Franz Kafka en zijn vader
I
BOEKEN
Science fiction en ruimte
'Samen schuilen':
een griffel waard
HP
Een kwellende llaat-liefde verhouding
Politieke thriller van formaat
DE TIJD
DONDERDAG 17 NOVEMBER 1983
Varia
Dit jaar is het een eeuw geleden
dat Franz Kafka in Praag werd
geboren. Veel uitgevers heb
ben deze gelegenheid aange
grepen om speciale publikaties
of herdrukken op de markt te
brengen. Op twee herdrukken
wil ik hier de aandacht vesti
gen, te weten: de uitstekende
Kafka-biografie van Max Brod,
die in de Open Domein-reeks
bij de Arbeiderspers is ver
schenen, en Franz Kafka's
'Brief aan zijn vader', een niet
minder mooie uitgave van
Querido.
Er is in het verleden een groep
critici geweest, die de mening
aanhing dat autobiografische
gegevens over de schrijver bij
de interpretatie en waardering
van zijn werk geen rol moch
ten spelen. Alleen het werk,
het uiteindelijke resultaat, was
van belang. Met de rest had
men niets te maken.
Het oeuvre van Kafka - daar
over zal bij geen zinnig mens
enige twijfel bestaan - is na
tuurlijk sterk genoeg om het
zonder secundaire gegevens te
kunnen stellen. Maar toch lijkt
de biografie van Max Brod mij
onmisbaar voor diegenen, die
een goed inzicht willen krijgen
in Kafka's werk. Brod heeft in
zijn boek een schat aan infor
matie bijeengebracht. Door
zijn persoonlijke betrokken
heid met Kafka, wiens beste
vriend hij was, is hij erin ge
slaagd een biografie te schrij
ven die niet een chronologi
sche, gordroge opsomming
van feiten is, maar een relaas
dat de lezer diep ontroert.
Met veel stilistich vernuft schetst
Brod het milieu waarin de jon
ge Franz is opgegroeid. Franz,
uit joodse ouders geboren, was
de oudste thuis; twee broers
die na hem kwamen stierven
jong. Met zijn drie zusters had
geen diepgaand contact, al
kwam daar later verandering
in. Franz had veel te verduren
van zijn dominante vader, een
succesvol zakenman, die hevig
teleurgesteld was in zijn zoon
omdat deze niet in zijn voet
sporen wilde treden en in zijn
ogen geen échte Kafka was.
Met zijn moeder, een stille, goe
dige vrouw vol wijsheid, kon
Kafka het beter vinden. Zij
nam de nerveuze, melancholie
ke jongen vaak in bescherming
als haar echtgenoot weer eens
een van zijn driftbuien had.
Franz schaamde zich voor zijn
vader, voor de schofterige ma
nier waarop hij zijn hardwer
kend personeel uitmaakte voor
alles wat vuil en lelijk was.
Toch droeg hij zijn vader geen
kwaad hart toe. Hij benijdde
hem ook om de kracht, die hij
zelf miste.
Het haat-liefde-gevoel dat Franz
voor zijn vader had, zou hem
zijn hele verdereleven blijven
kwellen en in veel van zijn
werk, o.a. in 'Het vonnis' en in
'De Strafkolonie', komt dat fe
nomeen 'verdicht' terug. Kafka
heeft zich tegenover zijn vader
nooit openlijk uitgesproken;
hij mkaate van zijn hart een
moordkuil. Wél heeft hij in
1919 een honderd pagina's lan
ge brief geschreven, waarin hij
uitlegt waarom hij bang was
voor zijn vader. Het lag in Kaf
ka's bedoeling dat zijn moeder
deze brief aan haar 'broodheer'
zou overhandigen, maar zij
heeft het epistel met wat sus
sende woorden aan Franz te
ruggegeven. Er zijn fragmen
ten van de bewuste brief afge
drukt in Brod's biografie, maar
voor de volledige weergave er-
vanmoeten wij de uitgave van
Querido ter hand nemen.
Met het intuïtieve rechtvaardig
heidsgevoel dat Kafka eigen is,
wellicht nog aagescherpt door
zijn rechtenstudie, maakt hij
de trieste balans op van de va-
der-zoon-verhouding. Hij
spreekt harde woorden tot de
patriarch, maar ook somt hij
momenten op waarin hij zich
Franz Kafka
nauw met hem verbonden
heeft gevoeld. Bijvoorbeeld:
"Wanneer u tijdens mijn laat
ste ziekte zachtjes naar mij toe
kwam in de kamer van Ottla,
op de drempel staan bleef, en
kel de hals rekte, om mij te
zien in bed, en uit consideratie
enkel met de hand groette.
