-c 'Opeens horen we bij het cabaret' 'We zijn niet zo uitdragerig' D- Dubbel Dwars wil volgend jaar professioneel worden Gew. Orkest krijgt toch nog subsidie PODIÜMBLIK DINSDAG 6 DECEMBER 1983 Kunst PURMEREND "Het succes is over ons heen gedonderd. Op eens hoor je bij het cabaret". Cabaret Dubbel Dwars is op het ogenblik een van de meest gevraagde cabaretgroepen van het land. In de agenda's van Jack Spijkerman, Arie van der Wulp en Joop van Dijk prijken optredens van Groningen tot Maas tricht. 'De kern van de zaak' was het eerste programma, waar mee de winnaars van het Leids Cabaret Festival 1982 de thea ters introkken. Het was een programma dat eigenlijk geschre ven was voor het actiepodium bij demonstraties en manifesta ties tegen kerncentrales en kernbewapening. 'Mag ik even afre kenen', is de titel van de nieuwe Dubbel Dwars-produktie. Een avond cabaret die verder gaat dan pretentieloos vermaak, zo omschrijft Jack Spijkerman het produkt dat Cabaret Dubbel Dwars brengt. Hij heeft er nog een andere benaming voor: maatschappij-kritisch cabaret met een lach een een traan, dat theatergericht is, maar met een ideologie. Het is een hele mond vol. Die ideologie lijkt vooral bij de VARA aan te slaan. Deze om roep heeft met een radio-optre den van een half uur de belang stelling voor de groep in daden omgezet. Een nieuwe radioshow zit in het vat, evenals het uitbren gen van een langspeler op het VARA-Gram-label en een televi sie-optreden. Voorlopig werpt het trio zich eerst op het nieuwe theaterprogram ma, waarmee het twee jaar lang door het land wil gaan. Eerst in het kleinere theatercircuit en het tweede jaar in de grote theaters. Als Jack Spijkerman een verge lijking maakt met het eerste pro gramma 'De kern van de zaak', dan zegt hij 'Mag ik even afreke nen' diepgaander en breder is. Het programma is niet beperkt en niet meer dol-dwaas. Hij noemt het ook poëtischer. Er is meer aandacht besteed aan thea ter. Wel is de tekst, waarvoor hij samen met Arie van der Wulp verantwoordelijk is, nog steeds de kern. De verandering van actiepodium naar theaterzaal heeft tot om schakelingen bij Dubbel Dwars geleid. Het programma is nu bewust meer op theater ge- door Hans Polder richt. "Ja", zegt Jack Spijker man, "het vorige programma was duidelijk voortgekomen uit actie. Bij een manifestatie kan je moeilijk een theatergebeuren la ten plaatsvinden. Dan moet je tekst heel direct en heel gericht zijn. Bij een theatervoorstelling moetje het publiek meer bieden dan alleen maar woorden. Of je moet zo'n gigantisch woordkun- senaar zijn. Wij willen wat meer theatervormen erbij brengen. Bij ons zit het in het totaal van zang, vormgeving, het totaalbeeld, de soms dwaze attributen en wat je daarmee zeggen wil". Bedroefd Tijdens de try-outs viel waar te ne men dat Dubbel Dwars meer met emoties speelt. Jack Spijker man bevestigt dat. "Er zit meer emotie in. Hoe dwaas sommige stukken ook zijn, het eindigt diep tragisch. Dat is wel iets dat we met veel nummers doen. Se rieuze nummers die we dwaas eindigen en dwaze nummers, die een serieus einde krijgen. Con stant de boel relativeren. Het is denk ik emotioneler". Niet alleen maatschappijkritiek le vert Dubbel Dwars vanuit een emotionele hoek. Ook brengt de groep een lied over een vriend, die afgelopen zomer in Oost- Duitsland verongelukte. "Juist op dat moment realiseer ik me dat je je druk loopt te maken over wat daar en daar gebeurt", vertelt Jack Spijkerman. Maar als ik op datzelfde moment een telefoontje krijg dat mijn moeder in het ziekenhuis wordt