actief in I
vrije tijd I
De vrouw van anderhalf miljoen
'De vrouwen waren niet meer te krijgen
Subsidie verrast vrouwen
Ex-coUectante Leger des Heüs wordt vandaag tachtig jaar
Collecte en manifestaties
Actie van solidariteit
voor onafhankelijke
Zuidafrikaanse staten
r—*T
Leiden
LEIDEN - Of haar olifant ook op de foto kan? De fotograaf
kijkt verbaasd. "Ja, die lamp daar; dat ding lijkt toch op
een olifant. Het lijkt me een feestelijk gezicht".
LEIDEN - Onder het motto 'Sa
men tegen de Zuidafrikaanse
agressie' houden verschillende
organisaties in Nederland deze
herfst een solidariteitsactie voor
onafhankelijke Zuidafrikaanse
staten als Angola en Mozambi
que. Deze 'frontlijnstaten' heb
ben steeds meer te lijden van de
agressie en ondermijning van
Zuid-Afrika. Vanuit Nederland
moeten deze maanden geld en
soldariteit komen om de staten
te steunen.
Leiden is één van de ongeveer vijf
tig Nederlandse plaatsen die
meedoen aan de actie. Het Comi
té Zuidelijk Afrika zal de gehele
volgende week collectes houden
en instellingen als de Boycot
Ouspan Actie (BOA) organiseren
tentoonstellingen, manifestaties,
filmavonden en voorlichting op
scholen over de situatie in Zuid-
Afrika.
De opbrengst van de collecte is be
stemd voor twee projecten in An
gola en Mozambique. Deze laat
ste staat heeft al driejaar te kam
pen met grote droogte en drin
gend behoefte aan goede land
bouwwerktuigen. Een eigen
voedselproduktie zou de staat
wat minder kwetsbaar maken
ten opzichte van Zuid-Afrika.
Daarom is het plan om water
pompen aan te schaffen voor het
platteland van Mozambique.
Ook het opbouwwerk in Angola zal
een graantje meepikken van de
collecte. Honderdduizenden be
woners zijn daar gevlucht voor
Zuidafrikaans geweld en verblij
ven nu in vluchtelingenkampen.
Via het opbouwwerk worden het
onderwijs, medische zorg en
voedselproductie voor deze
vluchtelingen ter hand genomen.
Hoewel de collecte uitsluitend is
bedoeld voor Angola en Mozam
bique, strekt de solidariteit zich
naar alle Zuidafrikaanse front-
liinstaten uit. De organisatie
vindt dat ook in Nederland meer
bekendheid moet komen over
het lot van deze staten. Belang
rijk doel daarvan is de Neder
landse regering ervan te door
dringen dat zij de hulp aan deze
frontlijnstaten moet voortzetten.
Programma
21-26 november: Huis aan huis en
straatcollecte.
21 november-4 december: Ten
toonstelling in Stadhuis en We
reldwinkel
17, 18, 22 en 23 november: lessen
op Agnes Lyceum
21 november: Film 'The Agony of
Angola' in Ekklesia, Rapenburg
102, aanvang acht uur.
22 november: Afrikaanse maaltijd
en muziek in SSR, Hogewoerd
108.
23 november: Optreden Hanna en
Clarence Breeveld en tentoon
stelling in Breehuyd, Breestraat
19.
22 november: film en spreker in
Augustinus, Repenburg 24.
23 november: Afrikaanse maaltijd
•in de mensa, Kaiserstraat 25.
24 november: Afrikaanse maaltijd
in Augustinus, Rapenburg 24 en
in LISC, le Binnenvestgracht 22.
25 november: Reggae groep Black
Roots in LVC, Breestraat 66.
Acht uur.
26 november: Culturele manifestie
in Stats, Haarlemmerstraat 73.
Van een tot vijf uur met optre
dens van de Zoek, Jan en Alle
man, Demsey en Hanna en Cla
rence Breeveld.
30 november: 'Gezondheidszorg in
Mozambique', Taverna, Oegst-
geest.
LEIDEN - Een vijftienjarig meisje
moest gisteravond omstreeks ze
ven uur met knie- en hoofdletsel
naar het AZL worden gebracht
nadat zij op de Steenstraat was
aangereden door een auto.
