'Er moeten meer Van der Lubbes komen'
Bedreiging met pistool:
eis van anderhalf jaar
Drie leerlingen
aan de slag bij
verbouwen molen
Aangifte man
van poging
tot doodslag
Politie vindt
bij inval drugs
Ik dacht dat ik was gevolgd9
Beroving in woning;
politie pakt daders
Kennissen Leidse activist halen herinneringen op:
Huisvesting ambtenaar
Ondanks goede voornemens
Officier eist celstraf
tegen twee inbrekers
DE NATUUR ALS BUUR
Leiden
WOENSDAG 11 JANUARI 1984
LEIDEN Een 26-jarige Leide-
naar heeft aangifte gedaan van
een poging tot doodslag. De
man, een bewoner van de Mar-
nixstraat, werd gisteravond bijna
met een sjaaltje gewurgd door
zijn huisgenoot. De man wist
zich net op tijd te bevrijden,
maar moest zich wel onder dok
tersbehandeling laten stellen. De
Leidenaar had ruzie gekregen
met zijn huisgenoot, omdat deze
vanuit de woning illegaal wilde
gaan zenden.
LEIDEN - Bij een inval in een
tweetal woningen aan respectie
velijk de Lage Rijndijk en de
President Steijnstraat heeft de
politie twee mannen (28 en 32
jaar) aangehouden, die worden
verdacht van handel in verdo
vende middelen. In beide wonin
gen werden drugs gevonden. In
totaal een zeer kleine hoeveel
heid heroïne en cocaïne, met een
waarde van circa tweeduizend
gulden.
Schaap gedood
en meegenomen
LEIDEN - Een 43-jarige Sassen-
heimer heeft aangifte gedaan van
diefstal van een schaap. Het dier
werd maandagnacht ter plekke
gedood en meegenomen uit een
weiland aan de Wassenaarseweg.
De eigenaar vond nog slechts
een plas bloed op de plaats waar
tevoren de negen maanden oude
Texelse ram graasde.
DEN HAAG/LEIDEN -
"Kom jij maar eens uit je
auto en als je er niet uit
komt dan schiet ik je voor
je ballen". Die woorden
kreeg een verbaasde maar
tegelijk ook angstige Lei
denaar vorig jaar op een
willekeurige dag in okto
ber 's nachts om twee uur
te horen even nadat hij
zijn auto op de Nieuwe
Rijn had geparkeerd. Te
gelijk met die woorden
werd dreigend een pistool
op hem gericht.
De 37-jarige Leidenaar die boven
genoemde bedreiging op zijn ge
weten had moest gisteren voor
de Haagse rechtbank verschij
nen. "Ik dacht dat ik was ge
volgd", was de verklaring voor
zijn handelen dat ook nog had
bestaan uit een (ongericht) schot
met het pistool nadat de uitge
stapte automobilist pijlsnel de
benen had genomen. De kogel
was tegen de straatstenen ge
ketst en vervolgens in een bloe-
menbak verdwenen.
Officier van justitie mr. Klein Bre-
teler had er geen goed woord
voor over. "De verdachte kan
wel zeggen dat hij niet op de
wegsprintende jongen heeft ge
richt, maar met schieten neem je
altijd een groot risico. Bovendien
is het toch van de gekke dat ie
mand 's nachts zomaar een schot
in zijn richting krijgt afgevuurd
door een wildvreemde die er een
bepaald waandenkbeeld op na
houdt". Hij eiste een onvoor
waardelijke gevangenisstraf van
18 maanden.
De opmerking over het waandenk
beeld sloeg op het idee van de
verdachte te zijn achtervolgd. De
man zei op de zitting er nog altijd
niet zeker van te zijn dat hij het
mis had. In een psychiatrisch
rapport werd opgemerkt dat het
denkbeeld het gevolg kon zijn
van het veelvuldige drugsge
bruik van de Leidenaar, die al
verscheidene veroordelingen
voor overtreding van de opium
wet achter de rug heeft.
Mr. Poot, de raadsman van de ver
dediger, wees ook nog op andere
delen uit het rapport waaruit hij
concludeerde dat een lange on
voorwaardelijke gevangenisstraf
de zonderlinge levenswijze van
zijn cliënt niet zal doen verande
ren. Een voornemen tot doden
achtte hij allerminst bewezen
omdat zijn cliënt juist expres mis
had geschoten. Overigens gaf hij
toe dat de Leidenaar niet is geïn
teresseerd in een behandeling of
hulp.
