Moskou dreigt
met vergelding
Israël betaalde
zeer hoge prijs
Dankert dreigt
met opstappen
PLO-rebellen
staken strijd
Bouterse: nooit meer
executie tegenstanders
Raketsystemen op onderzeeërs
'Meer geld voor Europa'
Doodstraf
wegens
corruptie
Gevangenenruil met tegenzin
Vrachtwagens beschermen Witte Huis
Bomaanslag in katholieke
wijk Noordierse hoofdstad
VRIJDAG 25 NOVEMBER 1983
MOSKOU (AFP/Tass) - De Sowjet-Unie zal raketten plaatsen in de oceanen en de zeeën.
Deze zullen net zo bedreigend zijn voor de Verenigde Staten als de Euroraketten voor
de Sowjet-Unie. Deze verklaring liet de Russische leider, Joeri Andropov, gisteren
voorlezen voor de televisie. Hij verscheen niet zelf op het scherm.
Andropov' liet bovendien weten
verdere deelneming van de Sow
jet-Unie aan het rakettenoverleg
in Genève 'onmogelijk' te ach
ten. Ook zal de Sowjet-Unie weer
verder gaan met plaatsing van
middellange afstandsraketten in
het Europese deel van de Sowjet-
Unie. Bij de tegenmaatregelen
hoort ook het opvoeren van het
tempo van de plaatsing van nieu
we tactische raketten in Oost-
Duitsland en Tsjechoslowakije.
De voorbereidende werkzaam
heden daarvoor zijn al enige tijd
geleden begonnen, maar zullen
nu in hoger tempo worden uitge
voerd.
"Vanzelfsprekend zullen nog ande
re maarregelen worden genomen
om de veiligheid van de Sowjet-
Unie en van de andere landen
van de socialistische gemeen
schap te verzekeren", zo luidt
Andropovs verklaring.
De Sowjet-Unie streeft niet naar
een militair overwicht en zal dan
ook niet verder gaan dan waartoe
zij door de daden van de NAVO-
landen wordt gedwongen, aldus
Andropov.
Met de aankondiging dat de Sow
jet-Unie in 'oceanen en zeeën' ra
ketsystemen zal plaatsen die
overeenkomen met de Eurora
ketten wordt waarschijnlijk ge
doeld op raketsystemen aan
boord van onderzeeërs. Die mo
gelijkheid was al eerder in Mos
kou geopperd. Kernwapens aan
boord van onderzeeërs kunnen
rechtstreeks het grondgebied
van de Verenigde Staten bedrei
gen.
Westerse diplomaten leiden uit de
tekst van Andropovs verklaring
af dat Moskou pas naar de onder
handelingstafel in Genève zal te
rugkeren als de nieuwe raketten,
waarvan de aanvoer naar West-
Europa deze maand is begonnen,
worden teruggetrokken. In sep-
tember kondigde Moskou al aan
dat als vergelding voor de kruis
en Pershing li-raketten nieuwe
korte-afstandsraketten zouden
worden geplaatst in de DDR en
Tsjechoslowakije. Het tempo
van die plaatsing wordt nu dus
bespoedigd.
Wat het stopzetten van plaatsing in
het Europees deel van de Sowjet-
Unie betreft,zei de Amerikaanse
president Reagan nog afgelopen
woensdag dat Moskou zich niet
heeft gehouden aan de belofte
van stopzetting van stationering
van SS 20-raketten. Volgens
Washington is die plaatsing
steeds doorgegaan.
De ministers van defensie van het
Warschaupact zullen in de eerste
helft van december in de Bul
gaarse hoofdstad Sofia bijeenko
men. In de bekendmaking door
het Bulgaarse persbureau wordt
de stationering van de nieuwe
Amerikaanse kernwapens in
West-Europa een direct gevaar
voor de veiligheid van de War-
schaupactstaten en voor de we
reldvrede genoemd.
- TEL AVIV - Champagne wordt over het hoofd v<
Israëlische krijgsgevangenen gegooid, die gisteren
Palestijnen werden vrijgelaten.
