomen.
Irak heeft al Sowjet-raketten van
het type Scud-B voor de korte af
stand en Franse Exocet-raketten.
Met de SS-12 raketten, die een
bereik hebben van 800 km,
wordt het raketten-arsenaal van
het Iraakse leger aanzienlijk uit
gebreid. Iraakse functionarissen
en media hebben herhaaldelijk
gemeld dat Irak olie-installaties
van Irak zal aanvallen indien Te
heran een nieuwe offensief lan
ceert in de 40 maanden oude oor
log.
Zes doden door
brand in Turkse
gevangenis
ANKARA (ATP) - Tijdens een
protestactie in de militaire ge
vangenis van Diyarbaker, in het
zuidoosten van Turkije, zijn tien
dagen geleden zes mensen in een
brand om het leven gekomen.
Dit is gisteren in welingelichte
kringen in Ankara vernomen.
Half januari staken gevangen vijf
cellen in brand. Daarbij kwamen
zes van hen door verstikking om
het leven, zo is uit de omgeving
van de families van de slachtof
fers vernomen.
De overledenen maakten deel uit
van een groep van enkele hon
derden Koerdische gevangen,
die aan het begin van dit jaar een
hongerstaking waren begonnen
uit protest tegen de levensom
standigheden in de gevangenis.
NEW-YORK (AP)- Een Ameri
kaans-joodse leider heeft giste
ren paus Johannes Paulus ver
zocht een onafhankelijk onder
zoek te gelasten naar beschuldi
gingen dat het Vaticaan na de
Tweede Wereldoorlog heeft ge
holpen om nazi's te laten ontko
men aan vervolging.
Julius Berman, voorzitter van de
conferentie van presidenten van
grote Amerikaans-joodse organi
satie, deelde de paus in een tele
gram mee dat hij "ernstig ver
stoord is door het bericht dat de
Heilige Stoel zou hebben samen
gewerkt" bij de vermeende ont
snappingspogingen.
Hij haalde een bericht van gisteren
in de New York Times aan waar
in de franse nazi-jager Serge
Klarsfeld wordt geciteerd die
zegt dat Walter Rauff, een voor
malige SS-kolonel, na de oorlog
gedurende anderhalf jaar in
kloosters in het Vaticaan een
schuilplaats vond.
De Times noemde tevens een ge
heim rapport uit 1947 van het
Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken waarin werd
aangevoerd dat het Vaticaan "de
grootste enkele organisatie is,
die was betrokken bij het onwet
tig transport van immigranten",
inclusief nazi's.
Toen dit rapport verleden jaar voor
de eerste maal werd gepubliceer
de door het tijdschrift "Reform
Judaism", verklaarde Pierfranco
Pastore, een woordvoerder van
het Vaticaan dat de inhoud "ab
soluut absurd was". Hij voegde
hieraan toe: Het is zelfs geen
ontkenning waard".
Romeo Panciroli, de directeur van
het persbureau van het Vaticaan,
zei evenwel woensdag tegenover
president Reagan opdracht gege
ven tot verder onderzoek naar de
mogelijkheid om defensieve wa
pensystemen te ontwikkelen die
in de ruimte gestationeerd kun
nen worden. Omdat het nog
maar om een onderzoek gaat, zou
die opdracht niet strijdig zijn
met het in 1972 gesloten verdrag
met Moskou over de beperking
van anti-ballistische raket-syste
men. Voor het onderzoek zou 250
300 miljoen dollar worden uit
getrokken.
In zijn 'Star Wars' rede van vorig
jaar maart opperde Reagan de
mogelijkheid van defensieve wa
pensystemen in de ruimte ter
voorkoming van een kernoorlog.
Democraten kritisch
Ook democratische leden van het
Amerikaanse congres hebben
gisteren kritiek geleverd op het
buitenlandse beleid van Reagan.
De nieuwe voorzitter van de
commissie voor buitenlandse za
ken van het Huis van Afgevaar
digden, Dante Fascell, bestreed
Reagans bewering dat de Ver
enigde Staten sterker en veiliger
zijn geworden onder zijn be
wind. Als gevolg van de nucleai
re situatie verkeren we mis
schien in de gevaarlijkste situa
tie sinds dertig jaar, aldus Fas
cell.
