c
KITS
Besparen op sparen
De grote cola-oorlog
waait over uit Amerika
Het zakenleven van een popgroep
Stel 'Contadoragroep' in voor Suriname
Zilvervloot wordt te duur
Katwijkse organisatie
helpt schoolverlaters
Vak-keuze
per video
op havo
WOENSDAG 9 NOVEMBER 1983
Varia
i
J
In Engeland hebben Sirt Peter Par
ker (voormalig directeur van de
spoorwegen, maar zéér belezen),
Elizabeth Jane Howard (roman
schrijfster) en Richard Hoggart
(criticiLs) zich twee maanden lang
over de vraag gebogen, wat de 12
beste in het Engels geschreven ro
mans van na V-day 1945 zijn. Dit
op verzoek van de Book Marketing
Council, die het brede publiek voor
literair werk van hoge kwaliteit
wil warm maken en een miljoen
boeken van deze lijst hoopt te ver
kopen. De jury faalde in twee op
zichten: haar lijst bevat geen 12
maar 13 boeken, en zij veranderde
voorzichtigheidshalve „beste ro
mans" in „romans van uitzonder
lijke waarde".
Hun keuze heeft, om het zachtjes te
zeggen, veel opzien gebaard:
,A^nimal Farm" van George Or
well, „Manservant and Maidser
vant" van Ivy Compton-Burnett,
„The Catcher in the Rye" vp,n J. D.
Salinger, „A Dance to the Music of
Time" van Anthony Powell,
Sword of Honour" van Evelyn
Waugh, „Lord of the Flies", van
William Golding, ,^ngel" van Eli
zabeth Taylor een andere dan die
andere), „Lolita" van Vladimir
Nabokov, „Take a Girl Like You"
van Kingsley Amis, „Herzog" van
Saul Belbow, „The Raj Quartet
and Staying On" van Paul Scott,
„The Honorary Consul" van Gra
ham Greene, en „The Sea, The Sea"
van Iris Murdoch.
Opmerkelijke feiten: tien schrijvers
en drie schrijfsters, tien Engelsen
en drie Amerikanen (inclusief de
Rus Nabokov), maar nog opmerke
lijker is misschien dat het in
werkelijkheid om 30 boeken gaat,
omdat „A Dance of the Music of Ti
me" uit 12 verschillende romans be-
staat, „Sword of Honour" een trilo
gie is, en „The Rai Quartet and
Staying On" uit vijf delen be
staat.'...
Een lijstje van gepasseerde schrij
vers voeg ik erbij: V. S. Naipaid,
Philip Roth, Anthony Burgess, Nor
man Mailer, John Updike, Doris
Lessing, Truman Capote, en de na
oorlogse Nobelprijswinnaars Er
nest Hemingway („The Old Man
and the Sea"), William Faulkner (-
Intruder in the Dust"), John Stein
beck („East of Eden"), Patrick Whi
te („The Vivisector")...
Anthony Burgess, die zijn naam
node miste op de lijst en zowel de
smaak als de competentie van de
drie juryleden in twijfel trok, komt
in The Observer met een eigen, bete
re lijst: The Mansion" van Wil
liam Faulkner, „V" van Thomas
Pynchon, „The Natural" van Ber
nard Malamud, „The Image Men"
van J. B. Priestley, „Sword. of Ho
nour" van Evelyn Waugh, „The Na
ked and the Dead" van Norman
Mailer, „Pale Fire" van Vladimir
Nabokov, „Invisible Man" van
Ralph Ellison, „Facial Justice" van
L. P. Hartley, „The Sot-Weed Fac
tor" van John Barth, „The French
Lieutenant's Woman" van John
Fowles, „The Balkan Trilogy" van
Olivia Manning, en „The Rabbit
Trilogy" van John Updike.
