Japanse duikbootorder
mogelijk naar Schiedam
Ruding laakt Europese
verwijten richting VS
Inkrimping dreigt voor zuivel
Wilton-Fijenoord bevestigt 'reële kans' PBP^
Nieuwe markt
voor export
bloembollen
Boekenwereld bang
voordijkdoorbraak9
Kerncentrale
te duur om
af te bouwen
Staking in
wapenfabriek
maakt eind
aan record
Poolse prijzen omhoog na
raadplegen van bevolking
Braks wil lagere EG-prijzen
Ook wsw'er
levert 3
procent in
WOENSDAG 18 JANUARI 1984
(Economie
AMSTERDAM (ANP) - Ja
pan overweegt duikboten
te bestellen bij de Schie-
damse werf Wilton-Fij
enoord. Dit heeft A.G.van
Velzen, vice-voorzitter
van de kersverse 'Dutch
and Japanese Trade Fede
ration', gisteren gezegd tij
dens de oprichting van
zijn organisatie in Amster
dam.
Met een order zou Japan, dat veel
meer in Nederland verkoopt dan
omgekeerd maar geen marine
schepen produceert, tegemoet
komen aan de Nederlandse
klacht over gebrek aan even
wicht op de handelsbalans. Bo
vendien staat Japan onder Ame
rikaanse druk om de defensie-in
spanningen te verhogen. Het zou
tevens de redding betekenen
voor Wilton-Fijenoord, in de pro
blemen gekomen na het wegval
len van duikbootorders uit Tai
wan.
Volgens Van Velzen, directeur van
Sony-importeur Brandsteder
Electronics, heeft zijn maat
schappij al in maart vorig jaar
contacten gelegd met Japanse
bedrijven waaronder de Mitsu-
bishi-werf. Daarbij is de mogelij
ke levering van Nederlandse
duikboten aan Japan ter sprake
gekomen.
"In oktober zijn de eerste contac
ten met Wilton-Fijenoord gelegd
en in die periode speelde de
wens om de defensie-inspannin
gen van Japan op te voeren. Wij
hebben toen met de directie van
Wilton-Fijenoord contact opge
nomen en deze is met de Japanse
werf gaan praten. De Japanners
wilden duikboten van hetzelfde
type als die door Taiwan zijn be
steld, maar de recente ontwikke
lingen bij Wilton hebben hier
eventjes een streep door gehaald.
Maar zodra het uitstel, van beta
ling daar wordt opgeheven zul
len de onderhandelingen worden
hervat en zou Wilton offertes
kunnen gaan uitbrengen", aldus
Van Velzen.
Directeur Sluis van Wilton-Fij
enoord bevestigt de contacten
met Japan over de levering van
marineschepen. Hij acht het ver
werven van opdrachten 'reëel
mogelijk', zodra de werf uit de fi
nanciële gevarenzone is gehol
pen. Volgens Sluis zijn de be
sprekingen aanvankelijk begon
nen over de levering van twee
onderzeeboten ter waarde van
ongeveer een miljard gulden,
maar is ook de levering van fre
gatten en korvetten niet uitgeslo
ten.
De Dutch and Japanese Trade Fe
deration is een initiatief van een
kleine twintig importeurs van
Japanse produkten. Deze bedrij
ven vertegenwoordigen een im-
portwaarde van circa f 1,5 mil
jard. Er werken 2500 mensen in
loondienst en bij de organiatie
zijn nog eens 11.000 mensen indi
rect betrokken.
Tot de deelnemers behoren Akzo
Coatings, Auto Palace (impor
teur van Mazda auto's), Brand
steder (Sony), Daniëls (Seiko),
Hart Nibbrig (Mitsubishi). Koga
Trading (Miyata rijwielen), Land-
re en Glinderman (gereedschaps
werktuigen) en Louwman (o.a.
Toyota).
Uitgangspunt voor de activiteiten
van de nieuwe stichting is de
noodzaak van vrij handelsver
keer voor zowel Nederland als
Japan. Er zijn contacten gelegd
met de Nederlandse overheid en
met het Japanse bedrijfsleven
om gecoördineerd te werk te
gaan. Nederland voerde in 1982
voor f 825 miljoen gulden uit
naar Japan en importeerde uit
dat land voor f 3,5 miljard.
