Dubbele
ramen?
Lubbers maant bedrijfsleven
Uw Gasbedrijf
adviseeitrr
C
Perry Sport in handen V&D
Japan waakt voor
ruzie met Peking
Kort zakelijk
Marktberichten
Voedselhulp EG moet
los van overschotten
Stichting MANS wil Japan inhalen
Taiwan nu nog profijtelijker
Beurs Amsterdam
WOENSDAG 16 NOVEMBER 1983
Economie
Vrije Volk
Het Vrije Volk heeft besloten de
proef met een landelijke weeke-
ditie uit te breiden. Behalve in de
drie noordelijke provincies, waar
zich onverwacht snel 14.000
proefabonnees hebben gemeld,
zal de weekeditie nu ook in
Noord-Holland gaan versche
nen.
Het Vrije Volk, vroeger een lande
lijk ochtendblad maar als dag
blad nu alleen nog verkrijgbaar
in Rotterdam en omstreken,
mikt met de weekeditie op 'pro-
gessieve' lezers en mensen die
een dagblad niet meer kunnën
betalen. Het van huis uit socialis
tische blad heeft voor de proef
een subsidie ontvangen van de
minister van economische za
ken.
Economische groei
Het ziet ernaar uit dat de Westduit-
se economie dit jaar een reële
groei zal doormaken van één pro
cent en dat er in 1984 een groei
zal zijn van 2,5 procent, zo heeft
de Westduitse minister van fi
nanciën, Gerhard Stoltenberg,
gisteren verklaard. De regering
was tot nu toe uitgegaan van een
stagnering van de economie in
1983. Ook de werkloosheidsver
wachtingen zijn in gunstige zin
bijgesteld.
Voor dit jaar verwacht de regering
nu een gemiddeld aantal werklo
zen van 2,25 miljoen en voor 1984
gemiddeld 2,4 miljoen. Deze
twee aantallen liggen beide
100.000 lager dan eerdere ramin
gen.
Lening Brazilië
De internationale banken hebben
tot nu toe vijf miljard dollar toe
gezegd voor een lening van in to
taal 6,5 miljard dollar aan Brazi
lië. Het land heeft een schuld van
ruim 90 miljard bij ongeveer 830
banken. Er is een achterstand
van ongeveer drie miljard in de
sschuldenaflossing. De bank-
commissie die Brazilië adviseert
moet het Internationale Monetai
re Fonds (IMF) verslag uitbren
gen van de voortgang die er is ge
boekt bij de pogingen het geld
bij elkaar te krijgen. Over het al
gemeen wordt de vijf miljard
dollar als „kritische grens" be-
schouwd. Als het IMF vindt dat
er voldoende geld is toegëzegd
zal er groen licht worden gege
ven voor het economische pro
gramma dat met het IMF is uit
gewerkt.
Cao Dagblad
De Nederlandse Dagblad Pers
(NDP) en de Nederlandse Ver
eniging van Journalisten zijn het
eens over inlevering van de prijs
compensatie in 1983 en 1984 voor
de Financiering van 75 tijdelijke
banen (voor een jaar) voor jeug
dige journalisten. Door deze
'kennismakingscontracten' stijgt
de journalistieke werkgelegen
heid bij de dagbladen met 2,5
procent. Het principe-akkoord
moet nog wel aan de leden (dag
bladuitgevers en journalisten)
worden voorgelegd. NDP en
NVJ houden op termijn reke
ning met arbeidstijdverkorting.
Begin dit jaar wezen de bij de
NVJ aangesloten journalisten ar
beidstijdverkorting in ruil voor
de prijscompensatie af.