Ik geef al deze namen maar even in
verband met uw wenslijstje voor
Sinterklaas. Nu is het gekke dat
ook ik de onweerstaanbare behoef
te kreeg zo'n lijst van 13 Neder
landstalige romans van na 1945 sa
men te stellen, en wel onmiddellijk,
om alle andere dag- en weekbladen
met hetzelfde lumineuze idee voor
te blijven. Eerst heb ik Martin Ros
van De Arbeiderspers om zijn keu
ze gevraagd. Zonder aarzelen
kwam hij met: „De Avonden" van
G. K. van het Reve, De Kelner en de
Levenden" van Simon Vestdijk,
„De Donkere Kamer vaii Damo
cles" van W. F. Hermans, „Het Ver
driet van België" van Hugo Claus,
„De Kapellekensbaan" van Louis
Paul Boon, en „Bezonken Rood"
van Jeroen Brouwers. Daarna
werd het wikken en wegen: „Een
Vlucht Regenwulpen" van Maar
ten 't Hart, „Het dwaallicht" van
Willem Elsschot, „Campert Com
pleet" van Remco Campert, „Terug
naar Oegstgeest" van Jan Wolkers,
„Ik Jan Cremer" van Jan Cremer,
„De Nederlaag" van Alfred Koss-
mann, en „Bleekers Zomers" van
Mensje van Keulen.
Mijn lijst is ietwat anders, omdat
ik mijn keus heb laten bepalen door
de „onvergankelijke indruk" die
sommige boeken op mij gemaakt
hebben, misschien ook omdat ik ze
op een ontvankelijker leeftijd las
dan latere boeken. Ik bedoel dit: het
kan best zijn dat „De Aanslag" van
Harry Mulisch beter is dan zijn eer
steling „archibald strohalm",
maar van „archibald strohalm"
was ik veel meer „ondersteboven"
dus zet ik dat op mijn lijst:
„De Avonden" van G. K. van het
Reve, „archibald strohalm" van
Harry Mulisch, „De Donkere Ka
mer van Damocles" van W. F. Her
mans, Het Verdriet van België",
van Hugo Claus, „Rituelen" van
Cees Nooteboom, „Een Vinger op de
Lippen" van Pierre H. Dubois, Be
zonken Rood" van Jeroen Brou
wers, Joachim van Babylon" van
Marnix Gijsen, „De Renner" van
Tim Krabbé, „Ik Jan Cremer" van
Jan Cremer, „Het Zwart uit de
Mond van Madame Bovary" van
Willem Brakman, „Pieler Bas" van
Godfried Bomans, en dan als der
tiende, om het „baker's dozen" com
pleet te maken, hoe gek het mis
schien ook klinkt, maar toch van
wege de betovering die er 33 jaar
geleden voor mij van uitging: „Het
Boek Ik" van Bert Schierbeek.
Redactie: Anneloes Timmerije.
Bijdragen en vragen: Postbus 54, 2300 AB Leiden.
Telefoonnummer: 071-144941, toestel 245.
De regering laat de laatste tijd geen kans ongebruikt om te bezuinigen. Het korten
van de lonen en uitkeringen krijgt doorgaans de meeste aandacht, omdat hierdoor
alle mensen worden getroffen.
(Illustratie: Bert Bijlage)
Een goed voorbeeld hiervan is
het plan om 3'/2 procent te be
zuinigen op de salarissen van
ambtenaren. Ambtenaren wor
den betaald door de overheid.
Als ze minder verdienen levert
dat voor een overheid een be
sparing op.
Maar er wordt ook bezuinigd op
allerlei kleinere dingen, die
wat minder aandacht krijgen.
Zo heeft de minister van socia
le zaken en werkgelegenheid
De Koning vorige week aange
kondigd, dat er minder geld
wordt uitgetrokken voor de
Zilvervloot.
De Zilvervloot is een spaarplan
speciaal voor jongeren. Je kunt
er mee beginnen als je 15 jaar
bent. Na zes jaar sparen krijg je
het gespaarde bedrag, de rente
van de bank èn een premie van
10 procent van de overheid
over het totale bedrag. Als je
dan snel bent - voor je 21ste -
kun je nog eens zes jaar sparen
met dezelfde voordelen. Bijel-
kaar opgeteld kun je dus
twaalf jaar sparen en twee keer
de overheidspremie opstrij
ken.
