'De rek is er nog niet uit'
Meditatie geen liefhebberijmaar levenshouding
KERKDIENSTEN
Voorzitter Den Ouden over geldwerving Kerkbalans
-KERK-fBALANS&4
Happee droeg boek op aan Leidse lutherse gemeente
Geestelijk leven
ZATERDAG 14 JANUARI 1984
Deze weken zijn voor de ker
ken die meedoen aan de actie
'Kerkbalans' heel belangrijk,
omdat hun leden op een for
mulier moeten invullen, hoe
veel zij dit jaar financieel
voor hun kerk over hebben.
Niet alle kerkleden voldoen aan
dat verzoek. Hun band met de
kerk is daarvoor blijkbaar toch te
los. Maar hun (papieren) lidmaat
schap kost de kerk wel ongeveer
veertig gulden per jaar, aan ad
ministratie en dergelijke, en dus
zouden zij in elk geval dót bedrag
moeten betalen, want pas als zij
dat hebben gedaan gaan ze bij
dragen aan de plaatselijke kerk.
door
S. J. de Groot
Toch zijn de kerken 'vol vertrou
wen' - het motto van 'Kerkba
lans' 1984 - over de lopende ac
tie. Drs. W. H. den Ouden (Rot
terdam), voorzitter van de inter
kerkelijke commissie 'Geldwer
ving', vertelde mij waarom.
"Omdat er, ondanks de neergaan
de economie en de teruggang of
het vrijwel gelijk blijven van de
gezinsinkomsten, toch een ver
hoging van de bijdragen valt
waar te nemen. Bovendien moet
je ook als je met kerkgeld bezig
bent nooit vergeten, dat het ge
loof de kern is van de christelijke
gemeente. En 'vertrouwen' is een
ander woord voor dat geloof'.
In de Hervormde Kerk bijvoor
beeld draagt één-derde van het
totale aantal leden financieel bij.
Desondanks gaf 'Kerkbalans'
1983 aan toezeggingen een stij
ging van ruim 2 procent te zien.
Vergeleken met voorgaande ja
ren wordt de stijging wel minder,
maar toch zit er nog vooruitgang
Hetzelfde geldt voor de Gerefor
meerde Kerken. Die noteerden
over 1983 een toeneming van bij
na 2 procent. De Rooms-Katho-
lieke Kerk slaagde erin, haar stij
ging van 3,1 procent te continue
ren. Den Ouden: "Dat is een feli
citatie waard".
Beroep
Deze cijfers slaan dus op de toezeg
gingen voor 1983. De definitieve
opbrengst wordt pas veel later
bekend. Ze hebben ook uitslui
tend betrekking op 'Kerkbalans'
En 'Kerkbalans' heeft alleen ten
doel, de plaatselijke kerken met
'levend geld' in stand te houden.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk geen
l dienst;
Pieterskerk 11 oecum. dienst;
Marekerk 10 ds. De Jong, 5 ds. v.d. Hoef,
Bodegraven;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Veen-
Regenboog (Merenwijk) 9.30 pastoor v.
Well, 11.15 pastoor v. Well en ds. Hor-
tensius;
Bethlehemk. (Driftstr.) 10 ds. Panne-
koek;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 ds.
Sterringa;
Vredesk. (Burggraven!) 10 prof. dr.
Berkhof;
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs.
Wijk Stevenshof (in gebouwtje 'Dijk-
hof, Rijndijk): 10 kand. A. Verweij
(Leiden).
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
W. de Leeuw (Leiderdorp).
Diakonessenhuis zo. 10.30 ds. Hemmes
en ds. Van 't Hof, ha, zat. 10.30 rk.
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) 5 nam. ds. Rietveld, zie ook
Vredeskerk;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Horten-
Oude Vest 10 ds. Bovenberg;
Maranathak. (L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) zie
herv. gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. El-
gersma, Noordwijk.
Geref. K. Vrijg. (school 'De Vlietschans',
Apollolaan): 10 ds. Burger, 3 ds. Grut-
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 10 en 5 ds.
Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds. Ha-
rinck, Den Haag.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 mevr. ds. v. Everdingen
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10.30 ds. Koek, ge-
zinsdienst.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 en 6.30 ds.
Bosveld.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3):
10 br. Dikkes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 nam. hr. v. Diggelen.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): zo. 10
en di. 8 hr. Zijlstra.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. Eiker
bout.
