Klaagzang grafici maakt indruk
De goudprijs
als signaal
Achttien karaats handel in
broodjes, tanden en juwelen
Beurs week
Economie
Extra
Geldmarkten
ZATERDAG 19 NOVEMBER 1983
Extra
PAGINA 29
door Paul Frentrop
door
C. Wagenaar
De Amsterdamse effectenbeurs
begon de week in zeer vaste
stemming. Een aantal belang
rijke beursgroepen, zoals het
algemeen gemiddelde, stegen
ongeveer twee punten. Maar
woensdag was deze stijging
verdwenen, hoewel de lokale
industrie nog anderhalve punt
winst wist over te houden. Het
meest viel de index van de vijf
internationals terug. Want de
stijging van anderhalve punt
op maandag was woensdag
reeds veranderd in een daling
van anderhalve punt.
Deze ontwikkeling was deels van
technische aard. Er was de vo
rige week nogal fors vooruitge
lopen op gunstige winstcijfers
van de grote internationale
concerns. Vele beleggers koch
ten flinke posten daarvan op.
Maar toen de inderdaad fraaie
winstcijfers bekend werden,
zoals van de Koninklijke Shell,
Unilever en Akzo werden geen
verdere aankopen meer ver
richt en werd eerder zelfs
winst genomen. Dit deed de
opmars deze week stokken.
Daarbij kwam dat aandelen Ko
ninklijke nogal scherp reageer
den op een door de OPEC ge
houden voorbespreking voor
de in de eerste helft van de
cember te organiseren grote
conferentie. Ook ditmaal liep
het onderhoud stuk op de
tweespalt tussen Iran dat ver
dere produktiebeperkingen en
prijsstijgingen wil en Saoedi-
Arabië en zijn aanhang die de
huidige stabiele situatie tot aan
1986 willen handhaven. Daar
naast leek de koersontwikke
ling op het Damrak nog onder
de voortdurende onzekerheid
over de acties en stakingen van
de ambtenaren en vooral over
de afloop van de onderhande
lingen. Met name de luide
klachten van de grafische be
drijfstak over de enorme scha
de, maakten indruk. En dit zal
zeker niet beter worden nu de
onderhandelingen zich na het
weekeinde nog voortslepen.
Maar ook vanuit Wall Street kwa
men nauwelijks signalen over
de richting waarin de beurs
moest koersen. Daar stond de
Dow Jones-index woensdag
nog vrijwel op het niveau van
eind vorige week. Tegenover
een stijging van zes punten
stonden weer verliezen van de
zelfde omvang. Volgende week
maandag en dinsdag komt het
bestuur van de FED de geza
menlijke centrale banken van
de Verenigde Staten weer bij
een om de geld- en kredietpoli-
tiek tot eind december vast te
stellen.
Hoewel de mening overheerst
dat de FED andermaal zal be
sluiten voorlopig niets te doen,
zijn er altijd weer lieden die de
gevreesde renteverhogingen
voorspellen. Rentegoeroe
Kaufman bijvoorbeeld houdt
voor 1984 een rentestijging met
1,5 procent voor zeer wel mo
gelijk en dit was voldoende om
menige belegger thuis te doen
blijven. Maar positieve facto
ren voor een voorlopig rustig
blijvende rente-ontwikkeling
zonder stijgingen waren de
flinke daling van de geldhoe-
veelheid in omloop en verder
de teruglopende stijging in ok
tober van de industriële pro-
duktie. Dit zou wijzen op een
minder verhit economisch her
stel en het is gunstig voor het
onder de duim houden van de
inflatie.
Een schaduwzijde blijft evenwel
dat er nog steeds geen oplos
sing gevonden is voor het dich
ten van de begrotingsgaten, nu
het Congres de regering de
voet dwars zet om voldoende
geld op de kapitaalmarkt te le-
nen.
