Kerk heeft moeite met Vechten en vrijen'
1
Joodse bijdrage aan
Noordwijks leerhuis
Roosendaal
metagapè
een scherts
KERKDIENSTEN
Van der Zee: 'Verlies van vastigheden niet alleen maar nadelig'
ZATERDAG 15 OKTOBER 1983 f PAGINA 9
1 Geestelijk leven 1
WASSENAAR- Wat kerkmensen in deze tijd het
meest bezighoudt zijn hun verschillende menin
gen in politieke kwesties (voorbeeld: de kernbe
wapening) en de grondige veranderingen in de re
laties tussen mensen. Sommigen duiden die span
ningen kort en krachtig aan met: vechten en vrij
en.
De secretaris van de hervormde raad voor de herder
lijke zorg, de Haagse predikant W. R. van der Zee,
sprak deze week voor een hervormde kring in Was
senaar niet over het gevecht rond de bewapening
maar over de verschuivingen in de sexuele moraal
en huwelijk en gezin, verschuivingen die mensen
verbazen, ja verbijsteren. Over het vrijen dus.
Van der Zee - die op 1 november overstapt naar het
secretariaat van de Raad van Kerken in Nederland
(Amersfoort) - zag op dit gebied 'enorme verschil
len' in inzicht en beleving tussen de jongere en de
oudere generatie.
Vroeger was het standpunt van de kerk duidelijk.
Geen sex buiten het huwelijk. En nog steeds is veel
niét of nauwelijks bespreekbaar, zoals samenwo
nen, buitenechtelijke relaties en homosexualiteit.
Vorig jaar zijn er voor het eerst meer huwelijken
ontbonden - door de dood en door echtscheiding -
dan gesloten.
Leven wij nou in een tijd van zedenverwildering en
verwording, of zijn er andere dingen aan de hand?
Van der Zee beperkte zich in deze kring tot twee
vragen: wat is er eigenlijk gebeurd, en hoe staan
we daar tegenover?
Voor de beantwoording van de eer
ste vraag voerde de man van
'herderlijke zorg' vijf punten
aan: de emancipatie van de mo
derne mens, het wegdoen van ta
boes rond de sexualiteit, de veili
ge middelen ter voorkoming van
zwangerschap, de veranderingen
van het huwelijk en de variatie in
relaties.
Door ontkerkelijking (secularisa
tie) zijn christelijke tradities en
normen verloren gegaan. Het ge
bouw dat daarop rustte stortte
als een kaartenhuis in elkaar. Bo
vendien viel door de verstedelij
king de sociale controle op el
kaar grotendeels weg.
ln een proces van voorzichtige
voorlichting naar 'alles open en
bloot' werd de sex ontdaan van
haar taboe-karakter. Jongeren
gaan er heel anders mee om.
Veilige voorbehoedmiddelen
ontkoppelden de sex van haar
uitsluitende voortplantingsfunc
tie. Geslachtsverkeer vóór en sa
menwonen buiten het huwelijk
werden volop mogelijk.
Ook het huwelijk zelf is veran
derd. Trouwens, 'hét' huwelijk
bestaat, volgens ds. Van der Zee,
niet. Er zijn vele vormen van hu
welijk geweest. Het onder ons
bekende huwelijk is één model
daarvan. In vorige eeuwen was
het meer een leef- en werkge
meenschap op sociaal-economi
sche basis. Dat ontwikkelde zich
later tot een meer emotioneel
bondgenootschap, waaraan veel
hogere eisen werden gesteld.
"Dat emotioneel gefundeerde
huwelijk zal eerder kunnen
stranden, niet omdat men het
niet meer waardeert, maar omdat
de partners tot het besef kunnen
komen, dat zij aan die hogere ei
sen niet meer voldoen". De
emancipatie van de vrouw speelt
ook een rol in de toenemende
echtscheidingen.
Daar komt dan nog bij, dat het
huwelijk niet meer de enige
vorm van samenleving is. Er zijn
nu variaties in relaties. Van der
Zee noemde hierbij ook de ho-
mosexuele aanleg. Daarover
werd tot omstreeks 1870 nauwe
lijks gerept. Het was iets slechts.
