Peter Faber weer terug naar af
D
Brokkelige 'Maria' bij Baal
'Fodor Kwintet' haalt veel moois onder het stof vandaan
Met vierde solo-voorstelling
Mistige sfeer bij de Cocteau Twins in LVC
Kunst
in
het
kort
Radio - tv - kunst
BEUSICHEM (GPD) „Het is heel raar, pas dacht ik er
aan, aan de blokken die je hebt: eerst bij die pantomime-
groep, wat betekende niet praten, daarna de oprichting
van het Werkteater, wel praten, maar dan nog heel sa
men, en nu het derde blok dat bestaat uitje eigen dingen
zeggen, zelf praten".
Na afloop van de voorstelling
kijkt Peter Faber (40) in de
kleedkamer van 'Het Heeren
logement' in Beusichem terug
op zijn carrière en zijn jongste
programma 'De Optimist', dat
na een hele serie profvoorstel
ling op 10 en 11 november in
première gaat in Amsterdam.
Bij het grote publiek is hij
vooral bekend als filmacteur,
„maar", zegt hij, „mijn eigenlij
ke werk is altijd in het theater
geweest".
„Ik vind film heel leuk, maar dan
besteed je je uit. Het is een
soort uitje, alles is voor je gere
geld, de tekst is er, je wordt ge
haald, gebracht, verwend, ze
zorgen dat je niet verkouden
wordt... In het theater is het zo,
in elk geval wat mij betreft de
afgelopen vijf jaar, dat als jij
niks doet, er gebeurt ook niks.
Je maakt je eigen materiaal en
kijk, als ik dat niet doe, dan
komt er ook geen publiek en
als ik het fout doe, komt er
steeds minder publiek. Tot nu
toe zit er nog steeds groei in, èn
in het publiek èn in mij. Daar
door ben ik ook het meest ge
boeid".
„Theoretisch - gezien de oplei
ding die ik heb - zou het niet
kunnen dat ik doe wat ik nu
doe. Iemand die alleen maar
uit een soort rare buurt komt,
ulo gehaald heeft en verder
niks, geen opleiding en nu dit!
Ik ben toch behoorlijk in de
weer met taal en allerlei din
gen, dus er zit een soort groei
in en ik ben heel nieuwgierig
waar dat naartoe gaat. Dit pro
gramma is ook weer een etap
pe".
„Deze voorstelling gaat eigenlijk
weer terug naar af, waarin ik
zoveel mogelijk taal richt op de
inhoud, die ik dan zo boeiend
en zo virtuoos mogelijk tracht
te spelen. Zonder gebruik te
maken van die circusattribu
ten, zoals met name in mijn vo
rige programma 'Wonderen'.
Al mijn energie gebruik ik nu
om duidelijk te maken wat ik
wil zeggen, zodat ze het niet
kunnen afdoen met: goh, die
jongen goochelt ook leuk, zèg,
of die jongleert ook aardig".
Energie
„Mijn leven is nogal vitaal, met
veel energie. Ik kom nogal
door veel gebieden, proble
men, leuke dingen, lelijke din
gen, gemene dingen. En het is
net of ik daar nu een hark door
heen haal, vertaald in dit pro
gramma. Het heet 'De Opti
mist' omdat ik toch, wat ik ook
meemaak, steeds 'in' blijf voor
alles wat er op mijn weg komt.
In het programma doe ik een
poging om problemen op te
lossen, die eerst in de privé-
sfeer aanleiding geven om
hulp te zoeken, waarna, bijna
op wereldschaal, buiten de pri-
végrenzen om, de problemen
in een heel andere orde wor
den geplaatst".
„Ongemerkt word je steeds meer
vast gezet en ik denk, dat als je
op de uiterste punt wordt vast
gezet - dat geldt voor alle men
sen en dat is misschien de
boodschap - dan wil wat je bij
je geboorte hebt meegekregen
doorgaan. Als je iemand op de
top van de Mount Everest
neerzet en al zou hij weten dat
hij binnen zes seconden gaat
bevriezen, dan wil hij nog kij
ken of er niet iets is...".
„Het leven heeft toch een oplos
sing op het eind en dat is als
het ophoudt, dat is de oplos
sing van alle problemen. En in
die tussentijd moetje - als je er
invloed op kunt uitoefenen -
wat het leven bedreigt vermin
deren en wat het leven moge
lijk maakt steunen. Dat is ei
genlijk het enige kompas datje
kunt gebruiken. En de ene
keer zal je dan tegen religie
moeten zijn, de andere keer te
gen wapens, dan tegen een gif-
fabriek. Dat zeg ik allemaal
niet zo in het programma, maar
daar komt het eigenlijk wel op
neer. Er zitten momenten in
van mijn woede, mijn ontroe
ring, mijn behoefte om te
troosten of om fair te zijn".
