''Vrouwen uitsluiten
is onevangelisch'
5/^8
Aparte ww-regeling voor
weigeraar korter werken
CREDIT LYONNAIS BANK
NEDERLAND
'Energieverbruik nieuwbouw kan helft omlaag'
DINSDAG 15 NOVEMBER 1983
Er heerst een onnatuurlijke stilte
rond de kidnapping van Alfred
Heineken en Ab Doderer. „News
blackout on Heineken" meldde The
Times van zaterdagmet daaron
der een foto van Heinekens chauf
feur Ab Doderer. Maar voordat ik
kon denken dat de Engelse kwali
teitskrant weer eens de verkeerde
foto bij de goede naam had gezet,
las ik (above) achter Mr. Ab Dode
rer, dus het was de bedoeling om
juist diens foto te plaatsen. De
Volkskrant had maandagmorgen,
na het weekeinde, geen woord over
de ontvoering. De Telegraaf, die
via de advertentiekolommen als
koerier van de tsaar tussen de ont
voerders en het Heineken Concern
schijnt op te treden, had nog wel
iets te melden, maar dan toch ook
niet veel meer dan dat er zowel
vrijdag als zaterdag door het Hei
neken Concern via „contactadver
tenties" contact was gezocht met de
ontvoerders. Die in de krant, van
vrijdag stond onder het rubriekje
„Felicitaties" en luidde aldus:
„Het weiland is groen voor de haas.
CONTACT dringend gewenst. De
aard van deze rubriek vereist een
gelukwens aan het slot".
En zaterdag stond er een kortere
advertentie in De Telegraaf:
„Hartelijk gefeliciteerd. Het wei
land is groen voor de HAAS. Kon-
takt dringend gewenst".
Dat de ene keer CONTACT en de
andere keer HAAS in hoofdletters
was afgedrukt zal wel geen specia
le betekenis hebben gehad. Ik neem
aan dat die terugkerende zin: „Het
weiland is groen voor de haas", in
opdracht van de ontvoerders als te
ken van bereidheid het gevraagde
losgeld te betalen in de tekst moest
worden opgenomen. „Groen" is het
groene licht voor de transactie
en de „haas" zijn in dit geval de
ontvoerders, op wie gejaagd wordt
door de politie. Zo interpreteer ik
het tenminste. De afsluitende zin:
„De aard van deze rubriek vereist
een gelukwens aan het slot", lijkt
me meer een bedenksel van het Hei
nekens Concern, dat geen andere
manier van feliciteren kon beden
ken maar toch het idee had dat er
ter camouflage een soort felicitatie
in de advertentie moest worden op
genomen, omdat deze in opdracht
van de kidnappers in de rubriek
„Felicitaties" moest worden opge
nomen.
Die rubriek is natuurlijk een onop
vallende dekmantel voor raadsel
achtige advertenties, er stonden er
vrijdag wel meer in, maar dan on
der „(Korte) mededelingen":
„Mijn lieve oliedomme FANTJE.
wij zijn een mooi span, K, je blind
paard".
Als FANTA een merk van Heine
kens was geweest in plaats van Co
ca Cola. zou ik achterdochtig zijn
geworden, maar dit moet volgens
mij toch op een andere kidnapping
slaan. Achterdochtiger werd ik bij:
OKKIE, neem a.u.b. contact op met
iemand of met huis".
Daar zit het contact opnemen in,
maar verder? Ik twijfel. Zouden er
misschien in Het Parool en de
Volkskrant (ook Amsterdamse
kranten tenslotte) nog betekenisvol
le contactadvertenties staan?
„Sterkte Beertje, ik ben bij je, je
maatje" of „Vrienden van Alex,
mijn bultje is weg", of „SPIL: Kha-
nya Apho Ukhona". of anders wel:
„Kronkel? Dood? Doof?(A)(d) a(e)
ME (n) Veelzijdigheid!".
Bij deze advertenties vergeleken, is
„Het weiland is groen voor de
haas" van een bijna openhartige
begrijpelijkheid! Ik wed. dat er op
het ogenblik heel wat journalisten
van dag- en weekladen zitten te
peinzen en piekeren en informaties
lopen na te trekken in de hoop dat
zij de politie voor zullen zijn, en Al
fred Heineken en Ab Doderer zul
len opsporen voordat zij vrijgela
ten worden of door de politie wor
den ontdekt.