TRIPOLI/DAMASCUS TEL AVIV
(Reuter/AFP/DPA/UPI) - Aan
hangers van PLO-leider Jasser
Arafat hebben gisteren de ver
rassende gevangenenruil met Is
raël een overwinning voor de
PLO genoemd. Muitende Pale
stijnen die in opstand zijn tegen
Arafat kondigden aan dat zij na
drie weken van inter-Palestijnse
strijd een onbeperkt staakt-het-
vuren zijn overeengekomen.
BRUSSEL (GPD) - De voorzitter
van het Europese parlement, de
Nederlandse socialist Piet Dan-,
kert, zal het parlement verlaten
indien Europa op korte termijn
niet meer geld toegezegd krijgt
van de lidstaten.
door
Ferry Mingelen
„Als er voor de Europese verkie
zingen in juni 1984 geen zeker
heid is over het moment waarop
de eigen financiële middelen van
Europa worden uitgebreid, dan
zal ik geen kandidaat voor een
zetel kunnen zijn. In feite kan je
het hele parlement dan net zo
goed opheffen", zei Piet Dankert
gisteren in Brussel.
Volgens Dankert zal Europa in
1984 het huidige plafond van de
- eigen financiën, vastgesteld op 1
procent van de nationale btw-in-
komsten, doorbreken. Zonder
uitbreiding van de eigen midde
len zal dat extra geld nationaal
steeds moeten worden goedge
keurd. Het Europese parlement
zou daardoor zijn invloed op de
^begroting verliezen.
>„Dat begrotingsrecht van het par
lement is de minimale bevoegd
heid om directe verkiezingen te
Dimlicht
Motorrijders zullen binnenkort
overdag verplicht dimlicht
moeten voeren. De negentien
ministers van verkeer en ver
voer van Europa hebben
daartoe besloten op hun half-
jaarlijke vergadering in Pa
rijs. In Nederland voerden de
meeste motorrijders al dim
licht, maar tot dusverre wil
den de regering dat niet ver
plicht stellen.
Peuken
Twee onbekende verzamelaars
in Engeland hebben voor sa
men 850 gulden vier sigare-
peuken geveild die premier
Winston Churchill op 15 mei
1944, kort voor de geallieer
denlanding in Normandiê, na
een belangrijke conferentie
had achtergelaten.
De vier 'peuken' van tussen de
8 en 15 centimeter waren bij
eengegaard door een officier
die indertijd verantwoorde
lijk was voor de veiligheid.
Ze kwamen bij 'Christie's'
onder de hamer, in over
drachtelijke zin dan.
Tekeningen
Archeologen hebben in de Ita
liaanse Alpen, ten noorden
van Verona, voor de eerste
maal een rotsgravure uit het
paleolithicum ontdekt.
De archeologen zeiden dat de
tekening in de rotsen is uitge
houwen. De tekening stelt
een dier voor, mogelijk een
bizon. De voorstelling is 115
centimer lang en ruim 64 cen
timeter hoog.
Experts zijn zes maanden met
het onderzoeken en blootleg
gen van de tekening .bezig ge
weest. Zij schatten dat de
rotsgravure 15.000 20.000
jaar oud is.
kunnen rechtvaardigen. Zonder
dat recht wordt het parlement
slechts een raadgevende verga
dering. Je doet dan aan kiezers
bedrog omdat je illusies wekt
terwijl je weet dat je die niet op
eigen kracht kan waarmaken. Il
lusies zijn bij de vorige verkie
zingen in 1979 al genoeg ge
wekt", aldus Dankert.
Hij is vrij pessimistisch over de
mogelijkheid dat de Europese re
geringsleiders op hun komende
topconferentie begin december
in Athene werkelijk een besluit
over uitbreiding van de eigen
middelen zullen kunnen nemen.
Piet Dankert hoopt echter dat bij
mislukking van Athene er op een
tussentijdse extra topconferentie
in januari of februari toch nog re
sultaten behaald kunnen wor
den.