Leger des Heils (Hooigr.): 10 heiligings-
samenk., 7.30 verlossingssamen-
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4. wo. 8.
Zevendedagadventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten): elke zat. 9.45 bij
belstudie. 10.45 predikdienst.
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahms!): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7, zo. 9
en 10.45;
De bijdragen voor het diakonale
werk, de zending, de evangelisa
tie en het gemeenschappelijke
werk van de kerken zijn daar dus
niet bij.
Drs. Den Ouden: "Bij 'Kerkbalans'
gaat het om het voortbestaan van
de plaatselijke kerk. In de Neder
landse situatie zijn de kerken
praktisch geheel aangewezen op
de vrijwillige bijdragen van hun
leden. De burgerlijke overheid
subsidieert de kerken niet, zoals
in andere landen wel het geval is,
en neemt ook hun kosten niet
voor haar rekening. En het geld
dat de kerken uit bezittingen toe
vloeit is vrijwel te verwaarlo
zen".
"De gemeenten zullen zich dan
ook steeds meer moeten realise
ren, dat de voortgang van de
evangelieverkondiging finan
cieel afhangt van wat de leden er
zelf voor over hebben. Hun eigen
betrokkenheid en verantwoorde
lijkheid bepalen de bijdrage.
Daarom is 'Kerkbalans', hoe ma
terieel deze actie zich ook aan
dient, niet minder dan een be
roep op die geloofsverantwoor-
delijkheid".
Den Ouden beschikt over gege
vens die de indruk versterken,
dat waar plaatselijke kerken
hierin samenwerken, dit het re
sultaat ten goede komt. "Die sa
menwerking is nog te weinig on
derzocht en wordt nog te weinig
in praktijk gebracht". De lande
lijke samenwerking werkt nog
niet voldoende door.
Drs. Den Ouden ontkent overigens
niet, dat de economnische terug
gang van invloed is op de inkom
sten van de kerken. Wat de her
vormde cijfers betreft was er in
één provincie voor het eerst spra
ke van een achteruitgang. Dat
was in Noord-Holland. Daar
staat tegenover, dat Groningen,
Noord-Brabant/Limburg en
Drente vooruit gingen.
"De rek is er nog niet uit", zegt Den
Ouden niet zonder voldoening.
"Dat bewijzen de resultaten van
1983. Zeventig hervormde ge
meenten lieten een stijging ten
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9.30 en 11
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
H. Rijndyk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 en 7 ds.
Bergsma.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Drie! 7 ds. v. Waarde, Hoofd
dorp.
Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds. Modderaar,
ha.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.30 ds.
Roos, Utrecht.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 ds. De Jonge, 5 ds.
Koelewijn, Woubrugge; Kruiskerk 10
dr. v. Vliet; Opst.kerk 10 hr. Taselaar;
Nabij 10 jeugdkapel; Salv.kerk 6.30
ds. Bogers, opendeurdienst; G. Her
derkerk 10 hr. Brombacher, 6.30 ds.
Nieuwenhuis; De Bron 9.30 ds. Bo
gers, 10.15 ds. Nieuwenhuis, 5 hr. K.
J. van Boggelen, met doven en ge
hoorgestoorden, 6.30 ds. Moll; Ash
ram (Marsdiep) 10 ds. Mulder; Ouds-
hoornse kerk 10 ds. Smids, Amers
foort; Sionskerk (Planetensingel) 9.30
ds. Geluk, Baarn, 6.30 ds. Ouwendijk.
Geref. Kerk: Mar.kerk 10 ds. v.d. Werff,
Voorhout, 6.30 ds. Korteweg, Haar
lem; Salv.kerk 10 ds. Geerling, 's Gra-
venzande, 6.30 ds. Bogers, opendeur-
Geref. K. Vrijg. (aula techn. school): 9.30
en 5.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
10.30 ds. Janse, 4.30 ds. De Jong.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Blom.
ha, 17 jan. 7.30 ds. Tanis.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 en 6.30
ds. Koekkoek.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 hr. v.d. Steen, 6.30 hr. Jonge-
Volle-evang.gem. ('De Ark'. Pr. Hen-
drikstr. 54): 10 hr. v.d. Hoorn.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10
en 7.30.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 10 dr. Meijering.
Raad van Kerken: 5 nam. oecum. dienst
in remonstr. kerk, pater J. J. Verhoe
ven (Alphen).
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN Herv Gem 9.30 ds.
