leger optreden
Bouterse laat
Hoessein wil met Arafat spreken
VS optimistisch
over 'Stockholm'
'Moskou wil ook
interventiemacht'
Uitstel vredesplan Libanon
Warschaupact wil verbod
chemische wapens Europa
Brief van Sjtsjaranski
Prins Souvanna Phouma
van Laos (83) overleden
Congres over radio op kortegolf
Tegen acties van stakers
WOENSDAG 11 JANUARI 1984
Buitenland
PAGINA
PARAMARIBO, DEN HAAG - De Surinaamse legerleiding heeft gisteren besloten mili
tairen in te zetten tegen de stakende arbeiders bij het bauxietbedrijf Suralco en de
Energiebedrijven Suriname (EBS). Dat werd afgeleid uit de bezetting door militairen
van de EBS-centrale in Paramaribo en het omsingelen van het Suralco-complex te
Paranam, op 30 kilometer van de Surinaamse hoofdstad.
De maatregelen werden genomen
nadat gistermorgen in Paramari
bo enige tijd de stroom uitviel,
doordat ongeveer 200 stakende
arbeiders een transformatorhuis
je in Paranam onklaar hadden
gemaakt.
De bezetting van de EBS-centrale
heeft ten doel de energievoorzie
ning veilig te stellen. Vorige
week vrijdag viel in Paramaribo
ook al geruime tijd de stroom uit
doordat de EBS-arbeiders staak
ten. Volgens de Surinaamse Be-
door
Ruud de Wit
vrijdingsraad in Nederland heb
ben militairen ook de enige snel
weg in Suriname, die tussen Pa
ramaribo en Paranam, afgegren
deld, maar dit bericht kon in de
Surinaamse hoofdstad niet wor
den bevestigd.
Zoals maandag reeds door anonie
me vertegenwoordigers van de
sinds drie weken stakende arbei
ders bij de bauxietbedrijven Su
ralco en Billiton was aangekon
digd, hebben ook gisteren de sta
kers het werk niet hervat. Maan
dag wilde slechts tien procent
van de stakers weer gaan
werken, nadat legerleider Bou-
terse in een toespraak zondag
nacht het aftreden van de rege-
ring-Alibux had aangekondigd
en eerder ingevoerde belasting
en prijsverhogingen had terug
gedraaid.
Het merendeel van de stakers wen
ste evenwel door te staken, tot
dat hun eis tot doorbetaling van
de gestaakte dagen was ingewil
ligd. „Bouterse heeft in zijn rede
voering toegegeven dat de rege-
ring-Alibux fouten heeft ge
maakt. Wij hebben dus terecht
actie gevoerd. Daarom wensen
wij doorbetaling van de salaris
sen" aldus de stakers.
Volgens andere bronnen wenst
echter een deel van de stakers
door te gaan met de acties, totdat
ook hun politieke eisen zijn inge
willigd. Dit houdt in dat in Suri
name de democratische rechten
moeten worden hersteld en dat
Bouterse moet verdwijnen.
Gisterochtend verscheen vak
bondsleider Fred Derby op
nieuw bij het hoofdgebouw van
Suralco waar de stakers zich
hadden verzameld. Derby, die
leider is van de vakbond C 47,
BRUSSEL (GPD) - De Amerikaanse regering verwacht veel van de Euro
pese ontwapeningsconferentie die dinsdag 17 januari in de Zweedse
hoofdstad Stockholm begint. „We willen van de conferentie een keer
punt maken in de betrekkingen met het Oostblok", zei de Amerikaanse
delegatieleider op de conferentie, ambassadeur James Goodby, giste
ren op een persconferentie in Brussel.
Hij heeft in Brussel met de NAVO-partners overleg gepleegd over een
gezamenlijke opstelling in Stockholm. De NAVO-landen zullen een
pakket voorstellen op tafel leggen die, zo vatte Goodby samen: „Het
risico van oorlog kleiner moeten maken". Centraal daarbij staat de uit
wisseling van informatie tussen Oost en West over militaire troepenbe
wegingen.
Goodby benadrukte dat de conferentie door twee gevaren kan worden
bedreigd. Of wel de conferentie ontwikkelt zich tot een propagandabij-
eenkomst, of wel men probeert te snel resultaten te bereiken die niet
werkelijk belangrijk zijn. Goodby vermeed nadrukkelijk uit te spreken
dat hij de Sowjet-Unie van zo'n propaganda-offensief verdenkt.
waarbij de meeste bauxietarbei-
ders zijn aangesloten, werd even
wel uitgejouwd. Berichten als
zou Derby door de stakers zijn
gegijzeld werden in Paramaribo
ontkend.
