Steeds
Veel ambachtelijke
bedrijven hebben
binnenstad verlaten
'Voor werkgelegenheid
is te weinig aandacht'
Onderzoek over laatste vijftien jaar
Banen gevonden voor
ontslagen verplegers
Naam school
in Stevenshof:
'De Zwaluw'
Kritiek van CD A-werkgroep:
Sen me'i Scolmm Uadblweid
IBR tijdelijk
in ander pand
VRIJDAG 25 NOVEMBER 1983
LEIDEN Het aantal ambachtelijke bedrijven in de binnenstad is in de jaren zeventig
met veertig procent afgenomen. Met name de grote en middelgrote bedrijven zijn uit de
stad verdwenen. Het merendeel van de vertrokken bedrijven heeft zich weer in Leiden
of in de directe omgeving gevestigd, zodat de gevolgen voor de werkgelegenheid voor
de regio beperkt zijn gebleven. Het aantal arbeidsplaatsen in de industrie en de bouw
bleef het afgelopen decennium ongeveer gelijk. Dit blijkt uit het rapport 'Bedrijven in
de Leidse Binnenstad'.
Het rapport is uitgebracht door een
Amsterdams onderzoeksbureau
op het gebied van planologie, het
Research Instituut Gebouwde
Omgeving (RIGO). Het RIGO-
onderzoek heeft anderhalfjaar in
beslag genomen en beslaat de
periode 1969 1983. Het onder
zoek richtte zich speciaal op de
oorzaken van de verminderde
bedrijvigheid in de ambachtelij
ke sector. Onder ambachtelijke
bedrijven wordt in dit verband
zo'n beetje alle bedrijvigheid ver
staan, uitgezonderd de winkels
en kantoren.
Mannenwereld
De grootste groep van de ruim 250
bedrijven in de binnenstad
wordt gevormd door bouw- en
aanverwante bedrijven, 76 in ge
tal. Voorts zijn er 42 groothan
dels-, 31 garage- en 30 drukkerij
bedrijven. De bedrijven zijn veel
al binnenstadsgebonden: een be
langrijk deel van hun omzet
wordt in de gemeente Leiden be
haald. Gemiddeld hebben de am
bachtelijke bedrijven in de bin
nenstad vijf werknemers. De
Meelfabriek De Sleutels met 124
werknemers is een opvallende
uitschieter. Er zijn bij de bedrij
ven voornamelijk mannen werk
zaam (88%). Vooral de bouw is
een mannenwereld (97%). In de
industrie is een kwart van de
werknemers vrouwen. Van de
vrouwen werkt een aanmerkelijk
deel part-time. Er zijn vijf bedrij
ven waar uitsluitend vrouwen
werken en daarentegen 193 on
dernemingen met alleen manne
lijke werknemers.
Het aantrekkelijke van de binnen
stad als vestigingsplaats is gele
gen in de centrale ligging (ten op
zichte van afnemers, leveran
ciers, werknemers of dicht bij de
woning van de ondernemer) en
in de lage prijs van bedrijfsruim
te. In dit verband wordt wel ge
sproken over de broedplaats- of
reservaatfunctie van de binnen
stad. Bedrijven die eigenlijk nog
niet (broedplaats) of niet meer
(reservaat) rendabel zijn, worden
dank zij lage huisvestingskosten
in stand gehouden. De prijsont
wikkeling in de loop der jaren is
niet in het onderzoek betrokken,
maar onderzoeker Peter de Weij-
er zegt aan te nemen dat stads
vernieuwing prijsverhogend
werkt.
Verschuiving
Het zou ook met name de stadsver
nieuwing zijn, die als een kataly
sator heeft gewerkt bij verande
ringen in de bedrijvigheid in de
binnenstad. Maar de tendens dat
■grote bedrijven, zoals de Grofs
mederij, de Rotogravure en con-
servenfabriek De Sleutels, de
stad hebben verlaten is alge
meen en niet kenmerkend voor
Bij Endegeest en Swetterhage
LEIDEN Voor ruim zeven van
de vijftien ontslagen verpleeg
kundigen bij Endegeest zijn
weer nieuwe arbeidsplaatsen ge
vonden. Binnen het project
zwakzinnigen van Endegeest
zijn 4,5 formatie-plaatsen vrijge
komen, terwijl op Swetterhage
in Zoeterwoude drie arbeids
plaatsen beschikbaar zijn. De per
1 januari ontslagen B-verpleeg
kundigen, die vorige maand hun
diploma bij Endegeest behaal
den, krijgen voorrang voor deze
functies.
