'Elke omroep een
eigen radiozender
Erbarmelijk slecht toneel
Johnny-'Tarzan'-Weissmuller overleden
Adviseur 'Willem van Oranje' collaboreerde met Duitsers
-C
Annie Schilder
weg bij BZN
Gedateerd
gitaarspel
Perfekte stilering van Delos Strijkkwartet
Carlos Tralie met 'Okay Doe': aan kleurige gekte ontstegen
Min 8' vrolijk
kinderstuk
MAANDAG 23 JANUARI 1984
Radio - tv - kunst
Annie Schilder.
Spieren als kabeltouwen,
breed in de schouders, ge
kleed in een lendedoekje en
op de lippen de bekende Tar-
zan-kreet 'Aaa eee oo'. Zo
kennen miljoenen in alle de
len van de wereld Johnny
Weissmuller, die op 79-jarige
leeftijd in Acapulco is overle
den.
Weinigen herinneren zich nog, dat
Weissmuller een uiterst succes
vol atleet was, voordat hij in 1932
voor de camera's ging staan om
met een minimum aan tekst Tar-
zan de aapmens te vertolken. Hij
maakte in die rol zo'n indruk, dat
allen die het na hem probeerden
als een imitatie werden be
schouwd. Niet van Weissmuller,
maar van Tarzan. Zozeer golden
die twee als een eenheid.
De op 2 juni 1904 in Chicago gebo
ren zoon van een Oostenrijkse
immigrant begon zijn carrière als
zwemmer. Drie jaar nadat hij op
15-jarige leeftijd werd ontdekt
door kampioen-fokker Bill Bach-
rach werd hij de eerste mens, die
de 100 meter vrije slag aflegde
binnen de één minuut: 58,6 se
conden. In totaal vestigde hij 67
records op de vrije slag. Bij de
Olympische Spelen van 1924 in
Pariis en van 1928 in Amsterdam
Managers lokten het sport-idool
naar de film. Van de meer dan
tweeduizend gegadigden was het
Johnny Weissmuller, die de rol
van aapmens kreeg. Deze eerste
geluidsfilm 'Tarzan of the apes'
(1932 onder regie van W.S. van
Dyke) was meteen een door
slaand succes. Het succes van la
tere Tarzan-vertolkers als Lex
Barker, Gordon Scott, Denny
Miller en Bruce Bennett werd
voornamelijk bepaald door de
mate, waarin zij op Weissmuller
leken. Hijzelf trad tot 1954 in een
twaafltal Tarzan-films op. waar
onder 'Tarzans vergelding', 'Tar
zan en zijn zoon', 'Kreet uit de
jungle', 'Tarzan in gevaar'.
Sindsdien verplaatste hij zich niet
meer via de lianen van het woud.
De laatste levensjaren waren
zelfs tragisch. Na de gebroken
heup, die hij in 1953 in Las Vegas
opliep, kwamen hart-aanvallen,
ademhalingsmoeilijkheden en
symptomen van kanker. In 1979
werd hij aan de keel geopereerd.
De postbode van Acapulco
bracht een gestage stroom wen
sen voor beterschap naar zijn
huis. Bij sommige luidde de
adressering alleen 'Tarzan Aca
pulco'.
Johnny Weissmuller: 'Aaaa e
HILVERSUM (GPD) - De 25-jarige
Annie Schilder, zangeres van de
Volendamse formatie BZN, zal
deze groep zeer binnenkort ver
laten. De druk op het gezinsle
ven van de Volendamse slagers-
dochter, die zelf een dochter van
twee jaar heeft, werd te groot
door haar werk met BZN. Annie
Schilder zal worden opgevolgd
door de 20-jarige Carola Smit, nu
nog zangeres van de groep
Friends, eveneens uit Volendam.
