c
'Hamlet is ook kind
van de moderne tijd'
Bachkoor: na pauze goed geconcentreerd
Lopen door oud communieboekje
Artotheken voelen zich benadeeld
Miles Davis mogelijk
naar North Sea Jazz
WOENSDAG 2! DECEMBER 1983
Kunst
Haagse Comedie maakt van Elseneur een gevangenis
Repetitiefoto van de Haagse komedie met 'Hamlet', v.l.n.r. Kees van Lier, Hans Hoes en Reinier Heidemann.
DEN HAAG (ANP) - De artothe
ken voelen zich 'opgelicht' door
de minister van WVC. Deze
scheept hen volgens de Vereni
ging Overleg van Artotheken
(VOA) voor 1984 af met 117.000
gulden, nog geen vier procent
van de som die volgend jaar be
schikbaar is voor de tijdelijke
rijksregeling kunstuitleen.
De artotheken achtten zich voor de
tweede keer in korte tijd ernstig
benadeeld. In 1982 was er een ex
tra subsidie voor kunstuitleen
die de artotheken aan hun neus
voorbij zagen gaan. De bewinds
man wordt nu ook verweten, dat
hij zonder overleg de verdeel
sleutel heeft veranderd.
De rijkssubsidie zou verdeeld wor
den aan de hand van de aantallen
inwoners van plaatsen met een
kunstuitleeninstelling. Brink
man heeft er een ingewikkelder
formule voor bedacht. Daarbij is
hij ervan uitgegaan, dat de arto
theken kunstwerken uitlenen
die gemeenten hebben aange
kocht, bijvoorbeeld via de beel
dende kunstenaarsregeling
(BKR). Hij gaat zo voorbij aan
het feit, dat de artotheken ook
andere kunstwerken verwerven,
aldus VOA-woord voerder Mi-,
chiel Morel.
DEN HAAG 'Hamlet'. De
naam heeft een magische
klank, zelfs voor menigeen
die nog nooit een schouw
burg betreden heeft. Maar
voor een gezelschap dat Sha
kespeare's legendarische tra
gedie op het repertoire wil
nemen, stapelen de proble
men zich huizenhoog op.
Door de enorme lengte is een
uitvoering zonder coupures
onmogelijk en de veelheid
aan interpretatiemogelijkhe
den houdt gelijke tred met de
hoeveelheid vraagtekens die
het stuk oproept.
Een week voor de première van
aanstaande vrijdag lijkt het alsof
in de kantoren van de Haagse
Comedie een veldslag heeft ge
woed. Ten dele valt dit te wijten
aan de in gang zijnde verbou
wing, maar ook Hamlet eist zijn
tol. Zeker van titelrolvertolker
Hans Hoes, die tijdens een uit
zonderlijk zware repetitieperio
de werd geconfronteerd met een
pijnlijke blessure aan zijn linker
hand, opgelopen tijdens een
schermrepetitie, waardoor hij de
weken voorafgaande aan de pre
mière met een arm in het gips
moest lopen.
Wat blijft hem desondanks zo aan
trekken? "De twintigvoudige
dubbelzinnigheid, in rol en stuk.
Die moet je gaan spelen of al
thans proberen te spelen. Het
voordeel is dat je er veel kanten
mee uitkunt. In onze opvatting is
Hamlet een kind van deze tijd ge
worden. Misschien uit een milieu
van nouveaux riches, maar gelijk
ook - dat mag je niet vergeten -
een vorstenzoon. En als in zijn fa
milie dan de verschrikkelijkste
dingen gebeuren en zijn vader op
een afschuwelijke manier ver
moord wordt, dan roept dat om
wróók"!
