Bezetting van Nachtwachtzaal beëindigd
Haagse Comedie
in
Fenomenaal spel
'Hamlet' van
Vondel-voorstelling vol verrassingen
Violet Carson
(Ena Sharpies)
overleden
Toegang drie rijksmusea deze week gratis
Kunst
in
het
kort
Spaanse
schilder
Joan Miro
overleden
'Adam in ballingschap'
(Foto GPD)
LONDEN (AP) - De Britse ac
trice Violet Carson, vooral
bekend door haar rol als Ena
Sharpies in de populaire Brit
se televisieserie 'Coronation
Street' is gisteren overleden.
Ze is rond 80 jaar oud gewor
den, haar exacte leeftijd hield
zij geheim. Vanaf december
1960 deed zij mee aan meer
dan 2000 afleveringen van
'Coronation Street', waarin
zij de immer van haarnetje
voorziene Ena Sharpies ver
tolkte. In februari 1980 stopte
zij haar medewerking aan de
serie. In haar artistieke car
rière heeft zij verschillende
onderscheidingen in ont
vangst genomen.
DINSDAG 27 DECEMBER 1983
Kunst
AMSTERDAM/DEN HAAG (ANP)
- Het Nederlands Theater Insti
tuut in Amsterdam besteedt tot
en met 5 februari met de tentoon
stelling Tilly Sylon, een verge
ten danseres' aandacht aan deze
vooroorlogse ballerina. Aan de
hand van onder meer foto's, kos
tuums, affiches en maskers
wordt een beeld gegeven van het
Nederlandse ballet in de periode
1920-1940. Voorts wordt de film
van een choreografie ("bezin
ning') uit 1931 van de danseres
gedraaid. Het betreft een symbo
lisch vredesspel dat gedanst
werd voor de Algemeene Neder-
landsche Vrouwen Vredebond.
Een videoband over de dans in
Nederland in de jaren 1930-1940
en een beknopt overzicht van het
leven en werk van Tilly Sylon
completeren de expositie.
Bij het Nationale Ballet wordt op
het ogenblik ,Rodin' ingestu
deerd, een werk van de Russsi-
sche choreograaf en balletmees-
ter Leonid Jakobson (1904-1975).
Dit ballet voor zes paren, dat op
28 februari in de Amsterdamse
Stadsschouwburg in première
gaat, is gezet op muziek van
Claude Debussy, Serge Prokof-
jev en Alban Berg. De instude
ring is toevertrouwd aan de we
duwe van Leonid Jakobson, Iri-
na. Zij is hiervoor enige maan
den als balletmeester bij het Na
tionale Ballet aangesteld. Na de
première zal de voorstelling nog
te zien zijn in Heerlen op 29 fe
bruari, in maart in Utrecht, Rot
terdam, Arnhem en nog zeven
maal in Amsterdam en tenslotte
in april in Scheveningen.
De balletdanser Nacho Duato van
het Nederlands Danstheater
heeft zich als choreograaf aange
diend. Zijn eerste ballet gaat 26
januari in het Circustheater in
Scheveningen in première. Het
heeft als titel „Jardi Tancat" (ge
sloten tuin) en is gemaakt op mu
ziek van de Catalaanse zangeres
Maria del Mar Bonet.
Het ballet wordt uitgevoerd door
zes juniordanseres van het gezel
schap. Het maakt onderdeel uit
van het vierde programma van
dit seizoen van het Nederlands
Danstheater, waarop ook staan:
Ariadne en Sinfoniette, werken
van artistiek leider Jiri Kylian,
op muziek van respectievelijk
Arne Nordheim en Leos Jana-
cek.
Joan Miro: 'al mijn schilderijen hebben betekenis' (Foto ap»
PALMA DE MALLORCA
(AFP) De Spaanse schil
der Joan Miro is op eerste
kerstdag op 90-jarige leef
tijd in zijn woning in Pal-
ma op Mallorca overleden.
De surrealist Miro leefde
sinds 1982 met een pace
maker en onderging een
operatie aan beide ogen.
Schilder, graficus, beeldhouwer en
keramist Joan Miro werd op 20
april 1893 geboren in Montroig in
Catalonië. Hij studeerde aan de
kunstacademie van Barcelona
maar begon in 1915 al onafhan
kelijk te werken.
In 1919 trok hij onder de indruk
van Van Gogh en Cezanne naar
Parijs, waar hij afwisselend met
Barcelona woonde en waar hjj
dadaist werd en het eerste 'sur
realistische manifest' van de
schrijver André Breton onderte
kende. De Spaanse burgeroorlog
werd in Miro's werk zichtbaar
door de wanstaltigheid die zyn
menselijke figuren aannamen.