Voor de zeven overige verplegers
gaat per 1 januari de wachtgeld
regeling in. Zij zijn echter deze
week opgeroepen om daarna nog
vier maanden te blijven werken
bij Endegeest. De directie heeft
daartoe besloten omdat in janua
ri nog niet direct de beoogde
streefformatie kan worden be
reikt. Om kosten te-besparen wil
Endegeest namelijk met minder
hoog opgeleid personeel gaan
werken. Zolang die echter nog
niet in dienst zijn gezocht
wordt nog naar bejaardenverzor
gers - heeft Endegeest de hulp
van de ontslagen verpleegkundi
gen nodig.
De vijftien verpleegkundigen, ook
wel de 'oktobergroep' genoemd,
staan zeer sceptisch tegenover
ontwikkelingen,
deze week officieel
per brief op de hoogte werden
gesteld. "Wij vinden het verlak
kerij om mensen die op wacht
geld staan voor vier maanden op
te roepen. Dat komt gewoon neer
op werken met behoud van uit
kering. Normaal gesproken wor
den mensen op wachtgeld alleen
in acute gevallen, bijvoorbeeld
bij ziekte, opgeroepen voor korte
tijd. Wanneer het ziekenhuis zo
lang van tevoren weet dat er vier
maanden lang zeven mensen no
dig zijn, dan hadden die mensen
helemaal niet ontslagen mogen
worden".
De lesgroep heeft nu afgesproken
om niet te reageren op de brief
van de directie voordat het over
leg van de vakbonden op Ende
geest heeft plaats gevonden. Dat
overleg is gepland op 8 decem
ber. Hun afwachtende houding
geldt ook voor de zeven banen
die beschikbaar zijn gekomen.
"De banen bij het project zwak
zinnigen van Endegeest betref
fen maar tachtig procent van de
volledige werkweek en het zijn
bovendien allemaal nachtdien
sten. En bij Swetterhage wordt
geëist dat direct de Z-opleiding
wordt gevolgd. Wie garandeert
dat we na die opleiding weer niet
op straat worden gezet?"
ADVERTENTIE
Kom morgen om 10.30
naar de feestelijke prijsuitreiking
LAATSTE WEEK
Voort c(e
kindenen
DEZE WEEK
Express
kindertreintje.
Voor de kinderen:
Gratis rondtoeren
een treintje. Een ge-
weldig ,euke K//0#ïiete
Aangeboden
Op het podium in de Haarlemmerstraat
wordt het Spannende Sleutel Spel ge
speeld.
Duizenden guldens aan prijzen! Met ie
dere week de hoofdprijs, t.w. een 8-
daagse vliegreis naar Benidorm, vol
pension in een luxe hotel.
Prijswinnaars in de grote Sinterklaas lo
terij van de winkeliers op en om de
Haarlemmerstraat zoeken er uit in wel
ke kluis de hoofdprijs verborgen ligt!
Komt u in elk geval kijken. Want ook'
onder het publiek zal de presentator
prijzen uitreiken!
Trouwens, welke Leidenaar is 's zater
dags nu niet op de Haarlemmerstraat te
vinden?!
"Een
Leiden. Een landelijk verschijn
sel is ook de verschuiving van de
werkgelegenheid van de indus
trie naar de dienstverlening. Het
verdwijnen van de textiel uit Lei
den en de vestiging van kantoren
is geen gevolg van gemeentelijk
ingrijpen. Het in Leiden hoge
tempo van stadsvernieuwing
heeft er wel toe bijgedragen, dat
de afname van de bedrijvigheid
in de binnenstad sneller lijkt te
zijn gegaan dan in vergelijkbare
steden. "Maar het is niet zo dat
de gemeente de bedrijven de
stad uit jaagt. Dat vooroordeel is
hiermee weerlegd", aldus De
Weijer.