En wat zou de politie nu doen? Alle
politieposten vragen, in hun eigen
omgeving al die huizen met een be
zoekje te vereren waarvan zij den
ken dat zij als schuil- of opberg
plaats voor twee gekidnapte vol
wassen mannen kunnen dienen.
Een altijd leegstaand huis, een pas
gehuurde woning, een woonbootje
aan een plas. of misschien toch ge
woon een flatwoning in een ge
bouw in de stad? Is het doenlijk, om
alle Chinese restaurants te vragen
of zij de politie waarschuwen zo
dra iemand twee porties meer dan
gewoonlijk meeneemt? Of alle
krantenwinkels en sigarenwinke
liers te vragen op te letten wie een
Telegraaf koopt en, eenmaal bui
ten, meteen de advertentiepagina
opslaan om te kijken of er iets voor
hem bij staat?
Of zou Freddy Heineken, die al ja
renlang bang was ontvoerd te wor
den, in zijn portefeuille een dok
tersrecept bij zich hebben gehad
waarop hem een dagelijkse dosis
Putiforan XA-33 wordt voorge
schreven. en heeft hij alle apothe
kers in het land aliang geleden ge
waarschuwd dat als iemand om
l\et denkbeeldige Putiforan XA-33
komt vragen, zij I. een doosje vita
minetabletjes moeten meegeven, en
2. onmiddellijk de politie waar
schuwen?
Op 1 oktober is de Katholieke Universiteit van Nijmegen verrijkt
met een leerstoel voor feministische theologie. Deze bijzondere
leerstoel, de eerste in Europa, is ingesteld door het Nijmeegse
Universiteitsfonds.
Voor de hand liggend was de benoeming van mevrouw Catharine
Halkes tot bijzondere hoogleraar. Zij was in 1977 betrokken bij
het project 'Feminisme en christendom' aan deze universiteit.
Sinds 1981 als docent met de bevoegdheid examens af te nemen.
Het belang van deze leerstoel omschrijft mevrouw Halkes als 'een
zichtbaar symbool dat er iets aan het groeien is met vrouwen en
theologie'. „Een nieuwe erkenning van het belang van deze stu
dierichting, een bemoediging en bevestiging", noemt zij het in
een gesprek over feminisme, theologie en over haar betrokken
heid daarbij.
„Kijk, de theologie is tot voor kort altijd onder woorden
gebracht door mannen, die niet in de gaten hadden
dat ze maar een gedeeltelijke theologie beoefenden.
Vrouwen zijn kritisch geworden, zijn gaan ontdekken
dat ook hun stem gehoord mag worden, dat ook hun
ervaringen meetellen, ook in de theologie. Zo gezien
is feministische theologie geen doel op zich, maar een
overgangsfase. Zij moet leiden tot een omvorming
van de eenzijdige mannencultuur. Als dat bereikt is,
wordt feminisische theologie overbodig".
Urenlang kan zij praten over de grote interesse in haar leven: de
theologie. Toen Tine (Catharine) Halkes, geboren in 1920. na de
Tweede Wereldoorlog moest kiezen wat ze zou gaan studeren, wil
de ze het liefst theologie gaan doen. Op de middelbare school was
zij de enige in haar klas die de godsdienstlessen leuk vond en die er
ook goed in was. Maar theologie studeren betekende voor haar
katholieke theologie studeren („Je was wel zo katholiek dat je ka
tholieke theologie wilde doen"), en dat kon niet".
Catharine Halkeser moest iets ingrijpends gebeuren.
„De Theologische Faculteit in
Nijmegen was niet toeganke
lijk voor leken. Het was een zo
genaamde cursus maior (hoge
re cursus), die alleen toeganke
lijk was voor mensen die de
cursus minor (lagere cursus)
hadden gevolgd. En die werd
alleen gegeven aan de groot-se
minaries en de andere priester
opleidingen. Voor Tine Halkes
dus geen theologie. Het werd
Nederlands en Engels. Met als
bijvak de Middeleeuwse wijs
begeerte en vroomheid, dat
wel.
