'Wat nu in
Argentinië
gebeurt is
opwindend'
Moeizame toenadering China-VS
Kerkelijke raadpleging 'oorlog en vrede
DINSDAG 10 JANUARI 1984
Als u zaterdagavond tien over elf
niet naar TROS Aktua van Wibo
van de Linde hebt gekeken (maar
naar dat stomme zaalvoetbal),
volgt voor u nu een korte inhouds
opgave. Rein en Lucy van Bemme
len zijn ruim vijftig jaar getrouwd.
Wibo van de Linde raadpleegt
prof. Van Bemmelen over aardbe
vingen (zijn specialiteit), ontdekt
dat man en vrouw van plan zijn
euthanasie te plegen, en zwenkt
met zijn camera naar dit tweede
onderwerp. Er ontstaan vriend
schapsbanden tussen Rein en Lucy
van Bemmelen, en Wibo en Saskia
van de Linde. Lucy breit een hesje
voor Wibo's jong geborene, zij
schenkt hem een beeldje, enzo
voorts. Uit het interview blijkt dat
Lucy moeite heeft met Reins plan
haar eerst euthanasie te laten ple
gen (zij kan beter tegen slaappil
len, stel je voor dat ze toch nog wak
ker wordt!), en dat hij haar pas
enige weken later zal volgen. Rein
zet de vastgepinde datum, 2 maart
1983, door. Lucy overlijdt. Rein
volgt haar niet, maar vertrekt
naar de Dolomieten, jokt over een
„laatste wil" van Lucy die hij daar
moet vervullen, trouwt met Lucy's
vriendin aldaar, blijkt allerminst
van plan zichzelf te doden maar
sterft onvoorzien aan kanker in de
endeldarm.
Ik geef het nu even zeer in het kort
weer. Wibo had er een pakkend tv-
verhaal van gemaakt, je zat er met
verbazing, en ook geintrigeerd,
naar te kijken. De grote vraag is
echter: „mag" je zoiets doen? Wibo
stuit toevallig op een euthanasie
kwestie, hij raakt er in verwikkeld,
ook persoonlijk (gebreid hesje, brie
ven, beeldje), gaat zich onbehaag
lijk voelen, confronteert de hoog ge
waardeerde hooggeleerde voor het
front van zijn camera met zijn
voornemen de justitie te waarschu
wen, interviewt naaste betrokke
nen, filmt Reins begrafenis, ensce
neert ook scènetjes (arts aan tele
foon), en werpt veel stof op hoewel
de aangeklaagde al dood is, - welis
waar niet dank zij slaappillen zo
als afgesproken, maar dank zij die
kanker in de endeldarm.
Is er wel ruimte voor „verontwaar
diging", mag je „eisen" dat ie
mand die zijn vrouw beloofd heeft
ook zelfmoord te plegen zodra zij
dat gedaan heeft zich aan zijn
woord houdt, doe je dan niet het
zelfde als de menigte op straat in
Amerika die „spring dan, laf
aard!" roept als een zelfmoorde
naar in spe staat te aarzelen in de
dakgoot? Moest dit familiedrama
(„van oude mensen, de dingen die
voorbij gaan") zo ontluisterend, zo
detective-achtig, zo met het volle ge
wicht van getuigen a charge en a
decharge aan de voeten van gans
het Nederlandse volk worden neer
gelegd? Inclusief al die daarin ver
vlochten persoonlijke feiten van
Wibo en zijn gezin?
Of zoiets voor de volle honderd pro
cent kosjer is weet ik niet zeker.
Maar ik weet wel dat ik het in Wi
bo's plaats net zo zou hebben ge
daan. Dat het hem toevallig in de
schoot werd geworpen...dat is nor
maal, dat overkomt iedere journa
list eens in de zoveel tijd. Dat hij
zijn eigen ervaringen, gevoelens en
verhoudingen met Lucy en Rein er
in betrokken heeft, is in een tv-ac-
tualiteitenrubriek ongebruikelijk,
maar als columnist ben ik de laat
ste die daar aanmerkingen op zou
mogen maken: ik doe zoiets uit
principe, om mijn persoonlijke be
trokkenheid met een onderwerp
duidelijk te maken. Mag je een zo
hooggewaardeerde geleerde na
zijn dood nog zo ontluisteren? Ja,
dat mag, hij heeft het er ook wel
naar gemaakt. Het is hard, maar
het mag. Ook zonder vórm van pro
ces? Want de getuigen die Wibo op
roept, de feiten die hij noemt, vor
men alles bij elkaar nog geen pro
ces! Nu stelt u inderdaad een moei
lijker vraag. Waren we niet ook al
boos omdat Panorama de familie
van een verdachte in de Heineken-
zaak op de kiek zette? En omdat de
Telegraaf het proces-verbaal tegen
een der verdachten afdrukte? Hier
werd de „verdachte" (maar zo wil
ik hem helemaal niet zien, zal Wibo
waarschijnlijk zeggen) zelfs open
en bloot ten tonele gevoerd, en we
hoorden wel wat hij vertelde, maar
weten niet zeker wat hij eventueel
nog meer verteld heeft. Dingen die
voor hem pleitten, voor de gekozen
(en mislukte) oplossing van hun eu
thanasie. Ik denk dat Wibo van de
Linde het juist in dit geval, dat
hem zo persoonlijk heeft bezigge
houden, zo zuiver mogelijk ge
speeld heeft, maar dan nog.
