ilJh
Shamir zet
'havik' op
financiën
Isolement van
Grenada is
oorzaak crisis
C
Filosoof Aron (78) overleden
Amerikaan verkocht
geheimen aan Polen
Glenn steekt
Reagan loef
af als held
Cohen Orgad volgt Aridor op
LOTTO formulier is weer
DINSDAG 18 OKTOBER 1983
"Meer hulp VS aan
Midden-Amerika"
WASHINGTON (UPI) - De Ameri
kaanse commissie-Kissinger,
die een rondreis heeft gemaakt
door Midden-Amerika, zal vrij
wel zeker vergroting van de
hulp aan dit gebied aanbevelen.
Na terugkeer in Washington
verklaarde Kissinger: "Ik ge
loof dat een vergroting van de
economische hulp een enorm
verschil kan maken en bijna ze
ker door onze commissie zal
worden aanbevolen".
PARIJS (GPD) - Op 78-jarige leef
tijd overleed in Parijs maandag
middag geheel onverwacht aan
een hartaanval de Franse filosoof
en journalist Raymond Aron. Hij
zou binnenkort uit handen van
prins Bernhard de Erasmusprijs
in ontvangst hebben genomen-
.De plotselinge dood van Aron -
hij zag tegen de dood nooit op -
komt als een waardige afsluiting
van een rijk leven waarvan de zo
juist verschenen memoires de
slotnoot bleken. Van de Eras
musprijs heeft Aron niet opgeke-
door
Rudolph Bakker
ken. Hij werd zijn hele leven met
onderscheidingen overladen.
Vier jaar geleden kreeg hij de
Duitse Goetheprijs en hij was lid
van de 'Orde pour la Merite', een
exclusieve club van grote den
kers uit de hele wereld. Verder
was hij ere-doctor van beroemde
universiteiten zoals die van Ox
ford, Cambridge, Harvard, Co
lumbia en Brandeis.
Na de Tweede Wereldoorlog werd
het denken beheerst door Aron's
schoolkameraad Jean-Paul Sar
tre, de filosoof van het existentia
lisme, van de menselijke 'vrij
heid' en propagandist van wat hij
als het goede zag in het commu
tische partij van Argentinië. De bi
verkiezingen die op 30 oktober wor<
WASHINGTON - De Verenigde
Staten hebben de galapremière
beleefd van een onvervalst Holly-
wood-heldenepos „The Right
Stuff', dat grote invloed kan
krijgen op de nog maar net be
gonnen verkiezingscampagne.
De film speelt zich afrond de eer
ste groep astronauten, die Ameri
ka over de drempel van de ruim
te hielp.
Voormalig gevechtsvlieger, testpi
loot en astronaut John Herschel
door
Henk Kolb
Glenn was (in 1962) de eerste
Amerikaan die banen om de aar
de beschreef. Hij is nu senator en
maakt met Walter Mondale de
meeste kans op de Democratische
kandidatuur voor het Witte Huis
in 1984. In die omstandigheden is
een reclamespot van drie uur en
tien minuten mooi meegenomen.
Glenns media-baas heeft al triom
fantelijk vastgesteld dat deze
film politiek zwaarder zal wegen
dan de officiële steun die de over
koepelende vakbond AFL-CIO
aan Mondale heeft beloofd. In
geld omgerekend betekent die bij-
nisme. Als Aron in 1955 in zijn
'l'Opium des intellectuels' (Het
opium van de intellectuelen) dit
linkse denkpatroon ontlarft, ligt
hij er in de Parijse kringen hele
maal uit. Sartre eist zelfs in een
opwelling dat zijn oude vriend
het recht moet worden ontzegd
om nog aan de universiteit les te
geven.
Aron klimt echter ongestoord
langs de hoogste toppen van wat
de Franse elitescholen en univer
siteiten te bieden hebben. Hij on
derwijst sociologie, geschiede
nis, filosofie en haalt de schotten
er tussen weg. En dan schrijft hij
jarenlang voor de ongeschoolde
lezer, eerst in het rechtse dag
blad 'Le Figaro', later in het
weekblad TExpress'. Waarbij
vaak wordt vergeten dat hij met
een na de oorlog deel van de
redactie van het tijdschrift van
Sartre en Simone de Beauvoir,
van 'Les Temps Modernes' uit
maakte. Als de koude oorlog uit
breekt scheiden zich echter al
gauw de geesten en wenst Aron
de standpunten van Sartre niet
langer te delen.