Een woordvoerder van de Nationa
le Voorlichtingsdienst, de NVD,
zei gisteren dat de aktievoerders
slechts een klein deel vormden
van de Suralco-arbeiders en dat
de meeste stakers bereid waren
aan het werk te gaan. De woord
voerder zei, dat dit kleine aantal
stakers een terreurgroep vormde
die in opdracht van de Bevrij-
dingsraad en de in ballingschap
levende voormalige minister
Haakmat opereerde.
Een zegsman van het Amerikaanse
moederbedrijf van Suralco, Al
coa te Pittsburg (VS) bevestigde
dat de directie van Suralco beslo
ten heeft de gehele smeltinstalla-
tie van het produktiebedrijf te
Paranam stil te leggen. Dit houdt
in dat de gesmolten aluminium
in het bedrijf gaat stollen. Vol
gens Alcoa zal het enige weken
duren voordat de normale pro-
duktie te Paranam zal zijn her
steld. Hij sprak van een schade
van 600.000 dollar omzetverlies
per dag, sinds de staking ruim
drie weken geleden uitbrak.
In Paramaribo zelf bleef het giste
ren overigens rustig. Hoewel het
dagelijks leven ogenschijnlijk
normaal is, wordt door de ambte
naren en in het bedrijfsleven
nauwelijks gewerkt. Iedereen
praat over de acties van de sta
kende bauxietarbeiders. Bron
nen in Paramaribo zeggen dat de
miliatiren overgegaan zijn tot de
bezetting van EBS, omdat zij
vreesden dat de arbeiders aldaar
ook tot een staking zouden be
slissen.
In Paramaribo wordt evenwel te
vens gevreesd dat Bouterse de
noodtoestand, die sinds 13 au
gustus 1980 van kracht is, zal ver
zwaren en dat de avondklok
weer zal worden vervroegd.
LONDEN (UPI/DPA) - De Sow
jet-Unie wil haar eigen snelle in
terventiemacht bouwen gelijk
aan die van de Verenigde Staten.
Dit schrijft het gezaghebbende
Jane's Defence Weekly in zijn
eerste uitgave van vandaag.
Dit denkbeeld van Moskou ont
stond kennelijk na een nauwkeu
rige bestudering van de strijd om
de Falkland-eiianden in 1982 tus
sen Groot-Brittannië en Argenti
nië in het zuiden van de Atlanti
sche Oceaan. De Russische inter
ventiemacht zou vermoedelijk
marine-infanterie, tanks en amfi
bische aanvalsvoertuigen omvat
ten.
Genoemd weekblad is een nieuwe
publikatie van Jane's uitgevers
maatschappij die standaard-na
slagwerken uitgeeft over militai
re vliegtuigen, schepen, wapen
systemen e.d.
MOSKOU (AFP/Rtr) - De Sowjet-
Unie heeft de NAVO en onge
bonden Europese landen giste
ren namens het Warschaupact
een verbod voorgesteld voor che
mische wapens op Europees
grondgebied. Maar volgens Wes
terse diplomaten schuilt er wei
nig nieuws in het voorstel.
In het voorstel van de Warschau-
pact-landen, dat door het officië
le persbureau Tass werd gepubli
ceerd, wordt opgeroepen tot een
internationale conferentie later
dit jaar om de kwestie te bespre
ken. Doel is, volgens Tass, "be
perking, vermindering en ver
bod van chemische wapens".
Het Warschaupact-voorstel is
gisteren door de Russische mi
nister van buitenlandse zaken,
Andrei Gromyko, voorgelegd
aan de ambassadeurs van de NA-
- WASHINGTON DP A- Premier Zhao Ziyang van
China is gisteren in het Witte Huis in Washington
officieel verwelkomd door president Ronald Reagan.
Aansluitend voerden beide staatslieden hun eerste
zakelijke onderhoud, dat een uur duurde. Beiden
willen de betrekkingen aanhalen, ongeacht het ver
schil van mening over Taiwan.
Het gesprek is volgens Amerikaanse regeringskringen
"zeer nuttig en zeer uitvoerig" geweest en de omstre
den kwestie Taiwan is "dikwijls" ter sprake geko
men. Op dit punt kwam men, zoals verwacht, niet
nader tot elkaar. (Foto ap>
WASHINGTON (GPD) - President
Reagans besluit om formele di
plomatieke betrekkingen aan te
knopen met het Vaticaan stuit in
de Verenigde Staten op sterk
verzet van zowel niet-kathoheke
kerkgenootschappen als de be
weging die kerk en staat geschei
den wil houden.