Overigens wordt niet verwacht dat
Dankert, indien hij weer lid
wordt van het Europees Parle
ment ook de voorzittersstoel
weer gaat innemen. Hij heeft het
niet slecht gedaan in de afgelo
pen vier jaar maar andere partij
en vinden dat zij nu aan de beurt
zijn om de voorzitter te leveren.
Ook staat trouwens nog niet vast of
Dankert eerste zal worden op de
PvdA-kandidatenlijst voor de
Europese verkiezingen. Grote ri
vaal voor deze positie is de vroe
gere PvdA-partijvoorzitter en
huidig Europarlementslid me
vrouw Ien van den Heuvel. De
beslissing over het lijsttrekkers-
schap wordt pas in maart geno
men.
MOSKOU (AFP) De voormalige
directeur van een van de bekend
ste levensmiddelenwinkels in
Moskou, Joeri Sokolov, is ter
dood veroordeeld wegens zijn
aandeel in een van de jjmvang- gevangenenruil, die werd geor-
ganiseerd door het internationa-
In het diepste geheim droegen Ara-
fat-getrouwen zes Israëlische ge
vangenen over aan de Israëlische
autoriteiten in ruil voor meer dan
4.000 Palestijnse en Libanese
geïnterneerden die door Israël
werden vastgehouden.
rijkste corruptiezaken die
Sowjet-Unie gedurende de laat
ste jaren aan het licht zijn geko
men.
Het is niet bekend of Sokolov, van
wie de arrestatie in april bekend
werd gemaakt, al is terechtge
steld. Wel zei Tass dat vier mede
plichtigen tot forse gevangenis
straffen zijn veroordeeld. Vol
gens de uitspraak van het hoog
gerechtshof van de Russische fe
deratie hebben de vijf zich lange
tijd schuldig gemaakt aan ver
duistering van goederen uit de
winkel "Gastronom 1" en aan af
persingspraktijken. Het vonnis
ging gepaard met confiscatie van
de bezittingen van de veroor
deelden.
Geruchten over deze affaire begon
nen al in 1982 de ronde te doen.
De winkel zou toen gesloten zijn
om een onderzoek in te kunnen
stellen en een inventaris te ma
ken van de opgeslagen goederen.
Deze waren bestemd om op de
zwarte markt verhandeld te wor
den.
Sokolov leefde op grote voet en
had een datsja, een buitenhuis.
Het was bekend dat hij de steun
genoot van invloedrijke politieke
kringen in de hoofdstad. Het ge
rucht wil ook dat hij goede be
trekkingen onderhield met Gali-
na Brezjnev, de dochter van de
voormalige Russische partijlei
der.
Ie Rode Kruis, was tot stand ge
komen na bemiddeling door de
Franse president, Francois Mit
terrand, en Oostenrijkse diplo
maten. Zowel Arafat als de Israë
lische defensieminister, Mosje
Arens, bedankten Mitterrand
voor zijn inspanningen de gevan
genen vrij te krijgen.
In Damascus zeiden door Syrië ge
steunde anti-Arafat rebellen dat
zij een staakt-het-vuren voor on
bepaalde tijd waren overeenge
komen en er in hadden toege
stemd alle meningsverschillen
door onderhandelingen op te los
sen. De Saoedische minister van
buitenlandse zaken, prins Saoed
al-Faisal, zei eerder in de Syri
sche hoofdstad dat er overeen
stemming was over het beëindi
gen van de gevechten bij Tripoli,
maar dat over de praktische uit
voering daarvan nog overleg
werd gevoerd.
De Libanese president Amin Ge-
mayel zal op 1 december een ont
moeting hebben met de Ameri
kaanse president Ronald Rea
gan. Gesproken wordt onder
meer over de vooruitzichten voor
de terugtrekking van de buiten
landse troepen uit Libanon, zo
deelde een woordvoerder van
het Witte Huis gisteren mee. Ge-
mayel zal tevens praten over de
recente verzoeningsconferentie
in Genève, aldus de woordvoer
der.