Aron wil politiek en moraal scherp
gescheiden zien, omdat dit naar
enkomst was bedoeld als steun aan
>n gehouden.
stand voor Mondale naar men
zegt 20 miljoen dollar. Dit is een
schijntje, vergeleken bij de 40
miljoen die Hollywood heeft ge
stopt in een soort heldensage,
waaraan alles te pas komt wat
mensen als Chuck Y eager, die als
eerste de geluidsbarrière door
brak, en ook John Glenn, aan lef,
moed en geluk nodig hebben ge
had om te overleven. Het is bo
vendien tweemaal zoveel als pre
sidentskandidaten officieel aan
de verkiezingen zullen mogen be
steden.
Naar Glenn zegt, is het volstrekt
toeval dat de film nu in roulatie
komt. Hij is ook niet bij de gala
voorstelling ervan verschenen.
Zijn campagneleiders hebben er
echter geen bezwaar in gezien
ook hun eigen beeldreclame, die
de presidentskandidaat toont in
astronautenpak op weg naar
inzicht twee geheel verschillen
de grootheden zijn. Hij onder
scheidt ook twee soorten van in
tellectuelen: zij die illusies nalo
pen en zij die illusies ontmante
len. En Aron weigert zich een cy
nicus te noemen, ook als hij dui
delijk stelt tot de laatste catego
rie te behoren. Op dat terrein lag
e Peronistische kandidaten voor de
(Foto AP)
zijn ruimtecapsule, juist nu te la
ten aanvangen.
Het boek „The Right Stuff' van
Tom Woulfe was een bestseller en
de film moet dat volgens de Hol
lywood-experts ook worden. Te
gen 1 april zullen naar bereke
ning 20 miljoen mensen hebben
gezien hoe Glenn als een wat
bordpapieren held kreukvrij
door het leven gaat, onderwijl
zijn kameraden aansporend tot
keurig gedrag, omdat de hele toe
komst in de ruimte, en dus die
van Amerika, ervan afhangt.
Ook de echte Glenn is niet specta
culair, zoals bij herhaling tijdens
partijconventies is gebleken.
De film bevat aan politieke verkla
ringen niet veel meer dan de pad-
vinder-achtige compromisloze
heroiek waarmee Amerikanen
zich doorgaans zeer op hun ge
mak voelen. Ruimtevaart is nog
steeds een autenthiéke Ameri
kaanse triomf. En dagelijks
wringen zich in het lucht- en
ruimtevaartmuseum van Was
hington nog duizenden mensen
verbaasd langs de onvoorstel
baar kleine capsule met het ge
blakerde hitteschild waarin
Glenn zich boven op een Atlas-ra
ket naar de ruimte liet sturen.
Het helden-imago dat president
Reagan zich via de filmindustrie
altijd heeft toegeëigend, volgens
het recept dat vooral door John
Wayne zo bekend is geworden, is
hem nu ontnomen. Glenn, ge
vraagd naar de uitwerking van
The Right Stuff' op zijn politie
ke carrière: „President Reagan
overleefde 'Bedtime For Bonzo'
(waarin hij met een chimpansee
optrad) en het zal met mij dus
ook wel meevallen". En scherper,
bij een andere gelegenheid: „Ik
heb 149 gevechtsvluchten ge
maakt. Ik deed het niet ergens in
een filmstudio op celluloid (zoals
Reagan, ooit ster van „Hellcats
Of The Navy)".
Maar Reagan voert de strijd in de
propaganda niet zonder vernuft:
hij keerde zondagmiddag van
het presidentiële buitenverblijf
Camp David terug met een grote
plastic zak in de hand. „Eikels",
riep hij opgewekt, „voor de eek
hoorns op het gazon". En zo'n
man zou het niét goed menen met
de mensheid?
ook de filosofische botsing met
Sartre. Als voorbeeld noemt
Aron zelf de bestorming van de
Bastille.