Dan, op dergelijke momenten
ging men van geluk liggen
schreien en schreit nu op
nieuw.. nu men het neer
schrijft. "God. wat mooi!".
Wat in de biografie sterk naar vo
ren komt, is Franz' weifelende
houding in hartsaangelegenhe
den. Franz wilde eigenlijk
niets liever dan een gezin stich-
ten, maar zijn sterke hang naar
eenzaamheid, naar 'vrije tijd',
die hij nodig had om te kunnen
schrijven wat hij moest schrij
ven, bemoeilijkte zijn pogin
gen om dat te realiseren in ster
ke mate. Om niet teveel aan
zijn hoofd te hebben naast de
schrijverij, werkte hij halve da
gen bij een verzekeringsmaat
schappij. Maar - als hoofd van
een gezin zou hij voor de kost
moeten zorgen, een taak waar
tegen hij, mede gezien zijn tel
kens slechter wordende fysie
ke conditie, niet was opgewas
sen. (Zelfs goede schrijvers
kregen in die tijd geen stipen
dium!). Zijn ouders hadden
geld genoeg, maar hij wilde,
koste wat het kost, zijn onaf
hankelijkheid bewaren.
Al deze 'hindernissen' waren er
debet aan dat zijn verhouding
met Felice Bauer, van wie Kaf
ka op bijna hoofse wijze hield,
een einde nam, ondanks be
middelingspoging van Brod.
Nadat zijn werk in de literaire
wereld al enige weerklank had
gevonden, ontmoette Franz in
1923 Dora Dymant, een joods
meisje, met wie hij in Berlijn
ging wonen. Dora kreeg echter
geen toestemming om met
hem te trouwen. Toch voelde
Franz, al ernstig tuberculens.
zich erg gelukkig met haar. Hij
sprak van demonen die hem
verhuizing naar Berlijn was
grandioos, nu zijn ze me aan
het zoeken, maar ze kunnen
mij, tenminste voorlopig, niet
vinden.
Als Franz in 1924, na veel dokte
ren. naar het sanatorium in
Kierling bij Wenen afreist,
blijft Dora hem tot aan zijn
dood liefdevol terzijde staan.
Over de laatste uren van Franz
Kafka schrijft zijn hartsvriend
Max Brod: "Toen rukte hij uit
alle macht het hartslangetje
los, en slingerde het de kamer
in: 'Nu is het uit met het ge
martel, waarvoor moet dat nog
langer duren'. Toen Klopstock
(Kafka's arts, red.) zich van het
bed verwijderde, om de injec
tiespuit schoon te maken of
iets van dien aard, zei Franz:
'Gaat u nu niet weg'. Klop
stock antwoordde: 'Ik ga ook
niet weg'. Waarop Frans met
sombere stem zei: 'Maar ik ga
weg'.
CEES VAN HOORNE
Max Brod. Franz KAfka, Open Do
mein, een biografie, vertaald door
M. van Nieuwstadt, Amsterdam,
De Arbeiderspers, Franz Kafka,
Brief aan zijn vader, vertaald door
Nini Brunt, Amsterdam, Em. Que-
rido's Uitgeverij B.V. Amsterdam
1983, 15,-.
Een van de belangrijkste ken
merken van science fiction-li-
teratuur, meer in het bijzonder
ook in het subgenre der fanta
sy, is de van het alledaagse af
wijkende ruimte, waar de au
teur zijn buitenissige spinsels
laat afspelen. De variaties zijn
hier letterlijk grenzeloos, een
andere planeet (ver weg, in een
half vergeten verleden ooit
door aardbewoners gekoloni
seerd). een puur gefantaseerde
wereld, een bewoonde bol in
een parallel universum (of zelfs
een parallelle aarde), een gi
gantisch,- bewoond sterren
schip, een bewoonde aarde ver
vóór onze officiële historie, een
planeet in een planeet, etc.
De ruimte waarin en waarop de
SF-auteur zijn fantasiëen los
laat, is bepalend voor de lotge-
vallen van de personages in die
ruimte. Gróte werelden heb
ben gróte personages en groot
se gebeurtenissen nodig - de
auteur heeft ruimte nodig, véél
ruimte....en dat kan men letter
lijk nemen.