Een opmerkelijk verschijnsel de
ze week was de opnieuw zeer
vaste stemming van de Ameri
kaanse dollar. De sterk mee
vallende geldcijfers die afgelo
pen maandag bekend werden
deden de dollar aanvankelijk
flink inzakken, ook in Amster
dam, maar direct daarop steeg
de prijs alweer tot boven de 3
gulden. Ditmaal zou de Sow-
jet-Unie de oorzaak zijn. Het
was al enige tijd bekend dat dit
land zit te springen om devie
zen, daarom werden de afgelo
pen paar weken door de Rus
sen al meerdere malen grote
hoeveelheden goud verkocht.
Maar nu blijkt Rusland ook
rechtstreeks dollars op te ko
pen die kennelijk met goud
worden betaald, gezien de ge
lijktijdig sterk inzakkende
goudprijs deze week. Directe
invloed op onze rentestand
had dit verschijnsel evenwel
niet. Het is bovendien niet be
kend of de centrale banken tot
steun van de nationale valuta
zijn overgegaan.
Bij ons werd de geldmarkt dit-
maal nogal verruimd door de
ambtenarenacties. Want door
de staking in het giroverkeer
kunnen er ook geen belastin
gen worden betaald. Dit vergt
tegen het jaareinde doorgaans
nogal omvangrijke bedragen
die nu in de geldmarkt blijven.
De obligatiemarkt liet deze
week dan ook een lichte koers
stijging zien.
Zoals opgemerkt ging het op de
aandelenmarkt heel wat onre
gelmatiger toe. Het best lagen
nog de binnenlandse sectoren.
Het slechtst de groep van de
internationals. Koninklijke Pe
troleum liep terug van f 137 op
f 130 gulden door bovenge
noemde OPEC-problematiek.
Goud brengt niet alleen veel geld op, maar heeft voor de meeste mensen nog steeds een
onweerstaanbare aantrekkingskracht. Beleggers, handelaren, particulieren en poli
tici volgen de gebeurtenissen op de goudmarkt met grote nauwgezetheid. De vraag
naar goud, of het uitblijven ervan fungeert vaak als een thermometer van de wereld
politiek (zie de column hiernaast).
Diezelfde goudprijs is van groot belang voor beleggers en goudhandelaren èn kenne
lijk ook voor particulieren, die in groten getale hun sieraden als 'sloopgoud' te koop
aanbieden op het moment dat de goudprijs stijgt.
De laatste jaren is ook de daling van de koopkracht voor velen een argument hun
juwelen van de hand te doen, in de hoop daar een aardige aanvulling op het huis
houdgeld aan over te houden.
Handel in goud is kortom vrij aantrekkelijk en wordt niet snel aangetast in tijden
van recessie. Reden genoeg om deze nering eens van dichtbij te bekijken.
de eerbiedwaardige SMH
bank. Allemaal redenen die be
leggers toch zouden moeten
doen bedenken dat het mis
schien veiliger is thuis wat
goud aan te houden dan het
geld op de bank te laten staan.
Maar dat is niet het geval.
De goudprijs is gebaseerd op an
dere dan veiligheidsoverwe
gingen. Er zijn twee belangrij
ke redenen te noemen waarom
de goudprijs zich zo rustig
houdt in een onrustige wereld.
De eerste reden is dat er goede
alternatieven zijn voor een be
legging in goud. Dc Ameri
kaanse overheid moet 200 mil
jard dollar lenen om haar te
korten te financieren. En om
dat Amerikanen zelf niet erg
spaarzaam zijn moet het rijkste
land ter wereld een groot deel
van die dollars in het buiten
land lenen. Op die leningen
wordt een aantrekkelijke rente
in harde dollars betaald en
Amerikaans overheidspapier
is voor beleggers nog steeds zo
goed als goud. De rente is dan
aardig meegenomen.
In de tweede plaats hoeven be
leggers zich geen zorgen meer
te maken over de inflatie. In
1981 bedroeg de geldontwaar
ding in de VS nog 13 maar
voor dit jaar wordt op 4 gere
kend en in vele andere rijke
landen ligt het inflatiepeil nog
lager. Dus beleggers hoeven
anders dan vroeger niet bang
te zijn dat hun rente-inkom
sten door de inflatie weer te
niet worden gedaan.