Aan regisseur Guido de Moor, die
ook de decors en kostuums voor
zijn rekening nam, de vraag in
hoeverre de hele voorstelling
'van deze tijd' is geworden: "Het
stuk is zo modern en zo 'nieuw',
dat het zonder enig probleem
naar deze tijd verplaatst kan wor
den. Dan komt het bijna moder
ner over dan veel nu geschreven
wordt. Je moet alleen een paar
hele kleine veranderingen aan
brengen, bijvoorbeeld het woord
harnas vervangen door veldte-
nue. Verder hoefje niets te force
ren. Het speelt zich gewoon af in
een periode zoals die zich regel
matig in de wereldgeschiedenis
heeft voorgedaan en dié ik zou
willen betitelen als "een maat
schappij op weg naar de zelf
moord". Bijvoorbeeld een perio
de tussen twee wereldoorlogen.
Er is er één geweest, iedereen
hoopt dat het beter gaat, maar de
5 alweer op komst".
DEN HAAG (ANP) De vereniging van Vrienden van de Haagse
Comedie heeft prijzen toegekend aan Anne-Marie Heyligers, Guido
de Moor en Jules Royaards. De prijswinnaars krijgen hun oorkon
de en het daarbij behorende bedrag van 1000 gulden morgenavond
na de voorpremière van "Hamlet".
Met een enquête onder de vrienden van de Haagse Comedie zijn de
prijswinnaars bepaald. Anne-Marie Heyligers scoorde bijzonder
hoog met haar vertolking van Emily in het gelijknamige stuk van
William Luce. De Moor krijgt de prijs voor zijn professor Halder in
"Goed" van C P. Taylor, en Royaards voor zijn rol in "De gelaarsde
kat" van De Moor en (Leidenaar) Watze Tiesema.
"Daartussen zit een tijd van deca
dentie, grilligheid, ellende, waar
in ook kunstzinnige hoogtepun
ten ontstaan. En in die decadente
wereld op weg naar de zelfmoord
(in deze voorstelling gesitueerd
in een toekomstige tijd, zeg
1985), wrdt een moord begaan
die voor een sneeuwbaleffect
zorgt. Het slechte wordt in bewe
ging gezet en rolt door, terwijl er
op de achtergrond politieke en
militaire manoeuvres op gang
zijn, en er een jonge generatie is
die daartegen opbokst".
De Moor vervolgt: "Binnen dat ge
heel is Hamlet een soort renner
achter de waarheid aan. Hij weet
dat hij ook zijn ondergang tege
moet gaat, maar dat weerhoudt
hem niet. In die afbrokkelende
wereld is hij het positieve ele
ment, misschien vergelijkbaar
met een Menno ter Braak hier
vóór de oorlog. Maar het is niet
alleen een filosofisch drama, het
is tegelijk ook een thriller, een
spannende thriller zelfs. Die ele
menten moeten er allebei in zit
ten."
door
Paul Korenhof
De voorstelling van de Haagse Co
medie speelt zich af in een licht-
decor met metalen staketsels, die
een gevangenis moeten suggere
ren. Hans Hoes: "Het kasteel van
Elseneur blijft een gevangenis
voor Hamlet. Hij mag even naar
Wittenberg om te studeren, maar
zodra hij terugkomt, moet hij
weer blijven. Dan loopt hij tegen
Ophelia aan, in ieder geval één
persoon die aardig tegen hem
doet. Hij wordt van de weerom
stuit verliefd op haar, maar hij
blijft de zoon van de vorst, met
alle gevolgen van dien. Dat staat
ook in de tekst: 'Hij kan grazen
aan een langer touw, dan jou is
toegestaan, Ophelia! Of ze echt
van elkaar houden, weet ik niet,
maar ze hebben elkaar wel no
dig".
"En ondertussen zit hij met dat
probleem, dat de moordenaar
van zijn vader getrouwd is met
zijn moeder. Op dat moment
wordt hij helemaal op zichzelf te
ruggeworpen. Hij is gek op zijn
moeder, maar hij kan absoluut
niet verkroppen wat zij gedaan
heeft. Als hij dan Ophelia ziet,
dankt hij meteen: "Die kan net
Uitvoering van het Weihnachtsora-
torium van J.S. Bach door het
Bachkoor Holland, o.l.v. Charles
de Wolff, m.m.v. het Amsterdams
Kamerorkest. Solisten: Barbara
Schlick, sopraan, Syliva Schlüter,
alt, Howard Crook, tenor, Max
van Egmond, bas. Pieterskerk, 20
december.
