c
VS willen
praten
in
langer
Genève
Grenada is weer terug hij
Suriname vraagt
miljoenenlening
Onderzoek 'Libanese identiteit'
Politie mag schieten bij
Britse kruisrakettenbasis
Prawda: overleg hopeloos geworden
J
China en EG
willen meer
betrekkingen
Referendum
Zuid-Afrika
(KERSTDINER I
WOENSDAG 2 NOVEMBER 1983
Buitenland
GENÈVE (RTR/UPI/AFP) De VS hebben de Sowjet-Unie voorgesteld de slotronde van
het Geneefse gesprek over vermindering van kernwapens in Europa te verlengen van 6
november tot 15 december. Moskou heeft nog niet gereageerd. Wel drukte het partij
blad Prawda vandaag een commentaar af met de conclusie dat het overleg door de
houding van president Reagan "hopeloos" is geworden.
PEKING (UPI) Vice-premier
Wan Li van China en de voorzit
ter van de Europese Commissie
Gaston Thorn hebben gisteren
een lans gebroken voor grotere
politieke en economische be
trekkingen tussen de Volksrepu
bliek en West-Europa.
Tijdens een officieel diner ter ere
van Thorn zei Wan dat China
geen belangentegenstelling met
de tien landen van de Europese
Gemeenschap had en dat beide
gekant waren tegen 'hegemonis-
me' - de Chinese benaming voor
de vooronderstelde heerszucht
van de Sowjet-Unie - en voor de
handhaving van de wereldvrede.
De Chinese vice-premier zei dat
China en de EG wat de economie
betreft eikaars zwakke en sterke
punten tegen elkaar zouden
moeten afwegen. "Beide moeten
in eikaars behoeften voorzien en
eikaars tekorten opvangen", zei
hij.
Peking zag uit naar ontwikkeling
van zijn economische en techni
sche samenwerking met de Eu
ropese Gemeenschap en volgens
Wan is het potentieel terzake
groot en zijn de vooruitzichten
zeer goed.
Thorn, die gisteren was aangeko
men voor een vriendschapsbe-
zoek van zes dagen aan China,
deelde Wans opmerkingen over
bezorgdheid over de wereldvre
de en zei dat de EG groot belang
hechtte aan de ontwikkeling van
China. "Zij wil een actieve bij
drage leveren aan de modernise
ring van China", zfi hij, want
"een voorspoedig en modern
China betekent een essentiële
factor in wereldstabiliteit".
Een EG-woordvoerder in Europa
zei dat het bezoek aan China
voor de gemeenschap belangrijk
was, omdat Peking geïnteres
seerd is in het activeren van de
politieke samenwerking en de
handel heeft uitgebreid.
Gaston Thorn is vroeger als Lu
xemburgs minister van buiten
landse zaken in China geweest
Hij was in Singapore en Thailand
voor zijn aankomst in Peking.
Juist op 15 december blijkt vol
gens een verklaring van een
Amerikaanse legerwoordvoerder
in West-Duitsland de plaatsing in
de Bondsrepubliek te moeten
beginnen van de eerste Pers-
hing-2-raketten, die de Sowjet-
Unie bovenal zou vrezen. Was
hington zei eerder precieze lever
data van kruis- en pershingraket-
ten aan de verschillende Westeu-
ropese landen geheim te willen
houden. De woordvoerder rea
geerde op, naar hij zei, onjuiste
informatie in 'Stern'.
Moskou dreigde onlangs Genève
DEN HAAG - De Surinaamse rege
ring heeft een lening van hon
derd miljoen dollar gevraagd aan
de Inter-Amerikaanse Ontwikke
lingsbank (IADB). De bank vind
de aanvraag echter zo onduide
lijk, dat een nadere toelichting
op de projecten is gevraagd.
Een afvaardiging van de bank zal
de komende maand Suriname
bezoeken om enkele, inmiddels
nader uitgewerkte plannen te on
derzoeken, aldus de president
door
Marien van den Bos
van deze bank, Ortiz Mena, giste
ren in Den Haag.