De voorzitter van het Huis van Af
gevaardigden, Thomas O'Neill,
kritiseerde de aanwezigheid van
Amerikaanse mariniers in Liba
non. Ook drie democratische
presidentskandidaten, Alan
Cranston, George McGovern en
Ernest Hollings, hadden weinig
lovende woorden over voor Rea
gans buitenlands beleid.
Deense coalitie
loopt gevaar
door hertelling
KOPENHAGEN (Rtr/UPI) - Het
Deense parlement heeft gisteren
een hertelling bevolen van alle
119.000 stemmen die bij de op 10
januari gehouden verkiezingen
per post zijn uitgebracht. Daar
door is het niet uitgesloten dat de
regeringscoalitie van de conser
vatieve premier Poul Schluter
haar werkbare meerderheid in
de volksvertegenwoordiging (90
van de 179 zetels) verliest.
Een parlementscommissie besloot
tot die hertelling nadat plaatselij
ke onregelmatigheden waren ge
constateerd. Een gemeente in de
agglomeratie van Kopenhagen
had namelijk toegegeven dat ze
technisch ongeldige stemmen
had meegeteld. Verwacht wordt
dat met de hertelling enkele da
gen gemoeid zal zijn.
De Filippijnse president Ferdinand Marcos staat verslaggevers te woord nadat zijn vrouw Imelda (rechts met
zonnebril) haar stem heeft uitgebracht bij het referendum over enkele grondwetswijzigingen (foto ap».
Bejaarde (66) op
elektrische stoel
terechtgesteld
STARKE (AP)- De 66-jarige
Anthony Antone, de oudste
ter dood veroordeelde in Flo
rida, is gisteren in de gevan
genis van Starke op de elek
trische stoel terechtgesteld
voor het beramen van een
moord op een privé-detecti-
Antone is de derde gevangene
in Florida en de twaalfde in
de Verenigde Staten die te
recht is gesteld, sinds het op
perste gerechtshof in 1976 de
doodstraf opnieuw invoerde.
Hij is echter de eerste geëxe
cuteerde sinds de herinvoe
ring die zijn slachtoffer niet
eigenhandig om het leven
heeft gebracht-
Antone werd in 1976 wegens
moord ,met voorbedachte ra
de veroordeeld in verband
met de huurmoord op Ri
chard Cloud, een privé-ditec-
tive die getuigeverklaringen
had afgelegd voor jury's die
de onderwereld onderzoch
ten. Antone zou het wapen en
het geld voor de moord heb
ben geleverd.
Antone had aanvankelijk dins
dag terecht gesteld moeten
worden, hij kreeg echter uit
stel terwijl zijn advocaten in
beroep gingen bij het opper
ste gerechtshof. Het beroep
werd woensdagavond afge
wezen omdat volgens het ge
rechtshof geen nieuwe aspec
ten aan het licht waren ge
bracht.
Filippino's naar stembus
MANILLA (Rtr/UPI) - Op de Fi
lippijnen wordt vandaag een re
ferendum gehouden dat wordt
gezien als de eerste graadmeter
voor de populariteit van presi
dent Marcos sinds de moord op
de oppositieleider Benigno
Aquino op 21 augustus vorig
jaar. Inzet van het referendum
zijn enkele grondwetswijzigin
gen, maar waarnemers zien het
meer als een peiling van de poli
tieke stemming met de parle
mentsverkiezingen in mei in het
verschiet.
Een grote opkomst zou er op kun
nen duiden dat Marcos nog
steeds populair is, zeker omdat
de oppositieleiders het referen
dum negeren en dreigen met een
boycot van de verkiezingen. De
oppositie stelt als voorwaarde
voor haar deelname in mei
garanties voor vrije en eerlijke
verkiezingen. Een lage opkomst
daarentegen zou een hart onder
de riem betekenen voor de oppo
sitie en haar boycotplannen.
Marcos' populariteit zakte na de
moord op Aquino naar een diep
tepunt sinds hij in 1965 als presi
dent aan de macht kwam. Aqui
no werd op het vliegveld van Ma
nilla neergeschoten bij zijn te
rugkeer na drie jaar ballingschap
in de Verenigde Staten. Er volg
den ongeregeldheden en demon
straties hetgeen de tot dan toe
verdeelde oppositie in de kaart
speelde en verenigde.
