Andropov blijft
bij voorbehoud
Kohl wil 'normale'
relatie met Israël
Moskou verwerpt NAVO-plan
Nieuw optimisme over toekomst Hong Kong
oor dialoog met VS
ruziet met
de pers
Suriname:
vrijdag
'crisis-
regering'
Verlamde Brit mag in kerk trouwen
ZWITSERS VAKWER
Italiaanse premier
ENSDAG 25 JANUARI 1984
tOSKOU (AP) De Russische leider Joeri Andropov zegt in antwoord op de oproep
van de Amerikaanse president Ronald Reagan tot een dialoog, dat het Kremlin bereid is
tot overleg, mits dat gericht is op het bereiken van "concrete akkoorden".
STOCKHOLM/MOSKOU (Rtr/UPI/DPA) -
Het NAVO-voorstel voor vertrouwenwek
kende maatregelen in Europa op de Euro
pese ontwapeningsconferentie in Stock
holm is gisteren door Moskou afgewezen
nog voordat het officieel was ingediend.
Het Sowjetpartijblad 'Prawda' sprak van
een poging tot spionage.
De grote lijnen van het uit zes punten be
staande voorstel waren vorige week aan
het begin van de EOC-conferentie in de
Zweedse hoofdstad aangegeven door de
Amerikaanse minister van buitenlandse
zaken, George Schultz. Gisterochtend
werd het ontwerp namens de 16 NAVO-
landen ingediend door Turkije, maar toen
was het al afgewezen in een commentaar
van de Prawda.
Het NAVO-voorstel, zoals uiteengezet door
Schultz, voorziet onder meer in uitbreiding
van de uitwisseling van gegevens over mi
litaire eenheden en van aankondigingen
van militaire oefeningen alsmede maatre
gelen om naleving te kunnen controleren.
Naar de Prawda zei is het werkelijke doel
echter, de defensiestructuren bloot te leg
gen van alle Europese landen die niet tot
de NAVO behoren, vooral die structuren
van de Sowjet-Unie en andere socialitische
Europese landen'. Aanvaarding van het
voorstel zou legalisering van 'de blik door
het sleutelgat' betekenen, het Westen in
staat stellen de zwakke plekken van de
oostelijke defensie te ontdekken en het al
leen maar in verleiding brengen de eerste
klap toe te dienen. De VS zouden eenzijdi
ge voordelen krijgen, doordat het gebied
van de Sowjet-Unie tot aan de Oeral onder
de maatregelen zou vallen, maar aan de
kant van de NAVO alleen West-Europa, al
dus de Prawda.
De NAVO is de eerste groep van landen op
de conferentie, die een voorstel heeft inge
diend. Het oostelijk blok, zal naar wordt
verwacht, eerst met eerder gedane, in
westelijke ogen in feite tot niets verplich
tende voorstellen komen, zoals voor niet-
aanvalsverdragen, verklaringen tot afzien
van geweld en het scheppen van kernwa-
penvrije zones, terwijl de neutrale en onge
bonden landen nog werken aan een eigen
pakket voorstellen.
uiiuiT xvuni naa loeaesvroKen.
n een vraaggesprek dat vandaag
in het partijblad Prawda ver
schijnt, zegt Andropov dat Mos
kou het beleid van Reagan om de
Sowjet-Unie met "dreigementen
en druk" tegemoet te treden,
"beslist verwerpt". Hij herhaalt
dat de Sowjet-Unie de onderhan
delingen over de raketbewape
ning in Europa niet zal hervatten
tenzij de reeds geplaatste Ameri
kaanse middellange-afstandsra-
ketten weer worden ontmanteld.
Delen van het vraaggesprek wer
den gisteravond door het officië
le persbureau Tass verspreid.
Volgens Tass zegt Andropov dat
het leiderschap in Moskou takti-
sche stappen van de Verenigde
Staten verwacht die de oproep
van Reagan tot beter samenwer
king inhoud geven. Reagan deed
zijn oproep op 16 januari in een
toespraak, gewyd aan de Ameri
kaans-Russische betrekkingen.
In de eerste Russisch reacties
werd die toespraak afgedaan als
propaganda.
ROME - De Italiaanse premier Bet-
tino Craxi zou bij de Franse am
bassadeur Gilles Martinet, oud
journalist, hebben aangedrongen
op terugroeping van de Romein
se correspondent van het dag
blad 'Le Monde', Philippe Pons.
