Moskou tempert
vals optimisme
WIEL
Parijs zit met
Bokassa omhoog
contactlenzen,
das pas fijn.
van der
Bomaanslag Beiroet: 'Waarom? Hoezo waarom?'
Over terugkeer naar Geneefse overleg
Fractieleider CSU
Beieren aangeklaagd
Shultz: 'VS vorderen
met M.-Oostenbeleid'
DINSDAG 6 DECEMBER 1983
MOSKOU (AP) Russische functionarissen hebben gisteren vraagtekens gezet achter
wat zij noemden "misleidend optimisme" over een mogelijke terugkeer van de Sowjet-
Unie naar de onderhandelingstafel in Genève. Zij suggereerden tevens dat er gevaar
bestaat voor de voortzetting van het Start-overleg, de besprekingen over vermindering
van het aantal strategische wapens.
Tijdens een twee uur durende con
ferentie voor buitenlandse jour
nalisten werden vragen beant
woord door de eerste ondermi
nister van buitenlandse zaken,
Georgi Kornienko, de voornaam
ste woordvoerder van het Krem
lin, Leonid Zamyatin, en de eer
ste plaatsvervangend minister
van defensie en chef van de ge
nerale staf maarschalk Nikolai
Ogarkov. Kornienko verklaarde
dat de Verenigde Staten vanaf
het begin van de besprekingen
over vermindering van het aantal
raketten in Europa twee jaar ge
leden "al het mogelijke hadden
gedaan, niet voor het welslagen,
maar voor de verstoring" van de
onderhandelingen. Hij legde de
verantwoordelijkheid voor het
afbreken van de besprekingen
vorige maand bij de Verenigde
Staten, samen met West-Duits-
land, Groot-Brittannië en Italië
de landen waar de Amerikaanse
raketten reeds zijn gearriveerd -
en bij andere NAVO-landen die
het stationeringsplan steunen.
Hij verklaarde dat op het mo
ment van het afbreken van het
overleg volstrekt geen vooruit
gang was geboekt.
"De Verenigde Staten en enkele
bondgenoten proberen op alle
mogelijke manieren te ontko
men aan het dragen van verant
woordelijkheid voor het afbre
ken van de onderhandelingen",
aldus Ogarkov.
Kornienko verklaarde dat sprake
is van "vals optimisme" in Was
hington en Westeuropese hoofd
steden, dat de Russen spoedig
zouden terugkeren naar de be
sprekingen over Euroraketten.
Hij weidde niet uit over vorige
Russische verklaringen dat hun
laatste voorstellen nog steeds
zouden gelden bij eventuele her
vatting van het overleg, als de
BONN - De affaire-Lambsdorff
breidt zich elke dag verder uit.
Gisteren besloot de procureur-
generaal in Keulen, Bereslav
Schmitz, een klacht in te dienen
tegen de fungerende secretaris
generaal van de CSU, Gerold
Tandler.
Tandler had namelijk het optreden
van de justitie tegen minister van
economiche zaken Otto Graf
Lambsdorff vergeleken met de
moorden door terroristen op
werkgeversvoorzitter Schleyer
en de vroegere chef van de
Dresdner Bank, Ponto. De mi
nister van justitie in Bonn, En
gelhard, en zijn collega van de
deelstaat Noordrijn-Westfalen,
door
Hans Amesz
Donnepp, kwalificeerden de ver
gelijking van Tandler als „onge
hoord", „schadelijk voor de de
mocratie" en „in de stijl van het
nazi-blad Sturmer". Niettemin
herhaalde Tandler, die fractie
voorzitter van de CSU in het
Beierse deelstaatparlement is,
zijn kritiek: „Ponto en Schleyer
werden als symboolfiguren van
een bepaalde maatschappij geë
xecuteerd. Lambsdorff is in een
soortgelijke rol gedrongen".
Lambsdorff is door het openbaar
ministerie aangeklaagd omdat
hij geld van het concern Flick
zou hebben aangenomen voor
zijn partij, de FDP, en in ruil
daarvoor het bedrijf een belas
tingvoordeel van honderden mil
joenen marken hebben ver
schaft. De bewindsman ontkent
dit. Hij is niet van plan af te tre
den voordat de rechtbank in
Bonn een beslissing heeft geno
men of de aanklacht voldoende
feiten bevat om een proces tegen
hem te openen.