De president Reagan heeft zijn ka
tholieke vriend William Wilson,
die al zijn persoonlijk vertegen
woordiger was bij het Vaticaan,
voorgedragen als eerste VS-am-
bassadeur aldaar, na meer dan
honderd jaar zonder diplomatie
ke betrekkingen. Zijn benoe
ming moet in de Senaat worden
bevestigd en zal daar ongetwij
feld de inzet worden van een de
bat over de betekenis van deze
politieke stap.
Aan Reagans verlangen naar for
mele betrekkingen met het Vati
caan liggen duidelijke politieke
motieven ten grondslag, die
zwaarder tellen dan de histori
sche afkeer van zulke relaties
waarop eerdere pogingen (zoals
in 1951) om de betrekkingen te
herstellen steeds zijn gestrand.
De politieke invloed van de Pool
se paus is wat de VS betreft voor
al van belang in Oost-Europa en
in Centraal Amerika. Daar komt
bij dat hij in zijn kijk op de mo
derne samenleving en de rol van
zijn kerk daarin even behoudend
is als Reagan zelf.
Voor het Vaticaan betekenen de
formele diplomatieke betrekkin
gen een sterkere positie tegen
over zijn bijtijden roerige bis
schoppen in Amerika, die het op
hun beurt Reagan moeilijk heb
ben gemaakt met hun herderlij
ke brief waarin zij zich keren te
gen de kernbewapening.
AMMAN (UPI-Rtr) - Koning
Hoessein van Jordanië, die giste
ren een nieuwe regering heeft ge-
vomd, heeft aangekondigd dat
hij nieuwe besprekingen met
PLO-leider Jasser Arafat wil voe
ren. De koning, die inmiddels
met een open maagzweer in een
ziekenhuis is opgenomen, zei in
zijn brief waarin hij de nieuwe
premier, Ahmad Obeidat, aan
wees: "Wij zijn van plan de be
sprekingen te hervatten met de
Palestijnse bevrijdingsorganisa
tie, de enige wettige vertegen
woordiger van de Palestijnen,
die de aspiraties en belangen van
de Palestijnen vertegenwoor
digt".
In zijn brief viel de koning Israèls
"uitbreidingspolitiek in Pale
stijns land ten koste van het Pa
lestijnse volk" aan. Jordanië, al
dus Hoessein, werd rechtstreeks
getroffen door de agressieve po-
fitiek van Israël.
Hij zei dat de dialoog met de PLO
gericht zou zijn op het tot stand
brengen van een kader voor "ge
zamenlijk werk op basis van we
derzijds vertrouwen en vastbe
sloten verlangen om een defini
tief eind aan de (Israëlische) be
zetting te maken en de nationale,
wettige rechten van het Pale
stijnse volk te herwinnen".
De koning en Arafat hebben meer
dan eens de bereidheid uitge
sproken om besprekingen te her
vatten die in april vorig jaar wer
den afgebroken na de weigering
van radicale Palestijnen, die later
in opstand kwamen, aan koning
Hoessein een mandaat tc geven
om namens de PLO te onderhan
delen bij een hervatting van het
vredesproces.
Hoessein gaf te kennen dat hij wel
licht zal proberen het Syrische
verzet tegen vredesbesprekingen
te overwinnen door de Arabische
Liga te benaderen.
sule die eenstemmigheid voor
Arabische besluiten vereist. Hij
zei nu dat hij de Arabische Liga
zou vragen met mechanisme
voor het nemen van besluiten te
wijzigen zodat de Arabische na
tie soepel kan optreden en ma
noeuvreerruimte heeft.
Kort geleden kritiseerde Hoessein
voor de televisie scherp de door
Syrië gesteunde Palestijnen die
in opstand kwamen tegen het lei
derschap van Arafat. Ook zei hij
dat bepaalde Arabische landen
niet moet worden toegestaan be
langrijke stappen door een veto
ongedaan te maken.
n een ander artikel schrijft het
blad dat de protesterende vrou
wen in hun permanente kampe
ment bij de Britse luchtmachtba
sis van Greenham Common de
Verenigde Staten en Groot-Brit-
tannië ertoe dwongen plannen
voor oefeningen met de nieuwe
kruisraketten bij de basis uit te
stellen. De raketten moeten op
lanceerders getransporteerd
worden naar een plaats buiten de
basis teneinde vernietiging door
aanvallende raketten te voorko-
mén. Maar de demonstranten
levende ketens te zullen
i te voorkomen dat de
raketten de basis zouden verla
ten.
