Ife
Het einde van een kwelling in zicht
A
ZATERDAG 12 NOVEMBER 1983
PAGINA 21
Bijlage van het Leidsch/Alphens Dagblad
De Hoge Rijndijk:
al jaren overbelast.
Niet minder dan 20.000
automobilisten
bevolken dagelijks de
Hoge Rijndijk. Dat
maakt de
verbindingsweg
tussen Leiden en
Alphen tot de drukste
verkeersader van de
Randstad. Al in 1958
leek men er een
oplossing voor te
hebben gevonden:
rijksweg 11
(Leiden-Bodegraven).
Nu, een kwart eeuw
later, lijkt die dan
eindelijk te worden
aangelegd.
Het einde van een kwelling is
nabij. De Hoge Rijndijk, de al
jaren overbelaste
verbindingsweg tussen Leiden
en Alphen, wordt als
verkeersader afgedankt. De
automobilist kan rond 1990 de
nieuwe rijksweg 11, tegemoet
zien, een tweebaans autoweg
langs de spoorlijn tussen beide
steden.
Rijkswaterstaat begint volgend
jaar zowel in Alphen als in Leiden
met de werkzaamheden.
Werkzaamheden die aan het eind
van de jaren tachtig zullen worden
afgerond. Lange wachttijden en
filevorming moeten dan goeddeels
tot het verleden gaan behoren.
Direct na dit werk wordt de
aansluiting naar Bodégraven tot
stand gebracht. De aftakking naar
Voorschoten komt pas na de
eeuwwisseling in beeld. Overigens
betwijfelt men bij
Rijkswaterstaat of dit gedeelte ooit
zal worden aangelegd.
Hoe dan ook:minister Smit-Kroes
(verkeer en waterstaat) heeft de
Iknoop definitief doorgehakt. Zij
laat rijksweg 11 met voorrang
aanleggen. Een week geleden
stelde zij de Tweede Kamer van
haar voornemen op de hoogte.
Het besluit van de minister is in
Alphen met gejuich ontvangen. Al
jaren proberen overheid en
bedrijfsleven hier aan te tonen dat
het wegennet op alle fronten
tekortschiet. Daarom zegt de
Alphense wethouder van
ruimtelijke ordening Gerard van
As: "Eindelijk gerechtigheid. Het
wordt hoog tijd dat het centrum
van onze stad eens van die enorme
verkeersstroom wordt verlost."
Wat gereserveerder voegt hij eraan
toe: "Maar ik ga pas echt jubelen
als iedereen door de bocht is."
Provincie
Met die opmerking duidt Van As
op de provincie. Zij moet als
laatste het verlossende woord
spreken. Hoewel Gedeputeerde
Staten (het dagelijks bestuur van
Zuid-Holland) als één man achter
de aanleg van rijksweg 11 staan,
moet er nog wel overeenstemming
worden bereikt over de
bestemmingsplannen waarin de
weg is opgenomen. De bezwaren
die hiertegen zijn ingediend
komen vrijdag 18 november aan de
orde.
Rijksweg 11. De voorgeschiedenis
is lang. Waarschijnlijk is er nooit
zoveel ophef over een weg
gemaakt. Al aan het eind van de
jaren vijftig wordt er voor het eerst
gedacht aan een andere verbinding
tussen Alphen en Leiden dan de
Hoge Rijndijk. Alphen is dan nog
maar een dorp. De verkeersdrukte
op het centrum en op de Hoge
heeft ons altijd voorgehouden dat
het zeker 1990 zou worden voor die
rijksweg aan de orde zou komen.
Heel wat boeren hadden dan nog
wat speling gehad. Nu wordt het
ineens 1986 en dat is toch wel erg
dichtbij. Als met die
ruilverkaveling nu pas zou worden
begonnen, dan is er niet één boer
die ermee zou instemmen. Dat geef
ik je op een briefje."
Rijkswaterstaat spreekt de lezing
van Jan Kerkvliet tegen. Ir. J.