Ik geef toe, het is twijfelachtig,
maar mijn instinct, mijn gevoel
zegt me dat het desondanks toelaat
baar is. Kun je het zo'n oude man
aandoen om hem voor de camera te
verrassen met de mededeling dat je
de justitie erin zult mengen? Ik geef
toe: dat was stuntwerk, een drama
tisch onderdeel dat in een fictiever
haal niet ongezien had mogen blij
ven, maar dat in dit geval wel erg
op het scherp van de snede werd ge
speeld. Aan de andere kant: hij
had een geduchte „tegenstander"
die dan ook verblikte noch ver
bloosde. Omdat hij een rein gewe
ten had? Dat konden we ook den
ken. Rest de vraag of met dit hele
docu-drama enig nuttig doel werd
gediend, dat alle voorgaande be
denkingen overspoelt? Wibo claimt
de bedoeling ons aan het denken
(en handelen!) te zetten in dit nie
mandsland waarin vreemde din
gen kunnen gebeuren". Wettelijke
regelingen, medische begeleiding
voor hen die euthanasie willen ple
gen. Zeker is in ieder geval, dat de
ze „case history" een modelboerde
rij is waarmee aangetoond kan
worden waar en op welke momen
ten het met de euthanasie mis kan
gaan. Ik denk dat het programma
in binnen- en buitenland nog ja
renlang lesmateriaal zal kunnen
zijn.
NEW YORK - Toen Jaco
bo Timerman in 1979 Ar
gentinië verliet, dacht
hij niet dat hij ooit nog
eens terug zou komen.
„Ik heb mensen zelfs ge
zegd dat ik nooit meer
ten zuiden van de even
aar zou reizen", zei hij
vorige week tijdens een
interview in New York.
Maar Timerman is van
mening veranderd, hij is
inmiddels aangekomen
in zijn geboorteland.
Timerman was eens een voor
aanstaand burger van Argenti
nië, de hoofdredacteur en uit
gever van 'La Opinion', een
van de belangrijkste dagbla
den in het land. Hij nam in zijn
krant geen blad voor de mond
en kritiseerde iedereen, rechts
en links. Dat ging goed tot
april 1977, toen hij werd ont
voerd door een groep gewa
pende mannen en in een mili
taire gevangenis werd gewor
pen. Hij werd daar gemarteld
en uiteindelijk berecht. Offi
cieel vanwege wat genoemd
werden 'tegen de staat gerichte
activiteiten', maar meer waar
schijnlijk omdat hij jood is.
In zijn boek 'Gevangene zonder
naam, Cel zonder nummer' dat
gepubliceerd werd in 1981,
twee jaar na zijn vrijlating en
zijn verbanning uit het land,
beschrijft Timerman onder
meer het tribunaal dat hem be
rechtte. Elke zitting begon met
de vraag: „Ben je een jood?"
In zijn boek beschuldigt Timer
man de Argentijnse militaire
heersers van antisemitisme en
van fascisme, bewonderaars
van Hitler, die spraken van de
noodzaak om minstens 20.000
mensen en hun familieleden te
doden. Timerman citeert eën
officier, die als enige kritiek op
Timerman na aankomst in
Buenos Aires: "Het zal niet ge
makkelijk zijn". tfotoUPij
Hitier heeft: „Hij verloor de
oorlog, wij zullen winnen". Hij
leverde bovendien kritiek op
de joodse gemeenschap in Ar
gentinië en in de wereld, die
volgens hem de ogen sloot
voor dit gevaar.