De producer van BZN liet vanmor
gen weten, dat Annie Schilder ei
genlijk al sinds de geboorte van
haar dochter wilde ophouden
met haar zangcarrière. Zij heeft
hiermee evenwel gewacht tot de
groep een geschikte opvolgster
had gevonden. Sinds december
worden door BZN plaatopna
men gemaakt met Carola Smit,
die zodanig verlopen dat Annie
nu de knoop heeft doorgehakt.
Zij heeft acht jaar bij BZN gezon
gen.
Eind maart zal er een nieuwe
single van BZN verschijnen,
waarop zanger Jan Tuyp voor
het eerst met Carola Smit te ho
ren zal zijn. Ook op de nieuwe el
pee, waaraan op het ogenblik ge
werkt wordt, zal uitsluitend de
e zangeres te horen zijn.
Willem Ruis
stopt met show
HILVERSUM (GPD) - Willem Ruis.
stopt aan het eind van dit seizoen
met de presentatie van de Willem
Ruis Lotto Show, die hij nu
maandelijks voor de VARA
maakt. Ruis is niet tevreden over
het gebrek aan regelmaat waar
mee het' programma wordt uitge
zonden.
Een woordvoerster van de VARA
bevestigde vanmorgen, dat Ruis
in augustus zijn laatste Lotto
Show zal maken, terwijl ook de
toekomst van de door hem ge
presenteerde quiz „Vijf tegen
Vijf' nog onduidelijk" is. Het con
tract dat Willem Ruis met de VA
RA heeft loopt in september af,
maar volgens de VARA zijn bei
de partijen aan het zoeken naar
een basis om dit te verlengen.
Minister Brinkman positief over plan
DEN HAAG - VVD-fractievoorzitter Ed Nijpels (links) heeft in het Ned. Congresgebouw een aantal Gouden
Harpen uitgereikt. Tot de gelukkigen behoorde de popgroep 'Golden Earring'. Top-Pop-presentator Ad Visser
naast Nijpels) was er bij. v ANp
DEN HAAG (GPD) - Minister
Brinkman (WVC) staat positief
tegenover de suggestie dat elke
omroeporganisatie de beschik
king krijgt over een eigen radio
zender. Als de technische moge
lijkheden er zijn en de financie
ring binnen het huidige omroep-
budget blijft, is hij bereid het
plan in het kabinet te verdedi
gen.
Dit heeft de bewindsman zaterdag
in antwoord op vragen verklaard
in het TROS-radioprogramma
'Kamerbreed'. Hij zei daarin ver
der nog altijd achter zijn opvat-
tine in de Medianota te staan dat
de omroepen niet betrokken
moeten worden bij de exploitatie
van abonnee-tv. Het omroepbe
stel is non-commercieel en hoort
dat te blijven. Voor de concur
rentie die de omroep door abon
nee-tv met vrijblijvend amuse
ment, sport en films zou worden
aangedaan, is hij niet bevreesd.
Het publiek is niet uitsluitend
geinteresseerd in Amerikaanse
seriefilms en sportgebeurtenis
sen zoals de Olympische Spelen,
zo is zijn oordeel. "Het wil varia
tie, Nederlandse cultuur en in
formatie, een volledig program
ma met een eigen gezicht. Dat
brengen volgens hem de omroe
pen", aldus de minister.
De minister voelt niets voor een
derde televisienet als de consu
ment voor de kosten moet op
draaien. De kijker gaat steeds
meer betalen en de bewindsman
gelooft niet dat de mensen het er
voor over hebben nog eens tien
gulden per jaar verplicht voor
een derde net neer te tellen. Er is
al voldoende aanbod op de Ne
derlandse en buitenlandse tv.
Evenmin is de minister te vinden
voor de opvatting de grote A-om
roepen (TROS en AVRO) de su-
perstatus met bijbehorende ver
meerderde zendtijd te verlenen.
DEN HAAG (GPD) - De Vlaamse
historicus dr. Rob van Roos-
broeck (83), die in het eindsta
dium van het script voor de tv-
serie 'Willem van Oranje' - een
coproduktie van AVRO, Veroni
ca en BRT - als belangrijkste ad
viseur werd aangetrokken, heeft
zowel in de tweede als in de eer
ste wereldoorlog gecollaboreerd
met de Duitsers.