Als de Tweede Kamer het met
dit plan eens is, dan zal het spa
ren bij de Zilvervloot minder
voordelig worden. Minister de
Koning wil namelijk de maxi
mum leettija van 21 jaar verla
gen naar 19 jaar. Op die manier
kan er dus maar één periode
van zes jaar worden gespaard.
De (overheids)premie van tien
procent wordt waarschijnlijk
ook verlaagd, maar dat is nog
niet zeker.
Het bedrag dat de regering hier
mee denkt over te houden, zal
het eerst jaar ongeveer 5,5 mil
joen gulden zijn. Wel een hoop
geld natuurlijk, maar of dit
echt zoden aan de dijk zet valt
te betwijfelen. Je kan je dus af
vragen hoeveel zin een derge
lijke bezuiniging eigenlijk
heeft.
De grote cola-oorlog is van Ame
rika overgewaaid naar Neder
land. Dat wil zeggen, de produ
cent van Pepsi-Cola in Neder
land, Vrumona (een onderdeel
van de bierbrouwer Heineken)
vindt dat.
Hij bedoelt hiermee de actie
"Doe de cola proef' die Pepsi
nu al zo'n anderhalf jaar voert
vooral onder jongeren. Vol
gens Vrumona hebben al meer
dan 75.000 Nederlanders deze
proef gedaan. De proef gaat als
volgt te werk:
Je krijgt twee glaasjes voor je
neus met zo op het eerste ge
zicht hetzelfde bruine spul.
Het is de bedoeling, dat je van
allebei een slok neemt en dan
zegt welke het beste smaakt.
Volgens Vrumona koos 56 pro
cent van de 'proefpersonen'
voor Pepsi. Wat er in het ande
re glas zit wordt niet verteld.
Maar we kunnen rustig aane-
men dat daar coke in zit.
De concurrentie-strijd tussen
Coke en Pepsi is niet van van
daag of gisteren. In de Verenig
de Staten is deze al aan de gang
zolang Coca en Pepsi bestaan.
Het is daar zelfs zo erg, dat de
concurrentie tussen deze twee
merken ook in de politiek
doorwerkt. Zo wordt de Repu
blikeinse partij (de partij van
Reagan) gesponsord door Co
ke. De Democraten (de partij
van Reagans voorganger Car
ter) door Pepsi. De toenmalige
president Nixon had in het
Witte Huis coca-cola automa
ten hangen. Toen Carter presi
dent werd heeft hij deze laten
vervangen door Pepsi-automa-
ten.
Zo erg is het hier nog niet. Het is
trouwens de vraag of de con
currentie tussen Pepsi en Coke
in Nederland serieus genomen
moet worden. De verkoopcij
fers van Pepsi zijn na ander
halfjaar 'Pepsi-cola-proef niet
gedaald, maar ook niet geste
gen.
Wel heeft Coca Cola-Nederland
een eigen steekproef gedaan.
Aan 1543 mensen werd ge
vraagd welke cola zij lekkerder
vonden: Coca of Pepsi. Coke
smaakt beter, zei 30 procent;
Pepsi smaakt beter vond 12
procent. Maar liefst 48 procent
proefde geen verschil en 10
procent kon er helemaal niets
over zeggen, omdat zij nooit
cola drinken (die mensen zijn
er ook).
Pepsi vindt die die proef van Co
ke maar niks. "De mensen krij
gen geen gelegenheid om de
smaak ter plekke te vergelij
ken", is hun argument.
Al is Coke in Nederland niet
bang voor Pepsi, zij hebben
ook 'acties' aangekondigd.
Want hoewel Pesi geen noe
menswaardig voordeel heeft
gehad van de Pepsi-proef, zij
staan de afgelopen tijd wel in
de belangstelling. En dat wil
Coca Cola ook. Want in Neder
land werd vorig jaar ongeveer
260 miljoen liter cola gedron
ken. Coke èn Pepsi willen daar
alle twee zoveel mogelijk
graantjes van meepikken.