Figuurtjes
Omstreeks 1930 verliet de door fau-
visme en kubisme beïnvloede
Miro de herkenbare figuratieve
kunst om het werk te maken dat
vandaag de dag het best bekend
is, dat van de dier- en mensachti
ge figuurtjes met helder geel en
rood als dominante kleuren.
Miro heeft altyd volgehouden dat
er betekenis school achter al zijn
muurschilderingen - o.a. in de
Verenigde Staten en Parijs - ke
ramiek, sculpturen, etsen en li
tho's. 'Voor mij is vorm nooit iets
abstracts' zei hy altijd. 'Het stelt
altijd iets voor. Het is altijd een
mens, een vogel of iets anders.
Schilderen is voor mij nooit
vorm omwille van de vorm'.
Zoals Picasso was Miro sympathi
sant van de republikeinen in de
Spaanse burgeroorlog - hij
maakte in 1937 voor de republiek
een werk dat moest hangen naast
Picasso's 'Guernica' - maar in
tegenstelling tot Picasso keerde
hij naar het Spanje van de natio
nalistische overwinnaar generaal
Franco terug, half als kluizenaar
wonend op Majorca.
Miro werd zeer rijk, al was hij
waarschijnlijk de minst commer
ciële van zijn grote Spaanse tijd
genoten als Picasso en Salvador
Dali. In juni 1983 deed zijn schil
derij 'Le port' op een veiling in
Londen 961.200 pond sterling,
wat voor een levend kunstenaar
een record was.
Maar de overleden kunstenaar gaf
in 1975 uitdrukking aan zijn af
keer van de kunsthandel door al
le doeken die hij in het Grand
Palais van Parijs had tentoonge
steld, te verbranden.
'Schilderijen zijn geen dollars', was
zyn opvatting. Miro laat een
vrouw en een dochter achter.
tieel voor het regieconcept van
Guido de Moor, die in deze
'Hamlet' heeft afgezien van het
theatrale gebaar en de grote
emotie. De personages bewe
gen zich in een zwarte ruimte
met alleen vier rijdende wacht
torens met zoeklichten en en
kele aluminium meubelstuk
ken. Misschien hadden die to
rens nog meer in hun bewegin
gen beperkt kunnen worden,
maar zij bieden wel de ideale
achtergrond voor deze 'maat
schappij op weg naar de zelf
moord", zoals De Moor het De
nemarken van Hamlet onlangs
in deze krant betitelde.
Slechts op drie momenten leek
de scenische uitwerking niet
bij het regieconcept aan te slui
ten. Noch het optreden van de
toneelspelers noch het bijna
kluchtige gedrag van de pries
ter in de kerkhofscène leken in
overeenstemming met de alge
hele ingetogenheid en zorgden
zelfs voor een dramatische
kortsluiting. Grote moeite had
ik bovendien met de scène van
Hamlet en de biddende Clau
dius (111,3), die De Moor gesi
tueerd had in een gestileerde
kapel. De plaatsing van de to
rens tussen acteurs en toe
schouwers vergrootte de af
stand tot het publiek en ver
kleinde juist die tussen Hamlet
en Claudius in een mate die
niet in overeenstemming is
met de situatie waarin beiden
zich bevinden. Dit deed echter
weinig af aan de zeggings
kracht van deze"'Hamlet", die
behalve aan regie en aankle
ding ook te danken is aan feno
menaal spel van het hele en
semble.
Centraal staat uiteraard de titel
rol van Hans Hoes, een vertol
king die uitmunt door grillig
heid en onvoorspelbaarheid,
en die met een verbluffende
detailering de meest uiteenlo
pende (en tegengestelde) as
pecten van de Hamlet-figuur
tevoorschijn roept. De reeds
gememoreerde Polonius van
Carl van der Plas bleek een
hoofdstuk op zich zelf ook de
elegante, kwetbare Gertrude
van Trins Snijders groeide uit
tot een pijler onder deze voor
stelling. Koning Claudius werd
door Jules Croiset veranderd
in de proleterige leider van een
kolonelsregime dat vooral
steunt op glibberige ledepop
pen. Alleen de bedachtzame
gevoelsmens Horatio (Gaston
van Erven) en de buiten elke
herkenbare orde geplaatste
doodgraver van Jules
Royaards kunnen zich aan de
sociale machinerie onttrekken.
Guusje Eybers' Ophelia tracht
dat ook, maar moet haar pogin
gen duur bekoDen.
PAUL KORENHOF
'Adam in ballingschap' van Joost
van den Vondel door het Publiek-
stheater onder regie van Hans
Croiset. Gezien op 24 december in
de Stadsschouwburg.