De rechtbank doet op 24 januari
uitspraak.
LEIDEN - Een 54-jarige bewoner van een huis in de Caeciliastraat is
gisternacht beroofd door een drietal jongelui. De drie jongens belden
omstreeks kwart voor twaalf bij de woning aan. Toen de man opendeed
werd hij onder de voet gelopen. Eén van de jongemannen ging boven
op hem zitten en haalde zijn portemonnee uit zijn broekzak. Met deze
buit ging het drietal er vandoor. De portemonnee bevatte ruim 150
gulden en een pasje van bank en postgiro.
Twee van de daders konden reeds op grond van een duidelijke persoons
beschrijving door de politie worden aangehouden. Enkele uren na de
beroving werd een 17-jarige jongen in de Spèrwerhorst gearresteerd en
een 20-jarige knaap in een woning aan de Vierde Binnenvestgracht.
Beiden zijn bekenden van de politie. De politie denkt de derde spoedig
te kunnen aanhouden.
LEIDEN Even werd Koos de
Vink, de oude vriend en huisge
noot van Marinus van der Lubbe
door emoties overmand, een kor
te pauze, hij vermande zich en
zei: "In Nederland gebeurt alles
vijftig jaar later, dat is bekend.
En het heeft lang geduurd voor
dat er een straat naar Marinus
werd genoemd, maar vandaag-
...vandaag is het eindelijk zover".
Gisteren was het precies vijftig jaar
geleden dat Van der Lubbe door
de nazi's werd geëxecuteerd, om
dat hij de Rijksdag in de brand
had gestoken. In Leiden, de ge
boorte- en woonplaats van Van
der Lubbe, vond een herdenking
plaats.
Dank zij de inspanningen van het
Leidse Herdenkingécomité Mari
nus van der Lubbe en dank zij de
medewerking van het Leidse ge
meentebestuur kon Koos de
Vink gistermiddag omstreeks
half twee het nieuwe straatnaam
bord onthullen. Het binnenter
rein van het voormalige Sjardin-
complex heet voortaan Van der
Lubbehof. Een hof dat vlak ach
ter het huis ligt waar Van der
Lubbe in de crisisjaren een tijdje
woonde: Uiterstegracht 56.
Veel mensen waren aanwezig bij
de plechtigheid. Oudere mensen
vooral, die elkaar vaak in jaren
niet meer gezien hadden. Er was
ook een aantal mensen uit Duits
land overgekomen. Horst Kara-
sek bijvoorbeeld, de schrijver
van een boek over Van der Lub
be. En er waren vertegenwoordi
gers van de Duitse televisie.
Wethouder Bordewijk voerde na
mens de gemeente Leiden het
woord. Hij zei blij te zijn dat juist
op deze dag het straatnaambord
onthuld kon worden. Ook een lid
van het herdenkingscomité voer
de het woord. J. Koole deelde
o.a. mee dat de broer van Mari
nus, Jan van der Lubbe, jammer
genoeg niet bij de plechtigheid
aanwezig kon zijn. Namens Jan
van der Lubbe bedankte Koole
alle Leidenaars, die Rinus nog
gekend hebben, voor hun be
langstelling.
In 't Parlement aan de Nieuwstraat
werd na de onthulling een her
denkingsbijeenkomst gehouden.
De muziekgroep Dempsey (dat
was trouwens ook de bijnaam
van Van der Lubbe) speelde, en
jongeren en ouderen discussieer
den over de vraag in hoeverre de
jaren dertig en de huidige tijd
met elkaar zijn te vergelijken.
Lantaarnpaal
Het interessantste deel vond even
wel voor de pauze plaats. Onder
voorzitterschap van Kees Walle,
één van de leden van het comité,
spraken mensen die Van der
Lubbe nog gekend hebben over
de betekenis van hun oude
vriend.
Één van die vrienden, Brusche, in
troduceerde zichzelf met de
woorden "dat hij niet zo'n beste
spreker was". Om vervolgens
een prachtig verhaal af te steken.
Hij had Marinus meegemaakt
aan de snij bonenmolen van de
conservenfabriek Tieleman en
Dros. Grote indruk maakte het
optreden van Rinus op hem.