Een aardig voorbeeld daarvan is
De burcht van heer Valentine,
een vette roman van Robert
Silverberg, handelend over de
al even gigantische planeet
Majipoor, Wie - met mij - niet
dol is op veel te dikke sf-boe-
ken, moet zich ditmaal toch
niet laten afschrikken. De
queeste van de jongleur Valen
tine, onrechtmatig beroofd van
zijn ware identiteit als heerser
van de gehele planeet (een aan
tal malen groter dan de Aarde),
uitgesmeerd over 490 bladzij
den, boeit onafgebroken.
Ietwat merkwaardig, omdat er
behalve de gebruikelijke geva
ren en gevechten, wonderlijke
wezens, malle flora en maffe
fauna, en gigantische afstan
den aan de gestaalde sf-lezer
weinig écht verrassende zaken
geboden worden. De kracht
van dit boek en deze schrijver
is vooral gelegen in het blij
vend scheppen en levend ma
ken van een ruimte, die afwijkt
van het aardse en er toch (eni
ge) verwantschap mee ver
toont. Silverberg gaat niet, zo
als vaak in SF het geval is, over
de schreefrvan begin tot einde
blijft de hoofdpersoon een "ge
woon", sympathiek ventje met
hooguit wat meer doorzet
tingsvermogen en mazzel dan
gebruikelijk.
Vergelijkbaar is de ruimte in
Zwaard van het Lam, het eer
ste. zelfstandig te lezen deel
van M.K. Wren's De Feniks-re
bellie. Alweer een kanjer van
een boek, een heelal en vele
eeuwen omspannende saga,
heroïsche heersers en toch (he
laas Dallas-achtige) "menselij
ke" hartstochten.
Kern is de strijd van de jongere
leden van het aristocratische
Huis DeKoven Wolf om het be
staande autoritaire bestuurs
systeem te ontmantelen. De se-
mi-democratische filosofieën
van de hoofdpersonen ver
schaffen het boek een schijn
bare diepgang: in wezen is het
een SF-versie van de betere
kasteelroman. Uitstekend ge
schreven, daar niet van, maar
met teveel pretenties. Een
beetje minder kon hier geen
kwaad.
Veel bescheidener van omvang
is Avernus van Bob Shaw; het
is dan ook aardig te merken
dat in dit geval de ruimte gelij
ke tred houdt. Plaats van han
deling is niet alleen enkel de
Aarde, maar daarvan nog maar
een deel; een parallel soort we
reld die zich binnen in be
vindt; en een ander treffend as
pect; de gebeurtenissen (ont
dekking van de "andere" we
reld, Avernus, en communica
tie met de bewoners ervan)
vinden plaats in een mini
staatje in Afrika (met dictator-
tje en al).... in een mijnschacht!
Klein, klein! (en dus een aardig
boekje).
Dat men in klein bestek toch op
grootse wijze grote werelden
kan beschrijven, bewijst ten
slotte Zothique en andere ver
loren werelden, een bundel
verhalen van Clark Ashton
Smith. Hier hebben we mythi
sche, sprookjesachtige werel
den stampvol tovenarijen,
monsters, duivels, brave jonge
lingen en schone maar kwaad
aardige heksen. Fantasy van
meer zuivere aard, veel woord
kunst en veel horror. (Ashton
Smith was een vriend van
Lovercraft, en dat valt te mer
ken) Juwelen van verhaaltjes,
waarin - zoals het hoort - het
belóng van de (grote) ruimte
ondergeschikt is gemaakt aan
de actie en de beschrijving
daarvan. Een prachtig bundel
tje - voor Ashton Smith èn zijn
vooroorlogse tijdgenoten lijkt
me nog steeds een fraaie toe
komst weggelegd!
ROB VOOREN
Robert Silverberg, De burcht van
heer Valentine. Uitg. CentriPress
Bussum 1983. Vertaling: Ruud Fran
ken. S 29,50.
M.K. Wren, De Feniks-Rebellie, dl.l:
Zwaard van het Lam. Uitg. Meu-
lenhoff, Amsterdam 1983. Verta
ling: Cees Bok. 28,50.
Bob Shaw, Avernus. Uitg. Meulen-
hoff, Amsterdam 1983. Vert. Peter
Cuijpers. 13,50.