Volgens de president van de bank
wordt er al geruime tijd met de
Surinaamse regering gesproken
over financiële steun, maar zijn
de prioriteiten van de achtereen
volgende regeringen voortdu
rend gewijzigd. De Inter-Ameri-
kaanse Ontwikkelingsbank ver
wacht nu de uitwerking van en
kele projecten en zal de komen
de maand een commissie naar
Suriname sturen om de realiteit
van de ingediende plannen te on
derzoeken. Bij de aanvragen gaat
het vooral om projecten op het
gebied van de waterhuishou
ding, de landbouw, de bouw van
ziekenhuizen en scholen.
Ortiz Mena wilde niet ingaan op
speculaties over de stabiliteit
van de huidige Surinaamse rege
ring. In het laatste jaarrapport
(augustus 1983) van de Bank heet
het nog dat de Surinaamse eco
nomie „een positief klimaat voor
investeringen zou kunnen zijn
op de midden- en langere ter
mijn". Daarnaast worden dan
wel de politieke stabiliteit en de
Nederlandse ontwikkelingshulp
genoemd als essentiële bijdra
gen.
Volgens Mena hebben de Suri
naamse autoriteiten een vrij wil
lekeurig lijstje van projecten in
gediend voor financiering door
de Inter-Amerikaanse Ontwikke
lingsbank. Op een basis die door
deze bank niet voor financiering
in aanmerking komt. Pas bij de
besprekingen de komende
maand zullen wellicht enkele
projecten kunnen worden goed
gekeurd. Van een politiek oor
deel over het regime-Bouterse
wilde Mena in het geheel niet
spreken. „Wij kijken of het goed
is voor de mensen, niet of het
goed is voor de regeringen. Rege
ringen zijn van voorbijgaande
aard, het volk niet", aldus Ortiz
Mena.
bij eerste plaatsing te zullen ver
laten. Van Sowjetzijde werd er
gisteren na afloop van de nieuwe
zitting op gewezen, dat uit het
feit, dat beide partijen besloten
tot het houden van nieuwe zittin
gen, kan worden afgeleid, dat
Moskou zal blijven onderhande
len zeker totdat de eerste nieuwe
raketten in West-Europa worden
geplaatst. Alleen van West-Duits-
land zou het tijdstip daarvan na
de verklaring door de leger
woordvoerder wat de Pershing
betreft geheel duidelijk zijn. In
Engeland, waar het Lagerhuis
maandag instemde met plaat
sing, van kruisraketten, begint
deze 'binnenkort', maar minister
van defensie Heseltine zei in het
debat niet precies wanneer.
De zitting van gisteren in Genève
was de honderdste sinds het be
gin van het INF-(Intermediate
Nuclear Forces)-overleg bijna MM
twee jaar geleden, op 31 novem-
ber 1981. Normaal duurt elke
ronde twee maanden, zodat de
lopende, cruciaal geachte serie
zittingen, die op 6 september be
gon, op 6 november eindigt ten
zij de Sowjet-Unie instemt met
het Amerikaanse voorstel tot
verlenging tot 15 december.
De Prawda beschuldigt president
Reagan er vandaag van de Euro
pese publieke opinie te bedrie
gen door middel van de 'truc'
van terugtrekking van technisch
verouderde wapens. Daarbij
doelt het op de 1.400 van de 6.000
tactische kernkoppen van slag
veldwapens, die de NAVO in dc
komende vijf zes jaar wil laten
verdwijnen.
Reagan 'verzwijgt met opzet', dat
'dit 'verouderde' wapens zijn en
dat zij juist worden vervangen
voor kruis- en pershing-2-raket-
ten. "Die vervanging vergroot de
veiligheid in Europa niet en bete
kent daarenboven geenszins af
zien door de VS van hun herbe
wapeningsprogramma".
Militairen met honden bewaken de Britse luchtmachtbasis Greenham Common, waar gisteren een Amerikaans
vliegtuig arriveerde met materieel voor de plaatsing van kruisraketten. Buiten de hekken raakten demonstre
rende vrouwen slaags met de politie.
(Foto's AP»
JOHANNESBURG (AP) - Van
morgen zijn in Zuid-Afrika de
stembussen opengegaan voor
een referendum over een grond
wetswijziging die kleurlingen en
Indiërs iets meer politieke in
vloed zal moeten geven. Zwarten
blijven van de eventuele veran
deringen uitgesloten.
