c
■wswa? «p»
Onderzoek
naar gevolgen
giffen in bollenteelt in 84
'Buren hielpen elkaar uit 9
Leimuidense college denkt
aan regionale milieudienst
Opbrengst
collecte
gestolen
Moordverhaal
in Woubrugge
Conclusie in boek over medisch-sociale geschiedenis van de Haarlemmermeer:
Nachtelijke
controle
'T SNELST BESTELD,
ALS UEVEN BELT...
DINSDAG 15 NOVEMBER 1983
Streek
Vermoeden dat het wel meevalt
LEIDEN - Huisartsen in de duin- bollenstreek en in Haar
lemmermeer blijken veel beter op de hoogte van de ge
volgen van het werken met bestrijdingsmiddelen in de
bollenteelt dan tot nog toe werd aangenomen. Deze con
clusie kan worden getrokken uit een onderzoek dat twee
Leidse studenten, C.M. van Gestel en W.J. Landman on
der huisartsen in de regio hebben gehouden. Zij deden
dat in het kader van een scriptie.
Het vermoeden bestaat, mede op
basis van de scriptie, dat er in
werkelijkheid veel minder aan
de hand is dan de onrust over en
de angst voor chemische midde
len suggereerde. Nog niet zo lang
geleden zei een medewerker van
de Leidse Wetenschapswinkel
nog "Het is onbegrijpelijk dat zo
weinig artsen in de bollenstreek
weet hebben van de schadelijk
heid van bestrijdingsmiddelen
DEN HAAG Geen sneeuwlandschap, maar schuim op het Binnenhof. Vanmorgen vroeg spoot de Amsterdam
se brandweer dit protest in de richting van de regeringsgebouwen.
Het Binnenhof werd onder een metershoge laag bedolven. 'Een symbool voor het ondersneeuwen van de democra
tie', aldus een pamflet.
(Foto ANP)
ARNHEM - Bij een verkeersongeval tengevolge van de gladheid raakte een vrachtwagenchauffeur op de A 50
bij Arnhem beklemd in de cabine van zijn wagen. De brandweer had anderhalf uur nodig om de man uit zijn
benarde positie te bevrijden. De GG en GD verleende de man in de cabine eerste hulp
(Foto ANP)
LEIMUIDEN - Op langere ter
mijn ontkomen de Rijnstreekge
meenten waarschijnlijk niet aan
het opzetten van een gezamenlij
ke milieudienst. Die verwach
ting spreken B en W van Leimui-
den uit in hun aanbiedingsbrief.
Volgens het college worden de
gemeenten in toenemende mate
betrokken bij de uitvoering en
handhaving van het in omvang
steeds toenemende milieubeleid.
De kosten van gespecialiseerde
mankracht zijn voor kleine ge
meenten steeds moeilijker op te
brengen. "De vraag is ge
rechtvaardigd of de gemeentelij
ke werkzaamheden moeten wor
den overgeheveld naar een regio
naal samenwerkingsverband om
de kosten te drukken", aldus B
en W van Leimuiden.
Tot het begin van de jaren zeventig
KATWIJK - Uit de Nieuwe Kerk
in Katwijk is in de nacht van zon
dag op maandag de opbrengst
van de zondagse collecte - groot
vijfduizend gulden - en een antie
ke Friese klok gestolen. De poli
tie is de dader(s) nog niet op het
spoor.
was er behalve de hinderwet vrij
wel geen milieuwetgeving. Toe
nemende milieubewustheid leid
de er toe dat er nieuwe, uitge
breidere wetten kwamen. De
wetgeving kwam in een stroom
versnelling toen door de affai
re—Lekkerkerk en tal van nog er
gere gifvondsten duidelijk werd
dat het milieu in Nederland ern
stig wordt bedreigd. Zo is in af
wachting van een definitieve wet
op de bodembescherming voor
lopig de interimwet bodemsane
ring van kracht geworden en zijn
er inmiddels een afvalstoffen
wet, een wet chemische afval
stoffen en een wet geluidshinder.
WOUBRUGGE De historische
vereniging Otto C. van Hemes-
sen uit Woubrugge houdt van
avond in gebouw De Wijk om
acht uur de ledenvergadering. Ie
dereen is hartelijk welkom, want
de avond biedt twee interessante
onderwerpen voor de inwoners
van Woubrugge. De secretaris
van de vereniging, Hans van der
Wereld, houdt een inleiding over
de moord op het Braassemer-
meer, die in 1804 de gemoederen
in Woubrugge heeft beziggehou
den. Verder vertoont B. van Wijk
films over ijszeilen in en om
Woubrugge.
voor de gezondheid van werkne
mers in de bollenbedrijven".