Uit Parijs zou hem prompt zijn
geantwoord: „Le Monde behoort
niet toe aan de Franse socialisti
sche partij, laat staan aan de Ita
liaanse".
|Het bericht is afkomstig van Va
lentino Parlato, bij wijze van een
door
Hein ten Kortenaar
p.s. bij een kritisch artikel in het
dagblad 'II Manifesto' over de
uitspraak van een Romeinse
rechtbank. Alberto Cavallari,
hoofdredacteur van de belang
rijkste Italiaanse krant, 'II Cor-
riere della Sera', werd namelijk
vorige week veroordeeld tot vijf
maanden voorwaardelijk en een
voorlopige schadevergoeding
van 100 miljoen lire (200.000 gul
den) wegens „aantasting van de
goede naam" van de socialisti
sche partij. De partij was in het
proces vertegenwoordigd door
partijleider en eerste minister
Bettino Craxi.
Aanleiding tot de aanklacht was
Cavallari's heftige reactie op de
insinuatie van het socialistische
kamerlid Salvo Ando, dat hij zijn
benoeming te dafiken zou heb
ben aan Livio Gelli en Imberto
Ortolani, de kopstukken van de
geheime vrijmetselaarsloge 'P2'
(zijn voorganger Franco di Bella
was tot aftreden gedwongen,
toen zijn naam bleek voor te ko
men op de ledenlijst van 'P2').
In zijn artikel van 8 april van het
vorig jaar noemde Cavallari dit
een beschuldiging 'in Mafiastijl'.
Hij vroeg zich af hoe het kwam,
dat een partij, die blijkens de ve
le omkoopschandalen in eigen
gelederen zelf zoveel boter op
het hoofd heeft, zo weinig ophad
met een redactie, „die politie
agenten verkiest boven dieven".
Het leverde hem twee aanklach
ten wegens belediging op: een
van Ando, en een van Bettino
Craxi, uit naam van de socialisti
sche partij.
Van de eerste werd hij vrijgespro
ken: zijn reactie, besliste de rech
ter, was gerechtvaardigd door
Het vraaggesprek is de eerste
openbare verklaring van de
kwakkelende 69-jarige leider
sinds 26 december, toen de tekst
van zijn schriftelijke boodschap
aan de plenaire vergadering van
het centrale comité van de com
munistische partij werd gepubli
ceerd.
Wat de Amerikaans-Russische dia
loog betreft, merkt Andropov op
dat het „niet nodig is ons te over
tuigen van het nut en de gebo-
denheid van dialoog. Dit is ons
streven. Maar de dialoog moet
worden gevoerd op gelijke voet
en niet vanuit een positie van
kracht, zoals door Ronald Rea
gan wordt voorgesteld".
„Deze dialoog moet niet worden
gevoerd omwille van de dialoog,
maar moet gericht zijn op het be
reiken van concrete akkoorden.
Hij moet eerlijk gevoerd worden
en er mogen geen pogingen wor
den ondernomen om hem ten ei
gen bate te gebruiken," aldus
Andropov volgens Tass.
„de onrechtmatige daad" vari de
tegenpartij. Zijn veroordeling op
grond van de tweede veroorzaak
te een stroom van reacties in de
Italiaanse pers. De wettelijke be
scherming van de „goede naam",
was de kern van de meeste com
mentaren, heeft betrekking op
individuele burgers, niet op
groepen of organisaties.
Intussen schreef ambassadeur
Martinet een brief aan hoofdre
dacteur Parlato van 'II Manifes
to' waarin hij ontkent de hoofd
redactie van 'Le Monde' om te
rugroeping van Pons gevraagd te
hebben (wat Parlato overigens
niet had beweerd). Wel blijft Par
lato erbij, dat Craxi zich wel de
gelijk bij de ambassadeur heeft
beklaagd, en dat zijn klacht hoe
dan ook de Parijse redactie ter
ore is gekomen, met het al eerder
geciteerde antwoord. Het door
Craxi niet tegengesproken ver
haal staat nu in alle kranten. Het
zal zijn toch al geringe populari
teit niet ten goede komen.
GUERNSEY (AFP) Een van de
geredde opvarenden van de
vrachtboot 'Radiant Med' wordt
op het Kanaaleiland Guernsey
van een reddingboot gedragen.
In het Kanaal zijn de stoffelijke
resten geborgen van 11 opvaren
den van het onder Liberiaanse
vlag varende vrachtschip dat
gisteren in zwaar weer verging.
Naar is vernomen in het Franse
Cherbourg zijn 8 opvarenden ge
red, 12 omgekomen en worden er
nog 6 vermist. (foto upd.
Tass: 'Reagans
aantijgingen
pure laster'
MOSKOU (AP) Een Russische
commentator heeft gisteren pre
sident Reagan's beschuldiging,
dat de Sowjet-Unie akkoorden
over wapenbeheersing schendt,
„verfoeilijke laster" genoemd.