,r
VAN DER ZEE
het zit niet in onze vormen.
punt uit. Later werd het een ziek
te en nu geldt het als een 'variant'
van de menselijke sexualiteit.
Oppassen
Bij zijn beantwoording van de
vraag hoe gelovigen daar nu te
genover moeten staan, maakte
Van der Zee drie opmerkingen.
In de eerste plaats zullen wij
moeten ophouden om onze mo
rele en ethische patronen kri
tiekloos te vereenzelvigen met
wat de bijbel in sommige teksten
hierover zegt. "Wij moeten op
passen met bijbelteksten ten
aanzien van sex, huwelijk en re
laties". "Zelfs de meest orthodo
xe gelovige zou niet terug willen
naar het bijbelse huwelijk".
Het huwelijk als liefdesgemeen
schap bestond toen gewoon niet.
"De vrouw was het eigendom
van de man. Echtscheiding zoals
wij dat verstaan bestond ook
niet. De vrouw werd onder be
paalde omstandigheden eenvou
dig weggestuurd. Zelfs haar ui
terlijk kon daarvoor een reden
zijn. Ook de kijk op gezin en op
homosexualiteit was toen heel
anders. Van homosexualiteit
wist men niets af'.
Van der Zee beschouwde de bijbel
se vormen dan ook niet zonder
meer als 'normatief. "Ze beho
ren tot andere culturen en le
venspatronen".
De inleider kon zich goed voor
stellen, dat mensen de geschie
denis van de laatste tientallen ja
ren als 'verwording' ervaren.
"Het is niet gemakkelijk, als de
vastigheden van je leven gaan
ontbreken". Maar er zijn niet al
leen maar nadelen. "We moeten
de positieve kanten ontspannen
onder ogen willen zien".
Hij noemde er vier.
- De sex is ontdaan van haar ta
boes. De sfeer van geheimzinnig
heid rond een zo wezenlijk deel
van het leven is doorbroken.
- Het huwelijk is iets gerelati
veerd. Ontdaan van zijn 'hoog
heilig' karakter. "De manier
waarop ook in de kerk het huwe
lijk is verheerlijkt was wel on
barmhartig tegenover mensen
wier huwelijk mislukte of die al
leen bleven". Wie alleen was,
leefde eigenlijk maar half.
- Ook de toegenomen mogelijkhe
den tot scheiding beoordeelde
Van der Zee positief. "Het blijft
een hachelijke zaak, maar dat er
wegen zijn om op een verant
woorde manier uiteen te gaan als
het huwelijk zijn grond heeft ver
loren, kan toch moeilijk als ver
wording worden aangemerkt".
- De variaties tenslotte duiden er
op, dat mensen niet allemaal op
precies dezelfde manier hun rela
tie willen beleven.
Versmalling
In een derde opmerking ging ds.
Van der Zee in op de 'schaduw
kanten en gevaren'.
Hij zag een 'dreigende versexuali-
sering' van het leven. "Dat maakt
mensen niet gelukkig". "De vol
heid van het leven biedt meer".
Hetzelfde geldt voor de versmal
ling van de sexualiteit tot louter
'lichamelijke beleving'. "De
mens is geen gebruiksvoor
werp".
Hij waarschuwde voor een losma
ken van de sex van de intentie
tot verantwoordelijkheid en
zorgvuldigheid. "Alleen zo kun
nen we menselijk met elkaar om
gaan, zowel binnen als buiten het
huwelijk". Dit zijn noties waar
het evangelie duidelijk over is.
"Natuurlijk kan en mag niet alles.
We zullen ontspannen moeten
zoeken naar nieuwe normen en
waarden. Het zit niet in onze vor
men. Wel in de manier waarop
we die vullen".
Van der Zee sprak liever over een
'verbond'. "Een verbond kun je in
allerlei relaties beleven".
Hij geeft de voorkeur aan een kerk
die met vreugde spreekt over het
beleven van verantwoordelijk
heid in menselijke verhoudingen.