Na tien minuten te hebben ge
werkt riep Van der Lubbe: "En
nu is het afgelopen". Maar er
werd niet op gereageerd. De acti
vist verliet de fabriek en wachtte
tot zijn collega's naar buiten
kwamen om te schaften. Hij
klom vervolgens in een lantaarn
paal en begon een betoog af te
steken. "Jullie zijn toch geen sla-
Brusche: "Maar ze lachten om
hem. En als het te lang duurde,
dan werd die jongen weggehaald
door de politie".
Henk Zandvliet vertelde dat hij er
bij was toen Van der Lubbe de
ruiten van het Maatschappelijk
Hulpbetoon ingooide. Toen
dacht je misschien als broekie:
wat een geweld, maar later zag je
in dat zo iemand op die manier
rebelleerde tegen de misstanden.
Gloedvol was het betoog dat
Hoornstra, ook een vriend en
geestverwant, hierna afstak. Een
gedreven spreker, die geen mi
crofoon nodig had om de zaal toe
te spreken. Van der Lubbe had
indertijd tegen hem gezegd: "Het
gaat daar niet goed in Duitsland,
ik moet wat doen".
Hoornstra: "Van der Lubbe wilde
een signaal geven aan de Duitse
arbeidersklasse. Maar ze hebben
hem niet begrepen. Wij kunnen
daar een les uit trekken".
Vlijmend
Deze spreker haalde ook de woor
den, die De Vink jaren geleden
sprak, nog eens aan: Een arbei
der kan de brand niet hebben ge
sticht. Hoornstra zei dat hij goed
over die woorden had nagedacht
en op een bepaald moment had
begrepen dat De Vink ze sarcas
tisch en vlijmend bedoeld had.
"Ze gunnen Rinus z'n daad niet".
Ook later kwam Hoornstra nog
eens terug op dit punt. Hij wees
er op dat de Duitser Tobias aan
wezig was. "Hij heeft alle bewij
zen verzameld dat Van der Lub
be de Rijksdag in brand heeft ge
stoken. Want laten we dat niet
vergeten: er zijn nog altijd duis
tere krachten die Rinus z'n daad
willen ontnemen".
En dan was er vanzelfsprekend
ook nog Koos de Vink die er op
wees dat de daad van zijn vriend
nooit is begrepen. En die daar
aan toevoegde dat we ook tegen
woordig weer goed moeten op
passen. "Je hebt dan van die
mensen die over de Baghwan lul
len enzo, maar je moet juist rea
list zijn. Stelling nemen tegen
bijvoorbeeld de Centrumpartij.
Er moeten meer Van der Lubbe's
komen".
Uiteindelijk
Terwijl in 't Parlement nog wat
mensen aan het napraten waren
liep er een echtpaar langs het
nieuwe straatnaambord. De be
jaarde man bleef even stilstaan,
terwijl zijn vrouw doorwandelde.
"Ja, Van der Lubbe", sprak hij
betekenisvol. "Ik heb hem nog
gekend. Goed zelfs. Mooi dat er
nu een straat naar hem is ge
noemd, uiteindelijk".
LEIDEN - Een drietal leerling
timmerlieden is gisteren begon
nen met de verbouwing van de
Rodenburgermolen aan de Ka-
naalweg. Onder leiding van mo
lenmaker Brugman, werkzaam
bij het aannemersbedrijf H.J.
Verbij uit Hoogmade, maakt het
drietal de molen weer bewoon
baar.
De verbouwing van de molen 'is
een leer/werk-project van de ge
meente. De drie timmerlieden in
spé zitten één dag in de week op
school. De rest van de tijd doen
zy praktijkervaring op, die nodig
is voor het behalen van het diplo
ma van de Stichting Vakoplei
ding Bouwbedrijf. De leerlingen
zijn werkloze schoolverlaters,
die (voor zover zij daar op grond
van hun leeftijd voor in aanmer
king komen) hun uitkering be
houden. Het theoretisch gedeelte
van de opleiding volgen zij aan
de Streekschool of aan de BTS.
De gemeente betaalt de mate
riaalkosten en de kosten van be
geleiding. Tesamen een bedrag
van circa 70.000 gulden. Een
(klein) gedeelte hiervan hoopt de
gemeente gesubsidieerd te krij
gen door het ministerie van
VROM op grond van de regeling
particuliere woningverbetering.