LEIDEN - Zelden wordt het
Weihnachtsoratorium van
Bach in zijn geheel uitgevoerd.
Een reden daarvoor is het feit
dat het bestaat uit zes afzon
derlijke cantates. Bach heeft
nooit de bedoeling gehad deze
als één geheel, als één orato
rium uit te voeren. De eerste
drie cantates waren geschre
ven voor resp. eerste, tweede
en derde kerstdag; de vierde
cantate voor nieuwjaarsdag; de
vijfde voor de zondag na
nieuwjaar en de zesde cantate
voor zondag Epiphania. Een
andere reden was de lange
duur van het werk.
Dit laatste bezwaar is door de di
rigent Charles de Wolff onklaar
gemaakt: binnen de tijdsspan
ne van drie uur trokken alle re
citatieven, koralen, synfonia's,
aria's (waar nodig met da-ca-
po's) in hoog tempo voorbij.
Het is waarschijnlijk voor een
groot deel aan deze hoge tempi
te danken dat de uitvoering
licht en transparant bleef, on
danks de talrijke bezetting van
het koor.
Aanvankelijk was de balans tus
sen het Amsterdams Kameror
kest en het Bachkoor niet opti
maal, de koorklank bleef te
veel op de achtergrond. In de
eerste vier cantates leek de
concentratie eveneens nog niet
ten volle aanwezig: onritmi
sche schommelingen zorgden
soms voor onnodige onrust. Na
de pauze was de muzikale inzet
op alle fronten veel duidelijker
aanwezig: koor 43 ('Ehre sei
dir') werd energiek, verend en
goed articulerend gezongen.
Vooral de alten en de bassen
lieten een sterke en goed ge
steunde klank horen, terwijl de
sopraanklank in de hoge pas
sages de neiging had kaal te
worden.
De koralen waren bijzonder van
sfeer; dictie en dynamiek wer
den logisch met elkaar verbon
den.
Helaas kon de tenor Hein Meens
wegens een griepaanval niet
zingen. Hij werd vervangen
door Howard Crook, die de on
mogelijke tenoraria's soepel en
zelfs met versieringen (hij was
de enige solist die dit wat uit
gebreider deed) bracht. Prach
tig declamerend en volkomen
ontspannen zong Max van Eg-
mond zijn partij. De sopraan
Barbara Schlick was lyrisch
expressief. In haar aria 'Flösst,
mein Heiland' werden de
echo's effektief benut - zelfs
de hobo kreeg een 'echte' solo.
De enige solist die uit de toon
viel was. naar mijn mening,
Sylvia Schlüter. Haar toonvor-
ming is erg indirect; de laagte
heeft te weinig kern en de tek
sten die zij zingt zijn slecht ver
staanbaar.
Het Amsterdams Kamerorkest
(leden van het Concertge
bouworkest) speelde alert en
doorzichtig; de instrumentale
soli lieten muzikale vakbe
kwaamheid horen, vooral de
soli van de eerste violist waren
opvallend mooi. Misschien
kwam dit mede omdat hij - als
enige - agogische accenten
aanbracht het verbreden
van de eerste tel).
ELLEN LOOYESTIJN.
Werk Fred Hansen in Waaggebouw
Overzichtstentoonstelling schilderijen
Fred Hansen ET, Waaggebouw, te
Leiden. Nog te zien tot maandag 26
december. Openingstijden van 11.00
tot 18.00; donderdagavond tot 21.00
LEIDEN - Van veel kunstenaars
wordt de lijdensgeschiedenis pas
bekend als hun penselen'-al voor
goed in de terpentijn staan.
Achteraf kunnen biografieën
dan leiden tot een beter inzicht
in hun werk. Niet zelden bren
gen zulke documenten ook de
waardering er voor op gang.
Fred Hansen Et bespaart zijn toe
komstige biografen veel werk
door nu reeds melding te maken
van zijn gekwelde leven. In het
stencil, dat ter gelegenheid van
deze overzichtstentoonstelling
van zijn werk is vervaardigd,
wordt geboekstaafd hoe hij na
diepe depressies is gekomen tot
een nieuwe manier van schilde
ren: het Spiritueel Realisme.