Vandaag wordt zuster Toos van Leeuwen tachtig. "Eigen
lijk heet ik dus Catherina, Maria, Jozefina; ja wat dacht
je!" Jarenlang heeft ze in het postkantoor aan de Gere-
straat gezeten. Collecteren voor het Leger des Heils. "An
derhalf miljoen heb ik in tien jaar opgehaald. Ja, de men
sen waren gul. Neem begrafenisondernemer Van der
Luit. Dat was een goeie, die gaf op zaterdagochtend altijd
een tientje".
Ze heeft haar hele leven in Leiden
gewoond. Eerst bij haar moeder,
daarna woonde ze samen met
een vriendin, en nu is ze in huis
bij een nicht die samen met haar
man in de Leeuwerikstraat
woont. Veertig jaar werkte ze in
het ziekenhuis. Keukenwerk.
"De hele dag hing ik boven die ke
tels. Pap zat erin, of groente of
aardappelen. Ik had trouwens
ook een tienrittenkaart voor de
afdeling heelkunde. Kijk zo ie
mand ben ik nou: ik val zelfs
over een steentje. Lag er een
kwak spinazie op de grond in de
keuken, nou reken er op, dan
maakte deze dame een smak".
Ze lacht hartelijk, alsof ze het heeft
over een feestelijke gebeurtenis.
"Die mensen van heelkunde
kenden me zo langzamerhand
ook wel. Je raadt nooit wie er in
de wachtkamer zit, zeiden ze
dan. Het antwoord was makke
lijk te geven: Toos. Op straat heb
ik ook eens een behoorlijke
smak gemaakt. Als ze me niet
hadden opgeraapt dan had ik er
nu nog gelegen. Toen ik gepen
sioneerd was en uit het zieken
huis wegging zei de baas nog te
gen me: Toos, als we je nodig
hebben dan komen we je halen.
Is nooit gebeurd. Ik denk dat ik
wel weet waarom niet. Kijk, als
ik weer zou vallen, dan stond die
chef er natuurlijk scheef op. Een
bejaarde vrouw..."
Wasserij
Od haar achttiende ging ze bij het
door
Wim Brands
Leger des Heils. Ze werkte toen
tertijd nog in een wasserij, even
als haar vriendin. En die zei op
een dag tegen haar: "Toos ga
zondagavond nou eens mee. Het
leek mij wel wat. M n moeder
vond het maar niks, die was ka
tholiek. Gelijk de eerste keer dat
ik ging had ik het reuze naar m'n
zin. Al die mensen die aan klap
pen en zingen waren. Dat was
wel wat anders dan de katholie
ke kerk. Daar had je een kape
laan, vreselijke man was dat. Die
mocht mij helemaal niet. En ik
kon die man maar niet aan z'n
verstand brengen dat ik het niet
leuk vond om altijd maar achter
aan te zitten. Nee, zeg nou zelf-
...zou u het leuk vinden om
achteraan te zitten?"
Met de zusters en broeders van het
Leger heeft ze veel op straat ge
zongen. "En veel gecollecteerd
natuurlijk. Huis aan huis. Veel
grote gebouwen. Trap-op-trap-
af-trap-op-trap-af. De mensen ga
ven meestal wel wat. Niet altijd.
Ik herinner me dat we een keer
in Oegstgeest waren en dat een
kerel tegen ons zei: Nee, en hek-
kie-toe! Lopen we jaren later op
de Breestraat, m'n vriendin en
ik, roept m'n vriendin opeens:
hekkie-toe! Had ze die vent weer
gezien. Nou, die was gauw weg".
Begin zeventig kreeg ze haar vaste
plaats in het postkantoor aan de
Gerestraat. Ze was weer eens ge
vallen. "Gebroken pols had ik.
Met die pols kon ik natuurlijk
wel zittend collecteren; vandaar
dat ik op het postkantoor terecht
kwam. Ik zat er de hele week.
Leuke tijd; iedereen was vrien
delijk voor me. Het was helemaal
niet vervelend. Er kwamen altijd
wel mensen een praatje met me
maken. Jonge jongens soms. Die
waren zonder werk en kwamen
dan naar mij toe. Ik heb ze altijd
aangeraden eens een bijeen
komst van het Leger des Heils te
bezoeken. Voor de kleintjes had
ik altijd snoep bij me. Schuim-
pies. Dat was slim bekeken van
me, want wat zeiden ze tegen
hun moeder: als jij wat geld in
die bus gooit, dan krijgen we
snoep van die mevrouw".