Dat het mogelijk allemaal wel mee
valt zegt de Leidse huisarts D
Hammerstein. die tevens lid is
van de begeleidingscommissie
'Werken met bestrijdingsmidde
len', die een diepgaand onder
zoek naar het werken met chemi
sche middelen en de gevolgen er
van voorbereidt. Professor dr.
F.A.de Wolff, toxicoloog en voor-
door
Henk van der Post
zitter en eveneens lid van de be
geleidingscommissie. zegt: "Ge
zien het aantal verhalen bestaat
het voorlopige vermoeden dat
het allemaal meevalt. Maar het
onderzoek moet het gaan bewij
zen". Overigens hebben vele
huisartsen in de regio toegezegd
mee te werken aan een nader on
derzoek door de Leidse universi
teit.
Acuut
In totaal zijn door de beide studen
ten 86 huisartsen benaderd met
een enquêteformulier, van wie er
daadwerkelijk 56 de papieren in
gevuld hebben geretourneerd.
Slechts 11 huisartsen antwoor
den dat zij te maken hebben met
acute vergiftigingsverschijnse
len bij mensen die werkzaam zijn
in de bollenteelt worden gecon
fronteerd. Het aantal acute geval
len per jaar bedraagt, zo ant
woorden 9 van de 11 huisarten
niet meer dan twee per jaar.
Slechts een huisarts zegt dat hij
jaarlijks zo'n 10 keer met acute
vergiftigingsverschijnselen te
maken krijgt.
De scriptie van de twee studenten
geeft alvast een globaal overzicht
van de kennis van huisartsen in
de regio en hun bereidheid mee
te werken aan een nader onder
zoek. "Dat is voor het onderzoek
een aardige invalshoek. De
huisartsen beschikken over veel
informatie", aldus Hammerstein.
Volgens professor De Wolff wordt
het onderzoeksplan voor dat na
der onderzoek 'binnen enkele
maanden, doch uiterlijk in het
vroege voorjaar' gepresenteerd.
De rijksuniversiteit Leiden heeft
een startsubsidie gegeven en met
dat geld wordt de inmiddels aan
getrokken coördinatrice van het
onderzoek, mevrouw dr. A.P.
Koemeester, betaalt.
Subsidie
Als het plan gereed is zal aan mi-
HAARLEMMERMEER/OEGSTGEEST - Louter
toevallig. Zo noemt drs. P.G.J. de Boer uit Oegst-
geest zijn belangstelling voor de geschiedenis van
de Haarlemmermeer. Een toevalligheid die echter
inmiddels wel heeft geleid tot het verschijnen van
twee boeken over de 'polder' van de hand van De
Boer.
Het eerste boek 'Pioniers in de
Meer" verscheen in 1980 bij
het 125-jarig bestaan van de
Haarlemmermeer. Zijn twee
de geesteskind, getiteld
'Haarlemmermeerders in
moeilijkheden', werd gister
middag officieel overhandigd
aan burgemeester H.A. de
Boer van de poldergemeente.
Dit behandelt de medisch-so
ciale geschiedenis van de
Haarlemmermeer in de vori-
ge eeuw.
Hoewel De Boer zelf niet in de
polder is geboren, heeft hij
toch veel binding met 'De
Meer'. Zijn overgrootvader
van moeders kant, boer
Knaap, was een van de pio
niers in de pas drooggelegde
Haarlemmermeerpolder. Na
de sloop van boerderij
'Knaapenburg' in verband
met de aanleg van het vlieg
veld Schiphol rond 1920 in de
buurtschap Rijk, herinnert
nu alleen de Knaapenburger-
weg nog aan het werk van
'pionier' Knaap.
"Interesse voor 'De Meer' kreeg
ik zo rond 1972 toen ik die
naam Knaapenburgerweg
ontdekte. Uit verhalen van
mijn moeder wist ik dat de
naam Knaap veel had bete-
kend in de Haarlemmermeer.
Maar ik was niet van plan mij
op die geschiedenis te stor
ten. Mijn belangstelling ging
wat dat betreft veel meer uit
naar de internationale poli
tiek. Dat is nog steeds mijn
grootste hobby^.
"Merkwaardig genoeg kreeg ik
nadat mijn moeder naar een
bejaardencentrum in Oegst-
geest was verhuisd, een gro
tere belangstelling voor de
Haarlemmermeer. Om mijn
moeder wat afleiding te be
zorgen, niet uit gemakzucht
maar gewoon omdat ze dan
bezig zou zijn, vroeg ik of zij
haar jeugdherinneringen op
papier wilde zetten. Dat wer
den schriften vol en daardoor
kreeg ik echt belangstelling
in het verleden van de polder.