In zijn 'analystisch redeneren' ziet
Aron in dit historische feit een
groep Parijzenaars die een oud
en slecht fort bestormden waarin
bovendien nog bijna niemand
gevangen zat behalve een oude
gek en een invalide. „Zulke din
gen gebeuren wel tijdens een re
volutie", aldus Aron. En hij doet
het incident verder 'prozaisch'
zwijgend af. Sartre daarentegen
gaat 'dialectisch redenerend' te
werk. Hij ziet in de bestorming
de bevestiging van het helden
dom dat uitgaat van de groep, die
zich losscheurt uit zijn sociale
onverschilligheid en die een
nieuwe mensheid aankondigt.
Deze 'Poesie' werd ook wel ge
hoord tijdens de studentenop
stand van mei 1968, door Aron af
gedaan als een 'onvindbare revo
lutie'.
Aron stamt uit een joodse familie
uit de Lorraine. Hij werd in 1905
in Parijs geboren, waar zijn va
der rechten onderwees. De klei
ne Aron ontpopt zich al gauw als
een van die wonderkinderen,
MEXICO-STAD - Maurice Bi
shop, de socialistische premier
van het Caraibische eiland
Grenada, is naar het zich laat
aanzien van de macht verwij
derd door zijn vice-premier, de
als radicale marxist bekend
staande Bernard Coard. Hoe
wel de berichten uit het Carai
bische staatje met 120.000 in
woners verward blijven, lijkt
de coup een feit.
Radio Vrij Grenada stelde giste
ren dat Coard de politieke lei
ding van Grenada op zich had
genomen. Maar daaraan werd
toegevoegd dat „het leider
schap van Bishop nooit ter dis
cussie heeft gestaan" en dat Bi
shop officieel nog altijd pre
mier is. Desalniettemin kon
digde de radio een nieuwe
taakverdeling aan, waarbij het
politieke zwaartepunt bij
Coard komt te liggen. Bishop
door
Rob Sprenkels
zou zich met massabewegin
gen en dergelijke moeten gaan
bezighouden, terwijl Coard
verantwoordelijk zou worden
voor de politiek in de regeren
de Nieuwe Juweel-partij.
In de praktijk blijkt een dergelijk
akkoord tussen Coard en Bi
shop nog niet te zijn bereikt.
De premier bevindt zich in elk
geval nog altijd onder huisar
rest. In het weekeinde zijn ook
verschillende vertrouwens
mensen van Bishop opgepakt.
Bijvoorbeeld Kenrick Radix,
minister van landbouw en in
dustrie, die kort daarvóór nog
aan het hoofd liep van een pro-
Bishop-demonstratie en op
riep tot een nationale staking,
mocht de premier gevangen
blijven. Het enige directe re
sultaat was, dat hij zelf ook
achter de tralies verdween.
Volgens sommige bronnen
zouden twee andere Bishop-
getrouwe ministers zich even
eens onder arrest bevinden.
Bishop en Coard vormden sa
men ruim tien jaar geleden de
New Yewel Movement, de
„Nieuwe Juweel Beweging".
Grenada ging in die tijd gebukt
onder het bewind van Eric G ai
ry, een excentrieke dictator die
niet terugdeinsde voor het ge
bruik van terreur. Maar op 13
maart 1979, terwijl Gairy in
New York was, voerde de be
weging een vlotte staatsgreep
uit.
Bishop werd tot president be
noemd. Onder het motto van
een niet-marxistisch socialis
me bleek hij in staat de verre
gaande sociale tegenstellingen
enigszins in te krimpen, daar
bij geholpen door Cubaanse
technici, artsen en onderwij
zers. Ook werd er een twintig
tal militaire adviseurs uit Cuba
binnengehaald om een revolu
tionair volksleger op te bou
wen.
Dat alles deed de conservatieve
leiders van de nabije eilanden
schudden van angst. Terecht,
zo zou spoedig blijken, want
een paar maanden later kwam
op St. Lucia links, onder aan
voering van George Odium,
aan de macht, en viel op Domi
nica de ultra-rechtse Patrick
John. En zo bleef, ondanks de
vijandige opstelling van Was
hington, de economie van Gre
nada draaiende, vooral dank zij
de hulp van Cuba en Jamaica.