Union
De rijwielfabriek Unikap, waar
voor tot 8 januari 1985 verlengd
uitstel van betaling geldt, wü de
finitief afrekenen met het verle
den, waarin de fabriek in op
spraak kwam door „malafide
handelingen van vroegere direc
tieleden" en een dreigend faillis
sement. Het bedrijf noemt zich
voortaan Union Fietsenfabriek.
Op een persbijeenkomst meldde
de kersvers benoemde algemeen
directeur, B.J. Verbrugge, verder"
dat de onderneming dit jaar naar
verwachting weer quitte zal spe
len. Over de periode 1980 tot en
met 1982 werd in totaal bijna f 16
miljoen verloren. Nieuw is ook
de fiets die Union binnenkort zal
presenteren. Deze fiets heeft als
nieuwigheid dat er één frame is
dat zowel voor dames- als voor
herenuitvoering geschikt is. Bij
de produktie van deze fiets gaat
Union gebruik maken van com
puterbesturing en een robot.
Oceaan-energie
De wereldzeeën kunnen v/orden
gebruikt als energiebron zonder
dat het milieu daar schade van
ondervindt. Door gebruik te ma
ken van de temperatuursver
schillen op verschillende diepten
kan er op zuinige wijze en op gro
te schaal energie worden opge
wekt, zo staat in een rapport dat
deskundigen van het Instituut
voor Oceanografie in Leningrad
hebben opgesteld.
Het verschil in temperatuur van
het water in de Stille Oceaan aan
de oppervlakte en op een diepte
van 500 meter bedraagt 24 gra
den celsius. Een centrale in zee
zou bestaan uit een aantal pijpen
die zijn gevuld met een dampvo-
rige stof, die bij verwarming uit
zet en bij afkoeling krimpt. Via
de beweging die dat veroorzaakt
kan een turbine worden aange
dreven. In de Sowjet-Unie draait
al sinds 1968 een experimentele
getij dencentrale.
Turken
Een op de elf Turkse werknemers
in de Bondsrepubliek maakt ge
bruik van de regeling voor terug
betaling van pensioenpremies
die de terugkeer van buitenland
se werknemers naar eigen land
moet bevorderen. De directeur
van de Landesversicherungsan-
stalt (LVA) in Bayreuth die zorg
draagt voor de uitvoering van de
regeling, Werner Grandi, ver
wacht dat in de periode dat de
regeling van kracht is, van 1 ok
tober 1983 tot en met 30 septem
ber dit jaar, er 50.000 aanvragen
voor premierestitutie zullen wor
den ingediend. Er werken op het
ogenblik ongeveer 550.000 Tur
ken in de Bondsrpeubliek. De
laatste drie maanden van vorig
jaar zijn er 10.600 aanvragen in
gediend. De regeling voorziet in
directe terugbetaling van de pen
sioenpremies zonder dat daar
voor de gebruikelijke termijn
van twee jaar geldt.
Ontslagen Laurens
Bij de sigarettenfabriek Laurens in
Den Haag moeten dit vooijaar
zestig mensen worden ontslagen
als laatste onderdeel van een om
vangrijke inkrimpingsoperatie,
die in de afgelopen twee jaar al
150 mensen hun baan heeft ge
kost. Dat heeft de directie laten
weten. De reorganisatie is vol
gens haar nodig omdat er minder
sigaretten worden verkocht. Ook
technologische ontwikkelingen
maken dat er minder werkne
mers nodig zijn dan vroeger. Het
grootste deel van de onslagen zal
overigens tot stand kom en door
57,5-jarigen vervroegd met pen
sioen te sturen. Daarnaast heb
ben vooral buitenlandse werkne
mers gebruik gemaakt van de
mogelijkheid om met behoud
van acht maanden salaris ontslag
te nemen.