Aardappelen 0,47-0,54, Andijvie 0,74-
1,36, Boerenkool 0,24-0,72, Spitskool
1,03, Postelein 1,50, Prei 0,44-1,07,
Spinazie 1,07, Spruiten A 0,98-1,05,
Spruiten B 1,07-1,08, Spruiten C 0,80,
Spruiten D 1,00-1,51, Uien 0,23-3,20,
Witlof 2,10-3,20, Bloemkool 6 per bak
2,30, Bloemkool 8 per bak 1,40-2,10,
Bloemkool 10 per bak 0,80-1,40, Knol
selderij 0,32-0,54, Sla 0,19-0,41, Bleek
selderij 0,23-0,46, Bospeen 1,57-1,77,
Peterselie 0,73-0,88, Raapstelen 0,21-
0,24, Radijs 0,30-0,42, Selderij 0,52-
0,83, Paprika st. 0,12-0,34.
KATWIJK AAN DEN RIJN - Groente-
veiling van 15 november 1983.
Boerekool per kg 0,72-0,85, waspeen Al-
per kist 7,40-10,20, BI 8,10-11,30, Cl
4,30-6,90.
Aanvoer: 129 ton.
Breekpeen Bi-per kist 2,80, schorsene
ren A 2,05-2,21, B 0,97-1,13, C 0,21-
0,26, uien per kg 0,49-0,81, peterselie
(krul) 0,46-0,47, bloemkool 6 per bak I
1,67-1,93,811,52-1,60,1011,18-1,25,12
I 1,03-1,04.
BRUSSEL (GPD) - De Europese
Gemeenschap gaat zich beraden
op een andere manier van voed
selhulp aan de ontwikkelingslan
den. De Europese Commissie,
het dagelijks bestuur van de EG,
gaat met name bestuderen of de
grote stroom zuivelprodukten
die naar de Derde Wereld gaat,
niet door meer graan moet wor
den vervangen. Die nadruk op de
zuivelsector vloeit ten dele voort
uit de grote overschotten die de
Gemeenschap aan zuivelproduk
ten heeft.
De EG-ministers van ontwikke
lingssamenwerking, onder wie
de mevr. Eegje Schoo, wezen gis-
teren echter een voorstel af om
radicaal een einde te maken aan
het sturen van magere melkpoe
der en boterolie naar de arme
landen. Dit was voorgesteld door
Groot-Brittannië en Grieken
land. Deze landen vinden dat de
zuivelhulp niet erg doelmatig is
en veel te veel extra kosten met
zich meebrengt.
De Europese Gemeenschap ver
strekt jaarlijks zo'n 150.000 ton
magere melkpoeder als voedsel
hulp aan de Derde Wereld, en dat
kost dit jaar 206 miljoen gulden
extra door het verschil tussen de
Europese prijs en de wereld
marktprijs. De 36.000 ton botero
lie die in 1983 naar de ontwikke
lingslanden gaat, kost zo 192 mil
joen gulden extra.
Minister Schoo gaf toe dat de grote
hoeveelheden zuivelprodukten
met de EG-overschotten te ma
ken hebben. Een radicaal stop
pen van die zendingen acht zij
echter te ver gaan.
„We moeten wel meer gaan letten
op de voedingsgewoonten en
-behoeften in de Derde Wereld.
Dat kan inhouden dat er in de
toekomst minder zuivel ver
stuurd wordt, maar sommige
landen zullen die zuivel toch no
dig blijven hebben", aldus me
vrouw Schoo.
UTRECHT (ANP) - Premier
Lubbers meent dat het kabi
netsbeleid een zware verant
woordelijkheid legt op het
bedrijfsleven, dat juist door
dat beleid een nieuwe kans
moet krijgen. Hij zei dit giste
ren in Utrecht, waar hij een
pleidooi hield voor het be
drijfsleven als motor, die de
economie er weer bovenop
moet helpen.