„Je typeert een situatie, je geeft
een schets waarbinnen iets
duidelijk moet worden. Het ka
rakter wordt gedragen door
een man die weggaat naar een
congres waar hij een oplossing
hoopt te vinden voor zijn pro
blemen en achteloos zijn
Peter Faber: 'Het begrip optimist prikkelt mij'.
vrouw, zijn directeur en de
sterkste van de klas oproept,
alleen maar om zijn eigen s:
tuatie te belichten. Tijdens de
eerste voorstellingen kreeg ik
het idee dat ik beter bezig ben
te verduidelijken wat het voor
mij betekent die hele reis, de
combinatie van fnijn eigen
stomheid, toeval en 'in' zijn
voor alles, waardoor ik het
complot om buitenspel gezet
te worden eigenlijk over mij
zelf afroep".
Boodschap
„En dat kun je ook een bood
schap noemen: wat je op je
weg aan ellende vindt, is de cri
sis die bij jou past. Het enige
waardoor je je kunt laten lei
den bij een poging je proble
men op te lossen, in het klein
of in het groot, is volgens het
principe: is die oplossing of
vernietigend voor jou of voor
anderen, of geeft zij kans op
een manier van leven voor an
deren of voor jou".
door
Frans P. J. Doeleman
„Het is het eerste van mijn solo
programma's waar een soort
rode draad in zit en niet een op
eenvolging van nummers.
Toch probeer je het zo leuk
mogelijk te maken, dat de
mensen geboeid en verrast
kunnen zijn. Het mag niet zo
zijn dat je zegt: nu heb ik be
langrijke dingen te vertellen en
wordt het opeens saai. Ik heb
dat trouwens nooit zo precies
van ik zet ze aan het denken.
Dat hadden we bij het Werk
teater ook nooit van te voren.
We maakten wat ons zelf boei
de en interesseerde en dan zei
de buitenwereld: goh, die zijn
met sociale dingen bezig om te
vertellen hoe het in elkaar zit.
Maar dat was nooit ons uit
gangspunt. En zo werk ik zelf
ook niet. Wel dat het begrip
'een optimist' mij prikkelt en
vandaaruit vertrek je dan. En
niet om te zeggen: dit is een op
timist, dus mensen, zo en zo...".
Pa na afloop van de voorstelling
in Beusichem bleek dat er wel
een décor behoort te zijn, maar
dat het niet paste in het kleine
zaaltje. Wie zal het gemist heb
ben? Peter Faber vulde het to
neel met zijn persoonlijkheid,
zijn humor, zijn mimiek, zijn
uitbeeldingskracht, zijn verte
derende en aangrijpende mo
menten. Zo'n tweeëneenhalf
uur hield hij het publiek in zijn
ban, met als enige attributen
zichzelf en een koffer waar hij
van tijd tot tijd op ging zitten.
Peter Faber is één en al ener
gie.
„Ik ben vooral geinteresseerd in
de dingen die nog liggen te
wachten om vorm te krijgen.
Of dat zal lukken en wat het zal
zijn. Het rare is dat ik nu al
Peter Faber werd begin okto
ber 1943 in Schwarzenbach
geboren, maar woont sinds
zijn tweede jaar in Amster
dam. Hij meldde zich op 16-
jarige leeftijd aan bij het
openluchttheater en kreeg
de rol van Oberon, de koning
der elfen in Shakespeare's
'Een Midzomernachtdroom',
de enige klassieke rol die hij
tot nu toe gespeeld heeft.
Dat leidde naar een pantomi
megezelschap, vervolgens
was hij mede-oprichter van
het Werkteater en de laatste
vijf jaar is hij op pad met
zijn zelf geschreven solo-
programma's. Hij heeft geen
toneelschool gedaan, maar
gaf er wel les. Hij trad veel
en graag op in films wat hij
zelf ziet als de 'ventweg'
naast zijn eigenlijke werk in
het theater.
De tv-studio ontloopt hij lie
ver - hij slaat dan ook de ve
le aanbiedingen af omdat
hij altijd het gevoel heeft
daar 'een beetje in te dro
gen'. Met zijn vierde solo-
programma 'Een optimist' is
hij een andere weg ingesla
gen.
steeds sterke impulsen krijg
voor het volgende programma.