Fred Hansen Et neemt achter zijn
ezel plaats en begint zonder een
uitgewerkt idee te schilderen, zo
meldt dat stencil. "Hij heeft een
diep weten en al schilderend laat
de synthese zich dan langzaam
begluren, aftasten en wordt ge
boren in de momenten van exis
tentie".Ik heb deze zin wel twin
tigmaal gelezen en het resultaat
van die bezigheid was dat mij
een gevoel bekroop alsof ik met
een volle maag in een achtbaan
had gezeten. Wat in vredesnaam
bedoelt Hansen Et met 'een diep
weten'? Als ik als 'ezel' iemand
tegenover mij zou krijgen in
wiens hoofd dit zou opkomen,
zou ik vast de neiging niet kun
nen onderdrukken om' mij bal
kend uit de poten te maken.
Het Spiritueel Realisme wordt
voorgesteld als iets volstrekt
nieuws. Wie echter de schilderij
en van Hansen goed bekijkt kan
zich niet aan de indruk onttrek
ken dat de kunstenaar is bëin-
vloed door het Magisch Realis
me. Ook het Meta-realisme is
niet ongemerkt aan hem voorbij
gegaan, al vind ik Hansens werk
sympathieker en soberder dan
dat van zijn leermeesteres Diana
Vandenberg.
Hansen Et probeert de kijker
voortdurend een waas voor ogen
te toveren: symbolen, die op de
divan van Freud lijken te zijn ge
boren, zorgen voor de diepzin
nigheid in zijn werk.
Nu ben ik niet zo'n droomuitlegger
en ik heb mij dus ook afgevraagd
wat de toeschouwer in hemels
naam moet aanvangen met de
twee knap geschilderde cheru
bijntjes die hem vanaf een wolk
je op hun steriele glimlachjes
onthalen? Wil Hansen Et ons
hiermee soms duidelijk maken
dat hij d'ydelheden hier beneden
uitlacht met een lodderoog? En
dan het mannelijk geslachtsdeel
in een nap? Goed, het is knap
weergegeven en menigeen zou er
misschien voor in zwijm vallen,
maar wat kan ik anders doen dan
prevelen: Heer, laat deze schaal
aan mij voorbijgaan!
Node mis ik in Hansens werk een
zekere spanning. Het is vooral
lief en onschuldig en daarbij
doordesemd van een zekere reli
giositeit. Ik had af en toe het ge
voel alsof ik door een oud
communieboekje liep. Op zich
was dat geen onprettige ervaring
voor een doorgewinterde zon
daar als ik, maar allengs werd het
mij toch wat te fondanterig.
Hoe modern zijn credo ook op het
eerste gezicht lijkt, in wezen is
Hansen een traditioneel kunste
naar. Zijn onderwerpkeuze is
soms nogal achterhaald. Die
droevige clowns bijvoorbeeld.
Zouden we die nu niet eindelijk
in hun woonwagen van hun wel
verdiende rust laten genieten?
Met het bovenstaande wil niet ge
zegd zijn dat Hansen niet kan
schilderen. Integendeel, zijn
techniek is goed. Daarvan ge-
i, aftasten en geboren
worden in de momenten van
existentie". (Foto pri
tuigt onder andere een doek
waarop een naakte, trompet spe
lende, dame is weergegeven. Je
krijgt als je het ziet bijna de aan
vechting haar te vragen of ze
'The Last Post' even ten gehore
zou willen brengen in het Waag
gebouw.
CEES VAN HOORE
zo worden". Hij komt bij haar om
steun te zoeken, concludeert dat
hij het alleen moet doen, en op
dat moment valt de beslissing te
doen alsof hij gek is. Dat is voor
hem de enige oplossing".