opgeno men, en dat is een open deur, dan moet ik daarover meer slikken. Het is puur iets van ons zelf, dat we in het programma wilden heb ben. Ook omdat het ons deze zo mer zeker heeft aangesproken. Het heeft diepe indruk op ons ge maakt". Dit lied besluit het nieuwe pro gramma. Het is een kil slot. „Ik weet nog steeds niet of je men sen daarmee moet wegsturen. De een zegt: prima. De mensen gaan weg met een emotie. De ander zegt: je stuurt ze bedroefd weg. Het relativeert wel watje de hele avond hebt gezegd". Van actie- naar theatergroep. Voor Dubbel 6 Dwars was het vinden van nieuwe onderwerpen geen probleem. In de zomer is „Mag ik even afrekenen" in vier weken Grote en kleine bazen met petten op vormen een telkens terugkerend element in 'Mag ik even afrekenen' van Dubbel Dwars. "Het blijft een afrekenen met misstanden", zegt Jack Spijkerman, (voor grond). (Foto GPD) tijd in elkaar gezet. Daarna zijn de leden tot aan de try-outs bijna dagelijks met het programma be zig geweest. Over het zoeken naar onderwerpen zegt Jack Spijkerman: „Die liggen voor het oprapen. Toen we een jaar of twintig waren verzetten we ons al tegen een heleboel dingen. Al leen we kwamen terecht op een actie tegen kernwapens. Voor hetzelfde geld waren we ge vraagd bij een boycot Zuid-Afri- ka. Er zijn allerlei onderwerpen, waarbij je je betrokken voelt. Dat varieert van Amnesty tot milieu verontreiniging, kernwapens, en alles wat er maar mis is. Dat heb ben we in het vorige programma ook steeds gezegd. Dat hebben we geschreven voor een manifes tatie. Daar werden we de thea ters mee ingelokt". Een lijn valt nu duidelijk in het programma te ontdekken. Grote en kleine machthebbers met pet ten op en hekken vormen bij voorbeeld steeds terugkerende elementen. Jack Spijkerman deelt mee: „We zijn uitgegaan van 'Mag ik even afrekenen'. Die titel schoot ons op een gegeven moment te binnen. Het blijft af rekenen met misstanden". Paus Religie is een onderwerp dat bij het trio veel aan bod komt. Dub bel Dwars rekent daar dus dui delijk mee af. „In dit programma zit dat inderdaad veel. Maar kijk eens om je heen wat er niet alle maal op grond van religie nog steeds gebeurt. Je ziet het nu weer met de komst van de paus. We zitten met een CDA in de re gering, die op grond van religie een beleid uitstippelt waar je bang van wordt". „Onze westelijke cultuur is nog steeds voor een groot deel geba seerd op christelijke traditie. Daar zal nog nodig mee afgere kend moeten worden. Ik wil afre kenen met misbruik van de bij bel. Het onder druk zetten van mensen met christelijke normen, die opgelegd worden door perso nen, die op grond van een bijbel bereid zijn een wereld te vernie tigen. Dat zijn wel degenen die de macht hebben. Veel topfigu ren blijken toch weer bij de tradi tionele kerk te horen. Daar komt weer het traditionele denken om de hoek kijken. Daarom pakken we ook de EO aan". „Het uitgeven van tien miljoen gul den voor de komst van de paus vind ik een absurdheid die mijn pet te boven gaat. Een paus die weer loopt te beweren dat abor tus schandalig is. Die prachtige reizen maakt en dan nog zyn nek niet uitsteekt. Ik vind het goed dat-ie komt, als-ie maar bereid is voor het volk te kiezen. Dat heeft-ie in Midden-Amerika niet gedaan. Hij werd daar kwaad toen die mensen om vrede schreeuwden". Jack Spijkerman merkt op dat het programma voor de pauze op een kerkdiehst lijkt. Hij noemt het puur toeval. „De intocht, wel komstlied met een psalm, de ze gen. Het welkom met de kruisra ket is duidelijk in een lijn gezet. Sommige mensen