Maas: Lees de stukken er maar op
na. Wij hebben altijd op het
standpunt gestaan dat we rond
1986 met de werkzaamheden
zouden gaan beginnen. Het plan is
nu om in 1985 aan de slag te gaan.
Een jaar eerder dan gedacht. Dan
kun je toch niet spreken van een
écht versnelde uitvoering?
Waterstaat heeft trouwens nooit
beweerd dat het wel eens 1990 zou
kunnen worden voordat de eerste
spade de grond in zou gaan. Het
ligt wat anders, denk ik. De boeren
hebben te lang met de gedachte
rondgelopen dat het nog wel even
zou gaan duren. Nu ze ineens met
de werkelijkheid worden
geconfronteerd schrikken ze."
Grond
Rijkswaterstaat rest overigens nog
behoorlijk wat werkzaamheden
alvorens de twaalf kilometer lange
weg (kosten tussen de tachtig en
negentig miljoen gulden) kan
worden aanlegd. Grond aankopen,
bij voorbeeld. Ingewijden zeggen
dat Rijkswaterstaat praktisch geen
stukje grond in zijn bezit heeft. Dat
komt omdat twee ministeries
elkaar voor de voeten lopen. Het
departement van landbouw en
visserij koopt grond ten behoeve
van de ruilverkaveling, het
ministerie van verkeer en
waterstaat onderhandelt met de
boeren over grond voor de aanleg
van de rijksweg. Over de prijs zou
verkeer cn waterstaat geen
overeenstemming kunnen
bereiken. Er wordt zelfs gesproken
van een onderlinge
competentiestrijd: de één wil voor
de ander niet onderdoen. Maar zo
brengt men de
ruilverkavelingscommissie wel in
een lastig parket.
Rijkswaterstaat doet alsof er niets
aan de hand is. Ir. Maas zegt er het
volgende over: "In Alphen hebben
we zo goed als alle grond in
handen. De gemeente heeft die aan
ons verkocht. En verderop langs
de spoorbaan hebben we ook al
wat gekocht. We zijn met de
ruilverkavelingscommissie nog
aan het onderhandelen over de
aankoop van diverse stukken
grond."
Over de belangen van twee
ministeries in hetzelfde gebied
merkt ir. Schroten op: "We doen
alles in overleg. Je kunt niet stellen
dat we elkaar voor de voeten lopen.
Integendeel. We gaan allebei in
dezelfde richting."
Hoge Rijndijk
Als aan het eind van de jaren
tachtig rijksweg 11 een feit zal zijn,
zal er danig worden gesleuteld aan
de Hoge Rijndijk. Voor
sluipverkeer wordt de weg
onaantrekkelijk gemaakt. Samen
met de betrokken gemeenten zal
Rijkswaterstaat een plan opstellen
waardoor het een stuk aangenamer
wordt voor de mensen die langs
deze weg wonen. Wat die plannen
precies inhouden, weet ir.
Schroten niet. "Wie meent er nog
met een gangetje van tachtig
kilometer te kunnen rijden,
moeten we teleurstellen. Dat is
onze eerste zorg. Maar", relativeert
hij, "we moeten het ook niet al te
moeilijk maken voor het verkeer.
Eenderde van de auto's die over de
Hoge Rijndijk rijden, moeten hier
ook werkelijk zijn. Kortom, die
mensen moetje niet te veel
belemmeringen in hun schoenen
schuiven."
De grote verliezer in de strijd lijkt
de Leidse werkgroep Milieubeheer
te worden. Je jaren achtereen
afzetten tegen een plan dat
uiteindelijk toch wordt uitgevoerd.
Voelt Evert Meelis zich een
verliezer? "Duidelijk niet", zegt
hij. "Loop het hele proces maar
eens na. Tien jaar geleden warer. er
twee autosnelwegen tussen Leiden
en Alphen gedacht: rijksweg 11 en
de secundaire weg 6. De laatste
werd afgevoerd. De rijksweg bleef
over. Het eindpunt ervan was
aanvankelijk de kust. Kijk nu eens
wat ervan overgebleven is? Slechts
het stukje Bodegraven-Leiden.