Bóven een benauwde kerk die al
leen maar bezorgd is over het ver
val van normen uit vroeger tij
den.
NOORDW1JK - Voor het
eerst in de geschiedenis
van het sinds 1969 be
staande oecumenische
'leerhuis' in Noordwijk
zullen dit seizoen enkele
mensen van joodse kant
regelmatig hun medewer
king verlenen. Het zijn
rabbijn L. van der Kamp
en opperrabbijn A. Soe-
tendorp, beiden uit Den
Haag. Ook mevrouw H.
van het Hoofd, die in Lei
den Semitische talen stu
deert met als hoofdvak he
breeuws, komt een paar
keer naar het leerhuis, dat
te beginnen op donderdag
20 oktober in deze herfst en
winter tien keer bijeen
komt.
De andere medewerkenden zijn:
K. Bouhuijs, hervormd studen
tenpredikant in Leiden, H. J.
Heering (remonstrants), oud-
hoogleraar te Leiden, H. Berkhof
Jhervormd), eveneens oud-hoog
leraar te Leiden, en J. M. Vlijm
(gereformeerd), oud-studenten
predikant te Leiden.
Op de eerste avond bespreekt ds.
Bouhuijs de ontwikkeling van
het leerhuis in de loop der eeu
wen. Het leerhuis kwam al voor
ten tijde van het Oude Testa
ment. De inleidingen op de ande
re avonden gaan over 'de messias
en het vrederijk', 'het plaatsver
vangend lijden van de knecht
des Heren', 'de geboorte van de
messias', de vraag of Jezus 'dege
ne is die komen zou', de Zalig
sprekingen, het bidden, 'Jezus
en de dood', het 'ingaan in het
Koninkrijk der hemelen' en het
joodse en christelijke paasfeest.
Nu eens wordt de inleiding door
een jood verzorgd, dan weer door
een christen. De avonden zijn in
de aula van de Wilhelminaschool
in Noordwijk.
Vraagtekens
Over de belangstelling heeft de
heer C. Lindhout jr. - Gooweg
13 Noordwijk, telefoon 01719-
14016 -, coördinator van het
leerhuis, niet te klagen. Tot nu
toe zijn er 54 aanmeldingen, ook
van buiten Noordwijk. De vroe
gere Noordwijkse predikant dr.
J. G. B. Jansen heeft het leerhuis
destijds opgezet. De bedoeling
was, meer helderheid te krijgen
over de joodse achtergronden
van de bijbel.
De heer Lindhout hij geeft graag
nadere inlichtingen is er van
het begin af bij geweest. Voor
hem ligt de waarde van het leer
huis vooral hierin, "dat je door
meer studie van de achtergron
den van situaties in de bijbel de
dingen meer in hun juiste pro
porties gaat zien". Daarom vindt
hij de versterking van de joodse
bijdrage heel belangrijk. "De bij
bel is niet te verstaan zonder de
joden".
Een andere ervaring van de deelne
mers is de relativering van inge
burgerde opvattingen. "Die
maakt het mogelijk, over kerk
muren heen te kijken. Je gaat
hier en daar vraagtekens zetten
en leert nadenken".
Lindhout is blij dat met het vertrek
van dr. Jansen uit Noordwijk de
ze mogelijkheid tot geloofsverdie
ping niet is verdwenen. Uit de ve
le aanmeldingen blijkt voldoen
de, dat er naast andere vormen
van geloofsonderricht - behoefte
aan bestaat.
Samenstelling
van deze pagina
S.J. de Groot
De hoofdredacteur van het 'Her
vormd Weekblad' (een uitgave
van de Confessionele Vereniging
in de Hervormde Kerk), de Sche-
veningse predikant dr. C. Beze-
mer, is verbaasd en diep teleur
gesteld omdat ds. C. B. Roos en
dr. R. J. Mooi volgende week za
terdag de 'gebedsdienst' van de
vredesbeweging in Roosendaal
zullen bijwonen. Deze bijeen
komst is bedoeld als voorberei
ding op de nationale demonstra
tie tegen de kernbewapening op
29 oktober in Den Haag. Roos is
voorzitter van de hervormde sy
node, Mooi secretaris-generaal
van de Hervormde Kerk.
