Zeker 20 doden
bij bi
roer
Jacksons triomf is
Reagans mislukking
Angola overweegt
bestand
Noodtoestand afgekondigd in Tunesië
'Gesmoorde' discussie
over taaie Bundeswehr
Mondale wil jaarlijks
top-gesprek met Moskou
WOENSDAG 4 JANUARI 1984
Buitenland
ROME - Met zijn nieuwjaarsrede is
de 87-jarige president van Italië,
Sandro Pertini, er weer eens in
geslaagd een groot aantal politici
tegen de haren te strijken en te
gelijkertijd de bijval van de man
in de straat en de lof van paus
Johannes Paulus II te. verwer
ven. Hij deed dit vooral met de
zinnen die hij wijdde aan het pro
bleem van de vrede: „Ik ben van
door
Hein ten Kortenaar
mening dat we moeten komen
tot een totale en gecontroleerde
ontwapening", zei hij. „Ik sta aan
de kant van degenen die voor de
vrede demonstreren. Het is al te
gemakkelijk om te zeggen dat er
van die demonstraties misbruik
wordt gemaakt. Het zijn de jon
geren die de straat op gaan om
hun toekomst te verdedigen".
Er kwam duidelijk kritiek van en
kele regeringspartijen en van de
Nieuwj aarsrede
president Italië
sterk omstreden
neofascisten, tegenover geest
driftige bijval van de communis
tische partij. De socialisten kon
den hun partijgenoot niet afval
len en de christen-democraten
werden tot voorzichtigheid ge
maand door de openlijke loftui
tingen van de paus, die op
Nieuwjaarsdag op het Sint Pie
tersplein zei: „Ik wens mijn
hoogachting te uiten voor de pre
sident van de Italiaanse Repu
bliek en hem een gelukkige
voortzetting te wensen van zijn
bestuur, voor het welzijn van uw
vaderland".
Later werd bovendien bekend, dat
de paus Pertini onmiddellijk na
afloop van zijn tv-toespraak had
opgebeld en een kwartier lang
met hem had gesproken. „Hij
heeft me gezegd dat het de mooi
ste toespraak was geweest van
mijn ambtsperiode", vertelde
Pertini aan journalisten in zijn
vakantieoord Val Gardena. „Hij
voegde er aan toe, dat wat ik ge
zegd heb, helemaal overeenkomt
met wat hij zelf denkt".
Andere controversiële punten van
Pertini betroffen de deelname
van het Italiaanse leger aan de
vredesmacht in Beiroet en de si
tuatie van de Palestijnen. „Ik
ben er beslist tegen dat ons con
tingent in Libanon verwikkeld
raakt in een oorlog. Als het een
vredestaak kan verrichten, dient
het in Libanon te blijven, maar
als er een conflictsituatie op
treedt, dienen we onze soldaten
terug te trekken en alleen ons
veldhospitaal in Beiroet te la
ten".
Over de Palestijnen zei hij: „Ze zijn
nu vertrokken en daarmee is hun
verstrooiing begonnen. Eens wa
ren het de joden die de verstrooi
ing leerden kennen". Tegen deze
gelijkstelling van de twee dias
pora's kwamen protesten van
joodse zijde.
De onlusten en felle protesten te
gen de verhoging van de brood
prijs werden, waarschijnlijk niet
toevallig, het eerst geregistreerd
in Kaserine en Gafsa, in het
zuidelijk deel van^Tunesie. Dit
gebied is het armste deel van het
land, dat zich historisch achter
gesteld voelt bij het geïndustria
liseerde en veel rijkere noorden.
De economische crisis, die Tune
sië na tien jaar van betrekkelijke
welvaart doormaakt, doet zich in
LONDEN (AP) - In Londen worden nog steeds mensen ondervraagd en autós onderzocht om een spoor te
vinden in de richting van de daders van de bomaanslag bij het warenhuis Harrods, vorige maand. Gezocht
wordt naar een blauwe Morris 1100, die is afgebeeld op posters die in de hele stad zijn opgehangen. (Foto: api
MADRID - De regering van
uitgeroepen en een avondkl
het Noordafrikaanse land si:
taties tussen politie en dem
voorzichtige schattingen ze
zijn er talrijke arrestaties v«
De 80-jarige president Habib Bour-
guiba, die zich nauwelijks meer
met de actieve politiek bemoei
de, heeft zichzelf aan het hoofd
gesteld van een crisiskabinet, dat
moet proberen de rust in Tunesië
te herstellen.
door
Gerrit-Jan Hoek
Directe aanleiding voor de plotse
linge uitbarsting van geweld is
het nieuwe economische beleid
van premier Mohammed Mzali,
in oktober vorig jaar door Bour-
guiba benoemd tot zijn opvolger.