Parkiet
Twee jaar geleden hield ze er mee
op. "Ik kreeg van de dokter te
horen dat ik een versleten heup
had. Nou bedankt, heb ik geant
woord. Ja, wat moet je anders
zeggen. Een versleten heup...wat
ik vreemd vind is dat niemand
m'n werk heeft overgenomen. Ze
moeten zeker allemaal in het
zonnetje zitten of in hun tuintje
werken. Dat zal het wel zijn".
Op zondagmorgen en maandag
middag gaat ze nog naar bijeen
komsten van het Leger des Heils.
Wat nu als het Leger niet meer
zou bestaan, vragen wij. Ze hoort
die vraag niet, hoe vaak wij ook
in herhalingen vervallen. "On
mogelijk, het Leger, dat blijft be
staan. Er komen nog steeds nieu
we broeders en zusters bij".
Haar aandacht wordt even afgeleid
door de parkiet die er lustig op
los kwettert. "Mooi beestje hè.
M'n kanarie is verleden week ge
storven. Die heb ik een grote be
grafenis gegeven. In de tuin".
Op haar verjaardag verwacht ze
wel de nodige mensen. "Eens kij
ken wie er allemaal komen". Ze
maakt een optelsom, zegt dan:
"Jongen, ik geloof dat ik zelf wel
op de trap kan gaan zitten".
LEIDEN - Een fotoboek na
een actie, bezetting of de
monstratie: er lijkt een
markt voor te zijn. Ook
het Universitair Vrouwen
studies Overleg waagt een
poging. Het heeft een be
langrijk tijdsbeeld probe
ren te vangen met het op
de gevoelige plaat vastleg
gen van de bezetting van
het bureau van de facul
teit der sociale weten
schappen vorig jaar no
vember. Reden voor deze
bezetting: er bestonden
plannen om vrouwenstu
dies op te heffen.
Een jaar later kan er op deze bij-
zondere gebeurtenis worden te
ruggekeken. Ter gelegenheid
van het eerste Leidse Vrouwen
studiefestival, dat dinsdag is be
gonnen en tot vrijdag duurt, is er
een fotoboek over deze bezetting
uitgebracht. Het resultaat: een
boekwerk met 48 foto's en een
onthullende tekst over de onder
handelingen met het faculteits
bestuur en het college van be
stuur van de Rijksuniversiteit
Leiden.
'Als blikken eens konden doden',
denk je bij het zien van de foto
van Matthijs Koornstra, lid van
het college van bestuur. Zijn ge
zicht spreekt boekdelen: de foto
toont duidelijk aan dat hij niet zo
van actievoerende vrouwen
houdt. Foto's zijn wat dat betreft
onverbiddelijk. Ook de voorzit
ter van het college van bestuur,
K.J. Cath, is vele malen gefoto
grafeerd. Uit zijn houding en ge
laatsuitdrukking is op te maken
dat hij de hele situatie erg ver
drietig vond. Je ziet hem den
ken: 'Waarom doen die dames
toch zo onaardig?'. (Pikant de
tail: de begeleidende tekst in het
boek meldt dat Cath het af en toe
nodig vond om de bezetsters met
zijn dochter te vergelijken).
Ondanks hun 'vrouwvijandige'
houding moesten bovengenoem
de heren samen met prof. dr. L.
Laeyendecker, decaan van de fa
culteit sociale wetenschappen,
met de dames onderhandelen.
Het was wel even wennen voor
ze, aangezien deze bestuurders
afkomstig uit de hoogste gelede
ren van de universiteit tot die tijd
weinig met vrouwen in strategi
sche posities te maken hadden
gehad. En de tientallen vrouwen
die in een opwelling hadden be
sloten het pand te bezetten, zaten
inderdééd in die strategische po
sitie, ofschoon zij zich daar in het
begin nog nauwelijks van be
wust waren.
door
Saskia Stoelinga
In eerste instantie werd gedacht
aan een korte actie; het duurde
twee weken.