Jane's Defence Weekly zei dat de
eerste oefeningen buiten de ba
sis in de lente zouden worden ge
houden maar dat zij nu voor on
bepaalde tijd zijn uitgesteld.
BEIROET (UPI) - De Libanese re
gering heeft vandaag gezegd ge
noodzaakt te zijn het plan om de
strijdende partijen te scheiden,
uit te stellen nadat er bezwaren
tegen zijn ingebracht. Radio-Bei-
roet kondigde vannacht aan dat
de regering niet in staat is het
lang verwachte veiligheidsplan
uit te voeren.
"Voor het veiligheidsplan is meer
contact nodig en de uitvoering
ervan zal worden vertraagd", al
dus de radio. Die vertraging
wordt veroorzaakt door "enkele
verrassende standpunten die zo
juist in Damascus zijn ingeno
men", zo meldde de radio in een
duidelijke verwijzing naar de be
zwaren die Druzenleider Walid
Jumblatt gisteravond had geuit.
Na een bijeenkomst van het door
Syrië gesteunde Front voor Na
tionaal Behoud, dat tegen de re
gering van president Gemayel
van Libanon is, verklaarde Jum
blatt dat de oppositie het er mee
eens is dat een algehele politieke
oplossing gevonden moet wor
den, waarin de Arabische identi
teit van Libanon behouden blijft.
Jumblatt eiste echter het schrap
pen van het Israëlisch-Libanese
akkoord van mei 1983 over de te
rugtrekking van buitenlandse
troepen uit Libanon. Ook eiste
hij een hervorming van het Liba
nese leger, dat volgens hem nu
door de rechtse christelijke fa-
lange-partij wordt beheersd
Jumblatts weigering het leger "vei-
ligheidsmissies" te laten onder
nemen was een duidelijke afwij
zing van pogingen van de Liba
nese regering het veiligheidsplan
voor Beiroet en omgeving uit te
voeren, dat door Saoedische be
middeling tot stand was geko-
Dit plan voorziet in de scheiding
van de strijdende islamitische en
christelijke partijen en de ont
plooiing van het nationale Liba
nese leger en de politie in enkele
gebieden, die nu onder controle
staan van die strijdende partijen
VO-landen, onder wie de Neder
landse, in Moskou.
Bij een akkoord kunnen de betrok
ken landen, aldus Tass, "indien
noodzakelijk, vormen van con
trole overeenkomen, waardoor
de naleving van alle verplichtin
gen door alle partijen in het ge
bied kan worden gegarandeerd".
Een woordvoerder van de Ameri
kaanse ambassade in de Russi
sche hoofdstad verklaarde dat
het voorstel is ontvangen en naar
Washington doorgestuurd "voor
bestudering en wat voor ant
woord er ook komt". Het voor
stel komt een week voordat de
Russische minister van buiten
landse zaken Gromyko en zijn
Amerikaanse ambtgenoot Shultz
elkaar in Stockholm ontmoeten
op de Europese veiligheidscon
ferentie.
PARIJS (DPA) - Anatoli Sjtsjaranski, de ij veraar voor burgerrechten in
de Sowjet-Unie die wegens 'hoogverraad' in de gevangenis zit, heeft
voor de eerste keer een brief mogen schrijven aan zijn in het Westen
levende vrouw Avital (foto). Mevrouw Sjtsjaranski maakte gisteren op
een persconferentie in Parijs bekend dat zij de brief op 3 januari in
Jeruzalem heeft gekregen.
Bovendien heeft Avital Sjtsjaranski maandag mogen telefoneren met
haar schoonmoeder in Moskou. Mevrouw Ida Milgrom heeft daarbij
verteld over een bezoek aan haar tot dertien jaar veroordeelde zoon. Na
een wachttijd van zes maanden mocht zij het bezoek op 5 januari bren
gen.
Parlementair
onderzoek
in Franse
snuffelzaak
PARIJS (DPA) - De affaire
rond het mislukte project van
de "snuffelvliegtuigen" die
olie en onderzeeërs zouden
kunnen opsporen, wordt dit
voorjaar door een commissie
uit het Franse parlement on
derzocht. Dit heeft de voor
zitter van het parlement,
Pierre Joxe, gisteren in Parijs
meegedeeld.
Het project kostte het staats-
concern Elf tussen 1976 en
1979 rond 200 miljoen gul
den.