vereren dat ding als een soort Christus. Als de kruisraketten er staan, dan is het voor altijd vrede. Ik denk dat als je dat aanpakt, je minder het geloof belachelijk maakt, dan de mensen die de kruisraketten ver eren". Lofzang Dubbel Dwars wil het nieuwe programma twee jaar lang bren gen. De jonge cabaretiers zijn niet bang om het programma eventueel aan te passen in geval len dat bepaalde onderdelen ach terhaald zouden raken. Jack Spijkerman: „We hebben niet de illusie met deze regering, dat er binnen drie maanden een radica le ommekeer zal komen. Maar mocht het zo zijn: N ij pels gek ge worden en Lubbers in een in richting en die twee besluiten de kernraketten niet te plaatsen, dan gooien we die nummers er meteen uit. We schrijven dan een lofzang op het verstand dat op eens doorbreekt". De leden van Dubbel Dwars zit ten nu nog als onderwijzers op school of werken als laborant in een ziekenhuis. Volgend jaar september willen ze professio neel aan het werk gaan. „Dat be tekent dat we binnenkort moe ten beslissen", deelt Jack Spij kerman mee. „De boekingen gaan komen. Ik kan het nu bijna niet meer opbrengen school en cabaret te combineren. Omdat ik in mijn achterhoofd heb vanaf volgend jaar professional te zijn hou ik het nu nog vol". Tot 1 mei 1984 DEN HAAG (ANP) - Het Ge westelijk Orkest van Zuid- Holland kan zijn begelei- dings- en educatieve taken tot 1 mei 1984 blijven ver vullen. Het besluit van de provincie Zuid-Holland de subsidie met ingang van 1 september dit jaar te stop pen, is ongegrond geweest. Deze uitspraak heeft de Ka mer voor Administratieve Rechtspraak Overheidsbe schikkingen (Arob) van de provincie gisteren bekend gemaakt. De Arob-commissie oordeelde, dat er geen zwaarwegende redenen voor de provincie Zuid-Holland waren om op 15 september het verrijken de besluit te nemen met te rugwerkende kracht geen subsidie meer aan het orkest te verstrekken. De Arob-uitspraak houdt het advies in aan Provinciale Staten het besluit van 19 mei te handhaven, waarbij de subsidiëring tot 1 mei 1984 werd gegarandeerd. Reden voor de stopzetting van de provinciale subsidie was dat het orkest niet had vol daan aan de subsidievoor waarden: een taakstellend werkplan en een sluitende begroting. Ook verweet het college het stichtingsbe stuur besluiten niet uit te voeren. Het besluit in mei kwam er op neer het orkest tot 1 mei 1984 in gewijzigde vorm te laten voortbestaan. Aange zien de rijkssubsidie per 1 september weg zou vallen, werd een aanvullende subsi die van 609.000 gulden opzij gelegd voor de overbrug gingsperiode september-de- cember. Voor het resterende seizoen in 1984 zouden Pro vinciale Staten het normale subsidiebedrag van 1,4 mil joen gulden beschikbaar stellen. Redactie Pieter C. Rosier De Leidse theaters bieden deze week nogal wat variatie: to neel, ballet, pantomime en een solo-optreden van de podiu- maHieste Marjol Flore. Tot de hoogtepunten van al deze voorstellingen zullen zeker be horen het optreden van Henryk Tomaszewski's pantomime theater op donderdagavond en de voorstelling van Dennis Wayne Dancers op vrijdag avond in de Leidse Schouw- bura. Tomaszewski Wat Tomaszewski betreft, zijn be faamde gezelschap komt na in 1980 en 1981 in Leiden laaiend enthousiast te zijn ontvangen naar deze stad terug met 'De verloren zoon'. Tomaszewski baseerde zijn nieuwste produk- tie op 'Das Leben eines Lieder- lichen' van Georg Christoph Lichtenberg. Uitgangspunt is het bekende bijbelverhaal van de jongeman, die na het erfdeel van zijn vader te hebben op geëist de wijde