Uitgerekend in een tijd die vrijwel
volledig wordt beheerst door de
geur van corruptie heeft de
Bondsdag een dubieus wetsont
werp voor de financiering van de
politieke partijen goedgekeurd.
Terwijl bij de verschillende
rechtbanken nog ongeveer dui
zend gevallen liggen waarin
wordt onderzocht of wegens gif
ten aan partijen belastingfraude
is gepleegd, openden diezelfde
partijen - met uitzondering van
de Groenen - de weg om zonder
de wet te overtreden aan geld te
komen.
De zaak-Lambsdorff en anderen is
op gang gekomen wegens het
feit dat onder meer bedrijven
hun financiële steun aan politie
ke partijen kennelijk vaak ten
onrechte van de belasting heb
ben afgetrokken. Daarvoor wer
den zelfs kunstmatige organisa
ties in het leven geroepen, veelal
met medeweten van de politici.
Het kernpunt van de nieuwe wet
SPACELAB - President Reagan
en bondskanselier Kohl hebben
gisteren via een gemeenschappe
lijke verbinding met de astro
nauten in de ruimtecombinatie
Columbia-Spacelab gesproken.
De Amerikaanse president sprak
de hoop uit dat de ruimtevaart
ertoe zal bijdragen "ons leven te
beschermen en onze veiligheid
te bevorderen".
Bondskanselier Kohl, die vanuit
Athene sprak waar hij de EG-
topconferentie bijwoont, groette
in het, bijzonder zijn landgenoot
Ulf Merbold, die als eerste Euro
peaan aan een Amerikaanse
ruimtevlucht meedoet.
is, dat politieke partijen vanaf 1
januari 1984 als 'organisaties van
algemeen belang' geld kunnen
incasseren. Dat betekent dat gif
ten legaal van de belasting kun
nen worden afgetrokken. Vol
gens de Groenen is dit in strijd
met de Grondwet omdat de staat
de rijken helpt. Immers, finan
cieel krachtige personen en be
drijven zouden meer invloed op
het werk van de politieke partij
en kunnen uitoefenen.
Ook de SPD is niet erg gelukkig
met deze regeling, maar heeft er
toch maar mee ingestemd. Het
lijdt echter geen twijfel dat het
gedrag van de SPD mede is be
paald door de slechte financiële
toestand van de partij.
Hoewel het een toeval is dat de af
faire-Lambsdorff min of meer sa
menvalt met de nieuwe partijen
financieringswet, hebben de
meeste commentatoren toch een
verband gelegd en de conclusie
getrokken dat het parlement wel
een zeer obscure beslissing heeft
genomen.
omstandigheden zoals die be
stonden vóór de stationering van
de Amerikaanse raketten, zou
den worden hersteld. Hij ver
klaarde dat Andropov in brieven
aan westerse leiders had ver
klaard dat de Russen hopen dat
de situatie niet "onherroepelijk"
Ogarkov verklaarde dat de Ver
enigde Staten bij het INF-beraad
streefden naar nucleair over
wicht in Europa over de Sowjet-
Unie. "De Verenigde Staten heb
ben hetzelfde standpunt hetzelf
de doel bij het Startoverleg", zo
voegde hij hieraan toe. Hij noem
de de huidige Amerikaanse voor
stellen bij die onderhandelingen
"absurd", dezelfde term die de
Russen gebruikten voor Ameri
kaanse voorstellen over de ver
mindering van het aantal Eurora
ketten.
De Russische functionarissen kop
pelden de stationering van Ame
rikaanse raketten in Europa aan
de Amerikaanse strategische ca
paciteit. Zij zeiden dat de in
West-Europa gestationeerde ra
ketten de Verenigde Staten het
voordeel zouden geven van "de
eerste klap", dat wil zeggen dat
bij een eerste gebruik van kern
wapens door de VS de Sowjet-
Unie zo ernstig zou worden ge
troffen dat zij niet meer in staat
zou zijn tot vergelding.