Schoolverlaters zitten dikwijls met een groot probleem: waar vin
den we werk. De banen liggen niet voor het opscheppen en
bovendien weten ze eigenlijk niet veel af van de mogelijkheden
die er zijn. In de schoolbanken wordt daarover nog altijd bar
weinig verteld.
In Katwijk wil men daar nu verandering in gaan brengen. Een
speciale werkgroep onder de fraaie naam Kontaktorgaan Be
roepsleven Onderwijs Katwijk, kortweg KBOK genaamd, houdt
zich al enige tijd bezig met dit probleem en de eerste plannen
lopen nu van stapel. "En zo hoort het ook", vindt de heer P. de
Haas, een van de grote plannenmakers. "Want", zegt hij, "er
wordt al genoeg gepraat over dit onderwerp in Nederland zon
der dat het iets oplevert".
Wat houden die plannen voor Katwijk nu in? Kort samengevat
komt het er op neer dat schoolverlaters zonder werk stages kun
nen gaan lopen. Als alles meezit bij zo mogelijk vijf verschillen
de bedrijven gedurende steeds zes weken. "Op die manier krij
gen ze een beetje een indruk wat er gaande is bij bepaalde be
drijven en instellingen en wennen ze alvast aan het nieuwe rit
me", vertelt De Haas.
Verder zullen op scholen informatiemappen beschikbaar zijn
waarin alles over het Katwijkse bedrijfsleven wordt gezegd.
Schooldekanen zullen in voortdurend contact staan met bedrij
ven en instellingen. Het voordeel daarvan is dat men weet of er
werk is dat misschien geschikt is voor een bepaalde schoolverla
ter.
Waarschijnlijk wordt met dit project volgend jaar een begin ge
maakt. De Haas gaat zijn plannen ook nog aan het bedrijfsleven
in Leiden, Alphen en de Bollenstreek voorleggen. "Want", zegt
hij, "hoe meer bedrijven mee doen, hoe groter de kans voor een
schoolverlater is om werk te vinden".
Speciaal voor leerlingen van dc
derde klas havo is er deze week
een tijdschrift en een video
band uitgebracht. Het ministe
rie van Onderwijs en Weten
schappen hoopt hiermee infor
matie te geven over de tot
standkoming van een vakken
pakket. Aan het eind van
schooljaar moeten jullie
mers zes vakken overhouden.
Deze zes vakken zijn heel be
palend voor je verdere studie
keuze. Zowel de videoband als
het tijdschrift gaan daar nader
op in.
Het blad 'Morgen brengen' bevat
vele korte artikelen en inter
views over verschillende be
roepen en studiemogelijkhe
den. Daarnaast is bekeken of
voor jongens en meisjes gelijke
wegen openstaan; of dat de één
op meer obstakels moet reke
nen dan de ander.
Op de videoband staan drie pro
gramma's. Het eerste is
discussieprogramma waarin
Havo-3 leerlingen met elkaar
praten over 'de school' en over
'het kiezen'. Kiezen jongens
anders of kiezen ze andere vak
ken dan meisjes? Durf je te
twijfelen of heb je alles uitge
stippeld?
In het tweede programma zijn
weer dezelfde leerlingen
het woord, maar nu over
'toekomst' en hoe hun vakken
pakketkeuze daarmee in
band staat. In beide delen
treedt ter verstrooiing de Ne
derlandse popgroep 'Stennus'
op. Teksten van de uitgevoer
de liedje zijn in het tijdschrift
opgenomen.
De band besluit met het pro
gramma: 'De avonturen
Adrie en Koos'. Een film
de belevenissen van een
gen en meisje die door hun
schooldekaan op 'bedrijfsbe
zoek' worden gestuurd. De jon
gens naar een fabriek, het
meisje naar een ziekenhuis. De
leerlingen zelf verwisselen hun
bestemming en worden met
vele rolbevestigende uitspra
ken en situaties geconfron
teerd.