Het feit dat de goudprijs zo laag
blijft kan tevens worden be
schouwd als een economisch
signaal. De lage prijs geeft aan
dat beleggers niet bang zijn dat
de inflatie in de nabije toe
komst opnieuw zal gaan stij
gen. Bestond die vrees wel dan
zou nu immers het juiste mo
ment zijn gekomen om goud
en andere gronstoffen te ko
pen. Maar de vraag blijft mini
maal.
Verscheidene deskundigen wij
zen er de laatste tijd dan ook
op dat de lage goudprijs kan
worden geïnterpreteerd als een
teken dat de Amerikaanse cen
trale bank, de Fed, haar strak
ke monetaire beleid kan ver
soepelen zonder gevaar te lo
pen dat de inflatie opnieuw de
kop opsteekt. En een losser
monetair beleid heeft vele
voordelen.
Wanneer de banken weer extra
kredietruimte krijgen komt ex
tra geld voor nieuwe investe
ringen beschikbaar. De rente
kan dalen waardoor het be
drijfsleven en de beurs nieuwe
impulsen krijgen. Een renteda
ling betekent een belangrijke
lastenverlichting voor de der
de wereld landen met hun zwa
re schuldenlast. Bovendien
kunnen deze landen meer
grondstoffen kwijt in de rijke
landen, waar de economische
groei die dit jaar is ingezet, dan
niet door een strak beleid
wordt afgeremd. Het feit dat er
in de westerse wereld meer
dan 32 miljoen werklozen zijn
wordt door vele economen al
dan niet openlijk nog genoemd
als reden om niet bang te zijn
dat de hernieuwde groei on
middellijk in looneisen zal
worden vertaald en de infla
tiespiraal opnieuw zal starten.
Volgens de goudprijs zou de
Amerikaanse regering dus nog
flink wat ruimte hebben voor
een stimulerend beleid. Iets
wat de Europese landen ook
graag zouden zien, omdat dan
de stroom van dollars naar de
VS wordt afgeremd en de rente
ook hier omlaag kan. Nu de
Amerikaanse verkiezingen
weer naderen lijkt de verlei
ding om dat- signaal van de
goudprijs te volgen moeilijk te
weerstaan.
Meer monetaire expansie in de
VS betekent dat de goudprijs
iets aan zal gaan trekken. Dat
is leuk voor de bezitters van
goud. En dan is het ook leuk
om te weten dat Nederland
nog steeds over een van de
grootste officiële goudreserves
ter wereld beschikt. Alleen de
VS, Duitsland, Frankrijk, Italië
en Zwitserland hebben meer
goud in hun centrale bank lig
gen.
Goud is een eeuwen oud betaal
middel en tot op de dag van
vandaag de meest waardevaste
vorm van beleggen. Als er
niets meer zeker is, dan is de
goudmarkt een veilig toe
vluchtsoord.
Goud is ook mooi en dus maken
mensen er sieraden van, al of
niet in combinatie met edelste
nen. Zij lopen als het ware met
hun beleggingen om hun nek,
arm of vinger. Een statussym
bool, dat de mate van rijkdom
vertegenwoordigd. Zo is het
een goed Turks gebruik, dat
men zijn twee voortanden laat
vervangen door gouden kro-
Zelfs ons eigen koningshuis,
doorgaans toch niet al te zwaar
behangen met edelmetalen,
verplaatst zich nog jaarlijks op
de derde dinsdag van septem
ber met de gouden koets. Een
geschenk uit 1898 van de stad
Amsterdam aan de toenmalige
koningin Wilhelmina. Het top
punt van uiterlijk vertoon,
door sommigen prachtig en
door anderen monsterlijk ge
vonden.
In tijden van schaarste echter,
kan de verkoop van gouden
sieraden soms een (tijdelijke)
oplossing zijn van een krappe
financiële situatie: voor het be
talen van de hypotheek of an
dere lening; een aanbetaling
op de nieuwe auto; het kopen
van kleding- en -als de nood
maar hoog genoeg is- zelfs le
vensmiddelen.