De voormalige Franse presi
dent Valéry Giscard d'Es-
taing wil voor de Franse tele
visie opnieuw zijn rol in de
zaak verdedigen. Bij terug
keer van een reis door het
Midden-Oosten beschuldig
de hij de Franse premier,
Pierre Mauroy, gisteravond
van "lage en leugenachtige
aanvallen" tegen zijn persoon
en de voormalige premier
Raymond Barre. Mauroy ver
weet hen beide dat ze de flop
van het project hebben ver
zwegen en onderzoeken heb
ben verhinderd.
BANGKOK (AFP/ANP) - In Vien
tiane is gisteren prins Souvanna
Phouma, herhaalde malen pre
mier van Laos voor de komst van
de communistische regering in
1975, op 83-jarige leeftijd overle
den.
De gezondheid van de prins, die
adviseur van de regering was,
was in de afgelopen jaren al
achteruitgegaan. De dood van
Souvanna Phouma, half-broer
van de Laotiaanse president
prins Souphanouvong, is be
kendgemaakt in een perscom
muniqué van de ministerraad in
Vientiane.
Prins Souvanna Phouma werd in
GENÊVE (UPI) - In Genève is gis
teren een internationaal congres
van vijf weken over radio-uitzen
dingen op de kortegolf begonnen,
waarbij de Verenigde Staten voor
schriften zullen eisen tegen het sto
ren van Westerse programma's
door de Russen.
De 120 landen die op de conferen
tie zijn vertegenwoordigd, zullen
van gedachten wisselen over de
toewijzing van 's werelds korte-
golffrekwenties onder auspiciën
van de 158 leden tellende interna
tionale telecommunicatie unie
(ITU), een dienst van de Verenigde
Naties.
De leider van de Amerikaanse de
legatie, Leonard H. Marks, zei dat
de kwestie van de zenderstoring
een belangrijke plaats op de agen
da zou innemen. "Aan haar voorbij
te gaan zou een frustratie zijn van
het beginsel van de vrije uitwisse
ling van informatie", zei hij.
Het storen van een programma
sluit niet slechts een aantal radio
luisteraars in een bepaald gebied
uit, aldus Marks, maar hindert ook
de ontvangst elders. "Storen in de
Sowjet-Unie. bijvoorbeeld, kan
luisteraars in Afrika treffen", aldus
Marks.
Volgens hem zullen ontwikke
lingslanden het meest onder sto
ring te lijden hebben, omdat de in
frastructuur van hun omroepen
steeds meer tekort zal schieten
door de drukke inmenging in de
radiogolven.
Het congres, dat op 10 februari ein
digt, zal worden gevolgd door een
tweede in 1986.
1901 in Vientiane geboren, had
een Franse moeder en was een
neef van koning Sisavang Vong.
Hij studeerde in Frankrijk en
kwam in dienst van de overheid
na terugkeer naar zijn door de
Fransen bestuurde land in 1931.
Toen zijn oom de Fransen weer
verwelkomde na de nederlaag
van Japan in de Tweede Wereld
oorlog, sloot de prins zich aan bij
de Lao Issara, die onafhankelijk
heid nastreefde. Souphanou
vong richtte de communistische
Pathet Lao op en begon een
guerrilla tegen de Fransen
Parijs reageerde door Souvanna
Phouma steeds meer macht te
geven en in 1951 werd hij geko
zen tot premier wat hij tot 1954
met Amerikaanse steun bleef
Twee jaar later keerde hij terug
als hoofd van een coalitierege
ring met de Pathet Lao, die tot
1958 stand hield, nadat een bur
geroorlog was uitgebroken tus
sen ae Pathet Lao en rechtse
krachten. Tijdens een korte wa
penstilstand in 1962 werd de
prins opnieuw premier tot 1975.
Steeds verder naar rechts ge
dwongen was hij in het begin
van de jaren zeventig vrijwel een
bondgenoot van Washington in
de strijd tegen het communisme
in Indochina.
Nadat de Amerikanen zich terug
trokken kwamen de regering in
Vientiane en de Pathet Lao een
wapenstilstand overeen en werd
een coalitieregering gevormd. In
1975 schafte de Pathet Lao de
monarchie af en nep de demo
cratische volksrepubliek van La
os uit. Souvanna Phouma werd
adviseur van de regering. Waar
nemers prijzen hem om de ma
nier waarop hy de vreedzame
overgang naar een communisti
sche regering in 1975 regelde in
tegenstelling tot Vietnam en
Cambodja.
Reagan knoopt
betrekkingen
aan met Rome:
kritiek in VS