Clark Ashton Smith, Zothique en
andere verloren werelden. Uitg.
Meulenhoff, Amsterdam 1983. Sa
menstelling vertaling: E. L. de
Marigny Jaime Martijn. 14,50.
Geen enkel boek van de populai
re jeugdboekenschrijfster Cor-
rie Hafkamp is ooit bekroond.
Ten onrechte. Haar nieuwe
boek 'Samen schuilen' echter
zal volgend jaar ongetwijfeld
een griffel opleveren. Zeker
weten.
Hoofdpersoon is de 10-jarige La-
rissa, een meisje dat helemaal
opgaat in haar dromen en fan
tasieën. Ze heeft geen vrien
den. maar is het liefst alleen
beig. Waar het rommelig en ru
moerig is voelt Larissa zich
niet op haar gemak. Thuis en
op school wordt ze als een bui
tenbeentje beschouwd, niet
begrepen en geplaagd.
Dromend in het park ontmoet ze
Anna-Maria, een oudere
vrouw, die haar man en kind
heeft verloren. Ook zij is 'an
ders dan anderen'. De vrouw
en het meisje kunnen wonder
lijk goed met elkaar opschie
ten. Anna-Maria geeft Larissa
het gevoel dat ze 'prettig an
ders' is en zich zeker niet voor
zichzelf hoeft te schamen.
'Durf voor je zelf op te komen',
leert ze Larissa. Op haar beurt
fleurt het meisje het deprime
rende bestaan van de vrouw op
ADVERTENTIE
BOEKHANDEL
DE KLER
LEIDEN-LEIDERDORP
OEGSTGEEST-KATWIJK
VOORSCHOTEN
Alle op deze pagina besproken
boeken zijn bij ons direkt lever
baar, óf via onze TERMINAL te
bestellen en dan binnen drie da
gen verkrijgbaar.
en geeft haar nieuwe levens
moed.
Larissa's ouders bekijken de
vriendschap tussen hun doch
ter en de oudere vrouw met de
nodige argwaan. Maar Anna-
Maria wijst hen terecht: 'Laris
sa en ik zijn allebei dromers.
Larissa's dromen zitten van
binnen. Later zullen ze op een
of andere manier naar buiten
komen. Larissa en ik schuilen
bij elkaar, want het is moeilijk
om steeds maar weer gekwetst
te worden als je nog niet goed
weet hoe je je kunt verdedi
gen'.
'Samen schuilen' is een prachtig
uitgewerkt, ontroerend ver
haal. De vriendschap tussen
een jong meisje en een oudere
vrouw wordt zuiver beschre
ven en volkomen geloofwaar
dig gemaakt, naarmate blijkt
hoe hun karakters overeenko
men, waardoor leeftijdsver
schil wegvalt. Hafkamp con
centreert haar verhaal rond dit
tweetal. De overige personen
zijn meer figuranten, blijven
schimmig en worden soms
zonder nuances getekend, zo
als Larissa's moeder en broer
tje.
Het doet echter weinig afbreuk
aan het geheel, dat vooral dag
dromers die rondlopen met
een minderwaardigheidscom
plex een hart onder de riem zal
steken. In veel boeken van
Hafkamp vormt een kwetsbaar
kind, gevoelig, dromerig en on
begrepen het middelpunt. De
aangrijpende uitbeelding doet
vermoeden dat de schrijfster
zelf moet hebben meegemaakt
wat dit kind overkomt. 'Samen
schuilen' is meer dan louter
fictie.
De tekeningen van Ietje Rijns
burger getuigen van een inten
se betrokkenheid en een goed
aanvoelen van de ondertoon
van het boek, dat zich richt op
kinderen vanaf 9 jaar.
Samen schuilen, Corrie Haf
kamp, ill. Ietje Rijnsburger,
uitg. Christofoor, f 19,95.
MARGOT KLOMPMAKER
'Degenen die bekend zijn met
het politieke circuit in Was
hington zullen in Osborns
thriller veel herkennen'.
Volgens de uitgever van 'Het
hoogste verraad' moet dat in
de New York Times te lezen
zijn geweest. Zo'n opmerking
maakt wel indruk als men eer
der kennis heeft genomen van
het boekje dat Osborne in zijn
verhaal open doet over 's we
relds meest toonaangevend po
litieke centrum.