Dit moet nog tot volle wasdom
komen, maar ik heb al een
spoor waarop ik het volgende
programma wil maken. Wat
verder de toekomst betreft, dat
laat ik helemaal open. Ik weet
dat mijn antenne al zo ontwik
keld is dat ik kan voelen of iets
de moeite waard is".
Speelplek
Peter Faber is meestal zo'n drie
uur voor de aanvang van de
voorstelling in het theater om
zich voor te bereiden. „Op wel
ke plekje ook speelt, het wordt
dan jouw plek. De plek waar je
speelt is niet alleen het theater,
want ik speel ook in ziekenhui
zen, scholen, klaslokalen,
schouwburgen, psychiatrische
inrichtingen, de meest gekke
plekken die je kunt oproepen
daar speel ik wel. De plek waar
mensen zijn en waar jij begint,
dat is de speelplek. Elk jaar
speel ik ook in het Vondelpark
in de openlucht. Ik heb nog
nooit een plek afgekeurd. Wel
voel je soms dat de ene plek
een andere techniek vraagt.
Een groot toneel heeft op mij
een heel stimulerende invloed,
omdat ik zelf nogal groot ben
Ja ik speel steeds op verschil
lende plekken, die steeds een
ander appèl doen op het pro
gramma, op het materiaal dat
je meeneemt. Het groeit er
door".
„Mijn ideaal is dat elke plek...
Dat jongleren, daar ben ik eige-
lijk mee begonnen omdat ik
dacht: goh, als we op een gege
ven moment met zijn allen in
de schuilkelder zitten, dan is
het toch leuk als je wat van die
trucjes kent, als je met de laat
ste sinaasappels wat trucs kunt
doen...".
Gezien in Frascati op 5 november.
Verder t/m 17 december in Frasca
ti, op 9,10 en 11 februari HOT, Den
Haag, en op 15 en 16 februari LAK,
AMSTERDAM De decorvloer
loopt ijzingwekkend scheef en
tegen een van de roze marme
ren pilaren staat een vleugel
Dali-achtig op zijn zijkant, als
om bij voorbaat aan het pu
bliek duidelijk te maken dat de
samenleving in 'Maria' alle
evenwicht en stabiliteit verlo
ren heeft.
De personages gedragen zich
dienovereenkomstig: ont
heemden in een maatschappij
die aan niemand meer houvast
biedt behalve aan idealisten,
die niet meer de realiteit zien
maar louter nog het doel waar
in zij geloven. Zo'n idealiste fs
Maria, de afwezige heldin in
het stuk van Isaak Babel. Af
komstig uit een familie van pa
triciërs en dochter van een ge
pensioneerde generaal heeft zij
na de Russische revolutie
dienst genomen in het volksle
ger om de vijanden van de
communistische samenleving
te gaan bestrijden.
Als socialistisch idealiste kent zij
geen twijfels, maar slechts het
geloof in de uiteindelijke over
winning en daarmee is zij voor
een toneelstuk niet interessant
meer. Degenen die zij achter
laat zijn echter volkomen ont
worteld en bewegen zich op de
tast in een samenleving waarin
elk herkenningsteken voor
hen ontbreekt, haar vader,
haar zuster, een nicht uit de
provincie en een voormalige
prins die zich voor het volk
dienstbaar maakt door in kroe
gen op zijn cello te spelen.
De vergelijking met de stukken
van Tsjechov ligt voor de hand
en lijkt zelfs bewust nage
streefd, maar Babel mist de
kunst om zijn personages zo
danig te bezielen, dat hun lot
op de een of andere manier de
toeschouwer beroert. Het blij
ven vreemde wezens achter
een glazen ruit waarvan wij de
bewegingen zien en de gelui
den horen, maar hun emoties
en beweegredenen leren wij
niet kennen.
Het fragmentarische karakter
van 'Maria' zou daarop enigs
zins van invloed kunnen zijn.
De scènes bij en over de fami
lie Moekownin worden name
lijk omlijst en onderbroken
door taferelen waarin duidelijk
wordt dat joden en oorlogsin
validen in gelijke mate in de el
lende delen, terwijl Babel het
ook niet kan laten om te laten
zien dat 'het volk' eigenlijk
geen raad weet met zijn over
winning.
Al met al loopt de dramatische
draad over zoveel schijven, dat
er een brokkelig geheel ont
staat waar voor een publiek
slechts met moeite een lijn in
te ontdekken valt.
De voorstelling van Baal liet mij
daarom ook met gemengde ge
voelens achter, temeer daar re
gisseur Han Römer in het spel
bewust een bepaalde hoekig
heid en heftigheid had nage
streefd, die elke associatie met
de bekende 'Tsjechov-stijl'
leek te moeten uitbannen. Wat
overblijft vormt een reeks flit
sen, een gedramatiseerde re
portage over het Rusland van
1920, maar de mensen die daar
leefden zijn voor ons nauwe
lijks nog herkenbaar, tenmin
ste niet in deze voorstelling.