BONN - Officieren en soldaten van
het Westduitse leger mogen in de
toekomst niet meer aan openba
re discussies deelnemen waarbij
ook personen zijn betrokken die
de zogenaamde „verklaring van
door
Hans Amesz
Heilbronn" ondertekend heb
ben. Dit heeft de minister van de
fensie, Manfred Wörner, bekend
gemaakt.
Een week voor Kerstmis heeft een
aantal schrijvers, onder wie Gün-
ter Grass en de polemoloog Al
fred Mechtersheimer, in Heil
bronn jonge mannen en reservis
ten opgeroepen dienst te weige
ren.
De schrijvers stelden daarbij dat
door de stationering van Pers-
hing II- en kruisraketten op
Duitse bodem de Bundeswehr
was veranderd van een leger met
een verdedigende taak tot een
strijdmacht met een in principe
aanvallend karakter. Dat achten
de schrijvers in strijd met artikel
26 van de Grondwet, waarin uit
drukkelijk staat dat het leger
slechts verdedigend mag optre
den.
Minister Wörner en de inspecteur-
generaal van de strijdkrachten
zijn van mening dat de schrijvers
nesië heeft gisteren de ni
ngesteld als antwoord op
midden vorige week over
itranten in de hoofdstad 1
20 dodelijke slachtoffers
Per 1 januari is de de prijs van
het brood, elementair bestand
deel voor het levensonderhoud
van de minder bedeelden in Tu
nesië, bijna in prijs verdubbeld.
Ook andere graanprodukten zo
als griesmeel, basisprodukt voor
het nationale gerecht koush-
koush, zijn met ingang van het
nieuwe jaar fors in prijs ver
hoogd.
Deze astronomische prijsverhogin
gen zijn het directe gevolg van
het bezuinigingsbeleid dat pre
mier Mzali voorstaat. In juni vo
rig jaar leidde deze koersveran
dering in de economische poli
tiek al tot een ernstige regerings-
het leger doelbewust belasterd
hebben door te beweren dat ken
nelijk alle soldaten tegenwoor
dig in strijd met de grondwet
handelen. Daarom mogen, zoals
al was afgesproken, officieren
- niet meedoen aan een door de
evangelische academie in Loc-
cum georganiseerde bijeen
komst over veiligheidspolitiek,
die van 9 tot 11 januari wordt ge
houden. De organisatoren had
den namelijk ook de polemoloog
en vroegere luchtmacht-officier
Mechtersheimer uitgenodigd en
die heeft de „verklaring van Heil
bronn" mede ondertekend.
Mechtersheimer is één van de
belangrijkste woordvoerders van
de Westduitse vredesbeweging.
Een paar jaar geleden is hij daar
om uit de Beierse CSU gestoten.
In een interview voor de televisie
zei Mechtersheimer gisteravond
dat de opdracht van de Bundes
wehr tegenwoordig mogelijk tot
een totale vernietiging kan bij
dragen en dat dat vraagstuk drin
gend besproken moet worden.