Hoewel Bezemer zelf om meer dan
één reden er beslist niet heen
gaat en ook niet naar de de
monstratie in Den Haag er
kent hij het recht om op deze ma
nier van de democratische vrij
heid gebruik te maken. Maar het
is beslist géén 'dienst' daar in
Roosendaal. "In wezen gaat het
om een politieke samenkomst,
die onder andere is belegd door
het Interkerkelijk Vredesberaad,
dat bij de laatstgehouden kamer
verkiezingen adviseerde op de
linkse partijen te stemmen".
Uit elkaar
"Heel anders zou het zijn als men
had willen samenkomen om te
bidden voor vrede en gerechtig
heid in de hele wereld; los van de
activiteiten van bepaalde vredes
bewegingen. Nü draagt de sa
menkomst in Roosendaal een
uitgesproken stempel, dat er al
leen maar toe kan bijdragen, dat
voor- en tegenstanders nog ver
der uit elkaar worden gedreven".
Het meest afkeurenswaardige
vindt dr. Bezemer nog, dat de sa
menkomst het karakter heeft
van een 'agapèviering', waarbij
brood en wijn worden rondge
deeld. "Een agapè was altijd een
volledige maaltijd. Deze viering
is een verkapt avondmaal".
BEZEMER
bedenkelijk
Hij vraagt zich af, of de samen
komst op deze manier geen
schertsvertoning wordt, die in
wezen een aantasting betekent
ran de heiligheid van het avond
maal en de eucharistie. "Het
moet eigenlijk als onmogelijk
worden beschouwd, dat leiding
gevende kerkelijke personen
daaraan deelnemen".
En als dan ook nog in de kerkdien
sten van de daaropvolgende zon
dag verslag moet worden uitge
bracht van de bevindingen in
Roosendaal, "dan moeten we
toch wel vragen, waar we met de
kerkdienst naartoe gaan". "Dat
kan nog meer polarisatie teweeg
brengen binnen kerkeraden en
gemeenten dan er nu al is".
Volgens Bezemer is 'Roosendaal'
opnieuw een bewijs, dat het 'ker
kelijke denken' tot een bedenke
lijk niveau is gedaald.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Pannekoek, 11.45 oecum. dienöt;
Marekerk 10 ds. De Jong, 5 ds. v. Cam-
pen, Vlaardingen;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kool-
Regenboog (Merenwijk) 9.30 ds. Riet
veld en pastoor v. Well, 11.15 ds. Riet-
Bethlehemk. (Driftstr.) 10>ds. v. 't Hof
(van Diac.huis);
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 9 ds.
Heemskerk, O.geest, 10.30 ds. Sterrin-
ga, 5 ds. Rietveld en kap. Bergsma (L.
des Heils);
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Bou
huijs;
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Ribs;
Petrakerk (Surinamestr.) 10.30 doven-
dienst, hr. Terpstra.
Jeugdkapel Middelweg 28: 11.30; jeugd-
kapel Bevrijdingsk. 10.30 C. Jonge-
jan.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Bakker.
Diakonessenhuis 10.30 ds. Visser, Kat
wijk aan Zee, zat. 22 okt. 10.30 rk.
dienst, H. Delemarre.
Endegeest: zie Oegstgeest.
Geref. Kerk: Zuiderk. (Lammen-
schansw.) 10 prof. dr. Verkuyl,
Petrak. (Surinamestr.) 10 dr. v.d.
Zwaan, 10.30 dovendienst, hr. Terp-
Oude Vest 10 ds. Veenstra, ha;
Maranathak. (L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) zie
herv. gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 hr. v.
Wallinga, L.dorp.
Geref. K. Vrijg. (aula 'De Vlietschans',
Apollolaan): 10 dienst, 3 ds. Grutter.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 10 en 5 ds.
Den Hertog
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Church of England: 5 nam. (in oud-kath.
k. Zoeterw.singel).