De val van Michael Manley op
Jamaica, eind 1980, gooide
echter roet in het eten. Nog gei-
soleerder raakte Bishop toen
een paar maanden geleden
links op St. Lucia het veld
moest ruimen voor de conser
vatieven. En het zou met name
die geisoleerdheid zijn, die tot
de huidige crisis op Grenada
waarvoor het Franse hoger on
derwijs - streng gedisciplineerd
acrobatenwerk - precies geknipt
bleek. In 1928 komt hij als eerste
uit de mallemolen van zijn filoso-
fieklas 'in een tijd toen de mathe
matiek nog niet tot de kampioen
van het menselijk denkvermo
gen was gekroond'.
In het begin van de jaren dertig
geeft Aron les in Keulen en Ber
lijn en voorziet hij wat er gebeu
ren gaat. Als een ander mens
komt hij naar Parijs terug, waar
hij zijn vriend Sartre aanraadt
ook in de komende Hitler-staat
zijn licht te gaan opsteken. Hij
vervangt dan de existentialist-in-
spé op diens lyceum in Le Havre.
In 1938 merkt Aron op dat
Frankrijk, 'verlamd door het pa
heeft geleid. Terwijl Bishop de
nog resterende banden met het
Westen zou willen behouden
en zelfs bereid zou zijn tot eni
ge concessies ten opzichte van
Washington, zou Coard het tijd
vinden om voorgoed met het
Westen te breken en een soort
Cubaans model te installeren.
Afgaande op de gebeurtenissen
van de afgelopen dagen, heeft
de Moskou-gezinde Coard
blijkbaar de steun van het door
Cubanen opgezette leger, hoe
wel het opvallend is dat de
commandant van het leger, ko
lonel Hudson Austin, tot nu
toe in alle talen heeft gezwe
gen. Desalniettemin heeft het
leger wèl een communiqué uit
gegeven, waarvoor volgens de
New York Times majoor Lia-
mono Cornwall, Grenada's am
bassadeur in Havana, verant
woordelijk zou zijn.
In dat communiqué heet het dat
het leger de controle over het
eiland heeft overgenomen om
bloedvergieten te voorkomen.
Bishop wordt van actieve deel
name beschuldigd aan een
complot om Coard uit zijn re
gering te kunnen wippen. Vol
gens de militairen zou Bishop
de macht naar zich toe hebben
Bernard Coard.
(Foto ANP)
willen trekken en zou hfj heb
ben geweigerd om verregaan
de beslissingen, die reeds bin
nen de partij waren genomen,
door te voeren. Het zou daarbij
onder meer gaan om de natio
nalisatie van enkele belangrij
ke particuliere bedrijven.
Ondanks al die beschuldigingen
vinden Coard en zijn kamera
den het blijkbaar toch te ris
kant om Bishop zonder meer
af te zetten. De premier is na
melijk nog altijd razend popu
lair op Grenada. En dat lijkt de
oorzaak voor de verwarrende
berichten. Naar het zich laat
aanzien, wil Coard proberen
gebruik te maken van de popu
lariteit van Bishop, maar wei
gert deze om toe te geven aan
de eisen van de nieuwe sterke
man.
cifisme, niet in staat blijkt de
nieuwe historische toestand te
doorzien'. En Aron houdt zich
dan meer bezig met het oorlogs-
gijnaar dan met de op het eerste
gezicht belangwekkende doch
wanhopige pogingen van het
Volksfront (de combinatie van
socialisten en communisten),
waarop hij overigens gestemd
had om Frankrijk van de econo
mische chaos te redden.
Aron was op zijn 78e door niets
meer uit het veld te slaan. Hij
had alles al gezien, gehoord en
meegemaakt. In een Derde We
reldoorlog geloofde Aron echter
voorlopig niet: „We zullen nog
heel lang door kunnen gaan met
leven in de schaduw van de nu
cleaire apocalyps en daarbij ver
scheurd worden door de angst
die monsterlijke wapenen ons in
boezemen, en door de hoop die
de wonderen van de wetenschap
bij ons opwekken".