wereld intrekt en na een baatzuchtig bestaan berouwvol terugkeert naar het vaderlijk erf. die gerelateerd zijn aan dro men, gevoelens en verlangens. Deze zijn meestal zeer persoon lijk bepaald en zenden signa len uit die iets onthullen over het innerlijk van het individu in kwestie. Door middel van het totaal van deze emotionele bewegingen tracht Tomaszews ki zijn visie over te brengen op de toeschouwer. De groep fun geert als instrument en dank zij de zware lichamelijke disci pline en het steeds open staan voor nieuwe impulsen is zij in staat Tomaszewski's filosofi sche kijk op de wereld helder uit te dragen. Haar huidige re putatie is hoe dan ook het resul taat van een collectieve in spanning. Dennis Wayne De dansgroep van Dennis Way ne, ook zeer aanbevelenswaar dig, staat vrijdagavond op de planken van de Leidse Schouwburg. Dennis Wayne maakt lyrisch, vloeiend ballet. Zijn stijl is enigszins te verge lijken met die van Jiri Kylian, maar hij heeft meer dan deze de neiging om de schone schijn door te prikken, te relativeren. Twee jaar geleden gebeude dat o.m. door telkens een danser als prototype van de verwijfde balletartiest op te voeren, zo verzwakt dat hij niet in staat is de meisjes naar behoren op te tillen. De dansers van Dennis Wayne staan in technisch op zicht zeer hoog aangeschreven. De voorstelling is in elk geval van een kwaliteit die maar en kele keren per jaar in de schouwburg is te zien. Marjol Flore 'Humort en hartstocht' is de titel van een twee uur durende show die op het schouwburg)po- dium wordt gezet door de zan geres Marjol Flore. Gezien de dynamiek, waarmee dit on stuimige theaterdier zich in vo rige shows aan het publiek pre senteerde mag men weer een flitsende voorstelling vol mu ziek verwachten. Marjol Flore is een vrouw die haar vak verstaat. Haar stem is even vo lumineus als haar verschij ning, haar gevoel voor theater onmiskenbaar. Ze zingt Neder landse liedjes even gemakke lijk en overtuigend als de rest van haar repertoire, variërend van Franse chansons tot Duitse poëzie. De Nederlandse liedjes komen voor de pauze aan de beurt, de buitenlandse daarna. Marjol Flore laat zich in deze show begeleiden door de pia nist Thom Jansen. 'Gebroed.' Onder de beschermende paraplu van het Werkteater komen de twee broers Frank en René Groothof Schroder woensdag en donderdag naar het LAK met hun voorstelling 'Gebroed'. De broers spelen in deze pro- duktie zichzelf, beginnend bij hun jeugd en rooms-katholiek opgevoed opgroeiend tot wie ze nu zijn. Hun verhouding ken merkt zich door twee tegenge stelde begrippen: afstoten en aantrekken. Ze hebben elkaar nodig als onvoorwaardelijke steun in hun ontwikkeling, ze zijn anderzijds bevreesd door de voortdurende aanwezigheid van de ander hun eigen identi teit kwijt te raken. Beide broers hebben met deze voorstelling hun emoties bloot willen leg gen, aldus de programmatoe lichting. De LAK-agenda vermeldt voor vrijdag- en zaterdagavond voorstellingen van 'Giovanni's room', de eerste Leidse homo theater-produktie. Het gelijk namige boek van de Ameri kaanse schrijver James Bald win vormde er de basis voor. Elders op deze pagina meer over dit zogeheten flikkerthea ter. Marek Olesky, één van de meest opvallende leden van het pantomimegezelschap van Hen ryk Tomaszewski. (Foto pr) teit sentimentaliteit. Het juiste evenwicht te vinden tussen het kleine en het brede gebaar, daar lijkt het bij Tomaszewski om te gaan. Hoewel de leden van de groep een gevarieerde achtergrond heb ben (sommigen hebben geen en kele artistieke opleiding, ande