Omdat hij weet dat er veel van af
hangt, heeft Marcos de bevol
king meermalen opgeroepen te
stemmen. Woensdag stelde hij
nog dat het referendum van
enorm belang is voor de Filippij
nen. Hij willigde verder enkele
voorwaarden van de oppositie in
om te voorkomen dat ze ook nog
eens zou oproepen tot een boy
cot van het referendum.
Bij de volksstemming moeten de
ongeveer 30 miljoen stemgerech
tigden hun goedkeuring geven
het v
het\
ce-presidentschap en het
ren van regionale in plaats van
provinciale kiesdistricten. De
wijzigingen betreffen verder
landhervormingen op het platte
land en in de stad.
Overigens is het voor veel Filippij
nen onduidelijk waar het alle
maal om draait. Er is nauwelijks
campagne gevoerd en van uit
voerige openbare debatten was
geen sprake. Omdat ze veel meer
belang hecht aan de verkiezin
gen heeft de oppositie zich even
min geroerd.
De kiescommissie is ondertussen
het doelwit van verontwaardigde
reacties van bareigenaars en
klanten vanwege een dinsdag
uitgevaardigd verbod op de ver
koop van sterke drank tot zater
dag. Velen wisten van niets, wat
woensdag leidde tot zeker 300 ar
restaties in de uitgaanswijken
van Manilla.
de Times dat de kerk verscheide
ne dagen geen commentaar zou
geven op de recente beschuldi
gingen.
Berman verklaarde dat de beschul
digingen .ernstig zijn en merkte
op dat het rapport in kwestie af
komstig is van een lid van de
Amerikaanse buitenlandse
dienst. Hij zij dat de Amerikaan
se president Reagan een soortge
lijk onderzoek had gelast naar de
mogelijke betrokkenheid bij de
ontsnapping van de nazi-oorlogs
misdadiger Klaus Barbie. Nadat
was gebleken dat de V.S. daarbij
inderdaad een rol hadden ge
speeld, werden de Franse rege
ring hiervoor alsnog veront
schuldigingen aangeboden.' W(j
vinden dat het Vaticaan niet
minder kan doefi, aldus Berman.
Gevangenisbaas
stapt op na
rapport over
IRA-leden
LONDEN - De directeur van de
beruchte Maze-gevangenis bij
Belfast, Ernest Whittington,
heeft gisteren zijn ontslag inge
diend na het officiële rapport
over de ontsnapping van 38 ge
vangenen, allen lid van het ver
boden Ierse Republikeinse Le
ger (IRA), die vorig jaar septem
ber plaatshad.
Het rapport is vernietigend over de
toestand in de gevangenis, die
doorgaat voor de strengst be
waakte in heel Groot Brittannië,
en waarin zich een belangrijk
deel van de in de loop der jaren
opgepakte republikeinse en
loyalistische terroristen bevindt.
door
Henk Dam
Het rapport stelt onder meer, dat
de staf van de Maze-gevangenis
„zich nauwelijks druk maakte
om veiligheidsaspecten", en
wijst op „wijdverspreide laks
heid en zorgeloosheid" onder de
gevangenbewaarders en de bo
ven hen geplaatste stafmedewer
kers.
Het is onvergeeflijk, aldus het rap
port, dat de gevangenen over
maar liefst vyf naar binnen ge
smokkelde vuurwapens konden
beschikken, en dat zij bij hun
massa-ontsnapping op simpele
wijze een groot aantal in het ge
vangeniscomplex geplaatste
hekken en andere veiligheids
maatregelen konden passeren.
Het rapport werd gisteren aan het
Lagerhuis aangeboden door mi
nister Prior (Noord-Ierland).
Veel parlementariërs waren over
het ontslag van Whittington niet
tevreden, en eisten ook het aftre
den van Prior, of diens staatsse
cretaris onder wie de Noordierse
gevangenissen ressorteren, Ni
cholas Scott
Deze geluiden werd niet alleen ge
hoord uit de mond van Labour-
leden, maar ook uit die van een
aantal tot de rechtervleugel van
de Conservatieve Partij behoren
de parlementariërs, alsmede pro
testantse Noordierse politici als
ds. Ian Paisley.
Prior zei echter, dat het rapport
geenszins aantoont, dat hij of zijn
staatssecretaris direct verant
woordelijk kunnen worden ge
steld voor de ontsnapping. „De
politiek van de regenng heeft
niet gefaald. Van aftreden is der
halve geen sprake", aldus de mi
nister.