PAUL KORENHOF
Elsje de Wijn en Helmert Woudenberg in Babels 'Maria' bij Baal.
Fodor Kwintet (fluitiste Marieke
Schneemaan, hoboïst Bart
Schneemann, klarinettist Harmen
de Boer, fagottist Brian Pollard,
hoornist Jacob Slagter) met pia
nist Steven Mayer. Plaats: Foyer
Stadsgehoorzaal. Gehoord: 6 no
vember.
LEIDEN - In 1975 vonden ze el
kaar als prominenten uit Radio
Philharmonisch-, Residentie-
en Concertgebouworkest en
vormden met hun vijven het
Fodor Kwintet. Het zal wel
naar de 18de en 19de eeuwse
muzikale Nederlandse familie
Fodor genoemd zijn. De grote
belangstelling voor dit K en O-
zondagse koffieconcert gold
zeker ook de pianist Steven
Mayer.
Men mag gerust stellen, dat ze al
le zes uitmuntten in technisch
vermogen en toonkwaliteit, in
kenbaar plezier in wat ze spe
len. Het blazerskwintet is, een
samenstel van beroepsmuzi
kanten, die in intiemere kring
wel eens van wat anders dan
hun dagelijks grootschaligheid
willen genieten. Ze grepen, al
thans voor dit optreden, naar
puur romantische muziek uit
de negentiende eeuw en zijn
nog voortdurend naar zulke,
weinig of niet bekende partitu
ren op zoek. Zeker een loffelijk
streven. De ervaring leert na
melijk, dat er zodoende alle
kans is om iets moois onder
het stof te voorschijn te halen.
(1847-1902) en de Münchener
Ludwig Thuille (1861-1907),
resp. het Kwintet, opus 79, en
het Pianosextet, opus 6, mag
men veel respect gevoelen,
zonder echter van opmerkelij
ke muzikale vindingen te kun
nen spreken. Omdat de vijf,
resp. de zes, zo orenstrelend
speelden, zonder zich aan ge-
voelsoverdrijving schuldig te
maken, luisterde ik met genoe
gen naar de wat zware, wat in
gewikkelde structuren. De
spelers zagen er kans toe. de
klank open te houden, hun
partijen gaaf en sprekend voor
te dragen. Hier en daar trof een
stuk echte muziek, zoals een
Adagio (Klughardt) en vooral
een larghetto, in gavotte-vorm
(Thuille). Maar het Pianokwin
tet van Amilcare Ponchielli»
(1834-1886, beter bekend als de
componist van La Gioconda)
spoot, na Klughardt, óp als een
glinsterende fontein. Ook de
spelers toonden volop van de
muzikanteske schoonheid van
deze Italiaanse variaties te ge
nieten.
Over de virtuoos Steven Mayer,
die met verbluffend gemak de
pianotoctsen beroert, is al eer
der geschreven. Zijn nooit do
minerende, glansverlenende
medewerking was zeer te prij
zen. Als solist excelleerde hij
in Mozarts Sonate, in Bes, K.V
333. Dit erkennend behoeft
men het nog niet per se met
zijn ijle, luchtige vertolking
eens te zijn.
JOHAN VAN WOLFSWINKEL
Brigitte
Kaandorp
wint
'Cameretten
DELFT (GPD) De Haarlemse
Brigitte Kaandorp (21) heeft in
een met 1500 belangstellenden
volgepakte aula van de Techni
sche Hogeschool in Delft de fi
nale van het Cameretten festi
val gewonnen.
Een vrouw met een droogkomi
sche humor, die de kunst van
de conférence beheerst en
daarmee iets heel bijzonders
op het podium zet. Een soort
'Dra. K.', een verschijning die
haar schijnbaar ongecoördi
neerde babbel illustreert met
vreemdsoortige versjes. Kort
om, een mal mens met een uit
gekiende theatervorm.
Brigitte Kaandorp, die aan de
Amsterdamse universiteit Ne
derlands studeert, gaf de ten
dens van dit concours aan. De
vertoning van een persoonlijke
gekte, het benaderen van de
dingen vanuit het eigen ik. Het
eigentijdse cabaret houdt zich
als Cameretten representa
tief is - bezig met het streven
om een zaal plat te maken. Het
vermaak staat centraal, al hoeft
dit niet altijd in te houden dat
er van pretentieloos amuse
ment sprake is.
De jury kende meer prijzen toe.