Zegslieden van de regerende Na-
sionale Partij en de progressieve
Federale Partij, die tegen het
voorstel is omdat de zwarten
worden uitgesloten, waren het er
over eens dat bij een grote op
komst de blanke Zuidafrikanen
(het referendum is alleen voor
hen) "ja" zullen zeggen tegen de
voorgestelde grondwetswijzi
ging.
Deze voorspelling is gebaseerd op
het feit dat de Nasionale Partij,
die het plan heeft ontworpen, bij
verkiezingen rond de 60 procent
van de stemmen behaalt.
Meer dan 2,7 miljoen blanken mo
gen hun stem in het referendum
uitbrengen. Ook in het door
Zuid-Afrika wederrechtelijk be
stuurde Namibië zijn stemloka
len ingericht om militairen die
tegen de bevrijdingsbeweging
Swapo strijden de gelegenheid te
geven aan het referendum deel te
De stemlokalen zijn open van 7 uur
(6 uur Ned. tijd) tot 21 (20 uur
Ned. tijd).
Als de voorgestelde grondwetswij
ziging wordt goedgekeurd zal er
volgend jaar een parlement wor
den gevormd van drie kamers
waarin afgevaardigden zitting
hebben van de vijf miljoen blan
ken, 2,7 miljoen kleurlingen en
800.000 Zuidafrikanen van Azia
tische afkomst. Het parlement
zal zo worden ingericht dat de
blanken de absolute meerder
heid hebben en het parlementai
re gebeuren geheel controleren.
GENEVE - De eerste volle dag van
de Libanese nationale verzoe
ningsconferentie in Genève is
gisteravond afgelopen met de
formatie van een speciale com
missie, die zich moet buigen over
de in Libanon nimmer duidelijke
kwestie van de nationale identi
teit van het verdeelde land.
Druzenleider Walid Jumblatt ver
klaarde dat op een chaotische
persconferentie na afloop van de
eerste besprekingen. Jumblatt
noemde de kwestie van nationa
le identiteit een van de meest be-
door
Aernout van Lynden
langrijke punten van de confe
rentie - eerst moet hierover een
consensus bestaan, voordat de
verderde details besproken kun
nen worden.
Jumblatt, die weinig hoopvol naar
Genève was afgereisd, zei dat de
eerste echte werkdag van de con
ferentie toch redelijk goed was
verlopen. Volgens de Druzenlei
der is het een positief teken dat
de Amerikanen eindelijk aan
vaard hadden dat er een aantal
belangrijke hervormingen in de
politieke en sociale structuur in
Libanon nodig waren. Maar
Jumblatt haalde ook hard uit
naar zijn falangistische tegen
standers. Hij noemde de broer
van president Gemayel, de oud
leider van de christelijke milities
Bashir Gemayel, die vorig jaar
bij een bomaanslag om het leven
kwam, een „verrader". „En dat",
zei Jumblatt, „is een heel gema
tigde omschrijving. Wij zitten
echter in Libanon met het pro
bleem dat anderen Bashir als een
held zien. Dit soort verschillen
moeten ook besproken worden
en ook hierover moet een con
sensus bestaan".
De verschillende strijdende Liba
nese partijen zijn gisteren tijdens
de eerste volle dag van de natio
nale verzoeningsconferentie alle
maal onder grote druk komen te
staan van de Verenigde Staten,
Israël en Syrië in verband met de
netelige kwestie van het Liba-
nees-Israëlische vredesverdrag
van 17 mei.
Alle drie de landen hebben specia
le vertegenwoordigers naar Ge
nève gestuurd, om achter de
schermen druk op de verschil
lende delegaties uit te oefenen.
De hoop van zowel de Libanese
president Amin Gemayel als de
andere christelijke leiders was
erop gericht de discussie over
het verdrag van 17 mei tot het
einde van de conferentie, die
waarschijnlijk vier a vijf dagen
zal duren, uit te stellen. Dit is
echter niet gelukt, en het omstre
den verdrag, dat door de opposi
tie als „een daad van officieel
verraad" omschreven wordt, is
vrijwel direct ter sprake ge
bracht.
Vanuit drie kampen worden de de
legaties belaagd. Israël heeft een
van zijn topdiplomaten, Yitzak
Lior, naar Genève gestuurd om
druk op alle delegaties uit te oe
fenen. Lior is tijdens het afgelo
penjaar, toen Israëlische troepen
Libanon tot aan de buitenwijken
van Beiroet bezetten, de onoffi
ciële Israëlische ambassadeur in
Beiroet geweest.