Als het goed is, heeft elke school
over de manier waarop de
band en tijdschrift kunnen
worden besteld informatie ge
kregen. Is dit materiaal om één
of andere reden zoekgeraakt
dan kun je inlichtingen krijgen
bij de landelijke commissie
voor de academische studie
voorlichting, Stadhouders
plantsoen 2, 2517 JL Den
Haag; tel 070-469760 toestel
131/132.
Toneel thuis
Karin: nee, laat Inge dat maar
doen. Ik heb gisteren afge
wassen.
Inge: Moet je dat horen. Die zit
al de hele middag op haar
dikke gat. Ik mag toch zeker
wel even ontspannen? Ik
kom net uit school en moet
straks, ook nog de hond uitla
ten. He Pasja? poelepoele-
poele. Komt-ie dan bij het
vrouwtje? Jaaaah.
Moeder (probeert er tevergeefs
tussen te komen): Kunnen
Karin: Jéééétje, want een stom
kind. Mag ik je er even op
wijzen dat ik toevallig van
middag niet weg kon omdat
JU mijn fiets had gejat?
Inge: Ja, omdat mijn fiets een
lekke band heeft dankzij dat
stomme vriendje van jou. Die
is helemaal mooi. Heb je die
band al laten maken? Nee na
tuurlijk.
Moeder: En nou is het afgelo
pen. Karin, Inge: schiet op!
Inge: (luidt zingend): Faaaame,
I wanna live forever.
Karin: Mam, heb ik dikke bil
len?
Money, money, money, was ooit
een sucesvolle hit van de
Zweedse formatie ABBA. De
strekking van de tekst was, dat
als je maar geld had, je ook
geen zorgen zou hebben.
Maar de tijd heeft ABBA wel an
ders geleerd. De laatste maan
den komen de leden van de
popgroep namelijk vooral in
het nieuws vanwege hun zake
lijke problemen.
Sinds ABBA alweer bijna tien
jaar geleden het songfestival
won, heeft zij een ongelooflijk
hoeveelheid geld verdiend.
Hun ontdekker en zakelijk lei
der, Stikkan Anderson, heeft
het geld dat de groep met pla
ten en optredens verdiende,
belegd in een eigen maat
schappij en in allerlei andere
Zweedse bedrijven. Op die ma
nier ontkwam ABBA aan het
hoge tarief (85 procent) van de
inkomstenbelasting en betalen
de leden van de groep nu 33
procent belasting over de aan
delen die zij hebben. Dat
scheelt een behoorlijke slok.
kBBA is financieel gezien niets
meer en niets minder dan een
bedrijf, dat goede en minder
goede tijden kent. En zoals dat
gaat in het bedrijfsleven, wor
den de risico's zoveel mogelijk
gespreid.
Maar de firma ABBA heeft de
laatste maanden op een paar
verkeerde paarden gewed. Het
geld dat werd gestopt in hui
zen en olie leverde grote verlie
zen op. ABBA-manager Ander-'
son dacht ook mogelijkheden
te zien in de Sowjet-Unie. Daar
werden namelijk ABBA-lp's
op dc zwarte markt verkocht
voor 450 gulden per stuk. De
poging mislukte door tegen
werking van de Russchische
regering. Ook werd geld ge
stopt in de" grootste Zweedse
fietsenfabriek Monark. Helaas
kelderde de verkoop van fiet
sen. Monark leed verlies en
ABBA dus ook.
Alleen Ani-Frid Lynstad merkt
niets van de verliezen. Zij ver
liet vorig jaar dc groep om in
Londen aan een solo carrière
te gaan werken. Voor haar ver
trek heeft zij al haar aandelen
verkocht. De drie andere leden
van de groep en hun manager
hebben overigens niets te kla
gen, want zij hebben samen
een bezit van ongeveer 160 mil
joen gulden.
Voorstel aan Nederland, VS en Venezuela:
CARACAS De vroegere voorzitter van
het Surinaamse parlement, Emile Wijn-
tuin, wil dat de regeringen van Neder
land, de Verenigde Staten en Venezuela
een 'Contadora-groep' vormen om de
democratie in Suriname terug te bren
gen.