Hij concludeert echter dat de doel
stelling van de gemeente (zoals
verwoord in het Structuurplan
voor de Binnenstad) een volledi
ge handhaving van de werkgele
genheid in de binnenstad nauwe
lijks haalbaar is. Doordat juist de
(middel)grote bedrijven de bin
nenstad verlaten, zou elk vertrek
moeten worden opgevuld met
een veelvoud aan kleine bedrij
ven om het aantal arbeidsplaat
sen gelijk te houden.
De belangrijkste reden voor bedrij
ven om uit de binnenstad te ver
huizen is het ruimtegebrek. Hoe
wel de bereikbaarheid en de par-
keermogelijkheden in het alge
meen door de ondernemers zeer
negatief worden beoordeeld, zijn
zij niet vaak de hoofdreden om
daadwerkelijk te verhuizen. Be
drijven zijn opgeheven wegens
ouderdom of ziekte van de on
dernemer, het ontbreken van een
opvolger of door financiële moei
lijkheden. De onderzoekers wis
ten slechts één ondernemer te
vinden (van de dertig die achter-
LEIDEN - De nieuwe basisschool
van de protestants-christelijke
schoolvereniging in de wijk Ste
venshof zal 'De Zwaluw' gaan
heten. De school wordt onderge
bracht in het scholencomplex
'Stevenshof, waarvoor op vrij
dag 16 december de eerste paal
wordt geslagen.
Ook de openbare school 'Stevens
hof en de katholieke school "t
Klankbord' zullen deel uit gaan
maken van dit complex. De drie
scholen zijn nu tijdelijk onderge
bracht in de voormalige Anto-
Een opvallende uitschieter
haald konden worden), die zijn
bedrijf had beëindigd door toe
doen van de gemeente. De straat,
waarin zijn onderneming was ge
vestigd, was een jaar lang afge
sloten geweest. De opgeheven
bedrijven waren vrijwel allemaal
eenmansbedrijven.
Aanbevelingen
Het RIGO-rapport geeft de ge
meente in overweging om meer
bedrijfsruimte te scheppen of te
behouden. Van het aanbod van
bedrijfsruimte zou een goed
overzicht gemaakt moeten wor
den. Vrijkomende of leegstaande
ruimten, zoals voormalige win
kelpanden in aanlooproutes naar
het centrum en leegstaande bo
venverdiepingen zouden op
nieuw gebruikt moeten worden.
Ten aanzien van de bestem
mingsplannen zou de gemeente
zich flexibeler kunnen opstellen.
Jaarlijks zou, in samenwerking
met de Kamer van Koophandel
(jaarlijkse enquête), een inventa
risatie van knelpunten gemaakt
kunnen worden. Op het gebied
van de bereikbaarheid zou onder
meer een oplossing gevonden
kunnen worden in de verhuur
van parkeerplaatsen. Uit het on
derzoek bleek een vrij grote be
reidheid om hiervoor te betalen.
Wat betreft het geringe aandeel
van vrouwen op de arbeidsmarkt
van de betreffende sectoren, zijn
de onderzoekers er niet in ge
slaagd aanbevelingen te verzin
nen om hier - overeenkomstig
het collegeprogramma - veran
dering in te brengen.
LEIDEN - Een achtjarig jongetje
uit Leiderdorp moest gistermid
dag omstreeks kwart voor vyf
met schedelletsel naar het AZL
worden vervoerd nadat hij op de
Lage Rijndijk ter hoogte van de
Spanjaardsbrug was aangereden
door een auto. Volgens de politie
stak het jongetje plotseling de
weg over, zonder uit te kijken.
LEIDEN - De werkgelegenheid
krijgt slechts in geringe mate
aandacht in het gemeentelijk be
leid. De economische compo
nent valt niet of nauwelijks te on
derscheiden. De werkloosheid
wordt hoofdzakelijk achteraf be
streden. Van het economisch be
leidsplan is weinig terecht geko
men. De economie van de stad is
in een gevarenzone beland, on
der andere als gevolg van het
ruimtelijk beleid. Bovendien is
er verschil tussen de beleids
voornemens en de praktijk.