Want al vallen er enige doden,
niet het thrillereffect domi
neert, maar meer de politieke
achterklap, de grenzenloze on
betrouwbaarheid. de ingekan
kerde corruptie en de adembe
nemende intriges die het leven
in en om het Witte Huis be-
heersen.
Een topman van de FBI twijfelt
in het boek aan de betrouw
baarheid van de minister van
buitenlandse zaken. Hij pro
beert achter de waarheid te ko
men door diens vrouw te bena
deren, eens een gewiekste tele
visiejournaliste nu een gevier
de gastvrouwe voor de 'high
society'. De glans en glamour
van die kringen vormen vol
gens Osborne maar een heel
dun laagje. Daaronder borre
len en gisten de persoonlijke
ambities en het verlangen naar
macht, waarbij scrupules tot
nutteloze ballast worden gede
gradeerd.
Dat Osborne dat onwelriekend
gebeuren in een spannende en
soms ondanks alles toch men
selijke thrillervorm heeft kun
nen gieten, tekent zijn kracht.
Een best boek!
Speurders
P.D. James wordt vaak de op
volgster van Agatha Christie
genoemd. In Engeland heeft
deze schrijfster van klassieke
speurdersverhalen het hele
maal gemaakt. In ons land
heeft haar werk echter minder
waardering ondervonden.
Elsevier heeft het desondanks
aangedurfd sommige van haar
verhalen opnieuw uit te bren
gen. Nu weer deze 'Lijkwade',
die dateert uit 1971.
Het boek draait om de dood van
twee leerling-verpleegsters.
Vergiftigd tijdens hun werk.
één zelfs onder de ogen van ve
len. James' vaste speurder -
de laconieke, bijna flegmatieke
inspecteur Adam Dalgliesh -
rafelt de weinig opbeurende
verhoudingen in het zieken
huis, waar de jaloezie hoogtij
blijken te vieren, rustig en
kalm uiteen.
Het verhaal zit goed in elkaar, de
karaktertekening is voortreffe
lijk, maar het tempo ligt ijzig
laag en de uitvoerige detail
schilderingen zijn soms bij het
saaie af.
Lijkwade voor een nachtegaal,
P.D. James, uitg. Elsevier,
f 19,50
Doe-het-zelf
Prisma-detective nr. 525 is een
uitdaging voor alle doe-het-
zelf-speurders.
Zij kunnen de tanden zetten in
dit door Bill Adler gecompo
neerde en door Jan Rossendaal
vertaalde moordadige epos.
MI5UAAU
Als zfi na 135 bladzijden weten
wie de acht leden van de fami
lie Robins van het leven heeft
beroofd, kunnen zfi het formu
lier achterin het boekje invul
len. Zo doende dingen zfi mij
naar de honderd prijzen die
door de uitgever zijn uitge
loofd.. In mei volgend jaar zal
de oplossing bekend worden
gemaakt. Een jury van beken
de Nederlanders (wie o wie?)
zal de prijzen toekennen.
Voor enkele guldens kan men
zich verlustigen aan Bill Ad-
Iers versie van de negen nik
kertjes. De één na de ander
wordt uit de weg geruimd.
KOOS POST
"Nederland is een goedkoopte
land voor internationale crimi
len". "De geschiedschrijving
De Jong is charlatannerie".
"Apartheid is in Zuid-Afnka een
bittere noodzaak." "In tijden van
nood moet het parlement buiten
spel worden gezet Franco
heeft zijn land uitstekend geleid.
De Griekse kolonels waren hele
maal niet zo slecht." Een be
scheiden greep uit de vele gepe
perde uitspraken van de Haagse
advocaat mr. L. van Hefiningen,
opgetekend in gesprek met Mi-
chiel Berkel.
Wat deed u op de dag dat Kennedy
stierf? Die vraag legde HP voor
aan een aantal anonieme Neder
landers bij gelegenheid van de
twintigste "verjaardag" van die
wereldschokkende moord. De
bloemlezing bevestigt het beeld
van een bij het grote publiek ge
liefd politicus. In een bijgaand
artikel wordt nader op zijn bete
kenis ingegaan.
Jantiene van Aschs volgde Jaap
van de Scheur, de leider van de
actievoerende AbvaKabo. Wars
van persoonsverheerlijking,
maar blijvend strijdvaardig zo
lang "we in een onrechtvaardige
samenleving leven". "Mensen
met een minimum-inkomen wor
den vernederd", zegt hij.