Bovendien is de vierbaans
autosnelweg veranderd in een
tweebaans autoweg. Een weg die
in eerste instantie van nationale
betekenis was is nu niet meer dan
een weg die voor deze omgeving
wat betekent. Zo hoort het ook,
want de problemen zijn plaatselijk.
De discussie die is gevoerd heeft
wel degelijk vruchten
afgeworpen."
Niet verslagen hmb
Tevreden? "Nee, dat zijn we nog
lang niet", zegt Meelis. "Maar wc
hebben de strijd ook nog niet
opgegeven. Tenslotte zal de
Tweede Kamer geld beschikbaar
moeten stellen voor die weg. Dat is
een behoorlijk bedrag. Je kunt
zeker niet stellen dat de werkgroep
Milieubeheer verslagen is. We
blijven de politiek met
argumenten bestoken. Op het
moment dat het geld voor de
aanleg van rijksweg 11 op tafel
komt, tja, dan verlies je de strijd."
Rijndijk is niet zodanig dat er la
minute maatregelen nodig zijn.
Als de verkeersdrukte in de loop
der jaren toeneemt en tellingen
uitwijzen dat er dagelijks rond de
20.000 auto's van deze weg gebruik
maken, wordt het menens. Er
gebeuren ongelukken aan de
lopende band en de bewoners
klagen steen en been over stank en
lawaai. Hun klachten worden
serieus genomen. Zo'n drukke
route door een bebouwde kom kan
niet, zijn de deskundigen van
mening.
Minister Tuijnman (verkeer en
waterstaat) laat Rijkswaterstaat
een nieuwe rijksweg tussen
Bodegraven en Voorschoten
ontwerpen. Zijn opvolger,
Zeevalking, pakt de draad op en
stelt in 1978 het tracé vast. De
Nederlandse Spoorwegen laten in
die periode weten te willen praten
over de verdubbeling van de lijn
Alphen-Leiden. De NS eisen wel
dat de autoweg dan niet wordt
aangelegd. Het draait op niets uit.
W revel
De wrevel groeit. Niet iedereen is
even gelukkig met de komst van
rijksweg 11. Hazerswoude ligt
dwars: er moet maar voor een
andere oplossing worden gekozen,
zo laat men weten. Voorschoten is
ook niet gelukkig: de weg loopt
veel te dicht langs de bebouwde
kom. En ook milieugroepen, die
het groene hart van de Rijnstreek
zien aangetast, trekken steeds
luider aan de bel.
"Terecht ook", zegt ir. M.H.
Schroten van Rijkswaterstaat nu.
"Juist zij hebben bij ons het besef
wakker geschud dat we
natuurgebieden niet zo maar
moesten omploegen. Bij de opzet
van de plannen hadden we daar
helemaal geen rekening mee
gehouden."
Gevolgen heeft het wel.
Rijkswaterstaat projecteert de weg
zo dicht mogelijk tegen de
spoorlijn Leiden-Alphen.
Hazerswoude gaat 'om', maar
'vergeet' een motie tegen de aanleg
van de rijksweg in te trekken.
"Toen de provincie haar verzet
staakte, hebben wij dat ook
gedaan", vertelt burgemeester J.
ten Heuvelhof. "We hebben er wel
bij gezegd dat onze woonwijk
Rhynenburch absoluut geen
overlast van rijksweg 11 mag
hebben. Dat is ons toegezegd."
Maar verzet blijft er toch. Vooral
van de Leidse werkgroep
Milieubeheer. Geen mogelijkheid
laat zij voorbijgaan om te
protesteren. Tot grote woede van
het Alphense CDA-raadslid J. de
Jong. Denigrerend haalt hij in een
raadsvergadering uit in de richting
van de werkgroep. Hij noemt het
geschrijf van Milieubeheer 'onzin
en geleuter van gefrustreerde
lieden'. "Onder het mom van
door Jan Westerlaken
wetenschap worden smoesjes
verkocht", is zijn verwijt. Gerard
van As, toen nog gewoon raadslid
voor de WD, steunt hem: "Die
opmerkingen zijn mij uit het hart
gegrepen", voegt hij aan de
woedeuitbarsting van De Jong toe.