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat. 7, zo. 9
en 10.45;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7;
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9.30 en 11
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Berg-
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Achterberg, Leiden, 7 kand.
Vuijst, Noordw.hout.
Geref. Kerk: 10 ds. Warner, Utrecht, 6.30
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 ds. Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.): 10.30 ds. v. Bilder-
beek, Arnhem.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld.
Evang. gem. (Middelstegr. 3): 10 br. Dik-
kes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe
terw.singel 21): 5 nam. hr. Roos.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2): zo. 10
en di. 8 hr. Zijlstra.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. Elker-
Leger des Heils (Hooigr.): 10 heiligings
samenkomst.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4. wo. 8.
Zevendedagadventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten): elke zat. 9.45 bij
belstudie, 10.45 predikdienst.
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk v^n J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.): 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 ds. Bogers, 6.30 ds.
v.d. Heiden; Kruisk. 10 ds. Blenk,
A.dam; Opst.kerk 10 ds. v.d. Heiden;
Salv.kerk 6.30 ds. Versluys, Maas
sluis, opendeurdienst; G. Herderkerk
10 ds. Mulder, 6.30 ds. Mulder, jeugd
dienst; De Bron 9.30 ds. Verheul,
10.15 ds. Nieuwenhuis, 6.30 ds. Ver
heul, hymnische leerdienst; Ashram
(Marsdiep) 10 ds. Oosthoek; Oudsh-
.kerk 10 kand. mevr. Faber-Furnee;
Sionskerk (Planetensingel) 9.30 en
6.30 ds. v. Wier, Rijssen.
Geref. Kerk: Mar.kerk 10 ds. Stolk, 6.30
ds. Modderaar; Salv.kerk 10 ds. Mod
deraar, 6.30 ds. Versluys, Maassluis,
opendeurdienst. Zie ook herv. gem.
Geref. K. Vrijg.(Rijnstroom): 9.30 en 5
ds. Blokland.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.):
9.30 ds. Janse, 4.30 ds. De Jong.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 evang.
v.d. Zeeuw, 6.30 ds. v. Berghem.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 ds. W. Veenstra, 6.30 ds. Bos
veld.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54): 10 hr. Knoester.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10
dienst, 7.30 evang.dienst.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 10 streekdienst in Wadd.veeh.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7. zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN Herv. Gem. 9.30 en 6
ds. Exalto.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 dr. Balke, Den Ham, 6.30
dienst;
Salv.kerk 10 dr. Maarsingh, A.foort, 6.30
ds. Vos, A.dam;
Bethl.kerk 10 ds. Richter, 6.30 ds. v.d.
Hoef.
Geref. Kerk: 10 ds. Elderman, 6.30 drs.
Geref. K. Vrijg.: 9.30 ds. D. T. Vreugden-
hil, 4.30 ds. Mouissie.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
dr. Haitsma, 6.30 ds. Vlasblom;
De Stek 9.30 ds. Vlasblom.
Geref. Kerk: 9.30 ds. v. 't Hoff, 5 ds. Da-
vidse, Zevenhuizen.
Geref. Gem.: 9.30 leesd., 7 ds. Harinck.
Rk Kerk: zat. 5.30 (De Stek) en 7, zo. 9.30
en 11.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30
kand. Paul, Zoetermeer, 6.30 ds. v.
Achterberg, Leiden, jeugddienst.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Welbedacht, 5 ds.
Damsma, Rijnsburg.
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7. zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zo. 10.
Geref. K. Vrijg.: 10.15 leesd., 3.30 ds.
Heida.
Ned. Geref. Kerk: 8.45 ds. De Jong, 7 ds.
Janse.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5 lees-
dienst.
Volle-evang.gem. ('Tripodia'): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Lapré, 7 zie geref. kerk.
Geref. Kerk: 10 ds. Rietveld, Zoeter
meer, 7 ds. v.d. Kamp, Rijnsaterwou-
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon-
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 10 hr. Drijver,
Voorschoten.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 8 en 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN Herv
Gem. Dorpsk. 10 en 6 ds. Aarents, ha;
Ontm.kerk 10 en 6.30 ds. Gebraad, ha.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): zie Katwijk
Geref. Kerk: 9.30 ds. Koster, 5 ds. v.