Volgens een woordvoerder van de
AVRO zijn alle betrokkenen bij
de serie daarvan op de hoogte ge
weest. Ook is er volgens deze
woordvoerder contact geweest
met dr. Lou de Jong, die erop ge
wezen zou hebben dat de histori
sche visie van Van Roosbroeck
op Willem van Oranje nooit gele
den heeft onder zijn (toenmalige)
pro-Duitse opvattingen en activi
teiten.
In NRC-Handelsblad van afgelo
pen vrijdag doet de Amsterdam
se historicus dr. G. R. Zonder
geld in de ingezonden-brievenru
briek het oorlogsverleden van
Van Roosbroeck gedetailleerd
uit de doeken. Hij is van oordeel
dat „een collaborateur van zijn
formaat niet betrokken zou mo
gen worden bij de popularisatie
van onze nationale geschiedenis.
Zeker in een tijd, waarin het fas
cisme hier en daar weer de kop
lijkt op te steken".
In de jaren '30 ontpopte Van Roos
broeck zich volgens Zondergeld
als buitenland-commentator van
het dagblad De Schelde en als
medeoprichter van de Duits-
Vlaamse arbeidsgemeenschap
als fascist. Reeds tijdens de eer
ste wereldoorlog koos hij als
Vlaamse nationalist voor de
Duitse bezetter, zoals hij direct
na het uitbreken van de tweede
wereldoorlog voor de Duitse SS-
idee van een Groot Germaans
Rijk koos, waarin Vlaanderen en
Nederland niet meer dan Duitse
provincies zouden zijn. Hij werd
een belangrijk propagandist van
de Algemene SS-Vlaanderen en
was actief in talrijke collabora-
teusrorganisaties ais de Vlaamse
en de Nederlandse Cultuurraad.
Onder druk van de Duitsers werd
Van Roosbroeck in 1941 be
noemd tot hoogleraar in Gent.
Een jaar later werd hij wethou
der van onderwijs in het geheel
door nazi's bezette Antwerpen.
Na de bevrijding vluchtte hij
naar Duitsland, waar hij in de al
daar gevormde en bijna geheel
uit ex-SS'ers bestaande Vlaamse
regering in ballingschap als mi
nister van onderwijs werd opge
nomen. Na een verblijf in Duits
land dook hij onder in Neder
land, waardoor hij aan de dood
straf, waartoe hij bij verstek was
veroordeeld, kon ontkomen, al
dus Zondergeld.
In 1959 verscheen van Van Roos
broeck het boek 'Wilhelm van
Oranien, der Rebell'. In de jaren
'60 begon hij weer in het Neder
lands te publiceren en sinds de
jaren '70 is hij ook in Belgiè als
historicus weer geheel aanvaard.
Voor zover de woordvoerder van
de AVRO weet, heeft de mede
werking van Van Roosbroeck
zich beperkt tot onder meer het
aanbrengen van enkele kleine
wijzigingen in de toI van Philips
II. Vaa Roosbroeck werd ge
vraagd de makers van de serie
onder regie van Walter van der
Kamp bij te staan op initiatief
van de Leidse historicus prof. J.
Woltjer. Volgens de AVRO-zegs-
man staan het gezag en de des
kundigheid van Van Roosbroeck
op het terrein van Willem van
Oranje voor alle betrokkenen bij
de serie, maar ook daarbuiten,
buiten kijf. „Hij wordt nu een
maal beschouwd als een groot
kenner van dit deel van de ge
schiedenis en men kon dus niet
om hem heen".
In de NCRV-gids van 7 januari jl.
heeft Walter van der Kamp ver
klaard dat het Van Roosbroeck
is, die ervoor gezorgd heeft dat
de serie tot in de puntjes histo
risch is verantwoord.