Timerman had geluk, hij was in
ternationaal bekend, in tegen
stelling tot vele van zijn lotge
noten. Door druk vanuit het
buitenland, onder meer van de
toenmalige Amerikaanse pre
sident Jimmy Carter werd Ja
cobo Timerman in 1979 vrijge
laten en uit Argentinië verban
nen. Hij vestigde zich in Israël,
werd Israëlisch staatsburger,
maar hij behield zijn kritische
geest. Hij werd het middelpunt
van een controverse toen hij de
Israëlische inval in Libanon
veroordeelde.
Jacobo Timmerman heeft niet
bepaald prettige herinnerin
gen aan zijn geboorteland,
maar hij is toch teruggekeerd:
„Met een Israëlisch paspoort
en een visum voor drie maan
den voorlopig". De nieuwe
burgerregering, met aan het
hoofd president Alfonsin,
heeft hem nieuwe hoop gege
ven. „Ik kon me niet voorstel
len dat Argentinië de democra
tische koers kon gaan varen
die het nu heeft ingeslagen',
zegt hij. „Ik dacht dat na de mi
litaire regering een peronisti-
sche regering de macht zou
krijgen. Ik wilde niet terug
gaan onder een peronistische
regering en ik had mij er dus
op ingesteld dat ik in het bui
tenland zou blijven wonen en
boeken zou schrijven".
„Maar wat er nu in Argentinië ge
beurt is zo opwindend en zo
mooi, dat het mij de impuls
heeft gegeven om zelf te gaan
kijken". Wraakgevoelens spe
len daarbij geen rol, zegt Ti
merman, al is hij zijn verblijf in
de gevangenissen en zijn mar
telingen niet vergeten. Hij zal
daarom gaan getuigen tijdens
processen waar de militairen
die gemarteld hebben terecht
zullen staan. Dat zal pijnlijk
zijn, maar het is nodig, zegt Ti
merman. „Deze militaire beu
len moeten veroordeeld wor
den door een rechtbank, want
anders zal Argentinië nimmer
leren dat bepaalde misdaden
zo verschrikkelijk zijn, dat een
beschaafde maatschappij ze
niet kan accepteren".
Timerman verwacht niet dat het
makkelijk voor hem zal zijn.
„Ik verwacht erg veel nacht
merries. Want aan de ene kant
keer ik terug naar het land
waar ik mijn hele leven heb ge
woond, waar mijn kinderen
zijn geboren en waar ik een be
langrijk krantenbedrijf heb ge
sticht. Maar aan de andere
kant: ik ga terug naar het land
waar ik gemarteld ben. Ik ben
daarom zeer gespannen en ik
weet werkelijk niet wat ik er
aan zal treffen en hoe ik zal rea
geren".
Jacobo Timerman had eerst wil
len wachten met zijn bezoek.
Hij had pas in maart willen
gaan, als de nieuwe regering
wat tijd had gehad om te wen
nen en als de politieke situatie
wat was uitgekristalliseerd.
„Ik dacht dat drie maanden
daarvoor een minimale perio
de zou zijn', zegt hij. „Maar pre
sident Alfonsin heeft een der
mate hoge activiteit aan de dag
gelegd en met zoveel buitenge
wone efficiëntie, dat ik onmid
dellijk wil gaan. Ik wil weten
wat er allemaal gebeurt". De
processen tegen de militairen
hebben hem hoop gegeven.
„Ik geloof dat dit de eerste
keer is dat een burgerpresident
in Latijns-Amerika besluit om
zulke hoge militairen voor het
gerecht te brengen".
Timerman wil voorlopig niet lan
ger dan drie maanden in Ar
gentinië blijven. Daarna is hy
van plan om even New York te
bezoeken om zijn kinderen te
zien. En dan? „Daarna ga ik
naar Nicaragua, waar ik een
lange tijd wil blijven om een
boek te schrijven over de san
dinisten".
Waarom juist Nicaragua?
„Waarom niet? Het is een van de
centra van de ideologische en
politieke debatten die nu in de
wereld worden gevoerd. Het is
een land, dat zijn eigen sys
teem zoekt, dat vanuit het bui
tenland bedreigd wordt en dat
zich verdedigt. Dat is een
nieuw fenomeen en ik wil we
ten of de revolutie in Nicara
gua alleen een antwoord is op
een Nicaraguaans probleem, of
ook toegepast kan worden op t
andere problemen in Latijns-
Amerika".