Sanering van de overheidsfinan
ciën, één van de sporen van het
beleid, is een doodlopende straat
als de bedrijven hun kans niet
grijpen. De bedrijven zullen bo
vendien moeten beseffen dat de
hoge eisen die dit beleid aan het
maatschappelijk incasserings
vermogen stelt betekenen dat al
les moet worden ingezet om de
werkgelegenheid een kans te ge
ven. Dat mogen de mensen ver
langen van ons als overheid en
van u als ondernemers, aldus
Lubbers. Hij sprak ter gelegen
heid van de introductie van de
stichting Management en Arbeid
Nieuwe Stijl (MANS). Dit initia
tief van een aantal grote bedrij
ven en de FME (metaalwerkge
vers) wil nieuwe produktiepro-
cessen introduceren. In Neder
land werkt Volvo Car al volgens
het MANS-principe.
"Niemand moet denken dan
MANS een snelkookrecept is
voor verbetering van de bedrijfs
resultaten. Zo'n recept bestaat
niet. Invoering en toepassing van
MANS in een onderneming, in
alle geledingen van die onderne
ming, is een kwestie van lange
adem en duurt jaren", aldus de
brochure van de stichting. Maar
voorzitter Ter Hart stelt dat Ne
derland uiteindelijk Japan kan
inhalen.
Met de nieuwe aanpak van de be
drijfsorganisatie wordt op drie -
gelijktijdig - te bereiken doel
einden gemikt: hogere kwaliteit
van het produkt, de arbeid en de
arbeidsorganisatie, een hogere
produktiviteit en een optimale
betrokkenheid van de werkne-
In de MANS-filosofie moet het ma
nagement zich kwetsbaar dur
ven optstellen. Iedere medewer
ker moet zijn kritiek kunnen
spuien en daar moet het manage
ment naar luisteren. Volgens Ter
Hart zijn 85 procent van de fou
ten en problemen in de organisa
tie organisatiefouten. De overige
fouten (15 procent) zijn slechts
aan de werknemers te wijten.
MANS baseert zich op de filosofie
van de Amerikaanse, inmiddels
hoogbejaarde, statisticus dr. W.
Edwards Deming. In het voor
jaar is Ter Hart met vertegen
woordigers van tien FME-leden
naar Amerika gereisd om kennis
te maken met de daar inmiddels
ook toegepaste ideeën van De
ming.
Deming ontwikkelde zijn systeem
van kwaliteitsbeheersing in de
jaren dertig. Zijn bedoeling was
alle aspecten van die handelin
gen - niet alleen produktie -
statistisch zo in kaart te brengen
dat alle varianten, problemen en
fouten, die kunnen optreden,
ogenblikkelijk worden gesigna
leerd en vervolgens opgespoord
en geëlimineerd.
Een Franse politieman proeft de nieuwe beaujolais primeur, die hem wordt aangereikt door een in traditionele
kledij gestoken wijnboer uit de Bourgogne. De Franse wijnbouwers verwachten dit jaar een record-omzet van
450.000 hectoliter. Vorig jaar was dat 400.000. (Foto ap».
AMSTERDAM (ANP) - Het KBB-concern (Bijenkorf,
Hema, Maxis) en Vendex International BV (houd
stermaatschappij van onder meer V en D-warenhui-
zen) voeren besprekingen over de overdracht van
een groot deel van Perry Sport. Hiertoe horen de
Perry Sport winkels, de fabriek van sportmode
Trois Tulipes BV in Sliedrecht en Perry Sport Rei
zen BV.
Buiten de transactie vallen de filialen van Perry Sport
in Enschede en Den Bosch, die te zijner tijd gesloten
zullen worden. Ook het personeel van het centrale
kantoor van Perry Sport in de Amsterdamse Bijl
mer en het centrale magazijn in Weesp zal niet mee
overgaan. Voor 370 van de in totaal 470 personeelsle
den is de werkgelegenheid hiermee verzekerd. Voor
de resterende 100 mensen zoeken de twee concerns
nog alternatieven.