'De moeder van David S.' door Mechels Miniatuur Teater
'De moeder van David S.' van Yvon
ne Keuls. Uitgevoerd door het Me
chels Miniatuur Teater. Re^le: Re-
né Verreth. Gezien op 21 januari in
Tripodia, Katwijk. Nog te zien op
Recital Marijke
Rodriguez Mell
Gitaarrecital door Marijke Rodri
guez Mell. Werken van o.a. Torro-
ba. Villa Lobos, Sor en Albeniz.
Kapelzaal van K&O, 20 januari.
LEIDEN - Misschien was het
zo'n twintig jaar geleden moge
lijk om zonder blikken of blo
zen een ambitieus gitaarpro
gramma uit te voeren, zonder
je druk te maken over wat er
precies in de partituur staat:
nu doet dat toch enigszins
vreemd aan.
De gitariste Marijke Rodriguez
Mell speelde de bekende en
vaak moeilijke werken uit de
gitaarliteratuur met zoveel fou
ten en slordigheden dat de
stukken soms bijna onherken
baar waren.
Op amateuristische wijze werd
het tempo verbonden aan de
dynamiek: zij ging sneller wan
neer zij hard speelde en langza
mer wanneer zij zachter speel
de. Ook was het tempo voordu
rend aan allerlei impulsieve
schommelingen onderhevig
die vanuit de partituur vrijwel
nergens verklaarbaar waren.
Desondanks heeft Marijke Ro
driguez Mell een handigheid
op het instrument die onmis
kenbaar is, zoals met name
hoorbaar was in de eerste pre
lude van Villa Lobos. Zonder
nauwgezetheid, zelfkritiek en
een wat positievere presentatie
is deze handigheid alleen on
voldoende.
ELLEN LOOYESTIJN.
Bij het kijken naar 'De moeder
van David S.' moet je steeds
twee zaken duidelijk scheiden:
de ernst van de gethematiseer
de drugs-problematiek en de
toneelbewerking van dit gege-
Vanuit de media, die veel aan
dacht aan het werk van Yvon
ne Keuls hebben besteed, is
bekend, dat zij uit persoonlijke
betrokkenheid deze proble
men heeft beschreven. Zo
heeft zij voor de boekuitgave
van De Moeder van David S.
gesprekken gevoerd met 140
gezinnen met een verslaafd
kind. Op basis van dit boek is
daarna de toneelversie ont
staan, die nu door dit Belgi
sche gezelschap op het reper
toire is genomen.
Als toneelstuk (en dan gelden
dus andere beoordelingscrite
ria) is De Moeder van Davis S.
in de uitvoering van dit gezel
schap erbarmelijk slecht. En
dat ligt in de eerste plaats aan
het stuk zelf. De bedoeling is
duidelijk: het stuk wil het pu
bliek "confronteren met de
angst, de onmacht, de woede,
het medelijden en de paniek,
die het gezin S. te verwerken
krijgt alvorens het moment
van loslaten bereikt kan wor
den".
De opbouw van dit stuk laat deze
langzame ontwikkeling echter
op geen enkele wijze zien. De
verschillende personages zijn
daartoe veel te statisch uitge
werkt. De vele korte scenes
(volgens het programma: 32)
zijn zo monotoon van opzet (in
meer dan de helft ervan komt
David weer eens thuis, zijn
moeder helpt hem weer en
gaat het weer mis), dat het al
snel gaat irriteren. De moeder
is slaaf van haar zoon en pro
beert aan de andere kant alles
en alles voor hem te regelen.
Dat blijft zo tot de allerlaatste
minuut. Het zo belangrijk
geachte moment van loslaten
komt dan uiteindelijk zeer
plotseling en wordt slechts ge
suggereerd.
Dez
5 geen ogenblik sympa
thiek, zodat iets van medelij
den, iets van begrip voor zijn
situatie volstrekt onmogelijk
gemaakt wordt. Deze hoofd
personen komen dus al niet uit
de verf, om nog maar te zwij
gen van de andere personages.