Sinds de delegaties dit weekeinde
in Zwitserland neerstreken,
heeft de Israëlische diplomaat in
privé-gesprekken met zowel re-
gerings- als oppositieleiders hen
met nadruk gewaarschuwd dat
Israël het zuiden van Libanon
geheel zal afgrendelen al het ver
drag van 17 mei wordt opgehe
ven, zoals de oppositie en Syrië
geëist hebben.
De Israeli's hebben zich begin sep
tember gedeeltelijk uit Libanon
teruggetrokken, maar bezetten
nog steeds het zuiden vanaf de
strategisch belangrijke rivier
Awali. Juist hier, bij de drie
bruggen over de Awali, zouden
de Israeli's met gemak het
zuiden van de rest van het land
kunnen scheiden. Dit zou vooral
een zware tegenslag voor de sjiie-
tische leider Nabi Berri beteke
nen. Zeker de helft van de Liba
nese sjiieten wonen in het bezet
te zuiden en Berri zou deze be
langrijke achterban niet graag
willen verliezen,.
Naast Israël hebben ook de Ver
enigde Staten een van hun topdi
plomaten naar Genève gestuurd.
Richard Fairbanks, die op het
ogenblik de waarnemende spe
ciale afgezant in het Midden-
Oosten is, heeft ook de oppositie
leiders gesproken. Tijdens een
gesprek met Druzenleider Walid
Jumblatt en Berri zou Fairbanks
hen gevraagd hebben het ver
drag niet op te heffen, maar te
bevriezen. „Het is voor ons het
enige bindende document wat
Israël betreft", verklaarde Fair
banks volgens bronnen in de de
legatie van Joemblatt. „Als wij
dat verliezen, hebben wij hele
maal geen greep meer op de Is
raëlische politiek in het zuiden
van Libanon, en daar hebben
geen van de Libanese groepen
baat bij".
Syrië, dat als de grootste steunpi
laar van de oppositie geldt, heeft
echter steeds geëist dat het ver
drag moet verdwijnen indien de
regering en Damascus de terug
trekking van zijn troepen uit Li
banon weer in overweging wil
nemen. De Syrische minister van
buitenlandse zaken Abdel Halim
Khaddam neemt aan de confe
rentie deel als waarnemer, maar
het is deze week al gebleken hoe
belangrijk zijn rol in Genève zal
zijn.
LONDEN - De Britse regering kan
niet garanderen dat niet op vre-
desdemonstranten wordt 'ge
schoten, als die te dicht in de
buurt komen van de op de lucht
machtbasis Greenham Common
te plaatsen kruisraketten. Deze
uitspraak van minister Heseltine
(defensie) heeft gisteren veel stof
doen opwaaien in het Britse La
gerhuis.
De minister gaf zijn verklaring in
antwoord op een vraag van een
Lagerhuislid van de Labour-par-
tij. Deze vroeg om absolute
garanties dat op demonstranten
bij Greenham Common onder
geen enkele voorwaarde het
vuur zal worden geopend. Hesel-
door
Henk Dam
tine wilde dergelijke garanties
niet geven.
Dat lichtte hij als volgt toe: „Het is
de absolute plicht van de rege
ring, nuclaire wapens in ons land
te verdedigen en ook de bases
van onze strijdkrachten te verde
digen. Het zou roekeloos zijn die
politiek nu te laten varen."
Premier mevrouw Thatcher onder
steunde in het Lagerhuis Heselti-
ne's verklaring. Woordvoerders
van het ministerie van defensie
hebben later duidelijk gemaakt
dat demonstranten zich alleen in
gevaar begeven als zij niet alleen
door het buitenste hek rond de
basis heengaan, maar ook politie
en militair personeel die zich in
een ring rond de silo's voor de
kruisraketten hebben opgesteld,
weten te passeren.
De veiligheidsmaatregelen rond de
Brits-Amerikaanse basis in
Greenham Common zijn de afge
lopen dagen sterk opgevoerd, nu
dagelijks onderdelen van de eer
ste 16 daar te plaatsen kruisra
ketten uit de Verenigde Staten
aankomen, en de raketten zelf
binnen drie weken moeten arri-
Het buitenste hek is versterkt, r
dat
het
deskamp er het afgelopen week
einde op uiterst simpele wijze in
slaagden, tientallen meters hek
naar beneden te halen. De gehele
omtrek van de basis - met een
lengte van 15 kilometer - wordt
nu door politiemensen bewaakt.