AMSTERDAM (ANP) - De giste
ren opgerichte 'Dutch and Japa
nese Trade Federation' ziet nieu
we kansen voor de export van
Nederlandse produkten naar het
'land van de rijzende zon'. „Nog
voor de oprichting heeft zich een
aantal bedrijven gemeld die
graag hoogwaardige produkten
in Japan zouden willen afzetten,
variërend van bloembollen tot
marine-schepen", aldus vice-
voorzitter A.G.van Velzen giste
ren op een presentatie in Amster
dam.
Hij noemde hierbij de bloembollen
die tot dusver in Japan taboe zijn
in verband met de strenge in-
voerregels. „Men mag exporte
ren wat men wil maar de bollen
moeten een jaar in quarantaine-
velden worden gepoot en u zult
begrijpen dat dit een onmogelij
ke zaak is".
Via een organisatie van invloedrij
ke zakenlieden in Japan, de KEI-
DANREN, te vergelijken met de
'200 van Mertens', is bemidde
ling gevraagd en toegezegd om
aan deze regel een eind te ma
ken, aldus de heer Van Velzen.
De Nederlandse export van
bloembollen is f 700 miljoen
groot waarvan nog geen procent
naar Japan gaat, terwijl Neder
land Japanse lelies invoert ter
waarde van f 5 miljoen. De stich
ting acht een afzet van f 100 mil
joen per jaar aan Japan mogelijk.
AMSTERDAM (GPD) - "We zijn
geslagen maar niet verslagen
door de uitspraak van het Eu
ropese hof van justitie. We
gaan vandaag staatssecretaris
Bolkestein van economische
zaken vragen om een wettelij
ke regeling die de verticale
prijsbinding voor boeken meer
stevigheid moet geven", aldus
G. P. J. Schouten, voorzitter
van de Vereniging ter Bevor
dering van de Belangen des
Boekhandels.
"Natuurlijk zijn we erg teleurge
steld,want deze uitspraak is
niet in het belang van de boe
kenmarkt. We zijn in handen
gevallen van juristen en econo
men die geen oog hebben voor
de culturele aspecten van het
boek. Dat is een bittere conclu
sie, vooral omdat de regerin
gen van Nederland, België,
Frankrijk, West-Duitsland en
Engeland wel steeds gezocht
hebben naar betere bescher
ming van het bóek".
De vaste boekenprijs die sinds
het begin van deze eeuw in Ne
derland bestaat wordt nu ze
ven jaar door de Nederlandse
en Vlaamse boekhandel verde
digd tegen de bezwaren van de
commissie van de Europese
Gemeenschappen. Voorzitter
Schouten zegt: "We zullen op
nieuw actie gaan ondernemen
maar het is wel ongelukkig. We
worden straatarm van de vele
processen".
Tussen 1979 en 1983 heeft de ver
eniging 76 gevallen van ontdui
king van de vaste boekenprijs
geconstateerd. Volgens Schou
ten zijn er zeven processen ge
voerd tegen bedrijven die
geëxporteerde boeken in Bel
gië weer de Nederlandse grens
overbrachten en hier goedko
per verkochten. Bekend zijn
de processen tegen Maxis, El-
di, Fnac, Wastora en Albert
Heijn. "Bij de andere gevallen
werd de verkoop gestopt na
een waarschuwing van onze
kant".
Dijkdoorbraak
spraak van het hof van alles
verwachten. Als er op grote
schaal door grootwinkelbedrij
ven bijvoorbeeld dijkdoor
braak zou plaatsvinden, via
België of Duitsland denk ik dat
kleine uitgevers in ons land on
der grote druk komen".
Uitgever en boekhandelaar Rob
van Gennep noemt de uit
spraak uitermate pijnlijk en
bedreigend voor alle kleine be
drijven. "Als we niet snel iets
bereiken bij de overheid voor
zie ik totale anarchie. Als prijs-
stunters zich nu realiseren wat
er aan de hand is kunnen ze
met de EG achter zich de boe
kenmarkt totaal ondermijnen.
De kleine boekhandels gaan er
onder door. Het afgelopen jaar
hebben ze de echte economi
sche terugslag pas ervaren.
Veel boekhandelaren hebben
zich in 1983 bij Bruna aange
sloten en dat was niet alleen
wanneer er geen opvolger kon
worden gevonden". Een oplos
sing ziet Van Gennep in een
wettelijke regeling zoals die
door de Franse regering is in
gesteld waarbij alle door Fran
se uitgevers uitgegeven boe
ken in Frankrijk voor een vaste
prijs moeten worden verkocht.