Contacten
Het is heel ontwapenend om te le-'
zen hoe de vrouwen langzamer
hand werden doordrongen van
het feit dat ze eisen konden stel
len en hoe snel ze daarna hetzelf
de machtspelletje gingen spelen
als de bestuurders. "Met dit
voordeel", zo stellen zij, "dat ze
al die kleine tactische spelletjes
nooit zo serieus opvatten als de
bestuurders, ook al konden zij er
heel goed mee overweg".
Ook komt naar voren welke rol de
leden van de universiteitsraad,
faculteitsbestuur of college van
bestuur in zo'n proces kunnen
spelen. Informele contacten ble
ken er genoeg te zijn. In het boek
staat daarover: "Wanneer Cath
met ontruiming dreigde of de
ontwikkelingen onduidelijk wa
ren, lieten de bezetsters iemand
opbellen naar een collegelid, of
ging er iemand langs het Bureau
van de Universiteit om een bab
beltje te" maken. Deze acties had
den wel resultaat, want een colle
gelid kwam dan langs om te ver
tellen dat er dat weekeinde niet
zou worden ontruimd (hetgeen
later bleek te kloppen)".
Dat de bezetting al spoedig veel
aandacht trok van de media was
niet verwonderlijk. Na de Maag
denhuisbezetting in Amsterdam
was er weinig meer op dit gebied
gebeurd. Overigens werkte het
'vrouwzijn' deze keer in het vóór-
deel van de bezetters. En je bent
vrouw genoeg - geëmanicipeerd
of niet - om daar gebruik van te
maken en snel een persgroep op
te richten om de buitenwereld
van de dagelijkse gang van zaken
op de hoogte te stellen.
"Dit leverde een stroom van solida
riteitsbetuigingen op, afkomstig
van allerlei groepen en personen.
De hele actie door zouden deze
brieven en telegrammen binnen
komen en een belangrijke rol
vervullen bij het op peil houden
van het moreel van de bezet
sters".
Strijdlust
Helemaal echt werd het, toen vrou
wen als Annemarie Grewel
(Emancipatieraad), Elsbeth Etty
(Waarheid) en Wijnie Jabaay
(PvdA) de actie op alle mogelijke
manieren begonnen te steunen
en de vrouwen opriepen vol te
houden. "De vrouwen waren
vanaf dat moment niet meer stuk
te krijgen".
De strijdlust van actievoerders
steeg naarmate de gebeurtenis
sen zich ontwikkelden. "Toen op
30 november eindelijk een reac
tie van het faculteitsbestuur
kwam was dat wel een stap voor
uit. De bezetsters stuurden het
briefje wel eerst terug omdat het
slechts door faculteitsbestuurder
Irwin was ondertekend en niet
door of namens het faculteitsbe
stuur. Toen de status van het be
richtje duidelijk was, kon er op
worden ingegaan. Het faculteits
bestuur beloofde in de brief met
voorstellen te komen, zodat be
sluitvorming op goede gronden
kon plaatsvinden". Ja, zelfs een
voornaam - het faculteitsbestuur
wilde ook eens 'vlot' zijn - werd
gewantrouwd.
Het is leuk om te lezen in wat voor
een bochten de vrouwen en de
bestuurders zich hebben moeten
wringen. Niet alleen een aardig
document voor hen die erbij wa
ren, maar ook voor degenen die
willen weten ftoe zoiets in zijn
werk gaat.
LEIDEN - Het Universitair Vrouwenstudie Overleg
(UVO) toonde zich gistermiddag, een jaar na de be
zetting, zeer verrast over de subsidie van één mil
joen voor vrouwenstudies. "We hadden niet ver
wacht dat ze daar zo snel mee zouden komen, hoe
wel we er het afgelopen jaar wel hard voor hebben
gevochten. Het is nu zaak dat vrouwenstudies de
komende jaren op zo'n manier wordt ingericht dat
het niet meer weg te cijferen is".
Het college van bestuur heeft deze week voor vier jaar
een miljoen beschikbaar gesteld voor onderwijs en
onderzoek op het gebied van vrouwenstudies bij de
faculteit sociale wetenschappen.