Breevoort.
Rk Kerk: 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. v. Sliedregt, 6 ds. Boer;
O. Kerk 10 ds. Molenaar, Nieuwveen, 6
ds. Visser;
Ichthusk. 10 ds. Schuurman, 5 ds. Vroe-
gindewey;
Pniëlk. 9.30 ds. Visser, 6 ds. Schuur-
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds.
De Jonge, Alphen,
Overduin 2.15 ds. Baas.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk
(aula P. Groen-college): 10 ds. Nieber,
Hilversum.
Geref. Kerk: Vr.kerk 10 hr. Brouwer, 5
ds. Koster;
Triumfatork. 10 ds. v. Breevoort, 5 ds.
Verdoom, Wadd.veen.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref
Kerk Dorpsk. 10 ds. Knorth, 6.30 ds.
Stegeman;
Hoofdstr. 10 ds. v. Loenen;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Stegeman.
Elis.ziekenhuis 10 rector Vijftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.): 10 hr. De
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9, 10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schalk.
Geref. Kerk: 9.30 hr. Voogd, 5 ds. Broer.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
Alma, Epe. 7 ds. Damsma, Rijnsburg,
jeugddienst;
Pauluskerk 10 ds. De Gelder, ha.
Geref. Kerk: 10 ds. Boswijk, 7 zie herv.
gem.
Geref. K. Vryg.: 10.30 en 4.30
Ned. Geref. Kerk (Salvatori): 9.30 ds.
Kiezenbrink, Baarn, 7 ds. Biewenga,
Zoetermeer.
Chr Geref. Kerk: 10 en 4.30 ds. v. Dy-
ken.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds. v.
Waarde, Hoofddorp, 6.30 ds. v. Doorn.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Noote-
boom, ha.
Remonstr. Gem.: 10 streekdienst in
Wadd.veen.
NIEUWVEEN: Herv Gem. 9.30 hr.
Goedhart, 6.30 ds. Molenaar.
Geref. Kerk: 9.30 hr. Mooij, Leiden, 7 ds.
i 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Goverts, 7 hr. Drijver, Voorschoten,
jeugddienst.
Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Rang.
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 4.30 ds. Visser.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 kand
Baas, Benthuizen. 7 ds. v.d. Heuvel,
Harmeien.
Geref. Kerk (W. Verlaat): 10 hr. Koenes,
7 ds. Rang.
NOORDWIJK Herv. Gem. Voorstr-
(Binnen) 10 ds. v.d. Lee, ha, 4.30 ds
G H. vanKooten;
Hoofdstr. (Zee) 10 en 5 ds. Keuning, ha.
De Rank (Golfbaan) 10 ds. J. Vroeginde-
wey.
Geref. Kerk: Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Kui
per, ha;
Vinkenl. (Binnen) 9.30 ds. Lijesen, Hat-
tem, 5 ds. Kuiper;
Stichtingskerk 11 ds. Lijesen; Sole Mio
9 hr. v. Duin.
Rk Kerk: Zee zat. 7. zo. 9.30 en 11;
Binnen zat. 7, zo. 8. 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10
avondmaal;
De Zilk 10 ds. Meijering, Voorschoten.
Rk Kerk Victork zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 8.30 en 10.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 11 pater Boshouwers en ds.
Kooman, oecum. dienst;
Pauluskerk 9.30 dr. Blom, 5 bevestiging
en intrede ds. Da Costa;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 prof.
dr. H. Faber.
Geref. Kerk: 10 ds. Vegter. Zie ook herv.
gem.
Geref. Kerk Vrijg.: 8.45 en 4.30.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum): 8.45
br. Tieleman, 4 ds. Zuidhof, Breuke-
len.
Van Wijckerslooth: 4 ds. De Jong, Lei
den.
Endegeest: 9.30 ds. Friederich.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4
Rk Kerk: Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte.