Eerder had Günter Grass in een
ander programma" gezegd dat het
waanzin is de ondertekenaars
van de „Heilbronner verklaring"
ervan te betichten dat zij zonder
meer tegen het leger zijn. Grass:
„Ik ben geen pacifist en vind dat
een land een redelijke verdedi
ging moet hebben. Maar de op
stelling van de raketten heeft het
karakter van de Bundeswehr
veranderd".
dtoestand in het hele land
gewelddadige onlusten, die
oelen. De bloedige confron-
nis eisten volgens de eerste
tientallen gewonden. Ook
crisis. Uit onvrede over de nieu
we bezuinigingsmaatregelen
stapten toen diverse ministers
op. Na op deze manier schoon
schip gemaakt te hebben met
zijn critici binnen het kabinet,
kondigde Mzali in oktober vorig
jaar aan dat met ingang van 1 ja
nuari '84 de overheidssubsidie
op de prijs van brood en andere
graanprodukten gestopt zou
worden. Volgens Mzali was die
maatregel bitter noodzakelijk uit
financiële overwegingen om zo
doende een eind te maken aan de
toenemende graanimporten en
het schrikbarende tekort op de
handelsbalans.
deze regio extra voelen omdat de
inkomsten uit een van de schaar
se produkten die deze streek op
levert, dadels, door de overvloe
dige oogsten van de laatste jaren
sterk in prijs gekelderd zijn. De
protesten tegen de voorgenomen
prijsverhogingen vonden boven
dien geen legale en vreedzame
uitlaatklep, omdat de enige geto
lereerde vakbond UGT verklaar
de begrip te hebben voor de om
mezwaai in het economische be
leid, inclusief de prijsverhogin
gen.
De Tunesische regering weigert
overigens de onlusten toe te
schrijven aan spontane protesten
van de bevolking als reactie op
de verhogingen van de graanpro
dukten. Een maandag door het
crisiskabinet uitgegeven com
muniqué bestempelde de inci
denten als „provocatie van werk
lozen, lanterfanters en vijandige
elementen". De Tunesische am
bassadeur in Parijs deed daar
gisteren nog een schepje boven
op. De diplomaat insinueerde
dat achter de ongeregeldheden
in het zuiden Libië zou steken.
Al noemde hij het nog te vroeg
om dit buurland (waarmee Tune
sië in grote onmin leeft nadat Li
bië een aantal jaren geleden in
Gafsa een lokale revolte probeer
de te provoceren) al concreet te
beschuldigen. Nog onduidelijk
op dit moment is in hoeverre de
plotselinge uitbarsting van socia
le onvrede verband houdt met de
strijd om de opvolging van de
hoogbejaarde Bourguiba.
Turkije: deel
troepen weg uit
Noord-Cyprus
ANKARA (AFP) - Turkije wil
in januari en februari 1500
militairen terugtrekken van
de op 25.000 man geschatte
troepenmacht die sinds 1974
het noorden van Cyprus be
zet houdt. Dat heeft het Turk
se ministerie van buitenland
se zaken dinsdag bekendge
maakt.
De woordvoerder zei dat de be
slissing is genomen om "een
bijdrage te leveren aan de
constructieve inspanningen
van de Turks-Cyprische ge
meenschap, gericht op de
ontwikkeling van een sfeer
van goede wil en wederzijds
vertrouwen op het eiland".
De woordvoerder verwees
hierbij naar voorstellen die
een dag eerder zijn gedaan
aan de Grieks-Cyprische ge
meenschap door Rauf Denk-
tash, "president" van het
Turks-Cyprische bevolkings
deel.
LISSABON/NEW YORK (Rtr
AFP/UPI/DPA) De Angolese
president Dos Santos heeft een
brief gestuurd aan VN-secreta-
ris-generaal Perez de Cuellar,
waarin hij toestemt in een be
stand met Zuid-Afrika onder
voorwaarden. Een voorstel tot
een bestand in de strijd aan de
grens tussen Namibië en Angola
is half december door Zuid-Afri
ka ingediend en werd toen door
Angola en de Namibische bevrij
dingsbeweging Swapo afgewe-
Angola is nu wel tot een bestand
bereid als ook de Swapo alsnog
daarmee akkoord gaat. Ook moet
Zuid-Afrika troepen uit Angola
terugtrekken en "plechtig belo
ven" een begin te maken met uit
voering van het VN-plan voor
onafhankelijkheid van Namibië
vóór 15 maart.
Angola voegt eraan toe dat bepaal
de overwegingen geen rol mogen
spelen, een verwijzing naar de te
rugtrekking van de Cubaanse
troepen uit Angola. Dit is voor
Zuid-Afrika een voorwaarde
voor verdere onderhandelingen
over de Namibische onafhanke
lijkheid. Zuid-Afrika bestuurt
Namibië in weerwil van VN-re-
soluties.