Het Witte Huis gaf maandag een
rapport vrij dat Reagan het Ame
rikaans Congres had gezonden.
In dit rapport stond dat de Sow
jet-Unie zeven bepalingen van
bestaande wapenakkoorden met
de voeten trad.
De commentator van het persbu
reau Tass schreef dat Reagan zijn
uitlatingen had gedaan na een
jaar van aarzelen en twijfelen".
Het persbureau merkte op dat Rea
gan gedurende zijn drie jaar in
het Witte Huis „geen enkele
overeenkomst inzake wapenbe
heersing heeft ondertekend" en
„de uitvoering van een hele
reeks van gecoördineerde ak
koorden heeft gefrustreerd".
Volgens Tass wilde Reagan „de
schending van bestaande ak
koorden door de V.S. zelf in de
ogen van de publieke opinie in
de wereld rechtvaardigen". Hier
op noemde Tass onder meer de
Amerikaanse proeven met de zo
genaamde satellieten-killer-sys-
temen.
Tass zei tenslotte dat Reagan zijn
beschuldigingen voor het ver
keerde forum had gebracht.
De kwestie van de schending van
de wapenakkoorden had onder
de aandacht van de Amerikaans-
Russische raadgevende commis
sie voor naleving van wapenbe-
heersingsovereenkomsten moes
ten worden gebracht, aldus Tass.
Wörner krijgt
voorwaardelijk
steun generaals
BONN (Reuter/DPA) - Westduitse
generaals hebben gisteren voor
waardelijke steun gegeven aan
het besluit van minister van de
fensie Wörner de NAVO-gene-
raal Kiessling te ontslaan. Kiess-
ling moet echter worden gereha
biliteerd, indien het bewijs tegen
hem niet steekhoudend blijkt.
Buitenland
JERUZALEM - De Duitse bonds
kanselier Kohl heeft bij zijn aan
komst in Israël gezegd dat hij als
een vertegenwoordiger van het
'nieuwe Duitsland' komt. Kohls
boodschap is duidelijk: het
Duitsland van Kohl is niet het
Duitsland dat verantwoordelijk
is voor de nazi-misdaden.
Sinds het aanknopen van diploma
tieke betrekkingen in 1965 tus-
door
Jaap van Wesel
sen Israël en de Bondsrepubliek
Duitsland werden deze altijd,
met het oog op het verleden, „bij
zondere betrekkingen" ge
noemd, met voor Duitsland bij
zondere verplichtingen op finan
cieel en politiek gebied. Het nazi-
verleden werpt ook zijn schaduw
op het bezoek van Kohl, al
spreekt hij er nauwelijks over.
Kohl ging niettemin direct na aan
komst naar het monument voor
de slachtoffers van het nazi-regi
me in Jeruzalem, Jad Washem,
om daar een krans te leggen. Er
waren minder demonstranten op
de been dan werd verwacht:
slechts enige tientallen, jeugdige
demonstranten met borden met
een jodenster, en voor het ge
denkteken Jad Washem werd
Kohl opgewacht door leden van
de jeugdbeweging van premier
Shamirs Cheroetpartij, die zich
in concentratiekampkleding
hadden gehuld en met muziekin
strumenten de beruchte kam
porkesten uitbeeldden.
Emoties en politiek lopen bij dit
bezoek, het tweede van een Duit
se bondskanselier, door elkaar.
De emoties zijn nog sterk, spe
ciaal bij de oudere generatie die
de Tweede Wereldoorlog heeft
meegemaakt, maar ook bij veel
jongeren die in de schaduw van
de Tweede Wereldoorlog zijn
grootgebracht.
Maar het verleden en de emoties
spelen ook door de politiek van
vandaag heen. De boodschap
waarmee Kohl naar Israël komt,
is duidelijk: het Duitsland dat ik
vertegenwoordig, is niet het
Duitsland dat belast is met het
nazi-verleden. Dat betekent: nor
male betrekkingen met Israël,
bijna net zo normaal als met ie
der ander land. En met dat laat
ste bedoelt Kohl ook kritiek op
de Israëlische politiek, naast het
nastreven van Duitse belangen
in de Arabische wereld.