De gesprekken met Vendex International sluiten aan
bij het herstelplan KBB dat begin 1983 werd gepre
senteerd. De verkoop van Perry Sport was daarvan
een belangrijk onderdeel
Bracona
Vendex heeft tevens besloten de tot het concern beho
rende confectie-ateliers van Bracona in Den Bosch
en Eindhoven niet te sluiten.
In de ateliers werken ongeveer 250 mensen, voorna
melijk vrouwen. In augustus liet Vendex weten dat
de ateliers nog voor het einde van dit jaar gesloten
zouden moeten worden. Er werd al jarenlang verlies
geleden en een intern onderzoek had uitgewezen
dat er geen mogelijkheden waren om het tij te ke
ren.
Op verzoek van de bonden en de ondernemingsraad
liet Vendex International ook een onderzoek instel
len door het organisatiebureau Beerenschot. Dit bu
reau kwam tot de slotsom dat er voor Bracona wel
degelijk een toekomstperspectief is als ten minste
aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. Zo moet
het personeelsbestand met 40 tot 50 mensen worden
afgeslankt.
"Robot krijgt
geen kansen"
AMSTERDAM (ANP) - In verge
lijking met andere geïndustriali
seerde landen loopt ons land
sterk achter in de industriële toe
passing van robots. Het ont
breekt aan een gericht over
heidsbeleid. Dat zei prof. ir. L.
Reijers, hoogleraar produktie au
tomatisering aan de Technische
Hogeschool in Delft, op een sym
posium over robots in het RAI-
congrescentrum.
Op het ogenblik wordt door de
overheid ongeveer tien miljoen
gulden aan onderzoek naar de
toepassing van robots uitgege
ven. Dit zou naar de opvatting
van prof. Reijers het tienvoudige
moeten zijn. Hij vergeleek de in
spanningen op dit gebied met
een land als Zweden, dat negen
gulden per jaar per hoofd van de
bevolking aan onderzoek naar
computergestuurde systemen
uitgeeft. In ons land is dit niet
meer dan drie kwartjes.
ADVERTENTIE
Er gaat heel wat kostbare warmte verloren soms.
Zonde, en niet nodig. Want met dubbel glas of het aan
brengen van voorzetramen, kunt u aardig op uw stook
kosten besparen. Informeert u eens bij uw Gasbedrijf.
n,i ,c prn m.hhk^tie vAn He in VFGIN umenwrlirnHp GasheHriiven V
TOKIO „Als je de kosten en
baten op dit moment bekijkt,
dan is het onzinnig wat er ge
beurt", zegt Akira Sato van de
internationale afdeling van de
Mitsui Bank in Tokio. Steeds
meer Japanse banken vestigen
zich in China en de Mitsui
Bank opende op 8 november al
zijn derde kantoor in de Volks
republiek. Maar erg vee\ werk
zal de staf daar niet om handen
hebben, geeft Sato toe.
De Nihon Keezai, Japans dag
blad voor het zakenleven, con
stateerde begin deze maand
„een tweede stormloop van Ja
panse banken op China". Vijf
tien Japanse banken hebben al
vestigingen in de Volksrepu
bliek en zijn nu druk doende
met het opzetten van een twee
de of derde kantoor, meestal in
Shanghai of de zuidelijke pro
vincie Guangdong. Het merk
waardige is dat er voorlopig
nauwelijks bankzaken te doen
ziin in China.
door
Ruud Kreutzer
De achtergrond van het her
nieuwde enthousiasme voor
China, zo legt een door de Ni
hon Keezai aangehaalde top
man uit de Japanse bankwe
reld uit, is dat China zijn aan
passingsproblemen te boven is
en dat het programma van eco
nomische modernisering goed
van de grond komt. Maar des
ondanks is er de komende ja
ren nog weinig werk aan de
bankwinkel, omdat China vol
doende kredieten heeft dank
z(j een strikte financiële poli
tiek en de hulp van internatio
nale geldschieters als de We
reldbank en het IMF.
Hoe lang kan dat nog duren?