Volgens het UVO betekent dit onder meer dat het aan
tal arbeidsplaatsen - nu drie - in de loop van de tijd
kan worden verdubbeld. Ook het voorstel van het
college van bestuur om een buitengewoon hoogle
raar voor anderhalve dag aan te trekken om de lei
ding van het project op zich te nemen, is in goede
aarde gevallen.
Met deze subsidie voor onderwijs en onderzoek wil
het UVO vooral bereiken dat de vrouwenstudies
niet meer zo geïsoleerd komen te staan, maar deel
uit gaan maken van de verschillende studierichtin
gen. "Het moet in elk vak verweven zitten. Wij stre
ven naar samenwerking. Net zoals onderwijs en me
thodiek een onderdeel is van de psychologie, moet
vrouwenstudies dat ook worden. En niet alleen bij
psychologie maar ook bij geschiedenis of neder-
lands".
"Het is al eens eerder gezegd: wat wij willen is dat de
bestaande situatie dus het geven dat
vastroesten in traditioneel opgelegde rollen 1
andert. Om dat te bereiken bestuderen we dat1
schijnsel".
Mr. Cath, voorzitter van het college van bestuur: verdrietig.
(Foto Ron van der Kooy)
Folk
Infolkclub Horus treedt vrijdag
avond de groep 'Ekstra Stout'
op. Deze Leidse viermansfor
matie speelt Ierse en Engelse
folkmuziek. De groep zal voor
deze gelegenheid waarschijn
lijk worden uitgebreid, waar
door er een soort 'Ceilidh'-band
ontstaat. Horus is gevestigd in
Aniba's Muziekkamer, Heren
straat 1. Aanvang negen uur.
Swingen
In het Leids Vrijetijdscentrum,
Breestraat 66, is vrijdag weer
een swingavond. De zaal gaat
om negen uur open.
Kledingbeurs
Ter ondersteuning van het mis
siewerk van broeder C. Kruit
wagen wordt ook dit jaar een
kledingbeurs gehouden in het
parochiehuis aan de Haagweg
14 (tegenover de Leonardus-
kerk). Vrijdag van drie tot ze
ven en zaterdag van tien tot
één uur wordt er tweedehands
kleding te koop aangeboden.
Broeder Kruitwagen zal de op
brengst gebruiken voor een
aantal landbouwprojecten in
Irian Jaya (het voormalige
Nieuw-Guinea).
Jazz
Bij jazz-zolder Hot House treedt
zaterdagavond het Hans van
de Geijn kwintet op. Het is voor
het eerst dat de volgende com
binatie in Leiden te zien is:
Hein van de Geijn, leider en
bassist; Derbie Poryes. pianiste
uit San Francisco; Bert Joris,
trompettist uit België; Hans
Eijkenaar, drummer; Toon
Roos, tenorsaxofonist. Het con
cert begint om tien uur, de zaal
gaat een uur eerder open. Hot
House is gevestigd op de zolder
van het LVC, Breestraat 66.
Bingo
Het buurtcomité Tuinstad-Staal-
wijk houdt vrijdag een bingo
avond in de zaal aan de Heren
straat 64, aanvang acht uur.
B loemschikkunst
In het Rijksmuseum voor Volken
kunde wordt zaterdag een de
monstralie gegeven van Ja
panse bloemschikkunst. Daar
aan voorafgaand verzorgt Do-
ris Diels-Krafft, gediplomeerd
lerares bloemschikken van de
Ikenobo-Ikebanaschool 'Shun-
Pu-An-Koyo', een korte inlei
ding. Er worden twee tentoon
stellingen gegeven in de aula
van het museum aan de Steen
straat: om twee en om drie uur.
Prestatieloop
De Rudolf Steinerschool aan de
Cesar Franckstraat organi
seert zaterdag een prestatie
loop. De start van de twee kilo
meter is om half elf en van de
zeseneenhalf en tien kilometer
om elf uur. De inschrijving be
gint om tien uur, bij de school.
Onder de deelnemers wordt
met de hand gedraaid kera
miek verloot.
Reuma
Het Nationaal Rheumafonds
houdt geregeld zg. creatieve
dagen met demonstraties voor
patiënten die daardoor een
hobby kunnen beginnen. Vrij
dagochtend is er van tien tot
twaalf zo'n bijeenkomst in hel
speeltuingebouw aan de Lage
Morsweg 14a. Mevrouw M. de
Pagter laat zien hoe ze brood
deegfiguren vervaardigt.