In het blad ook een gesprek met
"de messetrekker" uit het Feye-
noordstadion. Zijn commentaar:
"Als ze me pakken, dan zal ik de
politie in de rechtszaal voor
schut zetten. Ik heb tienduizend
getuigen: dit was nooit gebeurd
als de politie het beter geregeld
had Ze waren gewaarschuwd
vanuit Engeland, dat er moeilijk
heden zouden komen"
Geen enkel wetsartikel wordt zo
massaal genegeerd als het ver
bod op rijden onder invloed van
alcohol. Per jaar grijpt de politie
40.000 mensen in hun kraag, nog
maar het topje van de ijsberg.
Piet Piryns en Kees Schaepman
gingen op reportage en verne
men dat de wetswijziging van
tien jaar geleden - sindsdien is
rijden onder invloed een misdrijf
op een kortstondig schrikef-
fect na niets heeft opleverd. Offi
cier van justitie Wooldrik (Am
sterdam): "Als er een dode valt.
vindt iedereen het een ernstig
misdrijf. Maar als iemand met 1,3
promille is aangehouden bij een
routinecontrole dan hoor je al
leen: pech gehad, dat kan ieder
een overkomen".
Max van Weesel en Joop van Tijn
namen het parlement onder de
loep en komen tot de conclusie
dat de Kamerleden (althans van
WD en CDA) niet meer zijn dan
'kleine aandeelhouders van de
bv Lubbers co'. Een onafhan
kelijk parlement is er niet meer;
Lubbers houdt zowel zijn minis-
ters, de WD-kamerleden en het
CDA in de tang en is populairder
dan ooit. De geinterviewde voor
zitter van de Tweede Kamer,
Dick Dolman, sputtert nog wat
tegen en haalt voorbeelden aan
van ministeriële nederlagen.
Uitgebreid besteedt VN (opnieuw)
aandacht aan 'mannetjesmaker'
Ben Korsten en de over hem ge
maakte film van Hans Hylkema,
die deze week in première gaat.
Rudie van Meurs publiceert brie
ven van en aan de vroegere 'advi
seur, image builder en bescher
mengel van de Katholieke Volks
partij'.
Verder onder meer het relaas van
Bijlmerbewoner Dick Sikkema,
die het ingrijpende besluit nam
zijn flat open te stellen voor
(Poolse) zigeuners. Jan Stoof in
terviewde Saul Landau over Ro
nald Reagan als vertegenwoordi
ger van 'nieuw rechts' in Ameri
ka Ischa Meijer had een vraagge
sprek over (de benepenheid van)
het Nederlandse toneel met Ni-
colaas Wijnberg, decorschilder
en mede-oprichter van het Scapi-
noballet.
De bijlage is geheel gewijd aan in
het najaar verschenen boeken.
De ambtenaren zijn bezig met ver
keerde acties tegen verkeerde
plannen, constateert De Tijd.
Want ligt er niet al een tijd een
rapport, waarover ook de ambte
naren beschikken, dat rept over
veel drastischer bezuinigingen
op het ambtenarenapparaat dan
de drie procent waartegen de
ambtenaren nu actie voeren?
"En trouwens, ook zonder het
rapport is het niet moeilijk na te
gaan dat 10,5 miljard bezuinigen
op de ambtenaren, zoals het re
geerakkoord voorschrijft, onmo
gelijk is zonder zeer drastisch te
snijden in de salarissen, aanzien
lijk drastischer dan de drie pro
cent van dit jaar". Hoe kon Jaap
van de Scheur eigenlijk op het
idee komen dat hij een reële kans
op gelijke behandeling van zijn
ambtenaren zou hebben in ko
mende jaren?, vraagt het week
blad zich af.
Zo langzamerhand is het tot heel
Nederland doorgedrongen dat er
een crisis heerst, al komt die niet
bij iedereen even hard aan. De
Tijd bezocht de statige rijke
Vechtoever en de verveloze fiats
aan de Tilburgse Bellinistraat.
"Ik heb een vrij goed inkomen. Al
hoewel er wel iets te merken is
van dingen als beperking van de
inflatiecorrectie en aftoppingen
van het vakantiegeld en dergelij
ke. Ik ben er misschien vijf- of
tienduizend gulden op achteruit
gegaan. Je doet een beetje zuini
ger hier en daar, je koopt 's geen
antiquiteiten. Ik ben daar erg ge
makkelijk in. ik ben geen klager"
en "Zoars het nu gaat maak je de
koopkracht kapot, er wordt min
der geproduceerd, je komt in een
vicieuze cirkel terecht. Je krijgt
steeds minder in je loonzakje
De prijscompensatie is er ook al
niet meer bij en die kinderbijslag
is een grapje, daar kan je je baby
niet eens van drooghouden", zijn
reacties op de crisis aan respec
tievelijk de Vecht en in het Til
burgse.