Exalto, 6 kand. Baas
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
Drs. Den Ouden ..."het gaat om
het voortbestaan van de plaatselij
ke kerk"... (foto Holvast)
opzichte van 1982 zien van 5 tot
10 procent. In twintig gemeenten
zelfs van meer dan 10 procent.
Dat duidt op een groeiende ver
antwoordelijkheid".
Niet alle plaatselijke kerken krij
gen hun geld binnen via 'Kerk
balans'.
Er zijn er die de voorkeur blijven
geven aan een eigen plaatselijke
actie, vaak op een ander mo
ment. Dit jaar doen 765 van de
ruim 1300 hervormde gemeenten
mee, 15 meer dan in 1982.
Van de Gereformeerde Kerken
hebben zich 310 commissies van
beheer - van de ruim 800 - voor
'Kerkbalans' aangemeld, iets
minder dan vorig jaar. Die daling
betekent niet, dat er minder
plaatselijke kerken aan mee
doen. Een aantal werkt namelijk
met eigen materiaal.
De voorzitter van het economen
college van de Nederlandse bis
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. Richter, evang.dienst, 6.30
ds. Wieman;
Salv.kerk 10 ds. v.d. Hoef, 6.30 dr. Haits-
ma, Boskoop;
Bethl.kerk 10 ds. Wieman, 6.30 ds. West-
land, Scherpenzee!
Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds. Elderman,
ha.
Geref. K. Vryg.: 9.30 en 4.30 ds. Mouis-
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 10.30.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
dr. Haitsma, 6.30 ds. De Graaf, Ha-
zerswoude, jeugddienst;
De Stek 9.30 ds. Vlasblom.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Cziria, Rijnsburg, 5
ds. De Boer, Hoofddorp.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. Ribbers.
Geref. Gem.: 9.30 leesdienst, 2.30 ds.
Honkoop, 17 jan. 7.30 ds. Snoep.
Rk Kerk: zat. 5.30 (De Stek) en 7, zo. 9.30
en 1!
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Graaf, 6.30 ds. De Jonge, Alphen.
Geref. Kerk. 10 ds. Snel, Rijnsburg, 5 ds.
Welbedacht.
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Kris
pijn, jeugddienst, 5 ds. Rothfusz.
Parkwijk 7 nam. ds. Rothfusz.
Geref. Kerk: 10 ds. v.d. Wal, zie ook
herv. gem.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Biesma.
Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon-
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10-
DE KAAG: Herv. Gem. 10 hr. Kolde-
wyn, A.dam.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 ds. Aarents, 6 ds.
Gebraad;
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Aar-
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): zie Katwijk
aan Zee.
Geref. Kerk: 10 en 5 (zangdienst) hr
Vercouteren, Voorburg.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 9 30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N
Kerk 10 ds. Driebergen, ha. 6 ds.
Vroegindewey, ha;
O. Kerk 10 ds Visser, ha, 6 ds. v. Roon.
ha;
dommen, de heer B. J. Weter-
man, ging er deze week bij de
presentatie van 'Kerkbalans' in
Utrecht vanuit, dat de rooms-ka-
tholieke parochies allemaal mee
doen.
Besparing
Als de kosten van levensonder
houd met 6 procent toenemen,
moet dan niet gezegd worden,
dat een actie als 'Kerkbalans'
met een dalend stijgingspercen
tage (hervormd van 2,87 in 1982
naar 2,20 in 1983 en gerefor
meerd van 3,02 in 1982 naar 1,82
vorig jaar) steeds minder een
succes wordt?
Dat blijkt niet het geval te zijn. De
kosten van levensonderhoud
kan men namelijk niet zonder
meer op de kerk betrekken.
Drs. Den Ouden: "Ongeveer 70
procent van de uitgaven van de
kerken zijn loonkosten. Die zijn
minder gestegen dan de kosten
van levensonderhoud. Boven
dien zijn de kerken bezig hun za
ken efficiënter en financieel dus
voordeliger te regelen. Denk
maar eens aan een verstandiger
gebruik van kerkelijke gebou
wen. Het samen gebruiken van
één kerkgebouw geeft al een gro
te besparing van stookkosten.