Precedentwerking
Volgens Elsevier-man Van den
Brink zou de bescherming van
de boekenprijzen in het Neder
landstalige gebied geen enkele
precedentwerking hebben
voor andere Europese landen.
De Nederlandse taal neemt in
de hele EEG maar 8 procent in.
Hij vergeleek daarbij de Ne
derlandse bevolking van 14,5
miljoen zielen met die van
Groot-Parijs, Groot-Londen of
het Roergebied.
Er zijn tien jaar geleden in Ne
derland zoveel fusies geweest
op boekengebied die de grote
uitgevers alleen maar groter
hebben gemaakt. Ongewild
hebben zij anderen wegge
drukt. De grote uitgevers wil
len niet groter worden maar
voor de kleine uitgevers zal de
uitspraak van het Europese
hof catastrofaal zijn", aldus de
heer Van den Brink.
ARNHEM - In het 'kringloopcentrum' in Arnhem staan de zogenoemde 'crisiskachels' te wachten op klanten.
Mensen die hun gas- en elektriciteitsrekening niet meer kunnen betalen, kunnen deze opgeknapte kachels in
bruikleen krijgen (Foto ANP)
PLAINFIELD (Indiana) (RTR) -
Public Service Indiana, het
grootste elektriciteitsbedrijf in
de Amerikaanse staat Indiana,
heeft geen geld genoeg om een
kerncentrale af te bouwen waar
aan al 2,8 miljard dollar is uitge
geven, zo heeft het bedrijf be
kendgemaakt.
Drie weken geleden raadde een ad
viescommissie aan met de bouw
te stoppen, aangezien de uitein
delijke kosten, 7,7 miljard dollar,
niet gerechtvaardigd zijn. Voor
een definitieve beslissing over
het stopzetten van de werkzaam
heden is de goedkeuring nodig
van Wabash Valley Power Asso
ciation, die voor zeventien pro
cent deelneemt in het project.
Sloop kernschip
Het ziet er naar uit dat het eerste en
tot nu toe enige met kernenergie
aangedreven schip van Japan
naar de sloop moet. De weten
schappelijke en technologische
commissie van de liberaal-demo-
kratische regeringspartij LDP is
van oordeel dat het schip moet
worden verschrot en dat het pro
gramma voor de ontwikkeling
van kernschepen moet worden
geschrapt omdat een en ander
veel te duur is. De regering zal
waarschijnlijk nog deze maand
een beslissing nemen.
De „Muru", een schip van 8300
brutoregisterton, liep in 1964 van
stapel. De bouwkosten bedroe
gen 24 miljoen dollar. De proble
men begonnen toen in 1974 een
drukwaterreactor lek raakte,
waarbij radio-actieve straling
vrijkwam.
LONDEN (GPD) - Met de een
daagse staking die de 18.000
personeelsleden van de Brit
se Royal Ordnance Factories
hebben gehouden, is een
eind gekomen aan een trots
record: het was de eerste sta
king sinds de fabrieken, waar
munitie wordt gemaakt, in
1671 werden gesticht.
De werknemers van de elf door
heel Engeland verspreide fa
brieken die deel uitmaken
van de Royal Ordnance Fac
tories, gingen tot de actie
over uit protest tegen het
voornemen van de regering-
Thatcher om het bedrijf, dat
thans eigendom van de staat
is, in particuliere handen te
brengen.
Deze voorgenomen privatise
ring maakt deel uit van de po
gingen van de Britse regering
om zoveel mogelijk staatsbe
drijven te verkopen. De
werknemers zijn het daar on
der meer niet mee eens, om
dat zij bij privatisering niet
langer honderd procent zeker
zouden zijn van de thans con
tinue stroom opdrachten van
het Britse leger.
De Royal Ordnance Factories
draait nu, dankzij die op
drachten, goed. Zo werd vo
rig jaar een winst van ruim
300 miljoen gulden gemaakt.
De vakbonden hebben in
middels laten weten, hun ac
ties volgende week te zullen
uitbreiden.