Ski-beurs
De Nederlandse Ski Vereniging,
kring Leiden, organiseert za
terdag in het restaurant van de
Groenoordhallen een ski-beurs
voor gebruikte wintersportar
tikelen. Wie spullen wil inleve
ren, kan dat van tien tot twaalf
uur doen; de verkoop is van
twee tot vijf uur. Niet-verkoch-
te goederen kunnen van half
zes tot zes uur worden afge
haald. Voor meer inlichtingen:
tel. 071-154830 of 071-150404,
na zes uur 's avonds.
LVC-pop
De Amsterdamse groep Salsa Ca-
liente treedt zaterdagavond op
in het Leids Vrijetijdscentrum,
Breestraat 66. Salsa-muziek is
afkomstig uit de Spaans spre
kende wijken van New York en
is in de jaren zestig ontstaan.
Een combinatie van Ameri
kaanse jazz met Zuidameri
kaans en Afrikaans ritme. De
zaal gaat om negen uur open.
Wandeltocht
Wandelsportvereniging Zuid-
West organiseert zaterdag de
Sint Nicolaas wandeltocht. De
te kiezen afstanden zijn vijf,
tien en vijftien kilometer. De
start is bij het Parlement, in
gang Nieuwstraat 45, tussen
tien uur en half drie. Inlichtin
gen: tel. 071-132596.
Bazaar
In Huize Groenhoven, het verzor
gingscentrum aan de Witte Ro
zenstraat 21, wordt zaterdag
middag een bazaar gehouden.
Aanvang twee uur.
Hengelsport (1)
Hengelsportvereniging De Gul
den Voorn hield een wedstrijd
in Zaandam. Uitslag: 1 B. Velt-
huijzen 8770 gram-23 stuks, 2
F. Smit 7970-31, 3 N. Hoogka
mer 7890-17, 4 G. Harland
7740-49, 5 H. Schouten 5290-25,
6 7. iLd. Meer 4950-13, 7 H. van
Alphen jr. 4880-40, 8 H. van Al
phen sr. 3980-20, 9 G. Kleijn
3880-14, 10 H. Teske 3590-21.
Hengelsport (2)
Viscollege De Ruisvoorn viste
zijn negende competitiewed
strijd in de Rijn en de Heij-
manswetering. Uitslag: 1 Th.
van Daalen 1625 gram-17
stuks, 2 J. v.d. Berg 1275-12, 3
W. de Roode 1175-12, 4 J. de
Hoed 1525-8, 5 J. Nieuwenburg
jr. 700-7, 6 J. Nieuwenburg sr.
675-6, 7 L. van Deventer 550-6,
8 A. Sinteur 525-6, 9 W. van
Weizen 400-6, 10 M. Riemens
350-5.
Hengelsport (3)
VOP '74 viste in de Ringvaart.
Uitslag: 1 F. Reijken 4200
gram-21 stuks, 2 G. Kokkedee
3050-23,3 A. v.d. Meij 3250-19,4
H. van Tongeren 2940-19, 5 J.
Kokkedee 2420-15, 6 R. v.d.
Zeeuw 1000-5, 7 D. van Rossen
700-7, 8 J. Heijmans 740-3, 9 K.
v.d. Vliet 470-4, 10 C. Meijer
420-3.
Hengelsport (4)
Visvereniging Hengelsport hield
een wedstrijd in Oude Wete
ring. Uitslag: 1 W. den Edel
3580 gram-6 stuks, 2 T. Blans-
jaar 2990-5, 3 A. Beij 2900-4, 4
N. Verhoef 1800-3,5 H. van Am
sterdam 1430-2, 6 R. van Eg-
mond 1000-2, 7 W. Verhoef 930-
I, 8 L. Jansen 670-1, 9 E. van
Houten 500-1,10 D. Boon 320-2.
Bingo
Clubhuis Matilo houdt morgen
een bingo-avond. Aanvang
acht uur. Iedereen vanaf zes
tienjaar is welkom. Het buurt
huis aan de Zaanstraat 126 is
bereikbaar met bus 31 van de
NZH.