Instant-kuiltjes
Een plastisch-chirurg op de Fi
lippijnen biedt "instant, op
maat gemaakte kuiltjes voor
wangen aan". In de medische
rubriek van de Engelstalige
Times van Manilla schreef dr.
M.X. Guerrero dat de opera
tie kort is en de gevolgen na
een week zijn genezen. Het
resultaat is volgens hem blij
vend en verhoogt de charme
Ontvoering
Een groep mannen heeft in de
Italiaanse streek Toscane de
17 maanden oude kleindoch
ter van een plaatselijke za
kenman ontvoerd. Het meisje
is volgens de politie het jong
ste kind dat ooit ontvoerd is
in Italië. Het gaat om Elena
Citti Luisi.
Thee
De gemiddelde Europese bur
ger drinkt het liefst thee, zo
blijkt uit een onderzoek van
de Europese Gemeenschap.
De Europese burger drinkt
200 liter thee per jaar. Koffie
komt met 170 liter op de
tweede plaats, gevolgd door
bier, met 90 üter per jaar de
favoriete koude drank. Wijn
dankt zijn vierde plaats (47 li
ter) voornamelijk aan de
Fransen en Italianen.
ADVERTENTIE
Een héél kilo in één pak
Buitenland
SAN FRANCISCO (RTR) - De
Amerikaanse deskundige op het
gebied van de electronica, James
Harper, is gisteren beschuldigd
van het verkopen van Ameri
kaanse geheime raketgegevens
aan de Poolse geheime dienst.
Een expert van het Amerikaanse
leger noemde de verkwanselde
geheimen van "onberekenbare
waarde".
Volgens een beëdigde verklaring
van de Amerikaanse regering be
treffen de geheimen de intercon
tinentale ballistische raket "mi-
nuteman", een raket die vanaf
tanks wordt afgeschoten en re
search- en ontwikkelingsprojec
ten voor de defensie met ballisti
sche raketten.
Volgens de in San Francisco uitge
geven verklaring van de regering
heeft de 49-jarige Harper voor de
inlichtingen meer dan een kwart
miljoen dollar gekregen.
De geheime informatie, die de
vorm had van documenten, zou
zijn doorgegeven aan de Sowjet-
Unie.
In de beëdigde verklaring staat dat
een hoge officier in het bureau
van het leger voor het project
voor ballistische-raketdefensie
heeft gezegd dat de documenten
het Pact van Warschau voorzien
van geheime gegevens over het
vermogen van de Amerikaanse
strategische strijdkrachten en
huidige en toekomstige plannen.
Het waarnemend hoofd van de af
deling technologie van het bu
reau, John Cunningham, zei dat
de waarde van de documenten in
handen van de militaire-plan-
nenmakers van het Pact van
Warschau onberekenbaar was.
In het stuk van de Amerikaanse re
gering wordt ook een niet nader
genoemde woordvoerder aange
haald, volgens wie de Russische
leider Andropov, toen hij direc
teur was van de KGB, een aanbe
veling ondertekende voor een
van de mannen die bij de zaak
betrokken waren.
JERUZALEM - Na heftige ruzie binnen de Likoed wordt
de kandidaat van premier Shamir, Jigal Cohen Orgad,
toch Israels nieuwe minister van financiën.
Zijn benoeming werd mogelijk na
dat de liberale ministers binnen
de Likoed hun bezwaren tegen
de benoeming van Cohen Orgad
lieten varen. Zij hadden zelf de
portefeuille opgeëist, maar kon
den geen overeenstemming be
reiken over een kandidaat. Na
aanvankelijke dreigementen
over een mogelijke breuk gaven
zij gisteravond, na een gesprek
met premier Shamir, zowel hun
dreigementen als hun bezwaren
op.
Jigal Cohen Orgad is een rechtse
extremist uit de Cheroetpartij
door
Jaap van Wesel
van premier Shamir. Hij heeft in
dertijd tegen de vrede met Egyp
te gestemd en is een groot voor
stander van nederzettingen in de
bezette gebieden. Zelf woont hij
in zo'n nederzetting.