Deze week voert Wijntuin in Caracas be
sprekingen met de Venezolaanse rege
ring van president Louis Herrera Cam-
pins, met wie hij goede contacten heeft.
De Venezolaanse president betreurt het
dat het Caraibisch gebied met de inva
sie in Grenada definitief de speelbal is
geworden van de grootmachten. De
Contadora-groep, gevormd door Mexi
co, Colombia en Venezuela, streeft naar
een regionale oplossing voor de proble
men in Midden-Amerika.
„De tijd is nu rijp voor een actieve rol van
landen waarmee Suriname voor de
staatsgreep bevriend was", zo stelt
Wijntuin. „Bouterse zit nu volledig
klem en is een koning zonder land". De
Surinaamse legerleider voert momen
teel besprekingen met de oude politieke
partijen, zoals de Nationale Partij Suri
name (NPS) van ex-premier Arron en de
Vooruitstrevende Hervormingspartij
(VHT) van de Hindoestaanse leider
Lachmon. Volgens Wijntuin zouden Ne
derland, de Verenigde Staten en Vene
zuela nu kunnen bemiddelen om een
nationale dialoog tot stand te brengen
tussen alle groeperingen in en buiten
Suriname. Met name ook oud-premier
Chin a Sen zou daarbij betrokken moe
ten worden.
Wat hij precies van de drie landen ver
wacht, wilde Wijntuin nog niet aan de
pers meedelen. Hij voert deze week be
sprekingen in Caracas om de Venezo
laanse regering over te halen tot een ini
tiatief als dat van de Contadora-groep.
Volgens Wijntuin heeft de Amerikaanse
invasie op Grenada een lange periode
van militaire onderdrukking door leger
commandant Hudson Austin voorko-
door
Elly Wempe
men. De belofte van de Grenadese le
gerleiding dat er verkiezingen zouden
komen, gelooft Wijntuin niet. Hij ziet
hierbij grote overeenkomsten tussen de
situatie in Grenada en die in Suriname.
Door een Amerikaanse regeringsfunctio
naris werden vorige week nog toespe
lingen gemaakt op de mogelijkheid van
een militair ingrijpen in Suriname. Emi
le Wijntuin wil een invasie in Suriname
voorkomen. Daarom moet naar zijn me
ning in Suriname niet alleen de Cubaan
se ambassade maar ook die van Rusland
gesloten worden. Dat Bouterse op 25
november wil komen tot de oprichting
van één partij, wijst er volgens Wijntuin
op dat de Cubaanse methoden nog niet
zijn afgezworen.
Wijntuin is van mening dat legerleider
Bouterse te veel geluisterd heeft naar
mensen als Maurice Bishop. Op een ver
gadering op 31 oktober vorig jaar in Pa
ramaribo raadde de vroegere premier
van Grenada Bouterse aan zijn tegen
standers te elimineren. Anders zouden
zij Bouterse wel elimineren. Juist van
wege de december-moorden zal Bouter
se voor altijd onaanvaardbaar zijn voor
het Surinaamse volk, zo stelt de politi
cus in ballingschap.
Emile Wijntuin acht het mogelijk dat de
Nederlandse regering over enige tijd de
ontwikkelingshulp aan Suriname weer
zal hervatten. Eerst moet er dan echter
duidelijkheid komen in de politieke
koers van Paramaribo. „Bouterse heeft
Suriname volledig in het slop gebracht.
Voorkomen moet worden dat in Surina
me hetzelfde gebeurt als in Grenada",
zo stelt Wijntuin. De regeringen van de
Verenigde Staten en Venezuela moeten
daarom een bemiddelende rol spelen bij
een dialoog tussen alle groeperingen in
en buiten Suriname. Een land als Brazi
lië, dat wapens leverde aan Bouterse om
ze tegen het Surinaamse volk te gebrui
ken, heeft niet het vertrouwen van de
vroegere parlementsvoorzitter.