Het weekblad had ook een inter
view met de Japans/Canadese
suïcidoloog (dat is iemand die
een studie maakt van zelfmoord)
Toyomasa Fusé. Volgens hem
hebben de Hollandse bruine
kroegen een heilzame invloed,
waardoor het aantal zelfmoorden
beperkt zou blijven.
Hervormd Nederland en Else-
viers Magazine waren gisteren
niet tijdig verkrijgbaar.
NIEUWE m
UITGAVEN lilEii
'Zonder Claartje'. Alles is ongezellig
thuis vlak voor Claarfie naar Canada
gaat emigreren. En mag haar hond
Doesjka wel mee?. Meisjesboek vanaf
11 jaar, door Miep Diekmann, West-
friesland, prijs 18,90.
'Pelsjager aan het bevermeer', Kathe
Recheis kreeg voor dit boek (voor
jongeren vanaf 10 jaar) de Oostenrijk
se kinder- en jeugdboekenprijs. West-
friesland, prijs 19,50.
'De ruimte', James A. Michener - de
schrijver van Hawaii, Centennial en
Het Verbond - brengt nu een lijvige
ten verankerd verhaal over vier man
nen en hun vrouwen. Van Holkema
en Warendorf, prijs 42,50.
'Op vleugels van de adelaar'. Volgens
de uitgever is het verhaal dat de thril
lerauteur Ken Follett schreef over de
bevrijding van twee in Iran gegijzelde
Amerikanen door een commando op
ware gebeurtenissen gebaseerd. Van
Holkema en Warendorf, prijs 27,50.
"Levend verleden', de Nederlandse sa
menleving van de prehistorie tot in
onze tijd, met veel illustraties, samen
gesteld door de Leidse mediaevalist
prof. dr. H.P.H. Jansen, Sijthoff, prijs
Aanrakingen', debuutroman van de
geschiedenisleraar Jan Meyers. Over
de oerdrang van de mens om de scha
duw der eenzaamheid van zich af te
schudden. Manteau, prijs 19,90.
Mannen van het eerste uur', harde ro
man van Stefan Olivier over de on
heilssfeer in de Duitse nazitijd. De op
komst van een gewelddadig regime
- 'De boer, de koe en onze zuivelindus
trie'. geschreven door de landbouw-
journalist Alfred van Dijk Hij maakte
Ti ryk geïllustreerd geschreven por-
prfis 32,50.
'Uit het raam springen moet als nutte
loos worden beschouwd', Fernand
Auwera noemt het zelf een roman.
Maar dan een waarin een olifant een
belangrijke rol speelt.Vol bizarre ef
fecten. Óver dood, eenzaamheid, lief
de en liefdeloosheid. Manteau, prijs
f 26,50.
als een kalme liefdeshistorie, i
ontspint zich spoedig tot een gerucht
makend drama, vol woede, hartstocht
en wellust. De Prom, prijs 24,50.
- 'Alles over katten', Barry Bush gunt de
lezers een uitvoerige blik in zijn
spreekkamer als dierenarts, waar hfi
antwoord geeft op honderden vragen
die hem in de loop der tyd door eige-
katten zfin voorgelegd.
Mingus. prijs 29.50
Mingus, prfis 28,50.
die eerder verscheen onder de titel
'Het stomme geld'. Mingus. prfis
24,90.
- 'De golf. Instortingen van stuwdam
men hebben in Italië (1963) en de
Amerikaanse staat Idaho (1976) talrij
ke slachtoffers geëist en mifioenen-
schade aangericht. Christopher Hyde
fantaseert verder op die werkelijk
heid bij een stuwdam in de Columbia
River, vlakbij een nucleair centrum.
Aardverschuiving en slagregen kun
nen daar fataal zfin. Mingus, prfis
24,50.
- 'Bezuinigen, hoe doe je dat?'. Simon
Couvée tracht antwoord te geven op
deze voor velen beklemmende vraag.
Boordevol tips. Bigot en Van Ros-
sum, prfis 17,50.