De leiders van de Verenigde Staten
en Israël, die bezorgd zijn over
de Syrische vastbeslotenheid in
vloed te houden jn Libanon hou
den op het moment een serie be
sprekingen om de onderlinge be
trekkingen te verbeteren. Bracht
afgelopen dinsdag de Israëlische
president, Chaim Herzog, een be
zoek aan president Reagan, aan
staande zondag vertrekken de Is-
raëlische, Jitzhak Shamir, en de
minister van defensie, Arens
naar Washington. Na een periode
waarin de betrekkingen tussen
Washington en Jeruzalem waren
bekoeld door de Israëlische aan
val op een Iraakse kerncentrale,
het beleg van Beiroet en het af
wijzen door Israël van het vre
desplan van president Reagan,
worden de banden weer aange
trokken.
Hoewel de Verenigde Staten en Is
raël, het eens zijn over het ak
koord over troepenterugtrek
king, blijft er verschil van me
ning bestaan over het vredesplan
voor het Midden-Oosten dat pre
sident Reagan op 1 september
vorig jaar voorstelde. Jordaanoe-
ver in een verbond met Jordanië,
werd door Israël van de hand ge
wezen. Voor Washington blijft
het de oplossing en Shultz ver
klaarde er zeker van te zijn, dat
als een Arabische leider op basis
van dit plan wil onderhandelen,
„Israël deze historische gelegen
heid niet zal laten voorbijgaan".
De uitwisseling van krijgsgevan
genen tussen Israël en de PLO
is voltooid. Gistermiddag wer
den de 6 Israëli's die uit Tripoli
terugkeerden met groot en
thousiasme in Israël begroet.
Tegelijkertijd verlieten de laat
ste Palestijnse gevangenen het
gevangenkamp Ansar in Zuid-
Libanon. Na de vrijlating van
de ruim 4000 gevangenen uit
Ansar is het kamp geheel ver
laten. Van de vrijgelaten ge
vangenen zijn er 3500 in Zuid-
Libanon gebleven. In tiental
len bussen werden zij naar hun
woonplaatsen in Zuid-Libanon
gebracht, de meesten naar een
vluchtelingenkamp in Sidon.
Minister van defensie Arens zei
op een persconferentie dat de
uitwisseling van krijgsgevan
genen geen politieke betekenis
heeft. De grote concessies die
Israël gedaan heeft rechtvaar
digt Arens door er op te wijzen
dat de Israëli's in Tripoli in
acuut gevaar verkeerden van
wege de interne Palestijnse
strijd. Met tegenzin heeft Israël
de transactie uitgevoerd, aldus
Arens.
door
Jaap van Wesel
Tegenzin omdat niet alle krijgs
gevangenen vrij zijn. Twee Is
raëli's zijn nog in handen van
de groep van Achmed Jebril.
Maar omdat Jebril zich bij de
rebellen van Abu Musa heeft
aangesloten bleek al gauw dat
Arafat geen enkele invloed
heeft op de gevangenen van
Jebril.
Tegenzin ook vanwege de verre
gaande concessies: 52 van de
63 politieke gevangenen die Is
raël heeft vrijgelaten zaten le
venslange gevangenisstraf uit
vanwege terreuracties. Israël
heeft de allerbelangrijkste ge
vangenen vrijgelaten. Verder
zijn militaire zegslieden van
oordeel dat de vrijlating van
3500 Palestijnse gevangenen in
Zuid-Libanon een probleem is
voor de veiligheid.
Is het allemaal de moeite waard
geweest, de oorlog in Liba
non?, vroeg een radioverslag
gever premier Shamir. „Eerst
rollen we de Palestijnse terro
risten op, zetten ze achter slot
en grendel, en na al die inspan
ningen laten we ze weer vrij
om daarmee de eenheden van
de PLO nieuw leven in te bla-
Zowel premier Shamir als minis
ter van defensie Arens ant
woordden dat het vrijkopen
van krijgsgevangenen het
hoogste goed is, en dat Israël
geen keus had dan een zeer ho
ge prijs te betalen. De prijs
voor 6 krijgsgevangenen is wel
zeer hoog geweest. Twee en
vijftig topgevangenen vrijlaten
in een land dat zoveel energie,
geld en mankracht investeert
in de strijd tegen de Palestij
nen is geen kleinigheid. Van
minder betekenis ziin waar
schijnlijk de 3500 Palestijnen
die verkozen hebben in Zuid-
Libanon te blijven: zij waren
geen belangrijke leiders of
strijders. Maar toch, een com
plete eenheid van PLO-strij-
ders, weliswaar op dit moment
ongewapend, toevoegen aan
een toch al problematische be
volking is ook geen kleinig
heid.