Tevens werd ik lid van de in
1973 opgerichte 'Stichting
Meerhistorie".
door
Kees van Kuilenburg
Bestuurder
M snel werd De Boer gevraagd
om bestuurslid te worden
van de stichting die zich met
de plaatselijke geschiedenis
bezighoudt. "Het verbaasde
me dat ze mij vroegen als be
stuurder. Ik was historicus,
dat wisten ze kennelijk. Maar
een binding met de Haarlem
mermeer had ik eigenlijk.
Het leek me echter wel leuk
om te doen en dus heb ik
maar toegestemd". Als be-
sturslid van de stichting
houdt De Boer zich vooral
bezig met de ruimtelijke or
dening en de gemeentelijke
geschiedenis, waarover hij in
de loop der jaren veel publi
ceerde in het kwartaalblad
van de stichting.
Het 125-jarig bestaan van de ge
meente was voor de stichting
aanleiding om iets te doen.
De Boer stelde toen voor een
boek te schrijven over de pio
niers in de polder. "Ik had
toen al heel wat materiaal bij
elkaar gehaald. Veel uit de
schriften van mijn moeder en
ook uit gesprekken met in
woners. En de jaargangen
van de streekbladen boden
veel informatie over de pol
derhistorie".
P.G.J de Boer. 'Boek
'Met mijn eerste boek wilde ik
vooral rechtdoen aan de oude
pioniers. Veel was er over
hun inspanningen geschre
ven, maar het was mij geble
ken dat sommige verhalen
niet helemaal met de waar
heid strookten. Dat heb ik
met 'Pioniers in de Meer' wil
len rechtzetten", aldus De
Boer.
Va een zijsprongetje met boe
ken over de geschiedenis van
het Waterschap Zuiderleg-
meer in Aalsmeer en een
boek over Alexander de Gro
te 'dook' De Boer weer op
nieuw de Haarlemmermeerse
geschiedenis in. Dat leverde
een boek op over de aspecten
van de medisch-sociale ge
schiedenis van de Haarlem-
'Oorspronkelijk was het de be
doeling een artikel te schrij
ven voor het kwartaalblad. Ik
had echter zoveel stof verza
meld dat ik in het bestuur
voorgesteld heb, een boek
over dat onderwerp te schrij
ven. Het bestuur stemde
daarin toe. Het was de bedoe
ling een boek van 100 pagi
na's te schrijven, maar het
werden er uiteindelijk 143".
'Wat mij vooral trof in mijn
speurwei.c in de geschiede
nis was dat de zozeer gero
mantiseerde burenhulp nog
al tegenviel. Veelal gebeurde
dat uit berekening. Opmer
kingen: als je moet daar maar
gaan helpen, want als moeder
eventueel ziek wordt dan ko
men ze ons ook helpen, wa
ren vaak reden voor deze bu
renhulp".
'Je kunt je voorstellen dat ou
deren, die niets terug konden
doen, of mensen die niet zo
populair waren wat dat be
treft volledig de boot misten.
Vooral nu op dit moment ook
weer gesproken wordt over
burenhulp is dat een zaak die
we goed in de gaten moeten
houden. Ik zal minister
Brinkman en staatssecretaris
Van der Reijden van wvc
(welzijn, volksgezondheid en
cultuur) daarom ook een
boek sturen. Dan kunnen
ook zij kennisnemen van de
ze conclusies".
Vraagtekens zet De Boer in zijn
boek bij de tot dusver als al
gemeen aanvaardde conclu
sies over de daling van de
sterftecijfers na 1870. "Vooral
de medische wereld sloeg
zich op de borst over de door
braken op medisch en farma
ceutisch gebied. Ten onrech
te wordt in de veelal oudere
werken van medische histori
ci gesteld dat de daling van
het sterftecijfer en van het
overlijden van zuigelingen
vlak na de geboorte een ge
volg was van betere medi
sche prestaties. Die ontwik
keling van de medische we
tenschap kwam pas na 1870
goed op gang".
Hetzelfde bezwaar heeft De
Boer tegen de concrete vast-
stellngen van sociale histori
ci. "Zij noemen andere oorza
ken voor de daling van de
sterftecijfers. Vooral de aan
leg van waterleiding en riole
ring moet volgens hun bewe
ringen hebben bijgedragen
aan deze daling. Uit mijn
boek blijkt dat Haarlemmer
meer aan het eind van de vo
rige eeuw nog geen waterlei
ding en riolering bezat. Maar
ook in de Haarlemmermeer
liep het sterftecijfer met het
zelfde percentage terug. Ik
ben dan ook benieuwd naar
reacties uit die wereld", zegt
De Boer.