Is die band tussen moeder en zoon
echt zo sterk? Guido de Moor:
"Natuurlijk"! Hij houdt van zijn
moeder en zijn moeder is gek op
hèm. Ze zullen allebei wel opkij
ken als de een ander nadrukke
lijk op de mond zoent maar dat is
toch eerder een signaal dan ui
ting van een frustratie. En op een
gegeven moment wordt Hamlet
ook weer het kind en wordt Ger
trude een bezitterig, overheer
send vrouwmens. Hij wordt wel
gek van de gedachte dat zijn
moeder met een andere vent
vrijt, maar er was niets aan de
hand geweest als dat een goede
vent was geweest en als alles nor
maal was gelopen.
Heeft Hamlet politieke idealen?
Hans Hoes:
"Als hij op die troon was terechtge
komen, had hij zich er ook voor
geïnteresseerd, maar nu wordt
hij zo met menselijke conflicten
geconfronteerd, dat hij gewoon
geen tijd heeft voor politiek. Pas
aan het slot wordt het politieke
moment voor hem interessant.
Dan wijst hij Fortinbras als
troonopvolger aan, omdat die in
staat is geweest daden te stellen
waar Hamlet nooit aan toe is ge
komen. Dat roept bij hem res
pect op. Maar de tekst van Sha
kespeare is wel degelijk politiek,
omdat het een ontmaskering is
van een tijdloze hypocrisie.
Daarom ook heeft Shakespeare
bewust een stuk gecreëerd rond
een jongen, die als mens voort
durend om zich heen tast in een
niet-weten maar een wel willen-
weten".
"Wij kunnen wel steeds met z'n al
len als mens politiek willen be
drijven, met vijfhonderdduizend
mensen de straat op gaan, zoals
hier laatst gebeurde, maar er zit
steeds iets aan de top wat niet
deugt. Ik heb immense bewon
dering voor die mensen die de
straat op gaan, ik krijg er echt de
tranen van in mijn ogen als ik het
op de televisie zie, maar ik doe
het zelf niet. En waarom niet?
Omdat ik denk, en dat is dan een
laffe gedachte, bijna een Hamiet-
gedachte, dat het niets uithaalt
omdat het daar niet zit. We zijn
nu een maand verder, geen hond
praat er meer over en in het kan
toor van de FNV, waar ik iedere
dag langs loop, zitten ze onder
neonbuizen weer de volgende ac
tie voor te bereiden. En die komt
ook, en die zal weer niets veran
deren".
"Skakespeare moet dat geweten
hebben en daarom heeft hij dit
stuk geschreven met de medede
ling: mensen, wij moeten op
zoek naar de waarheid! Die moet
iedereen als individu proberen te
vinden, bij zichzelf en bij de an
der. Maar het zal nooit lukken, en
dat moet hij ook geweten heb
ben. Hopelijk komen de mensen
even de zaal uit met de gedachte:
'Dat zal mij niet overkomen'.
Maar het gebeurt weer, de hypo
crisie slaat onvermijdelijk toe.
Misschien al voor ze de schouw
burg uit zijn."