Vrouw en leek
In de vijftiger jaren was me
vrouw Halkes betrokken bij al
lerlei kerkelijke en maatschap
pelijke activiteiten. „Vijf heer
lijke jaren" - zoals ze zelf die
tijd omschrijft - was ze presi
dente van het ongeveer 1000 le
den tellende Katholieke Vrou
wen Gilde in haar woonplaats
Breda. Daar begon zij wat zij
nu nog ziet als doel van haar
werk: vrouwen kijk geven op
hun situatie.
Aan het eind van de jaren vijftig
kreeg dat alles een wat bredere
bedding door het Tweede Vati-
kaans Concilie en alles wat
daarmee samenhing. Bisschop
Gerard de Vet van Breda vroeg-
haar in de directie van een pas
toraal opleidingsinstituut voor
leken. Vier jaar werkte zij daar
aan de Maartenshof in Breda.
Zelf bagatelliseert ze haar keu
ze: „Er moest nog een vrouw in
de directie en nog een leek. Ik
was allebei, dus dat kwam
mooi uit".
In die tijd ontstond het idee: nou
ga ik ook theologie studeren.
De mogelijkheid daartoe was
inmiddels aanwezig. Ondanks
haar werk en de zorg voor een
man en drie kinderen begon zij
aan deze studie. Utrecht en
Nijmegen zagen haar regelma
tig in de collegebanken. Pasto-
raal-theologie was de richting
die haar het meest trok, want
zij wilde vooral pastoraal werk
zaam zijn.
De vrouwenproblematiek liet
haar niet meer los. Ze zag dat
er iets ingrijpends in de kerk
moest gebeuren, wilde die
kerk niet steeds meer vrouwen
verliezen. De ervaring van Va-
ticanum II, waar 2600 celibatai-
re mannen zich bezighielden
met zaken als huwelijk, sek
sualiteit, gezin, opgevoeding,
zonder dat er vrouwen bij wer
den toegelaten, trof haar diep.
Ze voelde zich niet meer zo
thuis in de kerk, die zij als
vrouw-onderdrukkend ervoer.
Toch functioneerde zij erg actief
in alle zittingen van het Pasto
raal Concilie in Nederland. Met
een paar anderen richtte zij een
werkgroep 'Samenwerking
man en vrouw in de kerk' op,
in de veronderstelling dat er
sprake kon zijn van een groei
proces. waarin de vrouw gelei
delijk haar plaats zou vinden.
Maar: „de mannen wilden het
niet en de structuren verdroe
gen het niet". De werkgroep
kreeg ten slotte een andere
naam: 'werkgroep vrouw-man-
kerk'.
Binnen een week
De eerste publikaties in de Ver
enigde Staten over feministi
sche theologie begin jaren ze
ventig formuleerden voor Tine
Halkes ineens zeer helder waar
het om draaide. „Binnen een
week was ik toen feministe".
Mevrouw Halkes schreef vanuit
haar kijk op de rol van de
vrouw in de kerk boeken als
'Storm na de stilte', 'Als vrou
wen speken', 'Met Mirjam is
het begonnen' en 'Op water en
brood'. Ook in veel artikelen
droeg zij haar visie uit.
Die visie is gebaseerd op het be
sef dat vrouwen net als man
nen beeld van God zijn en ver
antwoordelijk voor het beheer
van de schepping. In de huidi
ge maatschappij is de verhou
ding tussen mannen en vrou
wen echter een van de wortels
van 'het kwaad der ongerech
tigheid'.
Vrouwen participeren niet alleen
te weinig in de structuren waar
het beleid wordt gemaakt, zo
wel sociaal-politiek als kerke
lijk, maar zij krijgen daartoe
ook nauwelijks de gelegenheid
of zij worden nadrukkelijk uit
die structuren eeweerd. Dat
komt omdat de mgn de vrouw
ziet als een mindere, een lage
re, die alleen geschikt is voor
taken die met haar lichaam te
maken hebben, en te weinig
geest heeft om leiding te kun
nen geven en ten volle deel te
nemen aan het menselijk be-,
staan in al zijn facetten".