ren zijn volleerde dansers) vol gen alleen de door Tomaszews ki zelf gegeven trainingen, die vooral gericht zijn op het ver krijgen van een perfecte li- chaamsbeheersing. Hierbij 'leent' hij oefeningen van zowel het klassieke ballet als de acro batiek. In zijn streven naar een optimale communicatie tussen spelers en publiek via dans en mime legt Tomaszewski vooral de nadruk op 'emotionele' be wegingen, d.w.z. bewegingen. Van Tomaszewski is bekend dat hij ongehoord mooie theater- produkties maakt. Niet het woord maar uitsluitend de be weging spreekt voor de Poolse theatervernieuwer, die in zijn ensceneringen wel gebruikt maakt van muziek, een taal. Weet Tomaszweski elk woord op het toneel uit te bannen, hij schuwt elk ander middel ter on dersteuning van zijn bewe gingstaal, die een fascinerende mengeling is van mime en aan de dans verwante bewegings techniek, niet. De kostumering, de belichting en de muzikale omlijsting maken elk optreden van Tomaszewski's theater groep tot een spektakel. Met al le gevaren van dien, want wordt de lijn, die Tomaszweski volgt, net even te ver doorge trokken dan wordt dramatiek al gauw pathetiek en sensivi- Marjol Flore: theaterdier (Foto pr) 'Giovanni's room', de eerste Leidse homotlieater-prodiiktie LEIDEN - 'Drie flikkers zoeken Met deze in het oog springende tekst wierf toneelgroep 'Best- wel' een tijdje terug spelers voor hun de 'Giovanni's room'. De prozaïsche advertentie geeft meteen de kern van de opzet van 'Giovanni's room' weer. Het is flikkertheater, zo als dat heet, maar niet uitslui tend voor- en door flikkers. De vrouw is er uiteindelijk geko men, zij het niet via de adver tentie. Die leverde geen bruik bare reacties op. 'Giovanni's room' is de eerste Leidse homotheater-produk- tie. Het gelijknamige boek uit 1956 van de Amerikaanse schrijver James Baldwin vormde er de basis voor. De ze ven spelers zijn allen amateurs met in de meeste gevallen po diumervaring. Het idee voor de voorstelling ontstond op de LYVH, de Leidse werkgroep Homoseksualiteit. Herman Kaal had een groot aandeel in het script, dat verder door de groep is geschreven. Jan Kees He Bruvn deed de regie. Flikkerpop, lesbisch literair tijdschrift, homotheater, is het nu werkelijk nodig om zo in ge scheiden categorieënte denken. Loopje niet het gevaar er juist de hokjesgeest mee te bevorde ren? Volgens regisseur Jan Kees de Bruyn niet: 'We willen dat ho mofilie een plaats in de samen leving krijgt, dus ook in het theater. Je moet ons niet zien als voortrekkers, die iedereen de homoseksualiteit door de strot willen duwen. We zeggen niet dat homoseksualiteit zo iets geweldigs is. We leggen de nadruk op homofilie, omdat je in de hetero-wereld nog als een aparte groep wordt be schouwd. Vormingstheater ligt niet in onze bedoeling. We zijn niet zo uitdragerig". - 'Bestwei' is een 'gemengde groep', die uit zowel homo's als hetero's bestaat. Gaf die sa menwerking problemen? "Een deel van de hetero's in de groep bleek inderdaad heel weinig van homofilie af te we ten. We hebben hen op sleep touw genomen om ze iets van het homofielen-wereldje te la ten zien: nichtenscène, nich tenhumor, macho boys. Juist omdat we zelf die groepen nie£ vertegenwoordigen. Later re peteerden we bij de LWH en ging dat vanzelf'. - Is Giovanni's room' bestemd voor theaters, of wil je er het COC-circuit mee langs? "We vinden dat het flikkerthea ter in het normale theatercir cuit thuishoort. We willen lie ver in theaters spelen dan in COC's. Daarom bevat. 