Deze conclusie trekt de Werkgroep
Economie van het CDA in haar
gisteren uitgebrachte nota, waar
in een visie wordt gegeven op het
probleem van de werkgelegen
heid. Behalve dat de gemeente
onvoldoende doet om de werk
loosheid te bestrijden, vindt de
werkgroep dat de andere deelne
mers aan het economisch gebeu
ren (ondernemersorganisaties,
Kamer van Koophandel, Stich
ting Leidse Binnenstad) en de
pers evenmin voldoende aan
dacht geven aan de werkgelegen
heid. "In het algemeen is het
handelen van ondernemers niet
gericht op het scheppen van ar
beidsplaatsen, maar in de eerste
plaats op het voortbestaan van
het bedrijf of de verbetering van
het rendement".
Het zijn alleen de vakbeweging en
in toenemende mate de kerken,
die voortdurend en indringend
aandacht voor deze problema
tiek vragen.
De werkgroep constateert, dat de
werkloosheid in Leiden is opge
lopen tot twintig procent van de
afhankelijke beroepsbevolking.
Leiden heeft een sterke econo
mische impuls nodig, meent de
werkgroep. Van het instellen van
een verkeersplein, cityring, ro
tonde of hoe men het maar noe
men wil met éénrichtingsverkeer
op Breestraat, Sint Jorissteeg,
Hooigracht, Klokpoort, Lange-
In en om de Haarlemmerstraat in Leiden
Redactie: Bart Jungmann Jaap Visser
Jerommekes
Nieuw Minerva puilde gister
middag uit van de Jeromme
kes. Getrouwe kopieën van de
oersterke stripheld uit 'Suske
en Wiske', opgetrommeld door
organisator Willem van Dui-
venbode om zijn persconferen
tie over 'De Kerst Sport Show
1983' de nodige luister bij te
zetten.
Deze vaste klanten van de 'Outsi
ze manshops' gaan op vrijdag
23 december in de Groenoord-
hallen strijden om de titel
'Sterkste man van Zuid-Hol
land', een onderdeel van de
kerst sportshow. Acht man
netjesputters zullen elkaar
gaan bekampen op de onder
delen kruiwagenrace, melk
bussen tillen, kazen tillen,
vrachtwagens trekken, boom
stammen tillen, auto's omgooi
en, vaten laden en touwtrek
ken. Tot welke onsmakelijke
taferelen dat kan leiden heb
ben we onlangs uitgebreid op
de buis kunnen aanschouwen
bij de 'Sterkste man van Ne
derland' en de 'Sterkste man
van Europa'.
Folkoristische krachtpatserij
waarvoor een van Neerlands
grootste veemarkterreinen in
derdaad een uitstekend decor
is. Het publiek kan zich verga
pen aan vleeskolossen die
schoon aan de haak 142 en 145
kilo wegen en zich daar kenne
lijk nog wel bij voelen ook.
Welk een kracht deze super
zwaargewichten kunnen ont
wikkelen kwam Gerard du
Prie, de voormalige sterkste
man van Nederland, gistermid
dag even demonstreren. Onder
het uitstoten van een paar oer-
woudkreten vouwde hij een
oude fiets tot een handzaam
pakketje schroot alsof het om
papier ging.
Een andere modieuze vorm van
krachtsport die op de kerst
sportshow zal worden opge
voerd is body-building. Voor
de verkiezing van miss en mis
ter body-building schijnt zo
veel belangstelling te zijn dat
initiatiefnemer Willem van
Duivenbode overweegt om een
voorselectie te houden in de
sportschool van Wim van Put
ten.
Kees de Vreugd, Katwijks en bijna Neerlands stc
en Gerard du Prie liften de power van de omvanc
Duivenbode, goed voor zo'n negentig kilo.
Als een rode draad door "het
unieke sportgebeuren op de
valreep van 1983", zoals Van
Duivenbode zijn show noemt,
loopt het Leids duurrecord
zaalvoetbal. "Voor dit festijn
heb ik een aantal gezellige jon
gens van gezellige Leidse ver
enigingen weten te strikken.