'Zaken als teder-zijn. zorg voor
het leven, tact en genuanceerd
heid in het omgaan met elkaar
worden als typisch vrouwelijk
gezien, maar zijn dat niet. Wél
zijn vrouwen er door eeuwen
lange training beter in dan
mannen. De vraag is of je gebo
ren bent zoals je bent of dat het
cultuurpatroon je een bepaal
de manier van 'zijn' opdringt.
Die cultuur komt voort uit de
Bijbel, die ook vanuit een een
zijdige cultuur is geschreven".
Gemeenschap
In de theologie gaat het erom na
te denken over de verhouding
van God tot mens. Wel, de fe
ministische theologie wil daf
vanuit de vrouw doen. Maar
het einddoel moet zijn een ge
meenschap waarin mannen en
vrouwen gelijk zijn. „Het is ui
terst discutabel en zelfs one
vangelisch om vrouwen uit te
sluiten".
Mevrouw Halkes wil niet de in
druk wekken dat Nijmegen de
enige plaats is waar men met
feministische theologie bezig
is of waar feministes iets doen
aan het eenzijdige cultuur
beeld. Zij wijst op Maria de
Groot die zich in Friesland
heeft teruggetrokken om daar
met kleine groepen vrouwen te
werken, zij herinnert aan wat
in Groningen gebeurt, waar
een groep vrouwen bezig is
met het kerklied te ontdoen
van eenzijdige mannelijke ter
minologie.
Opmerkelijk is dat in de feminis
tische theologie de grenzen
tussen katholiek en protestant
vervallen. Zowel katholieke als
protestantse wouwen ervaren
de geldende theologie als on
derdrukkend voor de vrouw.
„Het oecumenische in de femi
nistische theologie, het geza
menlijke is veel dichterbij dan
wat ons traditioneel scheidt".
Verzet
Er is aanvankelijk ook in Nijme
gen verzet geweest tegen het
project 'feminisme en christen
dom', tegen de feministische
theologie. „Er is maar één
theologie", werd er geroepen.
Door de snelle groei en de be
langstelling voor deze richting
zijn ook haar mannelijke colle
ga's de waarde ervan gaan zien
en is er goodwill gegroeid ten
aanzien van de feministische
benadering van de theologie.
Daaraan ligt vermoedelijk mee
ten grondslag het feit dat het
aantal vrouwelijke theologie
studenten in Nijmegen een
enorme groei heeft doorge
maakt: bijna de helft van alle
theologiestudenten zijn nu
vrouwen en van de eerstejaars
is dat dit jaar tweederde.
In de basisopleiding in Nijmegen
is nu de feministische theolo
gie in het program opgeno
men. Alle studenten krijgen
dus te maken met de feministi
sche kritiek. Mannelijke colle
ga's van prof. Halkes spreken
al van integratie, maar: "wij
zijn nog niet zover; laten we
onszelf eerst wat sterker ont
wikkelen".
Het ziet ernaar uit dat de feminis
tische theologie zich in Nijme
gen een vaste plaats heeft ver
overd. Wegbereidster Tine Hal
kes was dus niet 'de stem van
een roepende in de woestijn'.
En als zij over enige jaren met
emeritaat gaat zal haar plaats
niet zoals die van haar collega's
Schillebeeckx en Van der Lin
de onbezet blijven: „Er zou een
oproer komen als deze ene
plaats niet opgevuld zou wor
den".
RENTETARIEVEN PER 1-10-1983
DEN HAAG (ANP) - Er moet een
speciale regeling in de Werkloos
heidswet komen voor mensen
die onvrijwillig in deeltijd gaan
werken omdat ze anders ontsla
gen zouden moeten worden.
Zo'n regeling moet de werkne
mer recht geven op een ww-uit-
kering gedurende maximaal 130
dagen. Na deze termijn zou de
werknemer recht moeten krijgen
op een (gedeeltelijke) wwv-uitke-
ring.
Verliest de werknemer binnen een
jaar na de omzetting van zijn vol
ledige baan ook zijn deeltijd
baan, dan moet hij als volledig
werkloze alsnog een volledige
wwv-uitkering gedurende 130
dagen krijgen. Daarop moeten
de al genoten ww-rechten in
mindering worden gebracht.