WARSCHAU (AFP/RTR/UPI) De prijzen van levensmiddelen gaan in
Polen op 30 januari met gemiddeld tien procent omhoog. Dit heeft
regeringswoordvoerder Jerzv Urban gisteren tijdens een persconferen
tie in Warschau bekendgemaakt. De kosten van levensonderhoud zul
len hierdoor met meer dan drie procent stijgen.
De prijsverhogingen komen na vier maanden van "consultatie" met de
Poolse bevolking. "Het was een reële consultatie". In het verleden heb
ben prijsverhogingen in combinatie met andere factoren een explosief
effect gehad", zo zei Urban, die hiermee doelde op de rellen die in 1970,
1976 en 1980 uitbraken na de afkondiging van aanzienlijke prijsstijgin
gen van levensmiddelen.
DEN HAAG (ANP) - De Europese
regeringen zouden de Verenigde
Staten terecht verwijten kunnen
maken over het hoge Ameri
kaanse overheidstekort, als zij
tenminste zelf niet met even ho
ge tekorten zouden zitten. Het
enorme tekort van de VS stuwt
weliswaar het renteniveau op,
maar het effect ervan op de dol
larkoers moet niet worden over
dreven, aldus minister Ruding
van financiën gisteren in Den
Haag tijdens een rede voor de
Amerikaanse kamer van koop
handel.
Hij zei geneigd te zijn in te stem
men met degenen die andere fac
toren dan de rentetarieven van
belang vinden om de huidige ho
ge dollarkoers te verklaren. De
minister noemde in dit verband
de aantrekkelijke investerings
kansen in de VS 'in het bijzonder
nu het economisch herstel zicht
baar is, de kapitaalvlucht die zijn
oorzaak vindt in de economische
en politieke onrust die in het
grootste deel van de wereld be
staat en een aanzienlijk 1
derde liquiditeit aan dollars om
dat de particuliere banken inter
nationaal netto minder lenen.
De bewindsman erkende dat de
Amerikaanse regering door haar
tekort terug te brengen indirect
de koers van de dollar kan druk
ken. Het hoge tekort stuwt de
rentetarieven immers omhoog
en dat zuigt buitenlands kapitaal
aan wat op zijn beurt de dollar
weer versterkt. Ruding noemde
het overigens waarschijnlijk dat
de dollarkoers op enig moment,
"dat mij onbekend is", een deel
van de kracht die hij in 1983 en
het begin van dit jaar heeft ver
worven, zal verliezen. Het sterk
stijgende tekort op de lopende
rekening van de betalingsbalans
van de VS zal de dollarkoers
drukken. Dit zal blijken als de
toevloed van kapitaal op zijn
eind gaat lopen, aldus de be
windsman.
Ruding wees maatregelen tegen
kapitaalvlucht naar de VS van de
hand als een "dirigistische en
NIJKERK (ANP) - De Rabobank
Nederland verwacht een inkrim
ping van de melkveestapel en
een daling van het aantal melk
veehouderijbedrijven in ons
land.
Voornaamste oorzaak hiervan is de
toeneming van de zuivelover-
schotten waarmee voor de ko
mende jaren in de Europese Ge
meenschap rekening wordt ge
houden. Dit blijkt uit een be
drijfstakstudie van de Rabobank
over de Nederlandse melkvee
houderij. Het eerste exemplaar is
gisteren gepresenteerd op de
veehouderijconferentie van de
Nederlandse Christelijke Boe-
ren- en Tuindersbond in Nijkerk.
Vice-voorzitter H. Klarenbeek van
de hoofddirectie van de Rabo
bank wees in een toelichting op
de studie op de nadelige gevol
gen van de dreigende superhef
fing voor de rentabiliteit van de
melkveehouderijbedrijven.
Vooral bedrijven die recent heb
ben geïnvesteerd en uitgebreid
zullen door een dergelijke hef
fing. die de Europese commissie
wil invoeren om de melkproduk-
tie in te dammen, worden getrof
fen.