Met enige assistentie trekt Koos de Vink rechts), vriend en huisgenoot
van Marinus van der Lubbe de vlag weg en onthult het straatnaambord:
Van der Lubbehof, met als toevoeging "Marinus van der Lubbe (1909-
1934), Leids politiek activist en nazi-slachtoffer". (Foto Holvast)
Gemeenteambtenaar W. van Stigt
wijst erop dat het project nooit
zou kunnen worden uitgevoerd,
als het niet op basis van leer/
werk-overeenkomsten zou ge
beuren. "Het is echt een additio
neel project. Een kwestie van: op
deze manier of anders helemaal
niet. Van concurrentie met ge
woon werk is dus geen sprake"
Van Stigt schat de duur van het
werk op een halfjaar. "Het is een
interne verbouwing. Aan het ui
terlijk zal hoegenaamd niets ver
anderen"
Beperkt
Timmerman/begeleider Brugman
vertelt dat de Rijnlandse Molen
stichting liever had gezien dat de
molen in de oorspronkelijke
staat hersteld zou worden. De
molen diende vroeger voor de
bemaling. De gemeente, eigena
resse van de molen, wil er echter
een werknemer van de plantsoe
nendienst huisvesten en aange
zien de ruimte toch al beperkt is,
is er dan voor een nieuw mecha
nisme geen plaats. Bijvoorbeeld
het ronde houten omhulsel van
het schoepenrad, buiten de mo
len, gaat in de toekomst als
schuur dienen. Zo wordt alle Molenmaker Brugman met twee van de drie leerling-timmerlieden bij
ruimte optimaal benut. de molen aan de Kanaalweg. (Foto Holvast)
DEN HAAG/LEIDEN - Goede
voornemens. Daar ontbrak het
twee Leidenaars, 21 en 19 jaar
oud, gisteren bij de Haagse
rechtbank niet aan. De twee had
den, met anderen, vorig jaar een
lange reeks inbraken en diefstal
len gepleegd maar hadden daar
beiden naar hun zeggen erge
spijt van.
Ondanks die spijt en ondanks re-
classeringsrapporten, waarin
werd aangegeven dat er toch wel
mogelijkheden waren om de
twee weer op het rechte pad te
krijgen, vond officier van justitie
mr. Huinen een pittige vrijheids
straf op z'n plaats. Tegen de 21-
jarige man eiste hij een gevange
nisstraf van negen maanden
waarvan drie maanden voor
waardelijk plus de tenuitvoerleg
ging van een eerder opgelegde
voorwaardelijke straf (waardoor
er nog eens zo'n twee maanden
zouden bijkomen), tegen de an
der eiste hij tien maanden gevan
genisstraf waarvan vier maanden
voorwaardelijk.
Laatstgenoemde verdachte - vol
gens de reclassering een 'meelo
per' - verklaarde met het inbre
ken te zullen kappen, temeer
daar hij uitzicht heeft op een
baantje zodra hij vrij komt. Naar
zijn zeggen was hij gaan stelen
omdat hij zich niet wilde laten
kennen ten opzichte van de an
deren die er bij hem op hadden
aangedrongen mee te doen.
Bij de 21-jarige Leidenaar lag dat
iets anders. Hij ervoer het inbre
ken als een afleiding van andere
moeilijkheden waarin hij ver
keerde. "De junk neemt een
spuit, ik ga inbreken", was zijn
verklaring. Waarop rechtbank
president mr. Kootte bromde-
:"Jullie denken altijd dat jullie
alleen problemen hebt. Maar die
heeft ieder mens op zijn tijd. Als
nou iedereen ging inbreken dan
zou het wel een geweldige troep
worden".
Raadsman mr. Janssen wees er op
dat zijn cliënt graag een psychia
trische behandeling wil onder
gaan of desnoods wil worden op
genomen om af te komen van
zijn inbrekersdrang. Dit mede
met het oog op zijn voorgeno
men huwelijk in mei van dit jaar.