De kosten stijgen dus minder
dan die algemene 6 procent. Hoe
veel precies is moeilijk te schat
ten. Dat ligt in de ene gemeente
ook weer anders dan in de ande-
Van gereformeerde kant hoorde ik,
dat de hogere opbrengst van
'Kerkbalans' ongeveer overeen
komt met de stijging van de uit
gaven. "Maar", zei deze woord
voerder van het landelijke ver
band van commissies van be
heer, "dat is mijn indruk op basis
van bepaalde gegevens; ik kan
dat nog niet helemaal hard ma
ken".
Steeds minder
'Kerkbalans' mag dan 'vol vertrou
Ichthusk. 10 ds. Vroegindewey, ha, 5 ds.
Schuurman, ha;
Pniêlk. 9.30 ds. Schuurman, ha, 6 ds. v
Sliedregt, ha;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds.
v. Sliedregt;
Overduin 2.15 ds. Baas; De Hoeksteen
(Burgersdijkstr.) 10 dovendienst, hr.
J. L. van Kempen.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): 10 prof. dr. v
Gennep, Leiden.
Geref. Kerk: Vr.kerk 10 ds. Rullmann,
Den Haag, 5 ds. Koster;
Triumfatork. 10 ds. Koster, 5 ds. Berg
sma, Den Haag.
Geref. K. Vrijg.: 10.15 en 3.30 ds. Gratz.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 en 7 ds. Janse.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 leesdienst.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees
dienst.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.): 10 en 5
leesdienst.
Volle-evang.gem. (Tripodia'): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. 10 ds. Lapré, ha, 7 zie geref.
kerk. 'Rhijndae! 3 nam. dr. Bade, ha.
Geref. Kerk: 10 dr. Bade, ha. 7 ds. Lapré,
ha.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref
Kerk Dorpsk. 10 ds. Van Loenen, 6.30
ds. v. Loenen;
Hoofdstr. 10 ds. v.d. Born,
Scheppingsk. 9 en 10.30 mevr. ds. Wes-
Elis.ziekenhuis 10 rector Vijftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw 10 hr. De
Vries.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9, 10.30 en 12
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schalk.
Geref. Kerk: 9.30 kand. Strietman, Am
stelveen, 7 dr. Bade, Koudekerk.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 7.30, 9 30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 en 5
ds. 't Hooft, ha;
Pauluskerk 10 ds. De Gelder.
Geref. Kerk: 10 en 7 ds. Boswyk.
Geref. K. Vrijg.: 10.30 en 4.30 ds. De Put-
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 9.30 ds.
Waagmeester, zie ook chr. geref kerk.
Chr. Geref. Kerk: 11.15 ds. v. Dyken,
4.30 ds. Waagmeester, gez. dienst.
Geref. Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7. zo. 10 en
11.30;
Poelpolder zat. 7, zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.45.
Engelbew. zat. 7, zo. 9.30, 11 en 5.45.
wen' 1984 ingaan, de kerk kent
ook 'probleemgebieden'.
Drs. Den Ouden denkt dan vooral
aan de grote steden in het westen
van het land. "Daar is inderdaad
sprake van een grote teruggang.
Dat komt ook door het wegval
len van kerkelijke binding. Het is
niet alleen maar te verklaren uit
de toegenomen werkloosheid. In
andere gebieden, waar ook spra
ke is van veel werkloosheid, zie
je de bijdragen wél toenemen.
Toch is het algemene beeld, dat
steeds minder mensen steeds
meer moeten opbrengen om -
als ik het zo eens mag zeggen -
de zaak draaiende te houden".
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 hr
Goedhart, 6.30 ds. v. Doorn.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Stroes, Nieuwer-
kerk a.d. IJssel, 5 mevr. Gré Kat.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 dienst, 2.15 ds.
Blom.
Remonstr. Gem.: 10 ds. Knoppers.
Rk Kerk: zat 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Ver-
welius, Veenendaal, 6.30 ds. Mole
naar, jeugddienst.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Baas, Sassenheim,
7 ds. Den Heeten, Hoofddorp, ha.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 1!
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 en 7
ds. Goverts, ha.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Smit, Heemstede,
4.30 ds. Rang.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Visser
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Mole
naar, 7 ds. v.d. Kamp, Bleiswyk.
Geref. Kerk (W. Verlaat): 10 hr Ver
meer, 7 hr. Schreuder.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 10.30
NOORDWIJK: Herv Gem Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha, 5 hr. Vis
ser, 7 ds. Korenhoff;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning, gezms-
dienst; geref. Buurtkerk 5 ds. Keu
ning; Sole Mio 9 ds. v.d. Lee.