AMSTERDAM - Alles lijkt erop
te wijzen, dat we 'Adam in bal
lingschap', een van Vondels
laaste stukken, moeten zien als
een vervolg op 'Lucifer'. Het
ene stuk beschrijft de val van
de aartsengel en stedehouder
Gods, terwijl het tweede laat
zien hoe door toedoen van die
zelfde Lucifer ook de mens ten
val komt.
En om elke twijfel weg te nemen
liet Vondel in 'Adam in bal
lingschap' ook nog vrijwel alle
personages uit 'Lucifer' weder
om ten tonele komen. Er is
echter één groot verschil: in
'Lucifer' gaan plot en conflict
hand in hand en de eerste scè
ne geeft al een onmiskenbare
aanduiding van de jaloezie van
sommige engelen, waaraan zij
in de dgarop volgende vijf be
drijven zelf ten onder zullen
gaan.
Deze eenheid ontbreekt echter in
'Adam in ballingschap'. Welis
waar ontvouwt de plot zich
vanaf het eerste moment (Croi
set gebruikte Vondels eigen re
sumé als proloog) volgens de
bekende lijnen, maar van een
conflict is uitsluitend sprake in
het vierde bedrijf.
Daar wordt eerst Eva tot het
plukken van de appel verleid
en vervolgens zijn we getuige
van een echtelijk conflict vol
gens een selectief vondeliaans
stramien: de vrouw die zich
al dan niet gemeend ten bate
van de man wil opofferen.
Vondels sterkste verzen zijn
daarentegen voorbehouden
aan Lucifer en het lijkt erop
alsof het willen doordringen
van kwaad en zondeval de vro
me zeventiende eeuwse dich
ter veel meer bezighield dan de
gevolgen daarvan voor het
mensdom.
Daarvan uitgaande heeft Hans
Croiset een voorstelling ont
worpen die deze overwegend
literaire spanning dramatisch
poogt te verbinden met de my
the van Prometheus: Lucifer
als de idealist die het mens
dom wil ontrukken aan een
verouderde machtsorde en het
de ogen wil openen voor de
werkelijkheid. Uitgangspunt
daarbij was een merkwaardig
zinnetje in de inleiding: 'Toen
zagen ze eerst uit hunne ogen,
door Croiset geïnterpreteerd
als: 'tot die tijd werden zij
moedwillig blind gehouden'.
Adam en Eva bewegen zich op
de puinhopen van wat eens
een welvarende maatschappij
geweest moet zijn (een voor
malig klooster na de grote bo
minslag?), omringd door sjofel
dienstpersoneel en bewaakt
door de laatste vertegenwoori-
diger van een krachteloos ge
zag, maar zij wanen zich om
ringd door engelen in het para
dijs.
Door toedoen van Lucifer (Sigrid
Koetse) en haar helpers krijgen
zij inzicht in hun feitelijke si
tuatie en kunnen zij zich los
maken uit hun kluisters om el
ders een eigen leven op te bou
wen. Of daarbij een zeker opti
misme past, laat Croiset in het
midden; het belangrijkste in
deze voorstelling is de consta
tering dat de mens in staat is
zijn lot in eigen handen te ne
men, al heeft hij daartoe wel
een duwtje nodig.
Uit deze opvatting is een voor
stelling vol verrassingen ont
staan in een schitterend decor
van Toer van Schaijk met de
duivels als kritische actiegroep
en de engelen als een karika
tuur van een uitgehold gezag
zoals dat ontsproten zou kun
nen zijn aan de pen van Sa
muel Beckett.
Het probleem is alleen dat de
tekst niet geschreven werd
door Beckett, maar door Von
del, en dat de spanning tussen
tekst en toneelgebeuren zo
groot wordt, dat kloven en dis
crepanties onvermijdelijk zijn.
Aldus ontstaat wel een fascine
rende voorstelling, maar soms
ook het vermoeden van mo
dieuze effecten om Vondels
verzen voor een hedendaags
publiek 'pruimbaar' te maken.
Cristine Ewert e
schap'.
AMSTERDAM (ANP) - De bezetting van de Nachtwachtzaal van het rijksmuseum in
Amsterdam is in de nacht van zaterdag op zondag beëindigd. De bezetting heeft zestien
dagen geduurd en al die tijd is het museum voor het publiek gesloten geweest.
Kort na middernacht verlieten de
ruim dertig actievoerende kun
stenaars het museum. Op dat
moment hadden hun collega's,
die nog steeds de nieuwe vleugel
van het nabijgelegen stedelijk
museum bezet houden, zich ter
begroeting voor de uitgang ver
zameld. De kunstenaars die het
rijksmuseum verlieten werd een
bloemenhulde gebracht. Ook de
suppoosten van het rijksmu
seum werden in de bloemetjes
gezet als dank voor het begrip
dat zij voor de actie tegen de "af
braak van de beeldende-kunste-
naarsregeling (BKR)" hadden
getoond.