De vraag rijst dan ook: wat wa
ren de kaarten die Arafat kon
uitspelen om zoveel concessies
van Israël los te krijgen. Het
meest simpele antwoord is dat
Israël uit vrees voor het leven
van de krijgsgevangenen in
Tripoli bereid was vrijwel elke
prijs te betalen. Dat is eigenlijk
het argument van de regering.
Maar waren de kaarten van
Arafat wel zo goed om èen zo
hoge prijs te bedingen? Per
slot van rekening kan hij de
stad Tripoli niet verlaten over
zee zonder toestemming van
Israël: de Israëlische vloot kan
zonder moeite zijn aftocht be
letten. Bovendien: wat had hij
met de Israëli's moeten doen?
ze achterlaten voor de Abu Mu-
sa-rebellen? Of ze meenemen
In beide gevallen hadden de Is
raëli's hem zeker niet doorgela
ten.
En in geval de krijgsgevangenen
het niet overleefd hadden zou
Arafat het waarschijnlijk ook
niet overleven. Dat geeft voe
ding aan de veronderstelling
dat er meer aan de hand is. Het
ligt voor de hand dat Arafat Is
raëlische toezeggingen gekre
gen heeft voor zijn vertrek uit
Beiroet, al wordt dat in Jeruza
lem ontkend. Maar een Israë
li's vrijgeleide pleit juist tegen
verregaande Israëlische con-
sessies. Wil Israël dan soms de
hand van Arafat versterken in
zijn strijd tegen Syrië en de
PLO-rebellen? Israël heeft het
liefst dat er geen PLO bestaat.
Maar als de PLO er dan al is,
dan heeft het er liever twee.
Arafats positie versterken via
concessies van een dergelijke
omvang past echter absoluut
niet in de Israëlische politiek.
Het blijft dus een mysterie.
Met als beste verklaring dat zo
wel Israël als de PLO dermate
in het nauw waren gedreven
dat zij bijna tot elke prijs de
deal snel moesten sluiten,
voordat het voor allebei te laat
was.
WASHINGTON (UPI) - De Amerikaanse geheime
dienst heeft gisteren grote vrachtwagens geladen
met zand geposteerd rond het Witte Huis. Deze onge
bruikelijke maatregel was volgens functionarissen
genomen om "veiligheidsredenen". President Rea
gan bevond zich niet in het Witte Huis, maar ver
bleef met zijn gezin op de familieranch in Californië.
Mike Tarr, een woordvoerder van de geheime dienst,
wilde niet ingaan op de aard van de veiligheidsre
denen.
Ook rond het ministerie van buitenlandse zaken, dat
vlak bij het Witte Huis ligt, zijn vrachtwagens gela
den met zand geplaatst. Volgens een woordvoerster,
Anita Stockman, is woensdag met de voorzorgs
maatregelen begonnen naar aanleiding van bom-
dreigementen. Ze wilde niet zeggen wanneer die
dreigementen waren binnengekomen, van wie ze af
komstig waren en hoe lang de vrachtwagens er al
staan.
(Foto AP)
DEN HAAG (GPD) - De belofte
van de Surinaamse legerleider
Desi Bouterse dat hij nimmer
meer tegenstanders van zijn regi
me zal laten doodschieten is in
Den Haag met enige reserve ont
vangen. Een woordvoerder van
het ministerie van buitenlandse
zaken zag in de belofte van Bou
terse „een positieve stap".„Een
grote vraag blijft echter hoe Bou
terse die garantie denkt in te vul
len". Bouterse verklaarde giste
ren tijdens een massale bijeen
komst in Paramaribo dat „de ge
beurtenissen van 8 december
1982, toen vijftien van zijn tegen
standers werden geexecuteerd,
zich nooit meer zullen herhalen".