"Het kan niet anders of het moet
gevolgen hebben", aldus Kor
nienko. Maar hij zei dat het te
vroeg was om te spreken over
bijzonderheden.
Op de vraag of het mogelijk zou
zijn om de besprekingen over
middellange afstandsraiketten te
koppelen aan die over beperking
en vermindering van het aantal
strategische wapens, antwoord
de de Russische functionaris
ontkennend.
"Het is alleen maar mogelijk om
iets te laten samengaan als er iets
bestaat", zo verklaarde Kornien
ko, om vervolgens op te merken
dat het INF-overleg volledig ter
ziele is.
Ogarkov verklaarde tevens dat er
"andere vormen van militaire ac
tie" mogelijk zijn dan de statio
nering van met raketten uitge
ruste onderzeeboten nabij de
Amerikaanse kusten. Hij wilde
daarover evenwel niet in detail
De Russische generaal Ogarkov geeft tijdens een persconferentie uitleg
over het Russische voorstel voor kernbewapening. De twee linkerkolom
men geven het Russische voorstel aan, de twee rechter de Russische opvat
ting van het Amerikaanse voorstel. (Foto upi/Tass).
Roep om terugtrekking luider
ADVERTENTIE
maar dan wel van een
ANVC-contactlensspecialist
Nieuwe Rijn 62
Leiden - 071-124108
WASHINGTON - De VS hebben
de Sowjet-Unie gevraagd Syrië
te bewegen tot een nuchtere ta
xering van de situatie in het Mid
den-Oosten. Aldus minister van
buitenlandse zaken George
Shultz, gistermiddag, tijdens een
persconferentie, die voorname
lijk was gewijd aan de jongste
ontwikkelingen in Libanon.
Shultz betoogde dat met Reagans
door
Henk Kolb
naar veler oordeel falend Mid-
den-Oostenbeleid wel degelijk
vorderingen zijn gemaakt, na de
bezoeken van Shamir (premier
van Israël) en Gemayel (presi
dent van Libanon). De Ameri
kaanse bombardementen op Sy
rische stellingen hebben volgens
het Pentagon onder meer een
emplacement voor SA-9 lucht
doelraketten vernietigd. Maar
Shultz liet niet blijken in hoever
re deze operatie met militair ver
houdingsgewijs grote verliezen,
dienstbaar kan worden gemaakt
aan verbetering van het politiek
klimaat op langere termijn.
Speciaal afgezant Donald Rums
feld keert vandaag terug naar het
Midden-Oosten, kondigde
Shultz aan. In het algemeen ech
ter herhaalde hij de verzekering
dat de VS terug zullen slaan als
zij worden aangevallen, tijdens
hun pogingen om een zelfstandig
Libanees gezag te vestigen op
het kleine stuk grondgebied
waar president Gemayel enige
zeggenschap schijnt te hebben.
Shultz erkende met zoveel woor
den dat de Sowjet-Unie opnieuw
een factor van betekenis is ge
worden in het Midden-Oosten.
Hij schatte dat de Russen nu
7000 man in Syrië hebben. Dat is
2000 meer dan de laatste cijfers.
Dit alleen al betekent een be
langrijk stuk mislukking van
Reagans beleid. Naar het oordeel
van buitenlandse diplomaten
heeft het zenden van Amerikaan
se troepen naar Beiroet de Sy-
riërs in de kaart gespeeld.
Waar Shultz betoogde dat de Ame
rikaanse regering van plan is vol
te houden, riep senator Barry
Goldwater Reagan op de troepen
nu terug te trekken „want wij
zijn op weg naar een oorlog".
Ook Democratisch presidents
kandidaat Glenn wil de mari
niers uit Libanon weghalen,
waar zij in conflict kunnen raken
met een Syrisch leger van 50.000
man. Maar Glenn zei ook dat de
VS niet onmiddellijk kunnen
wijken zodra zij onder druk ko
men te staan.