Geref. Kerk: 9.30 en 6.30 ds. Jaspers
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
mein, ha;
Bethelkerk 9.30 ds. Romein; Avondzon
3 ds. Romein, ha.
Geref. Kerk: Petrak. 9.30 ds. Baayen, 5
ds. Welbedacht, H.woude;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Damsma, 5 ds.
Baayen;
Mar.kerk 9.30 ds. Cziria, 5 ds. Marais,
Purmerend, jeugddienst.
Geref. Kerk Vrijg 10 en 5.15 ds. Grut-
Chr. Geref. Kerk: 9.30 en 5 ds. v. Sorge.
Evang. Christengem. (aula mavo): 10
evang. Wijmenga.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 10.30.
SASSENHEIM Herv Gem 10 en 7 ds
Germans, ha.
Geref. Kerk: 10 ds. Ferwerda, 5 ds. Baas,
ha.
Chr. Geref. Kerk: 10 en 5 ds. v. Mulligen,
Rk Kerk zat. 7. zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. Drieber
gen, Katwyk aan Zee, 6.30 ds. Holst,
Naarden.
Geref. Kerk: 9.30 ds. Broer, 6.30 ds. Bui-
kema, Zw.dam.
Rk Kerk: Aardam zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
ref. kerk.
Geref. Kerk: 9.30 ds. De Waard, R.dam,
6.30 evang. Brouwer. Alkmaar
Geref. K. Vrijg.: 9.30 en 5 ds. Heida.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. Muis,
Warond.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9, 10.30 en 11.45.
De Ontmoeting (Noordhofland) 10 ds.
De Zeeuw;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10. Zie
ook geref. kerk.
Herv. evangelisatie op geref. grondslag
(in aula Lucas-college, Beethoven-
laan): 9.30 ds. Talsma, Den Haag. 4 ds.
Wilschut.
Aulagemeenschap Noordhofland: 10.30
woorddienst.
Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7. zo. 11.30;
M. Godskerk z
10.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 ds. De Lint, Hei- en Boeicop, 5 ds.
Abma, Putten;
Hoeksteen 9.30 hr. Visser, Gouda, 6.30
ds. Abma, Gouda;
Bethelk. 9.30 ds. Nyenhuis, Cothen, 5
ds. Goossen;
Imm.kerk 10 en 5 ds. Hulst
Geref. Kerk: Kruisk. 10 ds. De Moor, 5
ds. v.d. Berg;
Ontm.kerk 10 ds. v.d. Berg.
Remonstr. Gem. 10 ds. Thieme, Goude
rak, streekdienst.
Rk Kerk: Victork. zat. 7. zo. 10;
Ontm.kerk zat. 7, zo. 11.45.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Mac-
kaay. Leiden.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. v. Sliedregt,
Katwijk aan Zee, 7 opendeurdienst;
Kievietk. 10 ds. v.d. Kamp;
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 ds. Wolters
Geref Kerk: Zijllaan 10 ds. Helderman,
Badhoevedorp, 7 opendeurdienst in
herv. Dorpskerk,
Zuid (Bloemcamplaan) 10 dr. v. Brug
gen.
WOUBRUGGE Herv. Gem. 9.30 en 6 30
ds. Koelewyn. ha.
Geref Kerk 9.30 en 6 30 ds. Aalders, ha.
Ned. Prot Bond (De Wyk): 7 nam. dr.
Meijering, O.geest.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN Herv. Gem. 9 30 kand.
Ten Voorde, Gouda. 7 ds. Schalk.
Geref. Kerk: 9.30 en 7 hr. Vermeer.
ZOETERWOUDE Herv. Gem. 10 geza
menlijke dienst.
Rk Kerk St Jan zo 9 30 en 11;
Chr. Dienaark zat. 7, zo. 10;
H. Rijndijk zat. 7, zo 9.30 en 11.
Broer.
Remonstr. Gem.: 10 streekdienst
Wadd.veen.
Opperrabbijn Soetendorp
.bij 'leerhuis' in Noordwijk