MASSALE HONGERSTAKING
(Reuter) - Meer dan 1500 Boli
viaanse arbeiders zijn in honger
staking gegaan om de wankele
linkse regering te dwingen tot
een verhoging van het mini
mumloon, aldus de machtige en
door communisten geleide vak
bond COB.
De actie begon afgelopen maandag
met 110 hongerstakers, maar ze
heeft een sneeuwbaleffect en de
verwachting van de COB is dat
voor het eind van de week 3000
mensen in hongerstaking zijn.
PARIJS (AFP/DPA/RTR)- Het
Franse ministerie van buiten
landse zaken heeft gisteren Libië
verantwoordelijk gesteld voor
het neerschieten van een Franse
Jaguar boven het noorden van
Tsjaad. Een woordvoerder meen
de dat men de "ernst van de ge
beurtenissen" niet moet verhul
len. Hij zei niet concreet welke
rol Libië zou hebben gespeeld bij
het neerhalen van de Jaguar.
Volgens goedingelichte kringen in
Parijs had de Jaguar een colonne
voertuigen, die ten zuiden van de
'rode lijn' was geinfiltreerd, voor
driekwart vernietigd. Deze 'rode
lijn' is een informele bestandslijn
tussen de door Libië gesteunde
troepen van Goukouni Oueddei
in Noord-Tsjaad en door de Fran
sen gesteunde eenheden van
Hissene Habré. Twee Franse
vliegtuigen werden van de grond
af beschoten met luchtdoelraket
ten. Eén vliegtuig stortte neer,
het ander wist, hoewel bescha
digd, de hoofdstad N'djamena te
bereiken.
Libië heeft gisteren gewaarschuwd
tegen "buitenlandse inmenging
in het Tsjadisch conflict". Vol
gens het Libische persbureau
heeft de wettige regering van
Tsjaad (volgens Libië is dat het
regime-Goukouni) met het neer
schieten van de vliegtuigen aan
getoond dat ze in staat is stand te
houden op het slagveld zonder
hulp van wie dan ook". 'De rene
gaat Habré' en degenen die hem
steunen, zijn verantwoordelijk
voor de verlenging en versechte-
ring van het conflict, aldus het
Libische persbureau Jana.
De colonne, die in zuidelijke rich
ting oprukte, had volgens Franse
persberichten 30 mensen gedood
bij de plaat Mao, rond 250 km ten
noorden van N'djamena, en een
twaalftal gevangen gemaakt, on
der wie twee Belgen.
Minister van defensie Hernu heeft
na het neerschieten van de Ja
guar een voorgenomen reis naar
Reunion afgezegd. De piloot van
de Jaguar is de eerste Franse mi
litair die in Tsjaad is gesneuveld
sinds Parijs vijf maanden gele
den 3.000 militairen en verschei
dene jachtbommenwerpers naar
Tsjaad stuurde ter ondersteu
ning van de regering-Habré.
Eerder deze maand mislukte een
poging om het conflict langs po
litieke weg bij te leggen. De dele
gatie van Habré wilde geen on
derhandelingen beginnen in Ad
dis Abeba omdat de delegatie
van Goukouni in strijd met de af
spraken ook werd behandeld als
een regeringsdelegatie en niet als
een rebellengroep.
Libië heeft de Belgische regering
inmiddels medewerking beloofd
bij de opsporing van de twee Bel
gen, een arts en een verpleegster
die werken voor een organisatie
van medische vrijwilligers "Me-
dicins sans frontières".
Libië ontkent dat het troepen in
Tsjaad heeft, maar beloofde niet
temin mee te werken aan hun
vrijlating. België had krachtig
geprotesteerd bij Libië tegen de
gevangenneming van de twee
vrijwilligers.
Frankrijk heeft enkele gevechts
vliegtuigen naar Tsjaad gestuurd
ter versterking van de reeds aan
wezige toestellen. Volgens Tsja-
dische militaire kringen zou het
gaan om een tiental vliegtuigen
van de Franse luchtmacht
Een Beier oog in oog met een zeeleeuw. Franz Josef Strauss, de eerste
(CSU-)man in Beieren, lijkt de confrontatie in het Miami-zeeaquarium
<fou> AVI
r matig te waarderen