De Boer beklemtoon t dat het
boek niet alleen interessant is
voor de 'vakmensen'. "Aan
de hand van verhalen van
vroeger en van wat archieven
bieden heb ik geprobeerd
wat meer duidelijk te maken
over wat er vroeger in 'De
Meer' op medisch-sociaal ge
bied te koop was".
nisteries en landbouworganisa
ties subsidie worden gevraagd
ter bekostiging van het onder
zoek. Een woordvoerder van de
Leidse Wetenschapswinkel ver
klaarde in deze krant dat die kos
ten weieens tonnen, en wellicht
miljoenen, guldens kunnen gaan
bedragen.
Hammerstein meent dat een diep
gaand onderzoek naar het ge
bruik van bestrijdingsmiddelen
in de bollenteelt dringend nodig
is. Hij legt daarbij de klemtoon
op diepgaand en uitgebreid, zo
dat na afloop ervan alle vragen
op dat gebied kunnen worden
beantwoord en "spookverhalen
uit de wereld kunnen worden ge
holpen".
Dergelijke spookverhalen zijn vol
gens hem vooral door de media
in de wereld gebracht. De angst
voor bestrijdingsmiddelen is
door tal van publicaties groter
geworden. "Als er in een van de
damesbladen een verhaal heeft
gestaan over mogelijke nadelige
gevolgen van het gebruik van
een bepaalde pil, dan zit de
spreekkamer de week er na vol.
Zoiets geldt ook voor onderzoek.
Als angstaanjagende verhalen in
de kranten staan, dan is het re
sultaat van een onderzoek heel
anders dan in het geval dat er
geen verhaal over was versche
nen", aldus Hammerstein.
Hoewel de Leidse huisarts dus ver
moedt dat het gezien het aantal
verhalen wel meevalt met die ge
volgen van het gebruik van be
strijdingsmiddelen, vindt hij wel
dat vrees voor bestrijdingsmid
delen gerechtvaardigd is: "Er is
sinds 1940 zo'n 300.000 ton aan
bestrijdingsmiddelen over Ne
derland uitgestrooid".
'Zoutzakken'
Hij bestrijdt dat de huisartsen in de
duin- en bollenstreek en Haar
lemmermeer er als een soort
'zoutzakken' hebben bijgezeten.
"Huisartsen weten wel degelijk
veel van vergiftigingsverschijn-'
selen. Zij hebben alleen weinig
mogelijkheden tot nader onder
zoek".
Bij het nog uit te voeren onderzoek
krijgen de wetenschappers nog
te kampen met moeilijke proble
men. "Veel arbeiders staan niet
geregistreerd omdat zij zwart
hebben gewerkt. De indruk be
staat dat juist zij over het alge
meen bloot hebben gestaan aan
die bestrijdingsmiddelen. Maar
zij zijn moeilijk op te sporen. Zij
zouden zich moeten melden om
deel te nemen aan het onder
zoek", aldus Hammerstein. Het
gaat vooral om gastarbeiders,
maar ook om Polen die een aan
tal maanden in Nederland heb
ben gewerkt maar weer naar het
vaderland zijn teruggekeerd.
Overigens begint op voorstel van
het Landbouwschap binnen af
zienbare tijd een onderzoek naar
het gebruik van bestrijdingsmid
delen in de hele landbouwsector,
dus niet alleen in de bollenteelt.
Volgens Hammerstein wordt dat
onderzoek gedaan in nauw over
leg met de Leidse onderzoekers.
VOORHOUT De rijkspolitie in
Voorhout heeft vannacht tien
processen-verbaal opgemaakt te
gen automobilisten wegens tech
nische gebreken aan het voer
tuig. Tussen elf uur gisteravond
en drie uur vannacht controleer
de de politie op de 's Graven-
damseweg ruim honderd auto's.
Een van de aangehouden be
stuurders kreeg een rijverbod en
een proces-verbaal omdat hij te
veel alkoholhoudende drank had
gebruikt.
(uitknippen en bewaren)
EXTRA SNELLE EN ZEKERE MANIER OM
UW BESTELLING IN HUIS TE KRIJGEN:
BEL NU 010 -62 06 22
020-971361
DAGELIJKS EN IN HET WEEKEND
VAN 08.00 TOT 2A.00 UUR.
UW VOLLEDIG INGEVULDE
BESTELKAART MAG U OOK INLEVEREN
BIJ ÉÉN VAN ONZE 150 CHAUFFEURS/
BESTELLERS.
WIJ GARANDEREN DAN AFLEVERING
VAN UW BESTELLING RUIMSCHOOTS
VOOR DE SINT.
pOS'
ROTTERDAM