i2.8h 1(3) You are - Dolly
2(1) Hey You - Rock Steady
Crew
3(2) Owner of a lonely heart
- Yes
4(4) Happy station - Fun
Fun
5(7) Love me just a little bit
more - Dolly Dots
6 (12) Reggae nights - Jimmy
Cliff
7(9) Please don't make me
cry - UB 40
8 8) 2000 miles - The Preten
ders
9 (16) Running with the night
- Lionel Richie
10 (21) Thriller - Michael Jack-
11 (13) Meidengroep - Kinde
ren voor Kinderen
12 (10) Magnetic - Earth, Wind
and Fire
13 5) Come back and stay -
Paul Young
14 6) Manhattan Grace
15 (30) Let's stay together - Ti
na Turner
16 (27) My oh my - Slade
17 (19) This is not a love song -
Pil
18 (18) Cry just a little bit -
Shakin Stevens
19 (29) Hee Amsterdam
Drukwerk
20 (32) Where is my man - Ear-
tha Kitt
21 (24) Heb jij mien zwien ook
zien - Dutch Boys
22 Move over darling -
Tracey Ullman
23 (11) Zondag - André Hazes
24 (28) Sketches of Spain - The
Nits
25 The right side won -
What Fun
26 Eenvoud - Goede Doel
27 (20) Right by your side - Eu-
rythmics
28 (14) Undercover of the night
- Rolling Stones
29 Schlagerfestival - D.
Christiaan and Roy Black
30 Sandy's song - Anita
Meijer
31 (22) Johnny vergeet me niet
- John Spencer
32 Victims - Culture Club
33 (15) Uptown girl - Billy Joel
34 Fragezeichen - Nena
35 (23) Just be good to me -
S.O.S. Band
36 (17) Shadow on the wall -
Mike Oldfield
37 Far from over - Frank
Stallone
38 (25) Union of the snake -
Duran Duran
39 (26) New dimension - Ima
gination
40 (31) Stop doggin' me
around - Klique
Keith Richards
(40) getrouwd
MEXICO STAD (AP) - Keith Ri
chards, de lead gitarist van de
Rolling Stones is in Mexico ge
trouwd met de 27-jarige Patricia
Hansen. Zowel voor Richards als
voor de Amerikaanse actrice Pa
tricia Hansen is het het eerste hu
welijk.
Getuige bij het huwelijk was Mick
Jagger, van wie verwacht wordt
dat hij binnenkort ook in het hu
welijk zal treden.
Negende festival op 13, 14 en 15 juli
DEN HAAG (GPD) - Miles Davis, Sarah Vaughan, Miriam Makeba, Dave
Brubeck en Lionel Hampton zijn door organisator Paul Acket voorlo
pig „vastgelegd" voor het North Sea Jazzfestival 1984 Deze negende
versie van het befaamde jazzfestijn wordt op 13, 14 en 15 juli wederom
gehouden in het Haagse Congresgebouw.
Voorts is de terugkeer op het Europese concertpodium van J. J. Johnson,
samen met onder anderen Nat Adderley, Shelly Manne en Cedar Wal
ton, te verwachten. James Moody en Kenny Burrell maken deel uit van
de groep van Freddie Hubbard die eveneens naar Den Haag komt.
Er zal op het komend festival meer „fusion" te horen zijn dan tot nu toe
Op de voorlopige lijst staan David Sanborn, Spyro Gyra en Patrice
Rushen. De jazzrock is vertegenwoordigd met Stanley Clarke, George
Duke en de Japanse groep Casiopea.
Verder staat er een klarinet-sessie op het programma, waaraan David
Murray, John Carter, Alvin Batiste en Jimmy Hamilton deelnemen
Lester Bowie komt met een nieuwe groep. Cecil Taylor en Max Roach
zijn als duo te beluisteren. Ook de blues is weer in ruime mate aanwezig
met B. B. King, Magic Slim, Johnny Johnson, Willie Dixon en anderen
Het Duke Ellington Orchestra onder leiding van Mercer Ellington geeft
een concert ter herdenking van het feit dat (dan) 10 jaar geleden Duke
Ellington overleed. In het kader van een andere herdenking - 50 jaar
geleden werd het Quintette du Hot Club de France opgericht - wordt er
onderhandeld over een optreden van Stephane Grappelli.
Bassist Miller ook overleden
AMSTERDAM (GPD) - Een derde lid van de Springband, bassist Harry
Miller, is eind vorige week overleden aan de gevolgen van een ongeluk
dat twee andere leden van dit 13-koppige jazzensemble op 26 november
al het leven kostte. Trompettist Jeff Reynolds en trombonist Joep
Maessen vonden de dood toen hun auto door rukwinden van de weg af
werd geblazen en vervolgens een boom raakte. Sindsdien heeft Miller
in coma gelegen. Twee ander leden van de Springband - Louis Lanzing
en Maarten van Norden - werden bij die gelegenheid ernstig gewond
De Stichting Jazz en Geimproviseerde Muziek presenteerde gisteravond
in samenwerking met de Melkweg een herdenkingsconcert in de Melk
weg in Amsterdam. De baten komen ten goede aan het naar aanleiding
van dit ongeluk opgerichte Noodfonds Improviserende Musici