'Giovan ni's room' informatie, die je bij het spelen voor eigen parochie weg zou laten. Het stuk is niet op een zuiver homofiel publiek gericht. Ook in jeugdhuizen zouden we willen spelen. Het schokeffect is voor mij juist leuk". Het theaterpubliek is doorgaans redelijk tolorant. Zou je 'Gio vanni's room' ook in het paro chiehuis van een willekeurig gehucht durven spelen? 'Ja hoor. Dat schokeffect lijkt me juist heel leuk. Ik heb de indruk dat de problematiek van 'Giovanni's room' daar ook beter bij aansluit. De tolorantie ten opzichte van homofielen is in de grote steden in de rand stad sinds de tijd dat Baldwin het boek schreef groter gewor den. Homofilie is daar meer geaccepteerd. Maar in de dor pen in de omgeving krijg je heel wat te horen als je met je vriend gearmd over straat durft te lopen". 'Ik neem aan dat de optredens zichzelf zullen uitselecteren. Gisteren belde nog een me vrouw die ons wilde hebben voor een MAVO-schoolavond met ouders. Toen ik haar wat meer over het stuk vertelde, haakte ze af. Toch denk ik dat 'Giovanni's room' als schoolto- neel geschikt is. Het is per slot Engelstalige literatuur" 'Coming-out' 'Giovanni's room' neemt in het oeuvre van de in Harlem, New York geboren neger James Baldwin een aparte plaats in. Zijn overige boeken gaan voor al over de discriminatie van zwarten en armen. In 'Giovan ni's room' spelen rassentegen stellingen geen rol. Het boek is een terugblik van de jonge Da vid, waarin deze zijn leven overziet. Mede om zijn homo seksuele gevoelens te ontlopen was hij uit de Verenigde Staten naar Parijs gevlucht. Daar had hij een meisje gevonden, met wie hij wilde trouwen. Hij werd echter verliefd op Gio vanni, met wie hij ging samen wonen. Het meisje kwam terug en David had beiden verlaten. "Het is het enige boek van Bald win met louter blanke hoofd personen", zegt Jan Kees de Bruyn. "Ik vermoed dat hij dat heeft gedaan omdat hij de ho mo-hetero problematiek niet met een andere wilde vermen gen. In zijn latere boeken heeft hij het neger-zijn vermengd met z'n eigen homoseksuali teit". De Bruyn vertelt dat 'Giovanni's room' een van de eerste homo- boeken was die hij las. "Daar om doet het je meer. Boven dien is het thema van het boek nog steeds actueel. Het gaat over de 'coming-out': het naar de buitenwereld ervoor durven uitkomen dat je flikker bent. Dat is iets wat iedere homo heeft meegemaakt. We accen tueren in de voorstelling de keuze waar David voor komt te staan. Onze benadering is eer der psychologisch dan licha melijk". "We hebben noodgedwongen veel uit het boek moeten weg laten, zoals de visie op de rooms-katholieke kerk, die er uit spreekt. Ook de rol van de vrouw is daardoor beperkt. We hebben er eindeloos over ge discussieerd hoe geëmanci peerd ze zou moeten zijn. De vrouw is nu meer een 'flat-cha- racter' geworden". 'Bestwei'de naam van jullie groep, doel eerder aan het jar gon van hulpverleners en 'doei- zeggers' denken dan aan homo seksualiteit. 'Dat klopt. Bestwei is ooit be gonnen als werknaam en we hebben dat maar zo gelaten. Het is een term die vaak ge bruikt werd by improvisaties, in de trant van best wel dit en een stukje dat Veel groepsle den zijn uit het sociale wereld je afkomstig De naam is dui delijk als zelfspot bedoeld ja". Jan Kees de Bruyn tot slot: "Ach, het lijkt nu allemaal erg zwaar. Coming-out, waarden patronen, discriminatie en noem maar op. 'Giovanni's room' is uiteindelijk helemaal niet zo Kr valt ook genoeg in te lachen". ARIEJAN KORTEWEG Frans van Nleuwenhuyzen als Giovanni in 'Giovanni'.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 19