Het was voor het eerst dat Bou
terse in het openbaar over de
moorden sprak en tegelijkertijd
de garantié gaf dat deze moorden
niet meer zullen gebeuren.
CDA-buitenland specialist Gual-
therie van Wezel sprak daar zijn
twijfels over uit. Zolang de Suri
naamse legerbevelhebber een
commissie van onderzoek van de
VN niet toelaat tot zijn land om
de moorden te onderzoeken,
moet Nederland zijn ontwikke
lingshulp aan Suriname niet her
openen, aldus het CDA-Kamer-
lid. Hij vindt het wel een,, goede
zaak"dat Bouterse de banden
met Cuba heeft verbroken. Daar
mee maakt hij een opening naar
de VS en Brazilië om economi
sche hulp te verkrijgen, zo meent
Gualtherie van Wezel.
In zijn rede ter gelegenheid van de
proclamatie van de eenheidsbe
weging „Stanvaste" verklaarde
de Surinaamse legerleider Gat
Suriname in de afgelopen
maanden in verschillende inter
nationale fora de hand heeft uit
gestoken naar Nederland". Hij
zei er bij dat hij „elke dag met
Nederland wil praten", maar
voegde er aan toe dat zijn land
„niet op de knieën zal gaan lig
gen om de hulp te krijgen". De
woordvoerder van het ministerie
van buitenlandse zaken zei des
gevraagd dat Nederland „de ge
sprekken nooit heeft afgebro
ken". De laatste keer dat de rege
ring geprobeerd heeft om tot een
dialoog te komen met Bouterse
was tijdens de problemen rond
de KLM-vluchten naar Parama
ribo. Bouterse heeft de bespre
kingen van de hand gewezen,
zegt de woordvoerder.
Volgens schattingen van diverse
waren er tenminste
20.000 mensen op de bijeen
komst. De president van de rege
ring in ballingschap Chin A Sen
en voormalig premier, verklaar
de dat uit niets uit de toespraak
blijkt dat Bouterse van plan is te
rug te keren naar de democratie.
Er is ook geen reden om te gelo
ven dat hij zich aan zijn belofte
om nooit meer politieke tegen
standers uit de weg te ruimen zal
houden, zo meent hij. Dat blijkt
wel uit het feit dat Bouterse wei
gert om een commissie van on
derzoek naar de moorden op 5
december 1982 tot het land toe te
laten.„Hij is onbetrouwbaar. Alle
zaken die hij sinds hij aan de
macht is, heeft beloofd, zijn nim
mer gehonoreerd".
BELFAST (AFP/UPI) - Bij een
bomaanslag in de katholieke
wijk Falls Road in Belfast zijn
gisteren zeker negen mensen ge
wond, onder wie drie Britse sol
daten en twee politiefunctiona
rissen. De bom was verborgen
achter een muur bij een buurt
huis en ontplofte op het moment
dat een gecombineerde patrouil
le van leger en politie passeerde,
zo zei een politiewoordvoerder.
De andere vier gewonden waren
burgers. Alle slachtoffers zijn
niet ernstig gewond, zo voegde
de woordvoerder eraan toe. Poli
tie en leger hebben na de aanslag
de omgeving afgegrendeld.
Noord-Ierland wordt de laatste da
gen gekenmerkt door aanslagen.
Afgelopen zondag vielen bij een
aanslag in een protestantse kerk
in de plaats Darkley drie doden
en vijftien gewonden. Woensdag
liepen in Londonderry (130 kilo
meter ten westen van Belfast)
twee katholieke broers slechts
lichte verwondingen op toen een
bom hun auto vernielde. Het ver
boden Ierse Republikeinse Le
ger (IRA) zei later verantwoorde
lijk te zijn voor de aanslag op de
broers, van wie een als reservist
bij de politie had gewerkt.