De Rank (Golfbaan) 10 hr. Visser
Geref. Kerk; Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Ko
renhoff, 5 ds. Keuning;
Vinken! (Binnen) 9.30 ds. Noorda,
A.dam, zie ook herv. gem.,
Stichtingskerk 11 hr. De Bock, Baarn.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) geen
Rk Kerk: Zee zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Binnen zat. 7, zo. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
v. Achterberg, Leiden, ha;
De Zilk 10 hr. De Vries, Heemstede
Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat 7, zo. 9 en 10.30;
De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 oecum. dienst;
Pauluskerk 10 ds. v. Rossum, Voorburg.
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. Da
Costa, ha, 7 ds. Vegter, ha.
Geref. Kerk: 10 ds. Vegter, ha, zie ook
herv. gem.
Geref. Kerk Vryg.: 8.45 ds. De Putter.
4 30 leesdienst.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum). 8.45
ds De Lange, 5 ds. Brink. Haarl.meer
Om het de betalers wat gemakke
lijker te maken, verdient het aan
beveling, de administratie van de
kerkelijke bijdragen te automati-
De Hervormde Kerk is daar nu
mee begonnen. Hier en daar krij
gen leden periodiek een accept
girokaart toegestuurd. Dan kun
nen zij hun bijdragen niet verge
ten. Onbetaalde toezeggingen
kunnen zo hoog oplopen, dat be
taling een bezwaar wordt.
Den Ouden: 'Bij automatisering
kan zoiets worden ondervangen.
Zoals het energiebedrijf, de krant
en de omroep zich regelmatig
aandienen, zo doet ook de kerk
dat. De kerkelijke bijdrage wordt
Van Wijckerslooth: 4 ds. Da Costa.
Endegeest: 9.30 ds. Friederich.
Rk Kerk: Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat 7, zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte, 5 ds.
IJzerman, R.dam. jeugddienst.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Gesink, Noord-
wijk, 5 zie herv. gem.
Remonstr. Gem.: geen dienst.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 9.30 fn 11.30.
ROELOFARENDSVEEN Rk Kerk
Mar. Pres. zat 7, zo. 9 en 1
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. v.d. Kamp, 7 ds. v.d. Geer, Woer
den.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 leesdienst, 2.15
ds. Bouw.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Romein, 5 ds. Smaling;
Bethelkerk 9.30 ds. Smaling, ha.
Geref. Kerk: Petrak. 9.30 ds. Welbe
dacht, H.woude, 5 ds. Baayen;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Damsma, 5 ds.
Snel;
Mar.kerk 9.30 ds. Baayen, 5 ds. Dams-
Geref. Kerk Vryg.: 10 en 5.15 ds. Grut-
Chr. Geref. Kerk; 9.30 en 5 ds. v. Sorge.
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 en
7.30 (bijbelstudie) ds. Visser.
Rk Kerk: zat 7, zo. 10.30
RIJPWETERING Rk Kerk zat. 7. zo. 9
en 10.30
SASSENHEIM: Herv Gem. 10 ds. Ger
mans, ha, 7 ds. Baas, ha.
Geref. Kerk: 10 ds. Ferwerda, ha, 7 zié
herv. gem.
Chr. Geref. Kerk: 9 ds. v. Dijken, Lisse,
7 ds. v. Sorge, Rijnsburg.
Ned. Prot Bond (Jul.laan 17): 10.30
mevr. Driessen.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 9.30 en 1
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. De Vree,
Leimuiden, 6.30 ds. Klein Kranen
burg.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Broer, ha.
Rk Kerk: Aardam zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Vermeulen, 6.30 ds. Oegema.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Oegema, 6.30 ds.
Vermeulen.
Geref. K. Vryg.: 9.30 en 5 ds. Wilschut
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. C. J. de
Jong.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN Herv Gem. Dorps
kerk 10 dienst, 7 ds. v.d. Schoot;
De Ontmoeting (Noordhofland) 10 ds.
De Zeeuw:
PAGINA 15
op die manier ingebouwd in het
gezinsbudget. In de 110 gemeen
ten die met dit systeem werken
was de opbrengst in 1982 ruim 10
procent hoger dan in de andere
gemeenten. Het effect is dus dui
delijk positief'
Succes
Bij de presentatie van 'Kerkbalans'
deze week in Utrecht was ook
oud-staatssecretaris van sociale
zaken en werkgelegenheid me
vrouw drs. C. I. Dales. Zij was
een aantal jaren cursusleidster
en directeur van 'Kerk en We
reld' in Driebergen.