De persoonlijkheidsprijs ging
naar Paul de Leeuw uit Am
sterdam. Daarnaast kreeg hij
de regie-begeleidingsprijs ter
aanmoediging.
JACQ. J D'ANCONA
Cocteau Twins en Dead Can Dance.
Bijgewoond op 4 november in het
Leids Vrijetijds Centrum (LVC).
Misplaatste verlegenheid is het
probleem van Elisabeth, de
vrouwelijke helft van de Coc
teau Tweeling. Schuchter pre
senteerde ze het afgelopen
weekeinde met haar muzikale
lotgenoot, Robin, sfeervolle
muziek aan een uitverkocht
LVC. De bandrecorder levert
de drums en de bass (zoals we
sedert R&R-junkie Herman B.
weten: "De motor achter elke
beatband".), op het podium
staan een gitaar (Robin) en een
paar High-Fidelity stemban-
den (Elisabeth).
Ze komt over. Alsof ze zich
schaamt voor haar produkt.
Verontschuldigingen slakend
als er schoonheidsfoutjes wor
den gemaakt vertoont ze een
minderwaardigheidscomplex
dat nergens op slaat. De massa
le opkomst van het gehoor le
vert het beste bewijs dat haar
complex ten onrechte is. Het
was stampvol sympathisanten.
Omschrijven van de muziek
waar het LVC voor volstroom
de, is een zware opdracht. De
beklemmende en mistige mu
ziek afdoen met kwalificaties
als avant-gardistisch, futuris
tisch, poëtisch of dadaïstisch
ligt voor de hand. Deze termen
zijn vaag, maar raken de hoofd
zaak; de sfeer die zij uitdraagt.
Juist die sfeer van de geluiden
die uit de keel van Elisabeth,
en uit de snijdende snaren van
Robin komen is de belangrijk
ste aantrekkingskracht. Een
mengsel van Oosterse articula
ties en Newyorkse wolken
krabbers.
Een schijnbare tegenstrijdigheid
die ook kenmerkend is voor
het werk van de naamgever
van de 'tweeling'; de Franse
schrijver en cineast Jean Coc
teau (1889-1963). Deze nam ac
tief deel aan alle avant-garde-
bewegingen en werkte samen
met onder anderen Satie en Pi-
Het voorprogramma 'Dead Can
Dance' deed haar naam zeker
eer aan. De doden die opstaan
uit hun graf is het centrale the
ma van een inferieure Italiaan
se Zombie-film. De bombasti
sche begrafenisklanken en het
slepende van de ritmes zouden
als sound-track van de nog te
bedenken speelfilm 'Zombie-
Mania' perfect uit de verf ko
men. Dat Zombies kunnen
dansen werd overigens gister
avond niet bewezen Het LVC
liep (gelukkig) niet over van
enthousiasme. Het is immers
nog veel te vroeg om muziek
vanuit het Dodenrijk te kun
nen waarderen.
DIRK JAN ROELEVEN
Cestodaprijs:
Cees Buddingh'
DEN HAAG (ANP) - De Cestoda
prijs 1983 is toegekend aan de 65-
jarige dichter en schrijver Cees
Buddingh' uit Dordrecht. Hij
krijgt de prijs voor het "moeite
loos beoefenen van de Neder
landse taal in al haar genres".
Voorzitter en enig jurylid van de
Cestodaprijs. Nico Scheepma
ker, heeft dit gisteren meege
deeld.
Buddingh' schreef vele dichtbun
dels, proza, columns (zowel over
sport als over algemene zaken),
vertaalde proza en poèzie uit ver
scheidene talen, schreef en ver
taalde toneel, schreef aforismes,
stelde citatenbundels samen en
maakte samen met tekenaar Otto
Dicke de strip 'De avonturen van
Spekkie en Blikkie'.
De Cestodaprijs (Cestoda is Latijns
voor lintworm) bestaat uit de
somma van 53.64 gulden en een
gegraveerd bekertje. De prijs is
in 1974 bij wijze van grap door
onder anderen K. Schippers en
Eelke de Jong aan de publicist
Scheepmaker toegekend
Scheepmaker institutionaliseer
de daarop de prijs en benoemde
zichzelf als enig jurylid.
BOEDAPEST (AFP) - Uit het Museum
voor Schone Kunsten in Boedapest
zijn in de nacht van zaterdag op zon
dag zeven schilderijen uit de Italiaan-
ichatba;
In het museum dat een van de omvat
rijkste schildertjenverzamelingen v
Europa uit de Italiaanse r
heeft wordt op het ogenblik e
faeltentoonstelling gehouden.