Die gaan twaalf uur zaalvoet
ballen tegen twaalf verschil
lende teams. Af en toe tegen
sterke tegenstanders, maar
ook tegen mindere goden zoals
de politie", aldus Van Duiven
bode die daar nog aan toevoegt
dat er om elf uur 's ochtends
wordt afgetrapt voor een 'spar
ringpotje' tegen de plaatselijke
schrijvende pers. Elf uur later
draaft een zogenaamd 'promi-
nententeam' op. Kunnen de
journalisten dus twee keer aan
de bak.
Het verdere programma bestaat
uit een play back-wedstrijd en
optredens van verschillende
bandjes en van zanger George
Julien, de Leidse 'Sinatra'.
Van Duivenbode (38), die met
een budget van rond de 12.000
gulden worstelt, heeft zo'n
twee- tot drieduizend bezoe
kers nodig om uit de kosten te
raken. Wanneer die de kassa
passeren dan maakt 'Duif van
zijn sportshow een jaarlijks te
rugkerend festijn.
Als die er niet komen, dan heeft
Van Duivenbode ongetwijfeld
nog wel een paar geldschieters
achter de hand die er voor zul
len zorgen dat de Leidse imita
tie van André van der Louw
zijn sigaartje kan blijven ro
ken.
J.V.
Hoogste woerd
Welgeteld achttien leden telde de
buurtvereniging Hogewoerd
tot voor kort. Nu zijn het er
honderdzestig. De brievenbus
van bestuurslid Arthur Elias
heeft met al die aanmeldingen
heel wat afgeklepperd de afge
lopen weken. Vooral na één
uur 's nachts werd het een
drukte van belang op zijn deur
mat. Inderdaad, een wat onge
bruikelijk tijdstip, maar het
heeft alles te maken met het
vlak daarvoor sluiten van café
Odessa aan de Hogewoerd.
Even uitleggen: de buurtvereni
ging Hogewoerd ligt overhoop
met Odessa. Vertrekkende ca
fégangers maken teveel lawaai
en daarom moet de zaak voor
taan maar om twaalf uur dicht.
Dat wil Odessa niet en dat ge
vecht wordt nu uitgevochten
bij gemeente.
Nu moest er gisteravond een
nieuw bestuur voor de buurt
vereniging gekozen worden en
er hadden zich een paar tegen
kandidaten aangemeld, onder
wie de twee Odessa-oppertap-
pers Bert Jansen en Hans de
Bruijn. Dat is natuurlijk het
makkelijkst als je zelf in het
bestuur gaat zitten. Stel dat
Bert Jansen voorzitter zou
worden dan is dat geschil na
tuurlijk razendsnel bijgelegd.
Beide partijen hebben de afgelo
pen weken driftig leden geron
seld voor de vereniging om
steun te krijgen voor de eigen
kandidatuur. Vandaar die re
cord-aanwas.
In café De Woerd, buurman van
Odessa, moest gisteravond het
pleit beslecht worden. Voorzit
ter Joop Gijsman, die het tegen
Jansen himself moest opne
men, wilde vooraf wel even
wat zeggen. Hij vond het niet
juist als binnen een buurtver
eniging zo de nadruk op een
bepaald bedrijf zou komen te
liggen. Zeker niet als dat be
drijf zelf inzet van een conflict
Na die woorden zette Gijsman de
vergadering voor het blok:
"Als ik niet als voorzitter
wordt herkozen, stapt het hele
bestuur op".
Tegenstander Jansen hield een
wat warrig betoog over het be
grip buurt. Er moest in elk ge
val begrip en tolerantie voor el
kaar zijn, zoveel was wel dui
delijk. Hij vond ook dat het be
stuur van een buurtvereniging
onafhankelijk moest zijn en
daar ontbrak het naar zijn me
ning aan. Voor de zekerheid
kroop hij maar gelijk achter de
bestuurstafel.
Het hielp niet: het zittende be
stuur bleek het best 'geron
seld' te hebben. Gijsman
kwam met alle volmachten uit
op 80 stemmen, Jansen moest
het doen met 43. Gijsman
houdt dus het hoogste woerd
en met hem bleef het hele be
stuur recht overeind. Alleen
werd ter aanvulling voor com
pagnon De Bruijn nog wel een
plaatsje ingeruimd.