Hoewel zowel in het Witte Huis als
bij het ministerie van buiten
landse zaken over Libanon zorg
vuldig niet in termen van een cri
sis wordt gesproken, achten an
deren de jongste escalatie hoogst
gevaarlijk. Secretaris-generaal
Perez de Cuellar van de VN
boodschapte zenuwachtig dat
een vreedzame oplossing moest
worden gezocht. Aan westelijke
kant slaat men met zorg een si
tuatie gade, waarin alle inspan
ningen om in het Midden-Oosten
de vrede te bevorderen stuk lo
pen.
De voormalige keizer van de
Centraalafnkaanse Republiek,
Jean Bedel Bokassa, is een
nieuwe kopzorg voor de Fran
se regering geworden sinds de
ze vroegere dictator zondag on
verwacht met een lijntoestel
van Air Afrique op het Parijse
vliegveld Roissy aankwam. De
Franse minister van buiten
landse betrekkingen Cheysson
heeft meteen laten weten dat
Bokassa in Frankrijk niet wel
kom is en dat alles in het werk
zal worden gesteld hem het
land weer zo snel mogelijk, en
liefst ook nog zonder opzien te
baren, te doen verlaten. Bokas
sa zal aan dit plan van de rege
ring met meewerken, aldus
meldde zijn advocaat gister
middag. Kortom: Bokassa wil
in Frankrijk blijven.
Sinds september '79 was Bokas
sa de 'gast' van president Hou-
phouet-Boigny van de Ivoor
kust. nadat de Franse ex-presi
dent Giscard d'Estaing de 'Kei
zer' door middel van een inge
nieuze staatsgreep ten val had
weten te brengen. Bokassa had
het ene schandaal op het ande
re gestapeld en had zich voor
het Franse gezag - dat in de
Centraalafrikaanse Republiek
een grote vinger in de pap
heeft - onmogelijk gemaakt.
Nauwelijks een week geleden
had Bokassa getracht met een
in Frankrijk gecharterde 'Cara-
velle' naar zijn vaderland terug
te keren en er opnieuw de
macht te grijpen. Een operatie
die door de samenwerking van
de autoriteiten in Frankrijk en
in Ivoorkust was verijdeld. De
ze poging was voor Hou-
phouet-Boigny echter de lang
gezochte aanleiding om zich
van Bokassa te ontdoen. Naar
wordt aangenomen staat de
Franse regering alleen nog de
mogelijkheid open de ex-dicta-
tor af te schuiven naar Senegal
of Gabon.
door
Rudolph Bakker
Bokassa heeft daarover andere
ideeën. Hij beschouwt zich als
Frans staatsburger en wellicht
niet zonder reden sinds hij
twaalf jaar dienst deed in het
Franse leger, dat hij tenslotte
als kapitein verliet. De kwestie
van het staatsburgerschap van
Bokassa is een probleem waar
van de Fransen hadden ge
hoopt voorgoed af te zijn. Oud
president Giscard ziet de te
rugkeer van de man die hem
met 'zijn neef aansprak (hij
noemde president De Gaulle
'mijn vader') met lede ogen
aan, ómdat nu opnieuw de
nooit opgeloste kwestie wordt
opgerakeld van de diamanten,
die Giscard van de 'keizer' ca
deau zou hebben gekregen.
Overigens is het probleem-Bo-
kassa de rekening die de Fran
se regeerders op hun boterham
hebben gekregen voor hun
streven vroegere Afrikaanse
koloniën onopvallend binnen
hun invloedssfeer te houden.
Kapitein Bokassa leek hen een
geschikte stroman voor de
Centraalafrikaanse Republiek.
Niemand had verwacht dat de
ze aanvankelijk rustige militair
zich tot keizer zou laten kronen
en schuldig moet worden
geacht aan de moord op ruim
honderd schoolkinderen in
Banguy; een moord waaraan
hij eigenhandig zou hebben
deelgenomen. Geruchten wil
len bovendien dat hij zich bij
die gelegenheid aan kanibalis-
me schuldig zou hebben ge
maakt.