Timerman verwacht niet dat het
die algemene oplossing zal
zijn. Immers: „Argentinië
heeft zijn eigen oplossing ge
zocht voor de militaire dicta
tuur, Brazilië heeft het op weer
een andere manier gedaan".
Jacobo Timerman is ondanks
al zijn slechte ervaringen nog
steeds nieuwsgierig; hij wil
weten wat er aan de hand is, hij
wil alles zien. Hij is geen direc
te deelnemer meer aan het po
litieke spel, maar er wordt n
hem geluisterd, zijn mening
heeft invloed: tijdens zijn korte
verblijf in New York werd de
deur van zijn appartement
platgelopen door journalisten,
hij heeft een contract met de
New York Times om zijn er
ringen te beschrijven, en hij zal
ongetwijfeld een nieuw boek
publiceren.
Timerman is niet van plan een
nieuwe krant op te richten in
Argentinië. Hoewel hij die uit
spraak meteen kwalificeert:
„Ik weet natuurlijk niet wat ik
in de toekomst ga doen". Dat
hangt ongetwijfeld af van hoe
de democratie in Argentinië
zich ontwikkelt.
Icto doet niet mee, andere wel
Het 'Hervormd Beraad Vredes
vraagstukken' (HBV) is onder
voorwaarden bereid deel te ne
men aan de raadpleging over vre-
desvragen, die de hervormde
Raad voor Overheid en Samenle
ving (ROS) samen met het Inter-
kerkerlijk Vredesberaad (IKV)
gaat voorbereiden, op verzoek
van de hervormde synode. Het
beraad wil een onafhankelijke
voorzitter en verslaggever, die
geen betrekkingen hebben met
het IKV en de Raad voor Over
heid en Samenleving aan de ene
kant en het Hervormd Beraad
Vredesvraagstukken en het In
terkerkelijk Comité Tweezijdige
Ontwapening (Icto) aan de ande
re kant.
Het HBV heeft wel bezwaren tegen
de opzet, namelijk dat de organi
satie in handen is van het IKV en
de Raad voor Overheid en Sa
menleving, maar het hoopt toch
op onpartijdigheid door de aan
stelling van een onafhankelijke
voorzitter en rapporteur.
(De oprichting indertijd vari het
Hervormd Beraad Vredesvraag
stukken was een reactie op syno
debesluiten in zaken van oorlog
en vrede. Volgens het beraad
vereenzelvigt de synode zich in
haar uitspraken te veel met het
IKV, terwijl binnen het kerkvolk
toch heel verschillende menin
gen over kwesties van oorlog en
vrede bestaan).
Ook de stichting 'Bijbel en Vredes
vraagstukken' - die jaarlijks de
vredeskrant 'Shalom' uitgeeft -
doet mee aan de komende raad
pleging. Ze beschouwt zich niet
zozeer als een tegenhanger van
het IKV, maar neemt meer een
tussenpositie in, zo verklaarde
het bestuurslid drs. A. G. Knevel.
De stichting voert al enige tijd
periodiek overleg met de Raad
voor Overheid en Samenleving.
De vereniging 'Kerk en Vrede'
(christen-anti-militaristen) heeft
eveneens positief gereageerd op
de uitnodiging om aan de ge
sprekken deel te i
Icto weigert
Het Icto - Interkerkelijk Comité
Tweezijdige Ontwapening -
komt daarentegen niét. Het heeft
daarvoor drie redenen: 1 de ver
vlechting van IKV en de Raad
voor Overheid en Samenleving
(twee medewerkers van deze
raad zitten ook in het IKV); 2 de
hervormde synode heeft het Ic-
to-standpunt al afgewezen; 3
deelneming van het Icto aan de
raadpleging zou de 'keiharde' af
wijzing door de synode van het
Tcto-standpunt maar verhullen
en toedekken. Volgens het Icto is
het initiatief nu aan de hervorm
de synode, die nog in november
vorig jaar weigerde, het Icto bin
nen de kerk dezelfde plaats en
erkenning te geven als het IKV.
In een 'Open brief aan kerkelijk
Nederland' zegt het Icto, dat de
opvattingen van vele kerkleden
over oorlog en vrede door vele
kerkelijke organen worden gene
geerd of ter zijde gesteld. Kerke
lijke elites doen uitspraken in
naam van de hele geloofsge
meenschap, "hoewel deze uit
spraken slechts door een deel
van de kerkleden worden onder
schreven en ze gebaseerd zijn op
theologische inzichten, die door
velen worden afgewezen".