Ook heeft de Angolese president
gevraagd om een spoedzitting
van de Veiligheidsraad van de
Verenigde Naties. Hij wil dat de
raad de Zuidafrikaanse militaire
operatie in het zuiden van Ango
la bespreekt.
Volgens Dos Santos proberen
zwaarbewapende Zuidafrikaan
se troepen, uitgerust met tanks
en helikopters, verder door te
stoten naar het noorden. De
strijdmacht, waarvan ook para-
PAGINA 7
Ex-president
Nigeria in
hechtenis
LONDEN/LAGOS (AFP/RTR) -
De Nigeriaanse oud-president
Shagari, die 31 december door
het leger werd afgezet, is gisteren
geboeid aan boord van een mili
tair toestel in de hoofdstad Lagos
aangekomen.
Een ooggetuige op het vliegveld
van Lagos vertelde tegen de Ni
geriaanse nationale radio (NAN)
dat hij Shagari in de aankoms
thal had gezien. Volgens NAN
kwam Shagari in de noordelijke
plaats Kadua, waar hij verbleef
nadat hij afgelopen zondag in de
toekomstige hoofdstad Abuja
was gearresteerd. Volgens de
ooggetuige had Shagari hand
boeien om en militaire begelei
ding. Hij vertrok vervolgens in
een auto naar een onbekende be
stemming.
Verder zouden ook oud-vice-presi-
dent Ekwueme en verscheidene
gouverneurs van de 19 staten
achter slot en grendel zitten.
NAN deelde verder mee dat om
17.00 uur de avondklok was op
geheven en het internationale en
binnenlandse luchtverkeer on
middellijk weer was toegestaan.
De andere grensposten blijven
daarentegen voorlopig gesloten.
Eerder was van functionarissen
vernomen dat de telefoon- en te
lexverbindingen zouden worden
hersteld.
In bankkringen in Londen is ver
nomen dat Nigeria gisteren vijf
tig miljoen dollar heeft afgelost
van een bankschuld van 1,9 mil
jard dollar. Een woordvoeder
van Barclays Bank International
zei dat daardoor het vertrouwen
van de internationale geldwereld
in het nieuwe militaire bewind
enigszins is toegenomen.
Verleden jaar hebben de westerse
banken met vorderingen op Ni
geria met de afgezette regering
Shagari overeenstemming be
reikt over de omzetting van kort
lopende handelsschulden, in een
langlopende lening. De eerste
termijn van de nieuwe krediet
moest gisteren worden terugbe
taald.
chutisten deel uitmaken, zou al
meer dan 200 kilometer op Ango
lees grondgebied zijn doorge
drongen.
Angola vreest dat de oorlog een
dusdanige omvang krijgt dat er
onvoorzienbare gevolgen drei
gen voor de vrede en veiligheid
in het gebied. Daarom roept het
land de Veiligheidsraad op pas
sende maatregelen te nemen.
De Angolese regering verwerpt het
Zuidafrikaanse argument dat het
offensief is gericht tegen kam
pen van de Namibische onafhan
kelijkheidsbeweging Swapo.
Gisteren is ook bekend geworden
dat de Angolese president een
brief heeft gestuurd aan VN-se-
cretaris-generaal Perez de Cuel
lar waarin hij schrijft dat Angola
onder bepaalde voorwaarden ak
koord gaat met een bestand met
Zuid-Afrika aan de grens tussen
Namibië en Angola.
Elizabeth (2)
De Britse kranten hebben ge
hoor gegeven aan het verzoek
van koningin Elizabeth om
de vakantie van haar familie
niet te bederven.' Zij hebben
hun verslaggevers en fotogra
fen teruggetrokken uit de
buurt van kasteel Sandring-
ham in Norfolk.
Vossen dol
In het zuiden van België zijn
twee vossen met hondsdol
heid aangetroffen. Volgens
de functionarissen kan de
ziekte gemakkelijk worden
overgebracht naar boerderij
en in het gebied en vandaar
naar de bevolking. In de stad
Namen hebben de autoritei
ten eigenaars van honden ge
boden de dieren aan de lijn te
houden.