Argumenten
Evert Meelis, lid van de Leidse
werkgroep, zit niet met die
beschuldiging. "Wij komen met
argumenten en niet met losse
opmerkingen. Onze onderzoeken
zijn gedegen en met cijfers
onderbouwd. Heel wat knelpunten
kunnen ook worden opgelost
zonder dat die rijksweg wordt
aangelegd. Dat geven wij duidelijk
in onze bezwaren tegen die
rijksweg aan. Rijkswaterstaat
hanteert nu nog cijfers van jaren
terug. En dat terwijl het verkeer
niet toeneemt, sterker nog, zelfs
terugloopt. Op dit moment is er
sprake van een daling van acht
procent. Het gescherm dat er
vanuit de Bollenstreek met
bloembollen naar Duitsland wordt
gereden, is betrekkelijk. Voor zo
weinig auto's hoef je echt geen
nieuwe rijksweg aan te leggen. Let
maar op; hoe verder we in de jaren
tachtig komen, hoe sterker onze
argumenten worden. Eén ding
staat als een paal boven water: wij
blijven ons tot het allerlaatste
tegen rijksweg 11 verzetten."
Verzet ook van de boeren die hun
bedrijf uitoefenen aan de Hoge
Rijndijk. Ze hebben een stukje
land tot aan de spoorlijn, waarop ze
wat spullen kunnen opslaan. De
koeien grazen óver de
railverbinding Leiden-Alphen. Als
achter de spoorlijn over enkele
jaren een drukbereden rijksweg
ligt, is het voor hen afgelopen.
Tenzij ze willen verkavelen. Maar
dat kost handenvol geld.
Zo is daar Jan Kerkvliet. Een
kleine driejaar geleden nam hij de
boerderij tussen de Oude Rijn en
de spoorbaan van zijn vader over.
Hij weet niet beter dan dat
omstreeks 1990 een begin zou
worden gemaakt met rijksweg 11.
Nu komt die verbinding er jaren
eerder. Wat zijn de gevolgen voor
de jonge ondernemer?
"Als die weg er eenmaal ligt krijg
je aan de ene kant een boerderij
met een heel klein strookje land en
de rest aan de andere kant.
Hemelsbreed is de afstand
misschien honderd meter. Als ik
hier zou blijven zitten moet ik wel
elke dag óf over Alphen óf via de
Gemeneweg in Hazerswoude-dorp
bij mijn dieren zien te komen. Nou,
daar is toch geen beginnen aan?
Dat is een omweg van zeker tien
kilometer."
Geen kapitaal
Maar hij kan toch verkassen, zoals
die twintig andere boeren die zich
voor de ruilverkaveling hebben
aangemeld? "Hoe moet ik dat
betalen? Mijnbedrijf is nog jong,
ik heb geen kapitaal achter de
hand om zo'n grote stap te kunnen
maken. Een nieuwe boerderij
bouwen en grond kopen kostje
meer dan een miljoen gulden. En
wat krijg je voor je oude boerderij
terug? De ervaring is datje die aan
de straatstenen niet kwijtraakt.
Tenzij je bereid bent de prijs flink
te laten kelderen. Wat ook een rol
speelt is dat de banken bepaald
niet staan te dringen om je geld te
lenen, 't Is triest, maar voor mezelf
zie ik de toekomst heel somber in.
Ik houd er rekening mee dat ik
over een paar jaar de strijd moet
staken."
Gezamenlijk een vuist maken
heeft nu weinig zin meer. De
ruilverkaveling is in volle gang. De
klok terugzetten kan niet meer.
"Weetje wat het belazerde is? Men
Boer Kerkvliet: hoe kom ik bij mijn dieren?