Premier Shamir bevindt zich in
een heel moeilijke situatie. Om
dat hij zo'n kleine parlementaire
meerderheid heeft, is elke kleine
fractie, in en buiten de Likoed, in
staat de regering te chanteren:
als hun stem wegvalt, is er geen
parlementaire meerderheid. Ver
schillende fracties binnen de Li
koed zijn daar nu ijverig mee be
zig - met uiteindelijk natuurlijk
het risico dat er werkelijk geen
parlemetaire meerderheid meer
Touwtrekken
Er is binnen de Likoed, een verza
meling rechtse partijen, ernstige
ruzie en touwtrekken geweest
om de post van financiën. Sha
mir had financiën aan de liberale
partij beloofd - een van de Li-
koed-fracties, maar de liberalen
liggen onderling overhoop. Om
dat er snel een nieuwe minister
moest komen, heeft Shamir uit
eindelijk de knoop doorgehakt
en een man uit zijn eigen Che-
roet-partij benoemd. Met uiter
aard woedende dreigementen
over nieuwe crises van liberale
kant als gevolg.
Shamir heeft haast. Niet alleen om
dat uitstel een motie van wan
trouwen van de oppositie gevaar
lijker maakt, maar vooral ook
omdat er economisch orde op za
ken moet worden gesteld: de
beurs is al twee weken dicht, bij
de banken blijft het storm lopen
om dollars te kopen, en veel be
drijven raken in liquiditeitsmoei
lijkheden. Zij hebben hun geld
op de beurs geinvesteerd en kun
nen nu niet aan hun verplichtin
gen voldoen.
Om de rust in het economische
verkeer te herstellen, is vertrou
wen nodig. Vertrouwen in de mi
nister van financiën, die boven
dien geloofwaardigheid moet
uitstralen. Daarom moet de nieu
we minister van financiën een
krachtig politiek leider zijn, die
overtuigend overkomt en boven
dien in staat is het kabinet en de
Knesset stringente bezuinigings
maatregelen op te leggen.
Geen van Shamirs drie kandidaten
is zo'n krachtpatser. Cohen Or
gad is misschien een goed eco
noom, die al lang heeft gewaar
schuwd tegen de economische
politiek van de vorige minister
van financiën Aridor, maar veel
politiek gewicht heeft hij niet.
Hetzelfde geldt voor de andere
kandidaten. De enige die wel ge
zag heeft, is vice-premier Levi.
Maar hij wilde niet. Levi vreest
niet helemaal ten onrechte dat
hij zijn kansen om premier te
worden verspeelt als hij de on
dankbare post van financiën nu
aanvaardt.
Een kleine parlementaire meerder
heid, gecombineerd met een ge
brek aan bekwame ministers,
maakt het voor Shamir niet ge
makkelijker. Het betekent dat
zijn regering bijna per definitie
van de ene in de andere crisis zal
rollen, waarbij elke keer een an
dere pressiegroep zijn zin pro
beert door te drijven.Met dat al
lijkt de Likoed aan het eind van
haar krachten te zijn. Oud-pre
mier Begin is al bijna vergeten.
Na het Libanon-fiasco blijkt ook
de economische politiek een
ramp te zijn. Hoe lang kan dat
nog doorgaan? „Het is met deze
regering", zegt minister van bin
nenlandse zaken Burg, „als met
een patiënt na een zware hart
aanval. Hij kan nog twintig mi
nuten maar ook nog twintig jaar
leven".
Reagan overweegt
tweede termijn
WASHINGTON (DPA) - De Ame-
rikaanse president, Ronald Rea
gan, wil zich zonder dat hij
zich openlijk al heeft vastgesteld
voor een tweede ambtsperiode
kandidaat stellen. Dat heeft zijn
woordvoerder Larry Speakes
gisteren in Washington meege
deeld. Dezelfde dag onderteken
de Reagan op het Witte Huis een
document waarmee de Republi
keinen bij de kiescommissie hun
verkiezingsbureau lieten regi
streren. De volgende president
van de Verenigde Staten zal in
november 1984 worden gekozen.
Daar de president zich officieel
nog niet heeft uitgesproken, kan
hij theoretisch nog terugkomen
van zijn besluit.
B UENOS AIRES - In
Buenos Aires kwamen gisteren aanhangers bijeen van de Peronis-
ADVERTENTIE
EVEN EEN SPRINTJEEN M'N
OP TUD INGELEVERD I