Bevallen
Sara Keays (36), de ex-maitres-
se van de onlangs afgetreden
Britse minister van handel
Cecil Parkinson, heeft het le
ven geschonken aan een
meisje.
Flora Elisabeth, die op oude
jaarsavond ter wereld kwam,
en haar moeder maken het
goed, aldus Keay's advocaat
Alan Hughes.
Parkinson, die had gezegd de
vader van de baby te zijn,
trad op 14 oktober uit het ka
binet, nadat Keays hem er
publiekelijk van had be
schuldigd dat hij zijn trouw
belofte aan haar niet wilde
nakomen.
Modelman
Westduitse mannen zijn mode
lechtgenoten afgaande op
een opiniepeiling die gisteren
werd gepubliceerd in de
Keulse krant Bonner Ex
press. Eenenzestig procent
van de getouwde mannen
met een vrouw.die buitens
huis werke (bij de jongge
huwden gaat het om 75 pro
cent), helpt mee in het huis
houden.
sen hun contingenten in Bei
roet sterk hebben verminderd,
verschaft Reagan de mogelijk
heid om zijn zeesoldaten naar
hun schepen voor de kust te
rug te trekken, in omstandig
heden waar de vloot hoe dan
ook de grootste vuurkracht le
vert waarmee de Amerikanen
zich tegen aanvallen hebben
verweerd.
Ronald Reagan blijft beweren
dat in Libanon wel degelijk
vooruitgang is geboekt. Ken
ners van de Libanese situatie
zeggen', dat die vooral moeten
worden gezocht in de training
en versterking van het Libane
se leger, dat echter pas op ter
mijn van jaren sterk genoeg
kan zijn om zelf Libanons zelf
standigheid en integriteit te
kunnen beschermen.
De Amerikaanse president zou
op een lange reeks vastbera
den uitspraken moeten terug
komen, als hij de mariniers zou
terugtrekken uit een hopeloze
onderneming, die het kenmerk
is van een falend beleid dat
niet berust op een concept op
lange termijn. Terwijl Jackson
triomfantelijk zijn succes uit
stalt en daaraan duidelijke po
litieke conclusies over Rea-
gans beleid verbindt, moet de
president beslissen in hoeverre
zijn machtsvertoon nog vrede
dient en of terugtrekking van
de troepen een bekentenis is
i van een mislukking.
WASHINGTON - Voormaüg vice-
president Walter Mondale, die
veruit de beste kans maakt om
tot presidentskandidaat van de
Democratische partij te worden
aangewezen, wü een jaarlijkse
topconferentie met de Sowjet-
Unie. Hij heeft dit gisteren in de
Amerikaanse hoofdstad gezegd,
tijdens een uiteenzetting over
het buitenlands beleid dat hij als
president i
door
Henk Kolb
Mondale wil voorts streven naar
een wederzijdse bevriezing van
de kernwapenarsenalen, een ver
bod op proeven met kernwapens
en een actualisering van het
nooit geratificeerde SALT 2-ver-
drag, dat hij - met grotere weder
zijdse wapenreducties - opnieuw
zou voorleggen.
Ten aanzien van de Europese kern
wapens streeft Mondale naar een
afspraak volgens de principe
overeenkomst, die de Ameri
kaanse onderhandelaar Nitze
met zijn Russische tegenvoeter
bereikte tijdens een nu befaam
de 'boswandeling' in Genève.
Daarbij zouden de VS afzien van
de Pershing li-raketten in ruil
voor ontmanteling van Russi
sche SS-20's.
Mondale zou de bouw van de nieu
we intercontinentale MX-raket
stop zetten, teneinde sneller de
zogenaamde 'Midgetman'-raket
te ontwikkelen: een kleiner wa
pen met maar één kernkop. De
omstreden bommenwerper B 1
wil hij laten vallen omdat die bij
zijn ingebruikstelling al zou zijn
verouderd. Wel zou de zoge
naamde 'Stealth'-bommenwer-
per moeten worden geprodu
ceerd, die voor vijandelijke radar
moeilijk te ontdekken zou zijn.