Laurens Hogebrink, medewerker
van de Raad voor Overheid en
Samenleving én een van de vijf
hervormde IKV-leden, betreurt
de weigering van het Icto. "Het
feit dat het Icto en het Hervormd
Beraad Vredesvraagstukken niet
zijn erkend als vredesbeweging
met een kerkelijke opdracht, be
tekent niet, dat de synode het Ic
to en HBV als gesprekspartners
niet serieus zou nemen. "Het is
in de Hervormde Kerk een vol
strekt normale procedure, dat
gesprekken met andere organi
saties gevoerd en gerapporteerd
worden door organen van de
kerk, in dit geval de ROS", zei
Hogebrink, doelend op het be
zwaar van Icto-kant dat ROS-me-
dewerkers ook in het IKV zitten.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangenomen
naar Leiden (vacature dr. A. J.
Lamping) J. Nauta Domburg
(gisteren al gemeld in stads
nieuws), naar Rotterdam L. Ro
mein Rijnsburg; bedankt voor
Bleskensgraaf R. van Kooten
Zeist.
Gereformeerde Kerken Vrijge
maakt: beroepen te Pernis B.
Gratz Delft; aangenomen naar
Bergschenhoek kandidaat A.
van der Scheer Beetsterzwaag;
bedankt voor Amsterdam-Zuid
west P. van Houwelingen Drie
bergen.
Nederlands Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Deventer A. M.
van Leeuwen Vlaardingen.
Christelijke Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Rotterdam-
Zuid K. Boersma Hoogeveen, te
Hilversum H. Velema Dokkum.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Leerdam E. Venema
Middelburg-centrum, voor Beek
bergen Chr. van de Poel Yerseke,
voor Soestdijk L. Blok Nun-
speet, voor Rotterdam-Zuidwijk
D. Rietdijk Middelburg-Zuid,
De Raad van Kerken in Neder
land heeft een voorgenomen reis
naar het Midden-Oosten, gezien
de onzekere politieke situatie
daar, enkele maanden uitgesteld.
De delegatie zou op 20 januari
vertrekken voor bezoeken aan
Jordanië, Egypte, Israel, Liba
non en Syrië.
Toevloed. Tot verrassing van de
leiding van de regionale en de
vrije evangelisch-lutherse ker
ken in Oost-Duitsland (DDR) is
de aanwas van theologie-studen-
ten zo groot, dat de eerder geuite
vrees voor talrijke predikantsva
catures in de toekomst geen
werkelijkheid wordt. Er dienen
zich zelfs veel meer studenten
aan dan de onderwijsinstellingen
aan kunnen, zowel bij de theolo
gische faculteiten van de rijksu
niversiteiten als bij de drie ker
kelijke theologische hogescho
len. Voorlopig kunnen afgestu
deerden zeker zijn van een stand
plaats.
Gelijk. Het aantal lutheranen in
de wereld is vorig jaar gelijk ge
bleven, zo berichtte het informa
tiebureau van de Lutherse We
reldbond. Er zijn in totaal onge
veer 69 miljoen lutheranen.
Ruim 54 miljoen behoren tot de
97 kerken die lid zijn van de Lu
therse Werelbond. In Afrika en
Zuid-Amerika neemt het leden
tal toe, in Europa wordt het min
der. De grootste lutherse kerk is
die van Zweden met 7 miljoen le
den.
Sociaal. De anglicaanse aartsbis
schop van Kaapstad, Philip Rus
sell, heeft zijn gemeenten opge
roepen, 1984 te maken tot 'jaar
van sociale daden'. "De duivelse
rassenscheidingswetten en de op
apartheid rustende grondwet
dwingen christenen wel, zich po
litiek te engageren", zei Russell.
"Ons geloof in Jezus Christus
eist een concreet antwoord voor
allen die gewond raken en ver
malen worden".
TOKIO - De Chinese premier
Zhao Ziyang begint vandaag
officieel aan een lang verwacht
staatsbezoek aan de Verenigde
Staten. Het is de eerste keer
dat China een hoge regerings
leider naar Washington stuurt
sedert het opzienbarende be
zoek van Deng Xiaoping, deze
maand precies vier jaar gele
den. Beide landen willen erg
graag dat de reis van Zhao een
succes zal zijn, maar na de aan
eenschakeling van incidenten
en protesten van de laatste tijd
zijn de verwachtingen niet erg
hoog gespannen.