In zijn tafelrede werkte Kohl die
'normalisering' wat nader uit,
door de wens te kennen te geven
dat Duitsland de betrekkingen
met Israël verstevigt, evenals
met de Arabische landen. Dat is
een aspect dat door veel Israëli's
niet geaccepteerd wordt. Velen
zijn van mening dat Duitsland
wel het laatste land is dat gerech
tigd is Israël te kritiseren, laat
staan wapens te verkopen aan
Saoedi-Arabië, zoals de regering-
Kohl van plan is. Deze voorgeno
men wapenverkoop staat dan
ook bovenaan de agenda van de
besprekingen.
Premier Shamir uitte zijn beden
kingen tegen dat aspect van de
'normalisering' in een eerste ge
sprek met Kohl, dat 'filosofisch'
van strekking werd genoemd.
PAGINA 7
PARAMARIBO/DEN HAAG
(ANP) - Suriname krijgt vrijdag
een "crisisregering". Dat heeft
legerleider Desi Bouterse gister
avond verklaard in een rede voor
het revolutionaire kader. Een en
ander is bevestigd door een
woordvoerder van de nationale
voorlichtingsdienst.
De regering zal economisch en po
litiek orde op zaken moeten stel
len, aldus Bouterse. Over een
halfjaar krijgt Suriname een de
finitieve regering, zo zei de leger
leider.
De Surinaamse televisie zei gister
avond in haar uitzending dat de
interim-regering uit acht negen
personen zal bestaan. De rege
ring van premier Errol Alibux,
die twee weken geleden aftrad,
bestond uit 12 ministers.
De televisie toonde ook Alibux, die
aanwezig was in de sporthal van
Paramaribo waar Bouterse zijn
rede uitsprak. Alibux werd door
de bevelhebber aangekondigd
als "de man van wie gezegd was
dat hij dood was". Alle arbeiders
bij de Surinaamse bauxietbedrij-
ven Suralco en BUiton hebben
gisteren het werk hervat. Hier
mee is een eind gekomen aan een
staking die vyf weken heeft ge
duurd.
Een woordvoerder van Suralco zei
dat de situatie nu is "genormali
seerd". De arbeiders van de Su-
ralco-vestiging in Paranam, waar
de aluinaardefabriek en de alu
miniumsmelter staan, hadden
het werk maandag al hervat. Gis
teren volgden ook de werkne
mers in Moengo, waar bauxiet
wordt gedolven. Volgens de
woordvoerder zijn er ongeveer
twee weken nodig om de buizen
en pompen van de aluinaardefa
briek, die twee weken hebben
stilgelegen, schoon te maken en
te ontdoen van aangekoekte res
ten. Hierna zou de produktie
kunnen worden hervat. Voor het
schoonmaken van de alumi
niumsmelter is meer tijd nodig.
Pas over ongeveer twee maan
den zou weer aluminium kunnen
worden geproduceerd dat vol
doende kwaliteit heeft om te
kunnen worden geëxporteerd.
lijk bedoeld om de zakenlieden
gerust te stellen over China's
intenties.
Ook het lokale establishment
lijkt zich voor te bereiden op
een overdracht van het be
stuur. Een vooraanstaand
woordvoerder van de Hong-
kong-Chinezen, mevrouw Li-
dia Dunn, zei op een perscon
ferentie dat Britse aanwezig
heid in Hongkong „niet de eni
ge weg" is om de welvaart van
Hongkong te handhaven.
Leiden. Brccstraat 142-144. lel. 071 - U V> 11.
19 Vestigingen door geheel Nederland.
LONDEN - De Britse ex-soldaat Stephen Rigby (31),
die vanaf zijn schouders verlamd is, mag nu tóch
van de Rooms-Katholieke kerk trouwen met de
vrouw die hem de afgelopen maanden liefdevol
heeft verpleegd, de 29-jarige Ilona Bradhum.
Het paar kwam vorige week in het nieuws toen bleek,
dat de roomskatholieke priester in hun woonplaats
Bilborough weigerde hen in de kerk te laten trou
wen omdat Rigby niet in staat is om, zoals dat in het
jargon van de kerkwetten heet, „het huwelijk te con
sumeren".
Stephen en Ilona besloten het er niet bij te laten zitten,
en zochten met veel succes de publiciteit. De kerk
voelde zich daardoor zeer in verlegenheid gebracht,
en de bisschop van Nottingham liet weten, de hele
zaak aan het Vaticaan te zullen voorleggen.
Gistermiddag oordeelde de bisschop van Nottingham
dat Stephen en Ilona, op gronc^ van „ingewonnen
medisch advies", toch in staat moeten worden
geacht het huwelijk „volledig te kunnen beleven".
Met andere woorden: er kan tóch in de kerk ge
trouwd worden.
Het paar liet gisteravond weten nog eens goed na te
zullen denken over de plaats waar zy in het huwelijk
zullen treden.