Dit staat in een advies dat de com
missie sociale verzekeringen van
de Sociaal Economische Raad
heeft uitgebracht aan staatsse
cretaris De Graaf van sociale za
ken en werkgelegenheid. Deze
had de SER in januari advies ge
vraagd over de toepassing yan de
werkloosheidswet bij omzetting
van volledige banen naar deel
tijdbanen. De werknemer wordt
dan eerst ontslagen en vervol
gens weer in deeltijd aangeno
men. De Graaf stelde voor de
werkloosheidswet zodanig te
wijzigen cfat zowel degenen die
volledig werkloos zijn als werk
nemers die een gedeeltelijke ww-
uitkering ontvangen naast een
gedeeltelijk baan maximaal 130
Thans wordt op grond van de wet
voor iemand die voor de helft
werkloos is de 130 dagen ww-uit-
kering omgezet in 260 halve da
gen, dus een vol jaar. Hierna
heeft de werknemer dan recht op
een wwv-uitkering gedurende
twee jaar. Met de wetswijziging
wil de staatssecretaris voorko
men dat het omzetten van een
volledige baan naar een deeltijd
baan tot extra kosten leidt voor
de ww-fondsen als gevolg van de
langere uitkeringsduur.
De SER-commissie heeft aan de
hand van voorbeelden berekend
dat de maximale uitkeringslas
ten voor de ww-fondsen bij om
zetting van volledig naar deel
tijdbanen vaak drie keer zo hoog
uitkomen als in het geval dat een
kleiner aantal werknemers volle
dig zou zijn ontslagen.
De hoge kosten die de omzetting
van volledige banen in deeltijd
banen voor de ww-fondsen met
zich meebrengt, worden niet al
leen veroorzaakt doordat een
groter aantal werknemers een
(gedeeltelijke) ww-uitkering ont
vangt dan in het geval dat slechts
enkele werknemers volledig ont
slagen zouden zijn. Een andere
oorzaak is dat bij gedeeltelijke
werkloosheid vaak gedurende
anderhalf jaar (78 weken) recht
op uitkering blijft bestaan in
plaats van een half jaar (130 da
gen) zoals bij volledige werkloos
heid.
Bi) opname boven
f 5000,-en binnen de
termijn van 1 maand,
wordt 1/4% van het
opgenomen bedrag aan
u berekend.
Bij opname binnen de
opzegtermijn van
1 maand, wordt 1% van
het opgenomen bedrag
aan u berekend.
Bij opname binnen de
opzegtermijn van
3 maanden, wordt 2%
van het opgenomen
bedrag aan u berekend.
Rente afhankelijk van
de ontwikkeling op de
geldmarkt,
Bij opname binnen de
opzegtermijn van
6 maanden, wordt 3%
van het opgenomen
bedrag aan u berekend.
Renteverrekening
op jaarbasis op maandbasis
vanaf f25.000,- 6 jaar vast
ïrstrekt Bij alle kantoren
Credit Lyonnais Bank Nederland
is een Nederlandse bank die behc
bij de Crédit Lyonnais Groep, de vi
bank ter wereld.
Hoofdkantoor Coolsmgel 63, Postbus 1045,3000 BA Rotterdam Telefoon 010-694400
Leiden, Kort Rapenburg 20,071-126244
DEN HAAG (ANP) - Het energieverbruik
nieuwbouwwoningen kan door een goed
ontwerp tot vijftig a zestig procent van het
huidige niveau worden teruggebracht. Wan
neer de resultaten van de lopende onderzoe
ken naar energiebesparende maatregelen en
technieken worden toegepast, kan het ener
gieverbruik nog een stuk verder omlaag.
Minister Van Aardenne van economische za
ken zei dit gisteren bij de opening van een
internationale bijeenkomst over energiebe
sparing in woningen en gebouwen in het
congresgebouw in Den Haag. De driedaagse
bijeenkomst was georganiseerd door zijn
ministerie en de EG-c
De bewindsman acht het noodzakelijk dat on
verminderd doorgegaan wordt met het zoe
ken naar middelen om het energieverbruik
nog verder te beperken. Er is naar zijn me
ning een reele kans dat de vraag naar en de
produktiecapaciteit van olie elkaar in de
tweede helft van de jaren tachtig zullen na
deren.