Klarenbeek maande tot voorzich
tigheid bij het overwegen van
nieuwe uitbreidingsinvesterin
gen. De melkveehouders zullen
hun inspanningen moeten rich
ten op kostenbesparingen. Toe
passing van micro-elektronica,
bijvoorbeeld bij de voedering en
het beheer van bedrijfsgegevens,
kan daarin een bijdrage leveren.
Ons land telt zo'n zestigduizend
melkveehouderijbedrijven, die
gezamenlijk ongeveer 2,5 mil-
Franse boeren hebben gisterochtend geruime tijd een Nederlandse
vrachtwagen met varkens vastgehouden bij de Belgisch-Fraiise grens.
Hun acties tegen de invoer van varkensvlees uit Noord-Europa gaan ver
der. Minister Braks zei gisteren in Nijkerk enig begrip te hebben, voor de
acties, omdat de Franse boeren met export naar andere EG-landen nade
liger uit zijn dan omgekeerd. (Foto AP)
joen melkkoeien hebben lopen.
Nederland is met een exportwaar
de van ongeveer 7,5 miljard gul
den de grootste zuivelexporteur
van de wereld. Ruim de helft van
de produktie gaat naar landen
binnen de Europese Gemeen
schap. De vraag in landen van
buiten de EG zal nog aanzienlijk
kunnen toenemen.
Minister Braks (landbouw) zei in
Nijkerk dat de Europese Ge
meenschap niet langer de volle
garantieprijs moet betalen voor
landbouwprodukten waarvan
voortdurend te veel wordt ge
maakt, waardoor de overschot
ten steeds groter worden. Ook
moet de EG ophouden met het
uit de markt nemen van overpro-
duktie die in koelhuizen en silo's
terecht komt.
Dit interventiesysteem kost veel te
veel geld. De EG dreigt daaraan
failliet te gaan. Produkten waar
van voortdurend te veel wordt
gemaakt, althans veel meer dan
de EG kan verkopen, zyn onder
meer boter, rundvlees, melk, tar
we en magere melkpoeder. De
EG betaalt de boeren voor deze
produkten gegarandeerde prij
zen, ongeacht het prijsniveau op
de wereldmarkt.
protectionistische reactie". Zijn
Franse collega Delors zei afgelo
pen weekeinde niet uit te sluiten
dat de Europese Gemeenschap
maatregelen tegen die kapitaal
vlucht gaat nemen. Volgens De
lors is het goed mogelijk het
overboeken van dollars naar de
VS door heffingen te verhinde-
DEN HAAG (ANP) - De overheid
mag de korting van drie procent
ook toepassen op de wsw-lonen.
Dit oordeel heeft de president
van de rechtbank in Den Haag
gisteren uitgesproken in een kort
geding van de ambtenarenbon
den AbvaKabo en CFO tegen de
staat. De rechter gaf de bonden
ongelijk.
De bonden bestreden de korting
omdat de wet sociale werkvoor
ziening huns inziens uitdrukke
lijk koppeling met ambtenaren
en trendvolgers verbiedt. De
rechter, M.R. Wijnholt, oordeel
de dat de vergelijking in de wet
van de wsw-lonen met "arbeid
onder normale omstandighe
den" niets zegt over een koppe
ling met de vrije lonen of met de
trendvolgers.
Met die tekst is volgens de rechter
slechts bedoeld "arbeid buiten
de beschutte sfeer van de sociale
werkvoorziening" en niet een au
tomatische koppeling met de lo
nen in de bedrijfsleven.
Ook de geschiedenis van de wet
biedt volgens de rechter geen
houvast voor de stelling van de
bonden. "Ook schrijft de wet niet
voor dat een eenmaal gemaakte
keuze voor de ene of de andere
sector stelselmatig moet worden
volgehouden, en tenslotte verzet
de wet zich niet tegen een veran
dering van de ene keuze door een
andere. Bijvoorbeeld uit louter
budgettaire overwegingen".
Van staatssecretaris De Graaf (so
ciale zaken) kan geëist worden
dat hij niet strijd handelt met de
algemene beginselen van be
hoorlijk bestuur, overwoog de
rechter. Dc bonden hebben dat
echter niet gesteld en het is ook
niet gebleken.
Markten en beurs
op pagina 25