Daarbij heeft de regisseur voor
'verhuistoneel' gekozen: na ie
dere scene gaat het licht uit, de
muziek aan en wordt er met re-
quisieten gesjouwd, wat maar
zelden enige functie heeft. De
toneelbewerking van deze ern
stige problematiek bevindt
zich op een hellend vlak: De
Moeder van David S. tendeert
naar een smartlap.
WIJNAND ZEILSTRA
Heddy Suis en Luc Springuel
David S.'. (Foto pui
toffieconcert door het Delos Strijk
kwartet. Uitgevoerd werden:
Strijkkwartet opus 18, nr. 3 van L.
v. Beethoven, Strijkkwartet opus
3 van A. Berg en Strijkkwartet
opus 67 van J. Brahms. Stadsge
hoorzaal, 22 januari.
LEIDEN - Voordat er een noot
gespeeld was, viel het Delos
Strijkkwartet op: de cellist
Doulas McNames zette zich
tussen de tweede violiste Da
niel Rouslin en de altvioliste
Barbara Wetsphal, in plaats
van uiterst rechts te gaan zit
ten, tegenover de eerste voliste
Jan Baty. Eigenlijk is deze op
stelling uitermate logisch: de
celloklank komt beter in ba
lans met de violenklank, is
minder snel te opdringerig, en
de vaak melodisch belangrijke
altviool kan zich gemakkelij
ker profileren. Dat leverde met
name in de laatste twee delen
van het strijkkwartet van
Brahms spannende taferelen
op: de dialoog tussen de eerste
viool en de altviool in het der
de deel kreeg de intensiteit van
een liefdesduet.
Het Delos Strijkkwartet is in vele
opzichten ongelofelijk uitgeba
lanceerd. De partituren zijn
kennelijk uitgebreid geanaly
seerd: tot in de kleinste détails
is de funktie van elke stem op
elk moment uitgewerkt. Dit
heeft tot gevolg dat geen van
de instrumenten solistische
neigingen ging vertonen. Er
heerste een perfecte harmonie
tussen de individuele prestatie
en het kwartet als eenheid. Dit
leidde echter niet tot een be
vroren volkmaaktheid; leven
dige concentratie bleek alleen
al uit hun manier van spelen;
veel oogcontact en een zicht
baar genoegen in het musice-
Deze concentratie en muzikali
teit maakten zelfs van het ta
melijk ontoegankelijke en
soms naar langdradigheid zwe
mende strijkkwartet van Berg
een gebeurtenis, waarin emo
ties als vertedering en felle
wanhoop en agressiviteit el
kaar bliksemsnel opvolgden.
Juist het delicate evenwicht
tussen stilering en creatieve re
productie maakten de uitvoe
ringen van het Deloskwartet
tot een belevenis: nergens ging
men te ver en toch ging men
ver genoeg.
ELLEN LOOYESTIJN
'Okay Doe' solotheater door Carlos
Trafic, gezien op 21 januari in het
Hooftstraattheater in Alphen.
ALPHEN AAN DEN RIJN -
Een aantal jaren geleden orga
niseerde de gemeente Amster
dam voor het eerst een Festival
of Fools, en verleende daarmee
de broodnodige erkenning
voor een internationale groep
zeer unieke theatermakes. Ge
bruik makend van verschillen
de technieken als mime, clow
nerie, acrobatiek en muziek
wisten de Fools met hun soms
slordig ogende, maar techn-
sich zeer precieze acts het Am
sterdamse straatbeeld om te
toveren tot een fascinerende
combinatie van alledaagse
werkelijkheid en kleurige gek
te. Zij bekleden sindsdien een
eigen bescheiden plaats in het
kleine zalencircuit.