In zoverre is Bokassa te vergelij
ken met de door de Britten in
dertijd in Oeganda naar voren
geschoven Idi Amin (ook op
vallend door keurig gedrag in
het Britse leger) die tenslotte
onderging in zijn eigen terreur,
nadat hij tegenstribbelende
landgenoten voor de krokodil
len had gegooid.
Bokassa heeft een aantal bezit
tingen ten westen van Parijs,
vol namaak-kastelen, verscho
len dorpjes en fantasievilla's
met blaffende honden, waar
ook super-ayatollah Chomeiny
een schuilplaats vond, en later
diens vertrouweling en presi
dent Bani Sadr. Het 'kasteel'
van Hadricourt, waar Bokassa
nu met zijn ex-keizerin en vijf
tien van zijn 54 kinderen min
of meer gevangen zit, is geheel
door Franse veiligheidstroe
pen omsingeld en niemand
krijgt kans er ook maar in de
buurt te komen. De boeren in
de omgeving kijken mismoe
dig naar een dikke rookpluim
die uit de schoorsteen van het
kasteel komt en herinneren
zich de zoon van Bokassa, die
als pseudo-boer op het gebied
van zijn vader rondscheurde in
een zwarte auto met de keizer
lijke zon geschilderd op de
portieren.
Bokassa wil boer worden in
Frankrijk, nadat hij in Abidjan
tevergeefs had gepoogd een
bescheiden textielfabriekje te
beginnen. In een op de radio
uitgezonden interview per tele
foon verklaarde Bokassa dat
hij zelf had gevraagd uit Ivoor
kust weg te mogen, dat hij ze
ker van plan was in Frankrijk
te blijven en dat 'de enige voor
waarde die hij zich voorstelde
Frankrijk aan te bieden de be
lofte was dat hij zich niet met
politiek zou bemoeien'. Terwijl
hij dit zei, speelden tien van de
vijftien kinderen in rode ano
raks op het bevroren grasveld
en werden ze binnengeroepen
met de kreet: „Hier is het te
koud".
Ex-keizer Bokassa.
BEIROET - Niemand kon de vraag
beantwoorden, maar iedereen
stelde hem wel: waarom? Waar
om een bom van 150 kilo, die om
zeven minuten over acht explo
deert als de mannen al naar hun
werk zijn, de oudere kinderen op
school zitten en alleen de vrou
wen, de peuters en de bejaarden
thuis zijn? Waarom een aanslag
in de Birr wal Ihsan-straat van
door
Aernout van Lynden
een moshm-arbeiderswijk van
West-Beiroet waar geen militair
of politiek doel te bekennen is?
Zijn ogen puilden uit, zijn hele ge
zicht was verwrongen. Zowel
door de shock als door de hyste
rie die hem duidelijk nabij was.
De jonge vader hief zijn armen
omhoog, zijn mond viel open,
maar er kwam geen geluid uit.
Twee etages boven de straat
werd heel voorzichtig, heel teder
een klein dood kind door de ene
brandweerman aan de andere ge
geven. Een klein dood kind met
een klein hoofdje dat geheel ver
brand was, maar desondanks
voor de jonge man op de straat
herkenbaar. Geleidelijk vond hij
zijn stem terug en schreeuwde
steeds maar weer: „Waarom, oh
God,
roet herhaald werd, is er echter
niet, of het moet in een filosofie
van pure terreur liggen, het zaai
en van nog meer onrust in een
land dat zo langzamerhand niet
beter kent.
Voor de buitenwereld en eigenlijk
ook voor de rest van Libanon, is
de aanslag gisterochtend in Bin
wal Ihsan gewoon de zoveelste in
een lange, schijnbaar oneindige
reeks aanslagen. Maar voor de
bewoners van Birr wal Ihsan zal
het leven nooit meer helemaal
hetzelfde zijn en zal de verschrik
king Vein 5 december 1983 altijd
in hun geheugen geprent blijven.
Om half negen 's ochtends lijkt het
alsof iedereen in het Malaab-dis-
trict van West-Beiroet zijn ver
stand verloren heeft. Honderden
mensen krioelden op straat, gil
lend en joelend tegen paniekeri
ge, haast hysterische soldaten en
politiemannen die de menigte uit
de buurt van Dirr wal Ihsan
trachtten te houden.