Het mooie sieraad is dan opeens
'sloopgoud' geworden. Ver
trouwd zijn reeds de rubrieks
advertenties, waarin opko
pers een bod doen variërend
van 20 tot 35 gulden per gram
op (oude) gouden sieraden. De
prijs van fijngoud of zuiver
goud fluctueert met de koers
op de kapitaalmarkt, die afhan
kelijk van vraag en aanbod
stijgt of daalt.
Een bezoek aan opkoper Vink,
die dezer dagen zitting houdt
in hotel Nieuw Minerva aan de
Leidse Boommarkt, leert dat
zijn klanten afkomstig zijn uit
alle lagen van de bevolking.
Geldnood, hoewel meestal niet
expliciet vermeldt, is veelal het
motief voor de verkoop. Vooral
in steden waar de werkloos
heid groot is, bijvoorbeeld Rot
terdam, is het volgens Vink
merkbaar dat steeds meer
mensen hun sieraden en ook
gouden tanden en kiezen ver
kopen om wat extra huishoud
geld bij elkaar te krijgen.
Drijfhout
Nederlands grootste 'goudhan
delaar' is H. Drijfhout en
Zoon's in Amsterdam. Ooit in
Friesland begonnen als zilver
smid zit Drijfhout sinds 1838 in
Amsterdam en bestiert daar de
goudmarkt in een prachtig Art
Deco-pand aan de Nes.
Behalve het verkopen van baar
goud, zilver en platina (platina
is, in tegenstelling tot wat vaak
wordt gedacht geen witgoud,
maar een aparte edelmetaal
soort), vervaardigt Drijfhout
produkten voor industriële
toepassing waarin edelmetalen
worden verwerkt. Bijvoor
beeld smeltkroezen voor labo
ratoria, onderdelen van prints
voor de computer-industrie en
het zogenaamde 'dental goud'
voor de tandtechnische indus
trie. Verder vervaardigt de
Amsterdamse goudhandelaar
sieraden of onderdelen daar
van en fungeert als groothan
del voor juweliers. Voor de in
koop v?.n het sloopgoud is een
aparte afdeling waar particu
lieren en handelaren met hun
sieraden terecht kunnen.
In het algemeen is dit de plek
voor de handelaren die hun in
gekochte sieraden aanbieden
aan Drijfhout, die het op zijn
beurt weer omsmelt tot zuiver
goud of zilver.
A. Bochanen, hoofd van de
metaalafdeling bij Drijfhout,
ziet dagelijks het nodige over
de toonbank passeren. "Parti
culieren komen hier meestal
met oude gouden sieraden die
ze nog ergens in een laatje heb
ben liggen. Ze weten eigenlijk
niet wat ze er mee moeten en
dus verkopen ze het maar.
Maar soms komen mensen met
complete zilveren theeservie
zen. Ik probeer ze er wel van af
te houden, maar dat lukt niet
altijd. Dan gaat het regelrecht
de smeltoven in. Doodzonde".
"Op het moment is het betrekke
lijk rustig. De goudprijs is niet
al te hoog en al een paar weken
vrij stabiel. Maar ik heb ook de
hausse in '79-'80 meegemaakt.
Toen was het hier een gekken
huis. De mensen stonden in rij
en op de stoep. De hele Nes zag
zwart, zo druk was het. Het
personeel maakte overuren en
we moesten om vier uur de
deur sluiten om het aanbod te
kunnen verwerken. Vaak gin
gen we over zevenen pas naar
huis. Op een gegeven moment
zijn we met volgnummertjes
gaan werken. De mensen die
de ene dag niet meer aan de
beurt waren gekomen, moch
ten de volgende morgen als
eerste naar binnen. Tot dat we
ontdekten, dat voor de deur
een andere handel ontstond.
De nummertjes werden voor
25 gulden van de hand gedaan.
Toen zijn we maar gestopt".
"De goudhandel is eigenlijk heel
onvoorspelbaar. Die hausse in
'80 was wel verklaarbaar om
dat de goudprijs zo hoog stond
(tussen de 40.000 en 42.000 gul
den per kilo tegen nu 36.000
per kilo, red.)".