De uit Buenos Aires afkomstige
mime- en toneelspeler Carlos
Trafic is één van de Fools die
het niveau van de korte, alleen
maar grappige act ver is ontste
gen. In zijn anderhalf uur du
rende solo-spectakel 'Okay
Doe' 'het verhaal van zijn le
ven' - doet hij het publiek vrij
wel continu onder de stoelen
liggen van het lachen. Zijn ab
surd komische scènes hebben
echter tegelijkertijd iets verte
derend kinderlijks. Hij speelt
met een bloem, een meetlat of
een plastic bekertje en fanta
seert ze tot de meest wonderlij
ke dromen. Al snel wordt dui
delijk dat deze dromen zelf
niet zo onschuldig zijn. Zijn
kinderlijke fantasieën nemen
de vorm aan van obsessies:
vrouwen, gekte en de gesple
tenheid van de acteur.
Hij begint het stuk als een won
derlijke brabbeltaal uitslaande
vijftiger. Uit een gitaarhoes
haalt hij twee vrouwenbenen.
Wat later ligt hij met een geïm
proviseerde vrouw in het park.
Dan is er zonder merkbare
overgang plotseling Rosalia,
zijn echtgenote: een ballon aan
een dik touw. Vervolgens laat
hij Monika zien, een baby-pop
je terwijl hij zelf verandert in
King Kong.
Zo stormt het programma ver
der, totdat hij tegen het einde
vrijwel ontkleed het speelvlak
aanveegt "Dit is mijn leven",
zegt hij, "het noodlot van de
acteur". Tot slot speelt hij, als
een synthese van alle driften
en kinderlijke fantasieën uit
zijn show, zijn zoon: Tomasito;
een gelukkige Fooi, die op een
speeldoosje Fur Elise ten geho
re brengt
JAN ZOET
Min 8, een kinderproduktie van Im
perium. Gezien op 22 januari in
het Micro theater in Leiden. Al
daar nog te zien op 28 en 29 januari
en oo 4. 5. 11 en 12 februari.
LEIDEN Voor de eerste keer
heeft Imperium zich gewaagd
aan kindertheater. 'Min 8' heet
dit kinderstuk en bestaat uit
vrolijke, doldwaze spelmo
menten die zich afspelen in
een bepaald niet alledaags ge
zin. Alhoewel dit laatste niet
helemaal juist is: vele grappen
zijn juist gebaseerd op alle
daagse situaties (zoals huis
werk maken, eten enz.), die in
dit gezin echter tot komische
toestanden leiden. Maar hele
maal 'normaal' zijn pa en ma,
Gordijn (Gerard Jonk en Clara
Smit) en zoon en dochter (Kees
van Zandwijk en Renée Wes-
terhoff) ook niet. Wat te den
ken bijvoorbeeld van een pa,
die zijn gezinsleden gymles in
de kamer geeft, en van een ma,
die vanuit haar bed in een
aquarium vist.
Met name voor kindertheater is
het van belang dat er voor af
wisseling wordt gezorgd: dat
gebeurt hier ook door nog en
kele andere personages te la
ten optreden. Hanneke de Goe-
je speelt een directrice, het
schoolvriendinnetje en een
paar werksters. Deze werk
sters komen solliciteren en
moeten aan merkwaardige ei
sen voldoen om te worden aan
genomen. Door middel van dit
herhalingsmotief zijn de losse
scènes met elkaar verbonden
en ontstaat er toch een afge
rond geheel.
De titel (min 8) slaat op de bij
ziendheid van de verschillende
gezinsleden; een gegeven, dat
echter geen hoofdrol speelt,
maar slechts een aspect vormt.
Een opstelopdracht voor kin
deren van de lagere school
vormde bij de voorbereiding
een van de bronnen voor im
provisaties, die aldus bij de
fantasiewereld van de kinde
ren kunnen aansluiten. Voor
de leeftijdsgroep van 8-12 jari
gen is 'Min 8' dan ook in eerste
instantie (maar gezien de aardi
ge vondsten zeker niet uitslui
tend) bedoeld. De regie is van
sociaal psycholoog Bob van
Ooyen, die dit stuk als stage
opdracht vanuit zijn part-time
opleiding docent dramatische
vormgeving bij Imperium
heeft opgezet.
WIJNAND ZEILSTRA.