De vraag of 'Kerkbalans' een 'ge
slaagde actie' mag heten, beant
woordde zij zonder aarzeling be
vestigend. "In een tijd van eco
nomische recessie, waarin zoveel
organisaties hun ledental zien
slinken door gebrek aan geld. is
een stijging van de kerkelijke bij
dragen toch een groot succes".
Behalve de hervormden, gerefor
meerden en rooms-katholieken
nemen ook de luthersen, remon
stranten, doopsgezinden en oud
katholieken deel aan 'Kerkba
lans'. Hun cijfers ontbreken
meestal in het algemene over
zicht, maar aangenomen mag
worden, dat 'Kerkbalans' ook de
ze kleine kerken geen windeie
ren legt.
Het vertrouwen waarmee de dui
zenden vrijwilligers deze weken
op pad zijn, neemt de spanning
waarin het resultaat van de toe
zeggingen wordt tegemoetgezien
niet weg. Er blijven altijd onze
kere factoren.
Dat is zeker ook het geval wat de
toekomst van 'Kerkbalans' be
treft.
Drs. Den Ouden: "De grote vraag
is, of er voldoende jonge mensen
zullen zijn om het over te ne
men".
Dat is alleen maar te hopen. Elk
vanzelfsprekend antwoord op
die vraag gaat voorbij aan de
werkelijkheid. En die is, dat niet
alleen de recessie de uitkomsten
van 'Kerkbalans' zal beïnvloeden
maar ook de snel afnemende ker
kelijkheid. Waar dan weer tegen
over staat, dat het appèl op hen
die bewust bij de kerk blijven
niet tevergeefs is.
De spankracht is er nog steeds niet
uit. Ook daarom is het motto van
dit jaar 'vol vertrouwen'
geen illusie. Het is niet voor het
eerst in de geschiedenis, dat de
kerk bij uiterlijk verlies van in
vloed en aanzien terugvalt op
haar innerlijke kracht.
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds. Ver-
heule, ha.
Herv. evang. op geref. grondslag (aula
Lucas-coUege, Beeth.laan): 9.30 ds.
v.d. Akker, Hardinxveld, 4 ds. Cupe
rus, Nieuwerkerk a.d. IJssel.
Geref Kerk: 10 ds. De Zwart, zie ook
herv. gem
Geref. K. Vryg. 10 en 5 ds. Zemel.
Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30;
M. Godskerk zat. 7, zo. 10.
WADDINXVEEN: Herv. Gem Brugk
9.30 ds. Maasland, 5 ds. Roetman,
Hoeksteen 9.30 ds. Roetman. 6.30 ds.
Goossen;
Bethelk. 9.30 ds. Goossen, 5 ds. Maas-
Imm.kerk 10 ds. Hulst, 5 ds. F. Bos.
Geref. Kerk: Kruisk 10 en 5 ds. De
Moor;
Ontm.kerk 10 ds. v. Dalen, Den Haag.
Remonstr. Gem.: geen dienst.
Rk Kerk: Victork. zat 7, zo. 10;
Ontm.kerk zat 7. zo. 11.45.
WARMOND. Herv. Gem. 10 en 5 ds.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. Wolters;
Kievietk. 10 dr. v. Bruggen;
Messiask. 10 mevr. ds. Visch, O.geest,
Dorpscentrum 9.30 ds. Schaap, Schoon
hoven.
Geref. Kerk: Zyllaan 10 hr. Brouwer.
Katwyk, 5 ds. Assies, Zoetermeer.
Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr v.d.
Kamp.
Ned. Prot. Bond (Kerkdam): 10.30 ds. v
Gmkel, A.dam, bezinningssamen-
komst,thema: 'Cirkelen rond het le
vensmysterie'.
Rk Kerk Will. zat. 7, zo. 9.30 en 1
Jozefk. zat. 7. zo. 9.30 en 11.
G. Herderk zat. 5, zo. 9 en 1!
WOUBRUGGE: Herv Gem 9.30 ds.
Koelewyn, 6.30 ds. Schalk, Leimui
den.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Wattel, Hoofddorp,
6.30 ds. Ferwerda, S.heim.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Klem Kranenburg, 7 kand. v Weel
den.
Geref. Kerk: 9.30 ds. v. 't Hoff, Boskoop,
7 hr. Vermeer.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 ds.