De ingang tot de straat zelf is afge
zet door een rij verbijsterde, als
aan de grond genagelde Franse
parachutisten. Hun stomgesla-
gen gezichten zijn begrijpelijk,
want wat zich achter hun ruggen
afspeelt, is nauwelijks te verwer
ken of te begrijpen.
Een vuil zwart mengsel van olie,
verf, water en benzine stroomt
de weg af. De weg wordt geblok
keerd door uiteengerukte auto's,
brandweerwagens en ambulan
ces die hun sirenes nog aan heb
ben staan. Een officier van poli
tie en een oudere reddingswer
ker, schreeuwen tegelijkertijd
door megafoons. De politieman
vraagt mensen om zo snel moge
lijk naar de ziekenhuizen te gaan
en bloed te geven, de reddings
werker tracht het werk van zijn
tientallen met gasmaskers uitge
ruste mannen te coördineren.
Grote branden woeden aan beide
kanten van de straat. Terwijl de
brandweerlieden - in eerste in
stantie zonder succes - de brand
in een verfwinkel aan de rechter
kant van de straat proberen te
bedwingen, wordt in het acht
verdiepingen hoge flatgebouw er
tegenover door de reddingswer
kers al getracht het letterlijk
open gescheurde gebouw (de ge
vel is in één klap van het gebouw
afgerukt) in te klauteren.
Hevig bebloede gewonden die
door glasscherven of door de
rondvliegende stukken auto ge
raakt zijn, worden naar de ambu
lances gedragen die met open
deuren staan te wachten.
Er zijn teveel mensen in de nauwe
straat. Teveel reddingswerkers,
teveel soldaten en verplegers en
de rook, de hitte van de vlam
men, het gekrijs van iedereen,
werken bedreigend en beangsti
gend. Als een ambulancechauf
feur bijna met reddingswerkers
slaags raakt omdat zij eerst een
wrak uit de weg willen halen
voordat de ambulance door
wordt gelaten, lijkt de algemene
hysterie nabij te zijn.
Heel langzaam worden de slachtof
fers gevonden. Bedekt met de
kens die steeds maar weer van de
gruwelijk verscheurde lijken af
glijden. worden zij afgevoerd. En
altijd wel een of ander krijsend
familielid erbij. En altijd maar
die vraag die niemand kan beant
woorden.
Op de hoek van de straat zit Ali Ka-
naan Chala verloren en stil op
een stoel tussen het puin van zijn
schoenenwinkel. „Ik was bezig
een klant te helpen, ik zat daar in
de hoek, met mijn rug naar de
muur. Zeker een minuut, mis
schien wel veel langer, heb ik
daar gezeten. Door de shock ver
steend. Je zag niets meer door al
het stof, al het puin. En toen ik
weer kon kijken, zag ik mijn
klant die door de glasscherven in
een klap zijn gezicht verloren
had. Het is wat moeilijk te gelo
ven, maar ik mankeer helemaal
niets". Hij kijkt ons met grote
ogen aan en als wij zijn winkeltje
verlaten zit hij nog even stil en
verloren op zijn stoel, alsof hij
het gejoel en het gekrijs op de
straat niet kan horen.
In het Makassedziekenhuis, twee
straten verderop, geeft de onder
directeur Abdul Hafiz Elladki
ons de feiten van de aanslag.
„Tot nu toe zijn er veertien do
den gevonden. Het is vreemd,
heel vreemd, maar het zijn bijna
allemaal kinderen. Kinderen van
tussen de leeftijd van drie maan
den en drie jaar". Zelfs de erva
ren Elladki is klaarblijkelijk ge
schrokken van wat hij die och
tend gezien heeft. Waarom? Heel
bedenkelijk kijkt hij ons nu aan.
„Waarom? Hoezo waarom? Kan
er een vatbare reden zijn? Is er
eigenlijk een goede reden dat
hier in Libanon al acht jaar lang
gevochten wordt?"
Wanhoop en verschrikking na de zoveelste bomaanslag in Beiroet.