Mitsui-woordvoerder Sato:
„Wij verwachten dat China
over ongeveer vijf jaar com
mercieel geld nodig zal heb
ben. Buitenlands geld en bui
tenlandse technologie zijn on
misbaar bij de ontwikkeling
van energiebronnen, de infra
structuur en telecommunica
tie". Maar het blijft een onzeke
re zaak, met een groot „als".
Het gebeurt alleen „als Peking
de huidige koers (van sterke
maar ook oude man Deng Xia
oping - red.) voortzet", aldus
Sato.
De handel tussen Japan en Chi
na is dit jaar weer gestegen na
een forse daling gedurende
1982. Dat betrof vooral een te
rugval in $e export naar China,
een verlate uitwerking van de
bezuiniging die Peking tussen
1979 en 1981 doorvoerde in de
'zware industrie. Een aantal su
percontracten werd opge
schort en de aanvankelijke eu
forie over China als han
delspartner sloeg om in een
even overtrokken tegendeel.
Intussen heeft China orde op
zaken gesteld en met de devie
zenreserve van 13 miljard dol
lar een zeer hoge kredietwaar
digheid opgebouwd.
Dit jaar zal de Japanse export
naar China weer aantrekken,
en uitkomen op ongeveer vijf
miljard dollar, volgens gege
vens van de JETRO, de semi-
overheidsdienst voor handels-
bevordering. De import uit
China zal iets lager uitvallen,
4,6 miljard dollar. De export
naar Taiwan is nagenoeg gelijk
aan die naar China, maar de
import uit de eilandstaat is
nauwelijks meer dan de helft
daarvan.
De Nihon Keezai schrijft dat de
heersende opinie bij de Japan
se handelshuizen is dat de ex
port naar China de komende
jaren verder zal stijgen. De
China-deskundige van JE
TRO, Masaharu Hishida, is
daar niet zo van overtuigd.
„Een belangrijk deel van de Ja
panse export bestaat uit staal,
dit jaar een record-hoeveelheid
v^n 6,5 miljoen ton. Dat zou
wel eens lager kunnen worden,
genomen verwacht Hishida
dat de handel met China zich
zal stabiliseren rond het huidi
ge - niet te versmaden - volume
van 10 miljard dollar. Wel zijn
er andere hoopvolle ontwikke
lingen, zoals de Chinese be
hoefte aan telecommunicatie,
een miljardenzaak waarbij Ja
pan vooral met Amerikaanse
bedrijven zal moeten
omdat de Kapitaalsinvesterin
gen in China teruglopen", zegt
hii voorzichtig. Over het geheel
Minder gunstig blijven de voor
uitzichten voor joint ventures
en directe investeringen. JE-
TRO-onderzoeker Hishida:
„Het belangrijkste probleem is
eigenlijk het uitgangspunt. De
Japanners vinden dat beide
partijen de winsten en de risi
co's moeten delen, terwijl Chi
na geen risico wil lopen en en
kel uit is op buitenlandse tech
nologie". Ook zijn er juridische
problemen, maar op dat vlak is
China bezig meer uitgewerkte
regelingen op papier te zetten.
De resultaten van de open-deur-
politiek zijn teleurstellend
voor China. Tot en met de eer
ste helft van dit jaar zijn er
slechts 112 joint ventures ge
sloten met buitenlandse onder
nemingen, die samen 200 mil
joen dollar aan investeringen
vertegenwoordigen. Japanse
bedrijven nemen slechts deel
aan vier van deze ondernemin
gen.