Wolthaus.
Rk Kerk: St Jan zo. 9 30 en 11;
Chr Dienaark. zat 7, zo. 10;
H. Rijndyk zat. 7. zo. 10 en 11.30.
ZWAMMERDAM Herv. Gem. 10 ds
Ouwendyk. Alphen, 6.30 prof. dr. v.d.
Beek. Valkenburg
Geref. Kerk: 10 en 6.30 ds. v.d. Berg, Bo
degraven
Remonstr. Gem.: 10 mevr. ds. Thieme,
Boskoop
Het is weer stil geworden rond
Luther.
De vloedgolf van publikaties
over de 500 jaar geleden gebo
ren kerkhervormer is op het
verlaten strand weggeëbd en
op de plekken waar hij heeft
geleefd en gewerkt heeft het
massatoerisme weer plaats ge
maakt voor de enkeling.
In die stilte na de storm kan een
boek als van de vroegere lu
therse predikant van Leiden, J
Happee, een goed middel zijn
om erachter te komen, wat de
diepste gedachtengang van
Maarten Luther is geweest.
Het pas verschenen boek - 140
bladzijden, f, 24,75, uitgegeven
bij Ankh-Hermes, Deventer
is een persoonlijke verkenning
op het terrein van meditatie en
gebed, waarbij een geschrift
van Luther uit 1535 als uit
gangspunt diende.
Happee - nu in Amsterdam -
droeg het op aan de Leidse
evangelisch-lutherse gemeente,
omdat zij hem de ruimte gaf
het te schrijven. Eén naam
noemt hij daarbij met grote er
kentelijkheid: die van me
vrouw dr. L. Byvanck-Quarles
van Ufford; zij heeft in de
vormgeving een groot aandeel
gehad.
De schrijver heeft zijn boek met
opzet de titel 'Mediteren met
Luther' meegegeven, omdat
Luther in ziin geschrift van 450
jaar geleden veel meer behan
delt dan wat wij tegenwoordig
'bidden' noemen. Het vertelt
van de weg die Luther zelf da
gelijks ging, van concentratie
naar meditatie, van luisteren
en stil worden bij een bijbel
woord tot aan het gebed. Voor
hem en zijn tijdgenoten moet
'bidden' een veel wijdere bete
kenis hebben gehad dan voor
ons.
In onze tijd maakt het gebed een
teruggang door. Daartegen
over dienen zich allerlei andere
vormen van meditatie aan,
vooral uit oosterse godsdien
sten. In tal van moderne thera
pieën duikt het woord 'medita
tie' telkens weer op.
Meditatie of gebed is bij Luther
geen methode om God te vin
den. Het is juist omgekeerd.
God heeft óns gevonden. Lu
ther verwacht geen heil van
een inkeer die je alleen laat
met jezelf. Toch gaat ook hij de
stilte in, maar in die stilte van
het hart verwacht hij 'het' van
de andere kant, "vanuit het
Woord, dat ons geschonken
Hoe hoger wij vliegen, hoe ver
der wij van Hem vandaan
gaan. Want Hij is tot óns afge
daald, vindbaar gebleken in de
diepte van de menselijke nood,
vindbaar in de mens Jezus van
Nazareth.
Happee doorspekt zijn verken
ning met vele citaten uit Lu
thers werk (verhandelingen,
preken, tafelgesprekken en
thesen). Maar het is geen louter
historische verkenning. Aan
de hand van Luthers aanwij
zingen voor meditatie komt hij
tot de actuele vraag, hoe bin
nen het christelijke geloof
mensen in déze tijd meditatie
kunnen beoefenen.
Meditatie, zegt Happee, is geen
liefhebberij, maar een levens
houding. Voor het vinden
daarvan geeft de schrijver een
veelheid van praktische wen
ken. Zo krijgt het boek ook de
waarde van een handleiding.
Dat kan zeker van nut zijn, nu de
moderne goeroes de behoefte
aan meditatie hebben onder
kend en met aanstekelijke me
thoden en technieken daarop
inhaken. Maar afgezien daar
van kan meditatie als geloofs-
activiteit pas iets uitwerken
als je weet hoe dat gaat. Dat in
de sfeer van het geloof alles wel
'vanzelf gaat, is een misvat
ting. Je moet sommige dingen
ook léren, wil de beleving niet
verworden tot sleur.
S.J. DE GROOT