Mondale (Foto ap>
Verder zoekt Mondale naar beper
king vein de nucleaire prolifera
tie, wijst hij zowel gifgas als anti-
satellietwapens in de ruimte van
de hand en wil hij versterking
van het verdrag dat wapensyste
men verbiedt waarmee raketop
stellingen kunnen worden be
schermd. Zowel in Washington
als in Moskou zouden werkgroe
pen aan het werk moeten die het
risico van een kernconflict moe
ten verminderen. De conventio
nele strijdkrachten moeten vol
gens Mondale worden versterkt.
Mondale zei dat de wereld er in de
drie jaar van Reagans regeren
niet veiliger op is geworden. In
het Midden-Oosten en in Cen-
traal-Amerika heerst oorlog, de
wereld heeft te maken met een
nieuwe golf van terrorisme en
een versnelling van de wapen
wedloop bij groeiende spannin
gen tussen de VS en de Sowjet-
Unie. „Wij hebben een president
nodig", aldus Mondale, „die de
wereld ziet zoals hij werkelijk
Democratisch presidentskandi
daat Jesse Jackson heeft in
Amerika grote lof geoogst voor
zijn geslaagde poging om de
neergeschoten piloot Robert
Goodman uit Syrische krijgs
gevangenschap te verlossen.
Ook uit het Witte Huis kwa
men spaarzame woorden van
dank - tegen de achtergrond
echter van inspanningen om
Jacksons aandeel in de vrijla
ting te verminderen. Zowel het
ministerie van buitenlandse
zaken als dat van defensie we-
door
Herik Kolb
zen op de stappen die onder
meer de VS ambassadeur in
Damascus had ondernomen
om Goodman vrij te krijgen.
Jacksons „oecumenische mis
sie", die hij „als privé-persoon"
ondernam, betekent voor pre
sident Reagan een onaangena
me politieke verrassing. Het
Witte Huis had besloten de
kwestie van Goodmans gevan
genschap (hij werd op 4 de
cember neergehaald) naar de
achtergrond te schuiven ter
wijl werd geprobeerd langs di
plomatieke weg een oplossing
te vinden voor de situatie in Li
banon. Reagans speciale afge
zant voor het Midden Oosten,
Donald Rumsfeld, sprak on
langs in Damascus niet over
Goodman.
Goodmans vrijlating maakt
Jacksons eigen kansen tijdens
de verkiezingen van dit jaar
niet opmerkelijk beter, maar
ondergraaft wel degelijk de in
druk dat met Syrië geen
vruchtbaar overleg kan wor
President Reagan ontving gisteren minister Shultz (buitenlandse za
ken) en zijn afgezant Rumsfeld (Midden-Oosten) voor een gesprek over de
situatie in Libanon. (Foto ap>
den gevoerd. Assad heeft even
eens uitgedrukt, dat hij van
Reagan niets moet hebben.
Voor een man als Reagan, die in
elke broekzak wel een spiek
briefje heeft verstopt waarop
de woorden eer, trouw, vlag en
vaderland prominent vermeld
staan, betekent de terugkeer
van Goodman een reden te
minder om te betogen, dat de
mariniers in hun huidige posi
tie moeten blijven, omdat hij
hen niet onder druk van poli
tieke afpersing wil terugtrek
ken.
Washington staat deze week in
het teken van een grondige
herziening van het Midden
Oosten-beleid. De openbare
mening keert zich tegen de
aanwezigheid van de mariniers
in Beiroet en in het Congres is
de kleine meerderheid, die
Reagan toestemming gaf zijn
soldaten daar maximaal 18
maanden te handhaven, afge
brokkeld. De Democraten in
het Huis van Afgevaardigden
zijn bezig hun standpunten te
herzien, terwijl Donald Rums
feld het Witte Huis „nieuwe
ideeën" voor het beleid in Li
banon voorlegt.
De aanwezigheid van de mari
niers op het vliegveld van Bei
roet is voor Reagan een poli
tiek steeds gevaarlijker kwes
tie aan het worden. De omstan
digheden ter plaatse maken
duidelijk dat er voor de inter
nationale vredesmacht geen
vrede is om te helpen handha
ven en dat de mariniers aan de
zijde van Gemayel deelnemers
zijn geworden aan gevechts
handelingen.
Het feit dat de Italianen en Fran-