"In 't verleden zorgden politieke
gebeurtenissen nog wel eens
voor spectaculaire stijgingen
op de goudmarkt. Bijvoor
beeld na de mislukte poging
van de Amerikanen in 1979 om
de gijzelaars in de ambassade
in Teheran te bevrijden. Door
de precaire situatie die ont
stond vluchtte iedereen in
goud en de prijs schoot om
hoog".
door
Anneloes Timmerije
Andere voorbeelden zijn volgens
Bochanen de moord op de
Egyptische president Sadat. Of
de situatie waarin landen hun
schuldenregeling aan het In
ternationale Monetaire Fonds
(IMF) niet meer kunnen vol
doen. Het vertrouwen in de
banken vermindert en men
koopt goud. "Maar nu kan er
een heel bataljon militairen
worden opgeblazen zonder dat
er ook maar iets gebeurt (bom
aanslag op Franse en Ameri
kaanse militairen in Libanon
eind vorige maand, red.). Zelfs
als je aan iemand op de beurs
vraagt welke factoren de goud
prijs bepalen, zegt hij nog:
vraag en aanbod. Het blijft dus
Toeststeen
Terug naar het sloopgoud. Bij de
inkoop van gouden sieraden
moet eerst het goudgehalte
worden bepaald. Sieraden
worden vervaardigd van 8, 14,
18, 20 en 22 karaats goud. Zui
ver goud is 24 karaats. Al naar
gelang de legering (metaal toe
gevoegd om het goud harder
en dus beter verwerkbaar en
draagbaar te maken, of te kleu
ren) is het gehalte hoger of la
ger. Een 14 karaats gouden
ring betaat voor ruim 58 pro
cent uit fijngoud. 18 Karaats is
voor 75 procent fijngoud en in
het duurste goud, 22 karaats, is
90 procent zuiver goud ver
werkt. Hoe zuiverder het goud,
hoe zachter en dus kwetsbaar
der. Zoals gezegd wordt de le
gering ook gebruikt om het
goud te kleuren. Witgoud
wordt bijvoorbeeld gekleurd
met zilver en roodgoud met ko
per. Daartussen bestaan nog
diverse nuances.
Iedere (goede) goudhandelaar
beschikt over een toetssteen
en toetswater. Om het goudge
halte te bepalen maakt de
goudhandelaar met het sieraad
een krasje op de toetssteen,
een stukje leisteen. Er blijft
een streepje goud achter. Voor
elk gehalte is er een apart flesje
met toetswater (koningswater:
mengsel van zoutzuur en sal
peterzuur). Met een kwastje
wordt er een druppeltje op het
streepje goud aangebracht. Is
er 18 karaats toetswater ge
bruikt en het streepje ver
dwijnt heel snel, dan is het
goud van een lager gehalte,
dus 14 of 8 karaats. Verdwijnt
het streepje langzaam, dan
heeft men goed getaxeerd en is
het sieraad 18 karaats. Dan
wordt het gewicht bepaald en
de prijs, al naar gelang de
koers van de dag, wordt vast
gesteld. Ter oriëntatie: een
smalle, eenvoudige trouwring
brengt als sloopgoud ongeveer
50 gulden op.
Alle bonafide goudhandelaren
zijn verplicht om bij aankoop
van sieraden de klant naar
hun legitimatiebewijs te vra
gen. Het nummer van het pas
poort of rijbewijs wordt geno
teerd en regelmatig door de
plaatselijke politie gecontro
leerd.
Beëdigd vernietiger
bieden. Aan de andere kant is
dat voor de klant een waarborg
dat hun sieraad ook echt de
oven ingaat en niet elders met
winst wordt verkocht.
In een gloeiend hete oven (goud
smelt bij een temperatuur van
1063 graden en het kookpunt is
2970 graden Celcius) wordt het
goud gescheiden van de ande
re metalen en tot 'broodjes'
van een kilo, 12'A kilo of kor
rels (voor edelsmeden) ver
werkt.
Niet alleen goud, maar ook zilver
wordt teruggewonnen uit sie
raden, negatieven, films, fi-
xeervloeistof etc. Drijfhout is
de gelukkige bezitter van het
predikaat 'beëdigd vernieti
ger'. Dat wil zeggen, dat bij
voorbeeld röntgenfoto's met
gegevens van patiënten bij
Drijfhout écht de oven ingaan,
zonder in verkeerde handen te
recht te kunnen komen.