'De acties zullen doorgaan", ver
klaarde een van de ex-bezetters
na beëindiging van de actie in
het rijksmuseum in een toe
spraak tot de aanwezigen en de
vele belangstellenden. "Op dit
moment schorten wij de bezet
ting van het rijksmuseum slechts
op. Blijft de regering even hals
starrig als onbenullig reageren,
dan verklaren wij nu al op alle
mogelijke manieren terug te zul
len komen". Hij deed ook een be
roep op kunstenaars uit andere
sectoren, schrijvers, filmers, fo
tografen, musici, acteurs en ac
trices in verzet te komen tegen
de bezuinigingen en het "cul
tuurbarbarisme" van de rege
ring. Na de feestelijke begroeting
trokken alle kunstenaars naar de
nieuwe vleugel van het stedelijk
museum waar een koud buffet
stond aangericht.
De drie rijksmusea in ons land die
door acties van kunstenaars eni
ge tijd dicht waren, zijn tot 1 ja
nuari gratis toegankelijk. Het
gaat om het rijksmuseum en het
Van Goghmuseum in Amster
dam en het rijksmuseum in En
schede. Minister Brinkman van
Welzijn, Volksgezondheid en
Cultuur (WVC) heeft dit zondag
morgen besloten. Hij wil daar
mee een gebaar maken naar het
publiek dat de afgelopen weken
voor gesloten museumdeuren
stond. Dit heeft WVC-voorlichter
Thijs van Leeuwen zondag be
kend gemaakt op een persconfe
rentie van de vakbond van beel
dende kunstenaars BBK, belegd
in verband met de beëindiging
van de bezetting van het rijks
museum in Amsterdam
BBK-voorzitter Henk Rijzinga ver
telde dat zijn organisatie de mi
nister had gevraagd alle rijksmu
sea gratis open te stellen tot 1 ja
nuari als een gebaar naar het pu
bliek. "Onze actie was niet tegen
het publiek gericht maar tegen
het afbreken van verworvenhe
den zoals de BKR en tegen het in
de hand werken van cultuurver
loedering door dit kabinet", zo
betoogde hij. Hij voegde er waar
schuwend aan toe dat de kunste
naars met hun acties tegen de
drastische bezuinigingen op de
BKR zullen doorgaan in elk ge
val tot maart/april. "Wij zullen
ons nu gaan beraden op ons
voorjaarsoffensief', aldus Rijzin
ga.
Beeldende kunstenaars gaven op de ochtend van Eerste Kerstdag een persconferentie in het Stedelijk Museum in
Amsterdam. Op de foto Henk Rijzinga (linksf en Jan Voorden (middenf. «Foto anp>
Van Driesten bij
Brabants Orkest
DEN BOSCH (ANP) - Dirigent
Roelof van Driesten (36) heeft
met ingang van het seizoen 1985-
'86 een driejarig contract geslo
ten met het Brabants Orkest.
Van Driesten zal in die periode
jaarlijks dertig concerten leiden.
Ook André van der Noot, de hui
dige dirigent, blijft aan het Bra
bantsorkest verbonden. Beide
dirigenten krijgen de status van
artistiek adviseur. Roelof van
Driesten is sedert 1982 chef-diri
gent van het Noordhollands
Philharmonisch Orkest in Haar
lem.
Hans Hoes en Trins Snijders in een scène uit Shakespeares 'Hamlet'
'Hamlet' van William Shakespeare,
vertaling Bert Voeten, door de
Haagse Comedie. Regie: Guido de
Moor. Titelrol: Hans Hoes. Gezien
op 23 december in de Koninklijke
Schouwburg.
DEN HAAG Vier generaties
Haagse Comedie hebben er toe
bijgedragen te bewijzen dat
Nederlands oudste toneelge
zelschap nog steeds het ensem
ble bij uitstek is voor de klas
sieken uit de toneelliteratuur.
Behalve Hans Hoes in de titel
rol, directeur Guido de Moor
op de regiestoel en ex-direc
teur Carl van der Plas als een
subliem neuzelende super-
ambtenaar Polonius bleek
men nog een verrassing in pet
to te hebben: onaangekondigd
klonk namelijk uit de nok van
de schouwburg de stem van
ex-Hamlet, ex-Hamlet-regis-
seur en ex-directeur Paul
Steenbergen als de geest van
Hamiets vader.
Niet minder opmerkelijk was de
natuurlijkheid waarmee Sha
kespeare's verzen over het
voetlicht kwamen. De verta
ling van Bert Voeten (in een
enigszins aangepaste versie
van Guido de Moor en Watze
Tiesema) heeft na een kwart
eeuw nog niets van haar fris
heid ingeboet en wint zelfs aan
kracht door een opvallende so
berheid in de tekstbehande
ling. Die soberheid is essen-