Kan er misschien voortaan in
Odessa vergaderd worden.
Maar dan wel om twaalf uur
naar huis en een beetje stil
voor de buren graag.
B.J.
gracht, (Nieuwe) Beestenmarkt,
Prinsessekade en Kort Rapen
burg (totale lengte 3200 meter)
kan zo'n impuls uitgaan. De be
reikbaarheid en toegankelijk
heid van de binnenstad wordt er
door bevorderd. Ook al omdat er
zodoende ruimte ontstaat voor
honderden nieuwe parkeerplaat
sen en goede laad- en losmoge-
lijkheden.
Nieuwe banen
De werkgroep en met haar de
CDA-fractie is van mening dat
aan de bestrijding van de werk
loosheid "een zeer hoge, zo niet
de allerhoogste prioriteit" moet
worden gegeven. Het moet met
een actieve aanpak mogelijk zijn
om op middellange termijn circa
duizend nieuwe banen te schep
pen. De werkgroep baseert zich
hierbij onder meer op experi
menten in Veenendaal en Til
burg. In Veenendaal inventari
seert men de ideeën en produk-
ten van de bedrijven in de ge
meente. Gebleken is dat veel af-
valprodukten van de één, zeer
bruikbaar zouden zijn voor een
ander. In Veenendaal (30.000 in
woners) denkt men door de in
ventarisatie van ideeën en (afval-
)produkten uiteindelijk 400 nieu
we banen te kunnen scheppen.
Op het gebied van energiebespa
ring is het scheppen van nieuwe
arbeidsplaatsen evenzeer moge
lijk. De werkgroep verwijst naar
de gemeente Tilburg, die heeft
laten becijferen dat alleen al in
deze sector duizend tot vijfdui
zend nieuwe arbeidsplaatsen ge
schapen kunnen worden. De
werkgroep zegt toe het een en
ander in de toekomst uit te
werken tot concrete suggesties.
De nota van de werkgroep is onder
meer gebaseerd op een enquête
onder het Leidse bedrijfsleven.
De bereikbaarheid van de bin
nenstad komt daarin opnieuw
sterk naar voren. Andere proble
men die gesignaleerd werden:
trage besluitvorming, grond in
erfpacht, strenge milieu-eisen,
weinig koopkrachtig publiek en
een politiek klimaat dat onderne
mers ongunstig gezind zou zyn.
LEIDEN - Het Instituut Burger
raadslieden (IBR) zal waarschijn
lijk toch zijn tijdelijke intrek
gaan nemen in het zogenaamd
'MAV-huisje' aan de Breestraat
92. De meerderheid van de com
missie maatschappelijke aange
legenheden adviseerde gister
avond om dit pand tijdelijk be
schikbaar te stellen aan het IBR.
De huidige huisvesting aan de
Koombrugsteeg werd té krap be
vonden om nog langer als huis
vesting voor de burgerraadslie
den te dienen.
Bedoeling is dat het IBR uiteinde
lijk zal verhuizen naar het pand
Breestraat 24. Hier is nu echter
nog een afdeling van de sociale
dienst gevestigd en het ziet er
naar uit dat dat nog minstens een
halfjaar duurt ook. Alle raadsle
den, met uitzondering van De
Vries (WD), achtten het onaan
vaardbaar dat de burgerraadslie
den nog zolang aan de Koom
brugsteeg zouden blijven. Het is
daar bijvoorbeeld onmogelijk
meer dan één cliënt tegelijk te
woord te staan.
Wethouder Schoute toonde zich
gisteravond wederom geen voor
stander van de verhuizing naar
Breestraat 92. "Het is een ontoe
gankelijk pand, voor rolstoelen
niet te betreden. De toegang
wordt bovendien vaak geblok
keerd door mensen die op de bus
staan te wachten. Ook is het ver
warrend voor de cliënten wan
neer het instituut tweemaal ver
huist".
De burgerraadslieden zelf geven
overigens de voorkeur aan twee
verhuizingen, gezien de slechte
omstandigheden waarin zy nu
moeten werken.