Elektronica-gigant Hitachi heeft
een fabriek in de provincie Fu-
kien en kampt voortdurend
met een gebrek aan grondstof
fen. Een van de oorzaken is dat
de leveranties die onder het
staatsplan vallen voorgaan, en
joint ventures met buitenlands
kapitaal daar per definitie bui
ten vallen. Totdat dit soort pro
blemen is opgelost valt er geen
spectaculaire investeringsgolf
in China te verwachten. De
westerse banken zullen vooral
als uitkijkpost en als uithang
bord fungeren om een goede
uitgangspositie te hebben als
de 1 miljard Chinezen econo
misch uit de startblokken ko-
En wat doen de banken met Tai
wan? „Dat is ook voor ons een
kopzorg", zegt Sato van Mitsui.
„Het handelsvolume met Tai
wan is erg groot en veel kleine
re Japanse bedrijven hebben
er geinvesteerd. Voor Japanse
banken zou er dus heel wat
werk te doen zijn, maar slechts
één bank, de Daiichi Kangyo
Bank heeft er een vestiging".
De reden hiervoor is overdui
delijk de angst om by de vaste
land-Chinezen uit de gratie te
raken. De Japanse banken
„kiezen voor de langere ter
mijn van China boven de korte
termijn van Taiwan".
De autoriteiten in Peking heb
ben officieel nooit gewaar
schuwd tegen het hebben van
kantoren op Taiwan, maar in
Tokio neemt men toch het ze
kere voor het onzekere. De
Daiichi Kangyo Bank kreeg
pas in mei van dit jaar toestem
ming een eerste kantoor in Pe
king te openen, lang na de Ja
panse concurrenten die geen
kantoor in Taipei hebben. In
Japanse bankkringen wordt
dat uitgelegd als een straf voor
het feit dat Daiichi Kangyo (al
vele jaren) op Taiwan actief
Noteringen van woens
dag 16 november 1983
(tot 12:28 uur)
AANDELEN binnenland doorlopend
80.40X
347 80
132 40
123.20
36 50-
17000
70 00+
219.00
149 50
216.00
32200B 323.00
180.00 165.00
252 00 25300
6650 00 6700.00
747000 7350 00
620 00 62000
0.00 L 3600.00 L
200.20 200.00
wyV hermg 810
buitenland
asas
westingh. 49 20
belegglngsinst.
«ereldhave 15200
OBLIGATIES
staatsleningen
nl 8V4 83-93 100 00
bng
bg11'/« 82-07
Dg 10*4 82-07
12-07 105.60 105 80
nbo 8^ 83-98 99 00
nmb 7*4 83-92 97
nmb 7V4B3-91 92
nmb s 8*4 78 153
nmb s 7i/*? 78 149:
nwb 8*4 84-03 99
php 8*4 83-93 100.1
pandbrieven
fgh 11 81-88 1041
tgh 9 78-86 100
WUD9V? 79-87 100 65
parallelmarkt
officieel toegelaten
indices e.d.
indices (a.n.p.-c.b.s)
Algemeen 1405
obl.lndex/eff.rend.(c.b.s.)
goud en zilver
Good: 36 700 - 37.200
buitenlands geld
Ponuges Ssc (100)
Spaanse peseta (100)
VERKLARING DER TEKENS
Beursoverzicht
Beurs flink lager
Na een al flink lager begin zijn de
noteringen vanmorgen op de Am
sterdamse Effectenbeurs nog ver
der teruggelopen De koers van
Koninklijke Olie lag rond het mid
daguur f 3,50 lager De beurs
wachtte gelaten op kopers, vooral
voor het aandeel Akzo. waarin de
afgelopen dagen, in afwachting
van de cijfers, grofe aantallen zijn
gekocht Nu de markt een dalende
tendens laat zien. zijn ze echter
moeilijk te verhandelen
Philips raakte 11,10 kwijt, terwijl
morgen de uitkomsten over het 3e
kwartaal bekend worden gemaakt.
VNU was flink in reactie Tegen
12 00 uur was er I 6 van de koers
afgegaan, vooral doordat de verho
ging van het interimdividend met
10,20 de beurs erg tegenviel
AhokJ leverde aanvankelijk onge
veer f 4 in, maar trok daarna weer
iets aan.