Oud beroep
Op die manier wordt voorkomen
dat helers hun gestolen goed
via deze weg ter verkoop aan-
Er kan nog zoveel gekocht en
verkocht worden, goud raakt
nooit op. De wereldproduktie
in 1982 (exclusief de commu
nistische landen) was 994 dui
zend kilo (in 1980 was dat nog
960 duizend kilo). Goud wordt
dus gedolven, omgesmolten
tot baar goud en verwerkt tot
sieraden. Een gedeelte van de
sieraden komt als sloopgoud
weer terug in de smeltovens en
de kringloop is rond.
De handel in goud is daarom ei
genlijk altijd aantrekkelijk, on
geacht het economische kli
maat. Of, zoals Bochanen van
Drijfhout zegt: "Goud heeft
een bijzondere aantrekkings
kracht dat het altijd zal behou
den. Er zijn in de wereld twee
heel oude beroepen. Eén daar
van is goudhandelaar".
Een van de vele nooit bewezen
veronderstellingen in de finan
ciële wereld is dat de goudprijs
fors zal stijgen wanneer de po
litieke en economische stabili
teit in de wereld wordt be
dreigd. Maar het afgelopen jaar
heeft duidelijk aangetoond dat
de goudprijs immuum is voor
schokkende gebeurtenissen en
alleen op grond van economi
sche en monetaire overwegin
gen tot stand komt.
Eind 1979 begon de goudprijs te
stijgen van 400 dollar per troy
ounce (ca. 30 gram) tot het ab
solute record van 835 dollar in
januari 1980. Er gebeurde toen
ook wel het een en ander in de
wereld. In Iran werden Ameri
kanen gegijzeld, de Opec lan
den verhoogden de olieprijs
fors en de Russen vielen Af-
ghanisan binnen. Maar al gauw
liep de goudprijs weer tot 500
dollar terug om in september
1980 weer tot 750 dollar te
klimmen. Toen was inmiddels
de oorlog tussen Iran en Irak
begonnen en maakte Solidari
teit in Polen furore. Het ver
band tussen goudprijs en poli
tieke onrust werd dus al gauw
gelegd.
Maar sindsdien is de goudprijs
alleen maar gedaald, terwijl de
wereld er toch zeker niet rusti
ger op is geworden. Begin dit
jaar werd nog 500 dollar be
taald, maar in maart was dat
nog maar 400 dollar en sinds
dien heeft de goudprijs rond
dit laatste bedrag geschom
meld.
Dat in het Midden-Oosten de
Amerikaanse vloot voor Liba
non en Russische adviseurs op
Syrische raketbases maar en
kele kilometers van elkaar zijn
verwijderd in een allerminst
rustige omgeving, deert de
goudprijs niet. Iran dreigt re
gelmatig de straat van Hor-
muz, waardoor 25 van de
westerse olie-aanvoer wordt
verscheept, af te sluiten, maar
op de goudmarkt wordt daarop
niet gereageerd. De relatie tus
sen de supermachten staan op
een historisch dieptepunt en
de vermoedelijke ziekte van
partijleider Andropov roept
ernstige twijfels op aan de sta
biliteit van het Sowjet-bewind.
Zo zijn er nog vele situaties op
te noemen die de yeiligheids-
vooruitzichten niet al te
rooskleurig maken, maar de
goudprijs is sinds 1979 niet zo
laag geweest.
Het vertrouwen in het bankwe
zen is internationaal ook zel
den minder geweest. Ontwik
kelingslanden kunnen honder
den miljarden aan bankkrediet
niet terugbetalen. Volgens de
officiële cijfers zijn in de Ver
enigde Staten momenteel 617
banken in de problemen. Nog
niet eens in verband met de in
ternationale kredietverlening,
maar vooral door miljarden-
verliezen op de financiering
van kleine oliemaatschappijen.
Duitsland werd onlangs opge
schrikt door het debacle van
Baar goud en munten. Bij
praktisch elke bank verkrijg
baar.