SUEDE HUISLAARSJES Charmante
house-b(X)t in geometrisch patchwork van prach
tige kwaliteit suede. Geheel lammy gevoerd en
K)0"/(t sut-de zooltje. Zwitserse export Maten
40^
Normaal
19,95. Nu
Geldt (/m
zaterdag
27 jan.
China en Groot-Brittannië begin
nen vandaag met voorzichtig
optimisme aan een nieuwe
ronde van besprekingen over
de toekomst van Hongkong.
Volgens diplomatieke waarne
mers in de Chinese hoofdstad
waar de onderhandelingen zul
len plaatshebben zijn beide de
legaties dicht bij een compro
mis. Ook het zakenleven in de
Britse kroonkolonie vertoont
door
Ruud Kreutzer
tekenen van hernieuwd ver
trouwen, getuige de sterkste
stijging van de Hang Seng-
beurs index sedert het begin
van het jaar.
De Britse en Chinese regering
proberen al vijftien maanden
lang een antwoord te vinden
op de vraag wat er na 1997
moet gebeuren met Hongkong,
een van de belangrijkste finan
ciële centra in de wereld. De
communistische regering in
Peking heeft de verdragen uit
de vorige eeuw, op grond waar
van Londen de kroonkolonie
bestuurde, nooit erkend. Aan
de andere kant wil China dat
Hongkong blijft functioneren
zoals het vooral de laatste de
cennia onder Britse vlag heeft
gedaan en waarvan China in
vele opzichten heeft geprofi
teerd.
Nog maar enkele maanden gele
den leken de onderhandelin
gen volledig vast te lopen. Pe
king dreigde eenzijdig te bepa
len wat er met Hongkong zou
gebeuren tenzij de Britse rege
ring het principe van Chinese
souvereiniteit over Hongkong
zou erkennen. Voorlopig wei
gert mevrouw Thatcher dat in
de openbaarheid te doen, om
dat de ongestoorde overdracht
van het gezag de enige kaart is
die Londen heeft. Achter de
schermen lijkt de Britse rege
ring nu echter wel bereid daar
aan mee te werken, mits Pe
king van haar kant bepaalde
garanties wil geven voor de
vrijheid in Hongkong na 1997.
China heeft de laatste weken dui
delijker dan tevoren laten we
ten wat voor voorstelling het
heeft over Hongkong na de be-
stuursoverdracht. Premier
Zhao Ziyang gaf vorige week
tijdens zijn bezoek aan Noord-
Amerika de verzekering dat de
welvaart van Hongkong ge
waarborgd is, en dat er geen
verandering komt in het huidi
ge economische systeem en de
levensstijl die elders in China
als zijnde decadent wordt be-,
streden.
Een meer gedetailleerde blauw
druk voor Hongkong na 1997
verscheen ook vorige week, in
de vorm van een interview met
Ji Pengfei, de belangrijkste
Chinese regeringsadviseur in
zake Hongkong en Macao, dat
werd afgedrukt in het gezag
hebbende tijdschrift Liao-
wang. Ji zei dat Hongkong de
status zou krijgen van een spe
ciale bestuurszone, een con
structie die in 1982 in de Chine
se grondwet is vastgelegd voor
Hongkong, en ook later voor
Taiwan. Die speciale zone zou
worden bestuurd door Hong-
kong-Chinezen, waarbij alleen
de topambtenaren door Pe
king worden aangewezen.
Ji Pengfei somde voorts een aan
tal garanties op die in een „mi
ni-grondwet" voor Hongkong
vermeld zullen worden, zoals
het handhaven van een onaf
hankelijk rechtssysteem dat
geen deel uitmaakt van het
Chinese stelsel; financiële au
tonomie en het voortbestaan
als vrijhaven; een vrije munt
eenheid en een ongehinderd
functioneren van de geldmarkt
en de beurs; en een garantie
voor de wettelijke bescher
ming van de economische be
langen van buitenlandse be
drijven. Hongkong zou zelfs
het recht hebben om economi
sche en culturele verdragen te
sluiten en visa te verstrekken.
Naast deze geruststellende woor
den uit Peking werd Hong
kong het afgelopen weekeinde
aangenaam verrast door het
bericht dat China twee grote
investeringen in de kroonkolo
nie heeft gedaan voor een to
taalbedrag van rond 450 mil
joen gulden. Voor dat geld
werden 1200 nieuwe apparte
menten gekocht en een meer
derheidsaandeel in een lokale
elektronicafabriek. Deze aan
zienlijke investeringen in twee
zwakke plekken van de econo
mie van Hongkong zijn kenne-