De verdachte zelf zei niets meer
met zijn oude kameraden te ma
ken te willen hebben maar een
nieuwe toekomst te willen op
bouwen met zijn aanstaande
vrouw. De rechtbank doet 24 ja
nuari uitspraak.
door J.P.H.M. Adema en H.A.J. in Den Bosch
In de serie 'De Natuur als Buur' beschrijven de Leidse biologen
Adema en In den Bosch allerlei natuurverschijnselen die zij in
Leiden aantreffen en waar een ander nietsvermoedend aan voor
bij gaat. Neem bijvoorbeeld eens een willekeurige steen uit de
Witte Singel
In de Leidse Singels komt meer
leven dan menig Leidenaar
vermoedt. Hoewelde vele
sportvissers (èn de reigers) we
ten dat er nog wel het één en
ander te verschalken is. Niet
alleen voor reigers, eenden, fu
ten en andere vogels valt er
wat te halen. Ook voor biolo
gen is het singelwater de moei
te waard. Jaren geleden, in het
begin van onze biologiestudie,
moesten we door de micro
scoop turen naar wat heette, de
"Witte Singel-kweek". Dit was
de inhoud van een bak met sin
gelwater, voorzien van een
luchtpompje en vooral veel
rottende bladeren en stinken
de stenen. Tot ieders verbazing
bleek dit een grote verschei
denheid aan levensvormen te
bevatten. Een gevolg hiervan
was dat de Witte Singel door
ons met geheel andere ogen
werd bekeken dan voorheen.
Schelpdieren
Langs de rand van de Singel, in
het water, ligt een grote hoe
veelheid stenen. Vis er eens
een paar uit, zoals wij enkele
weken geleden gedaan hebben
ter hoogte van de Doezastraat.
Op de beide stenen van de foto
bleek van alles rond te krui
pen. Behalve vele kleine en op
de foto niet zichtbare organis
men, zitten er op deze stenen
een viertal schelpdieren.
Linksboven ziet u een post
hoornslak, rechts daarvan een
tweetal driehoeksmossels,
rechtsonder de driehoeksmos
sels een zgn. diepslakje en
links daarvan een levendba-
rende moerasslak. Deze vier
soorten zijn overigens niet de
enige weekdieren die in de
Leidse singels leven. Gezien de
ruimte is het helaas niet moge
lijk om op alle vier de soorten
diepgaand in te gaan. Alleen
aan de driehoeksmossel, Dreis-
sena polymorpha, willen we
hier wat aandacht besteden.
Op vrijwel iedere steen die je uit
het water vist zitten deze twee
kleppige schelpdieren. Ze zijn
ongeveer 3,5 cm lang en, zoals
de naam reeds zegt, driehoekig
van vorm. Ze groeien ook op
palen, schepen en op andere
weekdieren. Als je probeert
om ze van hun ondergrond los
te maken, blijkt dat ze stevig
vastzitten. Ze hechten zich aan
het substraat met zgn. byssus-
draden; stevige, korte, hoor
nachtige draden, die ze met
een speciaal orgaan van hun li
chaam maken. Als ze losge
maakt zijn, zorgen de schelp
dieren er voor dat ze zo gauw
mogelijk weer nieuwe byssus-
draden vormen, waarmee ze
zich opnieuw op een vaste on
dergrond kunnen vestigen.
Driehoeksmossels zijn alge
meen in stilstaand en zwak
stromend, zoet of iets brak wa
ter. Ze voeden zich met plank
ton en organisch afval, dat ze
uit het water filteren. Zelf wor
den ze gegeten door watervo
gels en vissen. In de vroegere
Zuiderzee kwamen ze niet
voor, daar was het water te
zout voor.
IJsselmeer
Toen de Zuiderzee, thans IJssel
meer, afgesloten was en begon
te verzoeten, verdwenen de
zoutwaterbewoners. Lang
zaam maar zeker werd het IJs
selmeer bevolkt door zoetwa
terorganismen, zoals de drie
hoeksmossel. Deze vond in de
lege kleppen van zoutwater
mossels en van kokkels een
uitstekend substraat om zich
op te vestigen en binnen niet al
te lange tijd was de driehoeks-
mossel één van de algemeenste
bewoners van het nieuwe
meer. Het moet een vreemd ge
zicht geweest zijn, zoutwater
mossels begroeid met zoetwa
termossels.
B(j de naam mossel denkt u on-
getwijfeld eerst aan de schelp
dieren die u bij de viswinkel of
op de markt koopt, vooral als
de "R" in de maand is. Inder
daad zijn het 'Zeelands Roem'
uit de winkel en de driehoeks
mossels nauw verwant aan el
kaar.
In industriegebieden kunnen de
ze zoetwatermossels nog wel
eens overlast veroorzaken,
doordat ze vaak in leidingen
van afvalwater groeien en deze
zodoende verstoppen. In Rot
terdam zijn ze in de dertiger ja
ren zelfs in de drinkwaterlei
ding a^getroffen.
Zomaar wat schelpdieren, gevist uit de Witte Singel.