Binnen de basis zijn rond de silo's
verdere versterkingen in de
vorm van rollen prikkeldraad
aangebracht. Tussen die verster
kingen en het buitenste hek lo
pen politiemensen, van wie som
migen met waakhonden zijn uit
gerust, en militairen, waaronder
het derde regiment para-troepen
dat vorig jaar op de Falkland-ei-
landen het zwaarste werk kreeg
op te knappen.
Aan de grimmige, welhaast siniste
re stemming rond Greenham
Common wordt nog bijgedragen
door helikopters die elke vijf mi
nuten patrouillevluchten maken.
De spanning steeg gisteren rond
het middaguur naar het kook
punt, toen een zwaar Ameri
kaans Galaxy-transportvliegtuig
op Greenham Common landde
Demonstrerende vrouwen klamp
ten zich aan de hekken rond het
kamp vast, en sommigen van
hen barstten in tranen uit toen
het vliegtuig werd uitgeladen.
Twee grote kratten werden door
omstanders gezien. Het ministe
rie van defensie wilde gisteren
niet vertellen wat er in de kratten
heeft gezeten.
Verbod Franco-
herdenking
MADRID (GPD) - De plechtig
heid die in Madrid zou worden
gehouden ter herdenking van de
dood van generalissimo Franco,
is door de Spaanse autoriteiten
verboden. De massale bijeen
komst om de in 1975 overleden
dictator, samen met de in 1936
gefusilleerde leider van de falan-
gisten, José Antonio Primo de
Rivera, te herdenken, was in be
ginsel voor 20 november georga
niseerd door de rechts-extremis-
tische federatie van oudstrijders
uit de burgeroorlog.
Als reden voor het verbod voerde
de civiele gouverneur van Ma
drid aan, dat er gegronde rede
nen bestaan om herhaling van
ernstige incidenten en rellen te
vrezen, die zich in voorgaande ja
ren hebben voorgedaan. Al ge
ruime tijd bestaat in politieke
kringen de vrees dat rechts-ex-
tremistische groeperingen de
herdenkingsmanifestatie van
Franco op 20 november zouden
willen benutten om een geweld
dadige campagne, met aanslagen
en vernielingen, in gang te zet
ten.
ADVERTENTIE
ST. GEORGE'S (GPD) - Voor
Grenada is de regentijd voorbij.
Het is officieel zomer geworden.
Mooi maar landerig ligt de
hoofdstad St. George's in het be
zit van een zojuist geimporteerde
democratische verantwoorde
lijkheid, zonder enig vertoon van
eigen waakzaamheid, uit te hij
gen tegen heuvels begroeid met
wellustig tropisch groen. Een de
cor voor 'Love Boat' meer dan
voor de grijze oorlogsbodems die
de rede momenteel beheersen.
De werkelijkheid leert anders. Tus
sen de puinhopen van de plaatse
lijke inrichting, een voormalig
fort op een smalle heuvelrug,
zo'n 200 meter van de hoofdin
gang van Fort Frederick waar
machthebber generaal Hudson
Austin zich had verschanst,
hangt de lucht van rottende lij
ken. Bij vergissing geraakt, dat
hospitaal, toen Amerikaanse A 7
Corsair gevechtsvliegtuigen be
zig waren belendend afweerge
schut op te ruimen.
Zuster Agatha Harry (44) kijkt
strak voor zich uit als ze voor de
s zoveelste maal vertelt, dat er
-Amerikaanse beweringen ten
spijt- wel degelijk doden zijn ge
vallen onder de burgerij van een
eiland waaraan voortaan geen
onschuld meer te pas komt. „Het
was totale verwarring... een van
de patiënten heeft dagen achter
een onder het puin liggen gillen.
Toen we hem eindelijk konden
Nabij de luchthaven van Grenada worden opgepakte Cubanen i
met prikkeldraad afgezette cirkel gevangen gehouden.
bevrijden ging hij dood". Ze
wijst op de steenbrokken, tri-
plexplaten, matrassen, rondslin
gerende kleren, het vernielde pa-
tienten-archief en vliegen die
zich zoemend verzamelen op de
plekken waar de lijken een tijdje
hebben gelegen.