Het beste nieuws kwam de afge
lopen dagen uit Peking, waar
vice-minister van cultuur Lu
Zhixian liet weten dat een her
vatting van de culturele uitwis
seling tussen de VS en China
weer bespreekbaar is. De cul
turele betrekkingen waren in
april vorig jaar door China ver
broken als reactie op het verle
nen van politiek asiel aan de
Chinese tennisster Hu Na door
Amerika. Kennelijk acht Pe
king de tijd nu rijp om dit be
sluit terug te draaien. En wat
zou mooier zijn dan dit aan te
bieden tijdens een staatsbe
zoek, hetzij tijdens dat van
Zhao aan Washington deze
maand, hetzij tijdens dat van
president Reagan aan Peking,
dat voor april is gepland?
door
Ruud Kreutzer
Amerika verwacht van beide of
ficiële bezoeken vooral een
verbetering van Reagans ima
ge als staatsman. President
Reagan heeft weinig concrete
successen behaald op het ge
bied van de buitenlands poli
tiek tijdens zijn eerste ambts
termijn. De trip naar de Lange
Muur biedt altijd veel publici
teit, zo redeneren de managers
van de campagne voor zijn her
verkiezing. Daarnaast heeft
Reagan ingezien dat zijn aan
vankelijke pro-Taiwan-beleid
niet veel heeft opgeleverd.
China heeft inmiddels ook een
wat pragmatischer lijn gevon
den in de omgang met Reagan.
Hoewel zij nog steeds weinig
fiducie hebben in de Ameri
kaanse president, gaan zij er
nu vanuit dat hij waarschijn
lijk nog vier jaar in het Witte
Huis zal wonen en dat het maar
beter is er het beste van te ma
ken.
Na ingrijpende veranderingen in
het buitenlandse beleid streeft
Peking niet langer een semi-
bondgenootschap met Ameri
ka na, maar aan de andere kant
hoopt Peking dat een werkza
me relatie met Amerika op eco
nomisch terrein zyn vruchten
kan afwerpen. Het Amerikaan
se besluit om China bepaalde
hoogwaardige technologie te
leveren was voor Peking de be
langrijkste drijfveer om de af
wijzende houding ten opzichte
van Reagan te herzien.
Intussen blijft de conflictstof
zich echter opstapelen. Meest
al draait het om Taiwan, vol
gens Peking een opstandige
provincie die vroeg of laat on
der het gezag van Peking moet
worden teruggebracht. Ameri
ka heeft Taiwan altijd ge
steund en doet het nog steeds,
bijvoorbeeld door het leveren
van wapens, zij het dat dit ge
beurt onder erkenning van de
regering in Peking als wettige
vertegenwoordiger van China,
inclusief Taiwan. Was het tot
nu toe vooral Reagan zelf, die
door ondiplomatieke uitlatin
gen Peking voortdurend irri
teerde, de laatste tijd gebeurt
het voornamelijk door het
Amerikaanse Congres, dat mo
ties aanneemt ter ondersteu
ning van Taipei.
Er is weinig kans dat het ko
mend bezoek van Zhao of dat
van Reagan later in het jaar de
kwestie-Taiwan uit de wereld
kan helpen. Het beste resultaat
zou zijn als het naar buiten toe
niet wordt genoemd. Anders
ligt dat met kleinere conflic
ten, zoals dat over de export
van Chinese textiel naar Ame
rika of over het lidmaatschap
van Taiwan in de Aziatische
Ontwikkelingsbank (ADB), of
ook de betrekkingen op het ge
bied van de sport, cultuur en
onderwijs.
Rond het bezoek van Zhao aan
Washington is overigens een
meningsverschil binnen de
Chinese partijtop aan het licht
gekomen. Partijleider Hu Yao-
bang dreigde tijdens zijn be
zoek aan Japan in november
dat Zhao's reis naar de VS wel
eens niet zou kunnen doorgaan
als de Amerikaanse regering
zijn opstelling in de Taiwan-
kwestie niet zou wijzigen. Deze
opmerking verscheen keurig
in het verslag van het Chinese
persbureau Xinhua, maar ver
dween enkele uren later uit de
verbeterde herhaling van het
bericht. En nog geen week la
ter liet Peking weten dat het
voorgenomen bezoek volgens
plan zou doorgaan. Dat besluit
volgde weliswaar op een per
soonlijke verklaring van Rea
gan, waarin hij afstand nam
van een door China gewraakte
resolutie van het Congres,
maar het incident met het Xin-
hua-bcricht roept toch vragen
op over de eensgezindheid in
de Chinese top over de aanpak
van de betrekkingen met Ame
rika.