Lijken rotten snel in dit klimaat,
bevestigt begrafenisondernemer
Leslie Bailey, die haastig maar
met verschuldigde eerbied de
teraardebestelling heeft ver
zorgd van dertien slachtoffers en
de crematie van twee andere. Ze
zijn allemaal in één groot gat ge
stopt op de begraafplaats Wilber-
force van St. George's verzekert
een sombere man. Zijn nicht was
erbij. Maar Bailey blijft volhou
den, dat ieder zijn eigen graf
heeft gekregen. En verpleegster
Harry zegt, alle ellende ten spijt,
toch blij te zijn met de Ameri
kaanse invasie en ze heeft zelfs al
een filosofie gereed om het leed
dragelijk te maken: sommigen
moeten nu eenmaal sterven op
dat anderen kunnen leven.
De revolutionair Maurice Bishop
zou het daar wel mee eens zijn
geweest, denkelijk, maar van
hem resten slechts foto's en een
zeker martelaarschap. In het
kantoortje van het Revolutionai
re Volksleger (People's Revolu
tionary Army - PRA) in Fort Ru
pert heeft de strijd uiteraard cha
os nagelaten. Op de grond zwerft
een poster, die Bishop toont en
Fidel Castro tijdens een hartelij
ke begroeting en een gesprek on
der vrienden. Waar is het graf
van Bishop? Geen idee, meneer,
geen idee.
In de heuvels klinken zo nu en dan
nog schoten, bijtijden komt een
straaljager voorbij en er vliegen
nog helikopters in de stralend
blauwe lucht, maar volgens de
negenjarige Donna Patrice is het
rustig. Zij zit op de voorkant van
een Amerikaanse jeep. Zij ge
baart, lacht en straalt van het
onthutsend onschuldige opti
misme, dat de golfbewegingen
van het leven altijd lijkt te ver
snellen.
Schoolhoofd Hugh Baptiste leest
voor zijn 406 leerlingen de 46e
psalm, die leert dat god een grote
vluchtheuvel is, waar men altijd
terecht kan, zelfs al verschuift de
aarde en komen bergen midden
in zee te liggen. Het zijn
ten van onmiskenbare inkeer.
Baptiste durft nu dingen te zeg
gen, die hij tot voor kort maar
voor zich hield. Hij wil uitleggen
datje best je land trouw kunt zijn
terwijl je met de politieke leiders
van mening verschilt.
Grenada is weer aan het werk ge
gaan. Winkeliers rukken grote
platen triplex van hun gevels, de
kerkklokken kleppen opgewekt
en veel Amerikaanse soldaten,
met geweer in de aanslag lijken
geheel te misstaan in een stads
beeld, met enkele brandgaten
Mannen slaan elkaar op de
schouder: ze leven. Een ander
roept naar een vrouw: „Ben je al
met een Amerikaanse soldaat ge
trouwd?" „Nog niet", roept zij te
rug, „maar ik kom in de buurt".
Er is zelfs weer elektriciteit, me
de dank zij de twee generatoren
van 30 kWh die de Amerikanen
hebben aangevoerd. De telefoon
op het eiland werkt weer een
beetje.
Radio Vrij Grenada is snel Radio
Specerijen Eiland geworden en
verzendt als vanouds de ene op
roep na de andere binnen een
raamwerk van lokaal vernuft dat
weer menige heup doet zwaaien.
De plaatselijke handelaar in
prentbriefkaarten vindt zijn
kleurrijke landschappen ook
voor de toekomst nog wel bruik
baar. Grenada gaat terug naar af
en naar de toeristen en de noot
muskaat.
DIRECTEUREN,
VOORZITTERSen
PENNINGMEESTERS
2 vier uw
«met bedrijf, vereniging enz. in
DIRCKDIRCKZ
HILLEGOM
2
gedurende de gehele maand
december presenteren wij
speciale Kerstmenu's.
J Wij zorgen voor een feestelijk
0 aangeklede zaal met kerstboom
en dinertafel in Kerstsfeer. J
J BEL: 02520 - 15347
voor uitgebreide informatie f
V Vosselaan 15
TL langs de weg Haarlem-
Hillegom jé
