Boudewijn
wordt Bo
"Nog geen tijd om aan
memoires te beginnen"
C
3
3
wmmm
Rijp en groen bij 'Eerste Leidse Kunststichting'
Zanger mikt op Duitse markt
Japan-kenner Tikotin viert elk jaar verjaardag in Leiden
Omroeporkesten moeten inkrimpen
Duitse prijs
voor kinder
boek van
Els Pelgrom
WOENSDAG 12 OKTOBER 1983
HILVERSUM (GPD) - Boudewijn
de Groot, voor velen van een
stukje jeugdsentiment met lied
jes als 'Land van Maas en Waal'
en 'Welterusten, mijnheer de
President', wil de Westduitse
markt veroveren. Om dit te be
reiken heeft de zanger van twee
van zijn elpees 'Van een afstand'
en 'Hoe sterk is de eenzame fiet
ser' een aantal nummers laten
vertalen en op de plaat gezet.
Daarbij heeft hij zijn naam voor
het Duitse publiek veranderd:
Boudewijn heet voortaan Bo.
Net een maand terug uit de Ver
enigde Staten, waar 'Bo' de
Groot in Los Angeles een cursus
arrangeren en filmmuziek heeft
gevolgd, vertelt de 39-jarige zan
ger in een Hilversumse studio
over zijn Westduitse produktie.
De elpee met de titel 'Bo de
Groot' (deze naam is voor de
Westduitsers gemakkelijker uit
te spreken) blijkt min of meer
buiten hem om tot stand te zijn
gekomen.
De Groot: „Toen ik in Amerika
was, heeft mijn zaakwaarnemer
Kunst
Hans Kusters de contacten met
Duitsland gelegd. Dat neemt niet
weg dat ik hier heel blij mee ben.
Na 20 jaar in Nederland zingen is
de markt in dit land voor mij
nogal beperkt gebleven. En dan
heb ik het niet alleen over het fi
nanciële aspect: ik wil gewoon
een groter publiek bereiken".
De Groot vertelt dat hij het nogal
dramatisch vindt dat hij tot nog
toe alleen voor een Nederlands
publiek kan zingen. Temeer daar
hij het al eens tevergeefs in Ame
rika heeft geprobeerd. De combi
natie van De Groots min of meer
nostalgische teksten en de En
gelse taal mondde uit in een fias
co. „Ik heb het heel erg gevon
den toen bleek dat mijn muziek
in Amerika niet aansloeg en niets
opleverde".
Toch is Bo de Groot optimistisch
over zijn Duitse avontuur. „Ik ga
er ondanks de mislukking in
Amerika vanuit dat mijn muziek
in principe in iedere taal gezon
gen kan worden. Al is het in het
Chinees, als het maar mooi
klinkt. Daarbij komt nog, dat ik
vind dat mijn muziek in de taal
van het publiek gezongen moet
worden. Ik voel me ongemakke
lijk als een deel van mijn publiek
mijn teksten niet kan verstaan".
Emotie
Het Westduitse publiek doet vol
gens De Groot niet onder voor
dat in Nederland. „Het maakt me
niet uit wat voor een publiek ik
heb. Als ze zich maar kunnen
verenigen met mijn muziek. Ze
moeten met me mee kunnen
denken. Voor de Duitse elpee
zijn wel sommige Nederlandse
teksten vrijer vertaald, maar de
teksten hebben dezelfde strek
king. Enkele nummers kwamen
niet voor vertaling in aanmer
king. Ze waren gewoon moeilijk
in het Duits weer te geven".
In november gaat Boudewijn met
Na tegenvallende verkoopcijfers
met Engelstalige liedjes, probeert
Boudewijn de Groot het nu in het
DuitS- (foto GPD)
recent repertoir op tournee door
Nederland en België. In West-
Duitsland gaat hij op 17 oktober
in Keulen voor het eerst optre
den. Dit om zijn Duitstalige re
pertoir eens uit te proberen. Ver
der werkt De Groot aan een nieu
we elpee met als voorlopige titel
'Maalstroom', die volgend voor
jaar uit moet komen. Het thema
van de teksten gaat over 'de
angst voor de toekomst' en 'de
emotie van het verleden'. Tien
teksten van deze elpee zijn door
De Groot zelf geschreven, terwijl
zijn oude vriend en tekstschrij
ver Lennaert Nijgh één tekst op
zijn naam heeft staan.
AMSTERDAM/LEIDEN - "Als ik
bij een Japanner op visite kom
en zie wat hij heeft opgehangen,
weet ik hoe hij over me denkt.
Japanse kunst behoort te wisse
len met de stemmingen en de
jaargetijden. In oude Japanse ta
len zijn 'leven' en 'kunst' syno
niemen. In mijn eigen huis hangt
maar weinig aan de wand. En
wat er hangt, wisselt vaak".
"Dat is het aardige van Japanse
rolprenten: je kunt ze oprollen,
weghalen en er snel een andere
voor in de plaats hangen. Zo hoef
je niet tegen een vrolijke afbeel
ding aan te kijken, als je je treu
rig voelt. Ook aan Japan gewijde
exposities horen vaak te wisse
len. Dat stemt overeen met hoe
kunst daar wordt gebruikt".
Félix Tikotin is weer in het land.
Hij woont in Zwitserland, aan
het meer van Genève, maar komt
jaarlijks over om zijn verjaardag
te vieren. Vrienden en bekenden
uit binnen- en buitenland verza
melen zich dan in Wienerwald in
Leiden om hem de hand te
schudden. Vandaag is hij negen
tig geworden. Kennelijk heeft hij
op één van zijn vele omzwervin
gen de bron van de eeuwige
jeugd aangeboord.
Tikotin is één van de meest voor
aanstaande verzamelaars van Ja
panse kunst in Europa. Hij legde
mede de basis voor de prenten-
verzameling in het Rijksmuseum
van Amsterdam en die van teke
ningen in het museum voor Vol
kenkunde in Leiden. In 1960 zet-
i te hij in Haifa in Israel een mu
seum voor Japanse kunst op en
schonk daaraan een deel van zijn
collectie.
Hij kan terugzien op een veelbewo
gen leven. Geboren in 1893 in
Dresden in Duitsland, maakte hij
de Eerste Wereldoorlog als Duits
soldaat in de loopgraven aan de
Somme mee. Toen in 1933 Hitier
aan de macht kwam, vertrok de
jood Tikotin spoorslags naar
Amsterdam. Hij had daarbij nog
alle geluk van de wereld; een
deel van zijn collectie werd op
dat moment tentoongesteld in
Kopenhagen, zijn kostbaarste
bezittingen lagen in een kluis
van de Twentsche bank in Am
sterdam.
door
Ariejan Korteweg
Al in de jaren twintig kwam Tiko
tin in aanraking met Japanse
kunst. "Ik was bevriend met 'Die
Brücke', een groep van jonge
kunstenaars in Dresden. Zij leer
den me kritisch te kijken, erop te
letten of iets 'levend' is. Ik had
architectuur gestudeerd, maar
wilde schilder worden. Dat was
tegen de wil van mijn ouders, die
vonden dat je van kunst niet
kunt leven. Van jongs af had ik
van alles verzameld. Bij wijze
van compromis heb ik er mijn
beroep van gemaakt".
Kruiers
"Japanse kunst was toendertijd
niet 'en vogue'. Men gaf de voor
keur aan Chinees werk. Dat is
immers de oudere cultuur. Ja
panners hebben veel van hen ge
leerd. Zij zijn de beste leerlingen
van de beste leraren. Ze maken
copiëen die beter zijn'dan het ori
gineel. Dat zie je op alle gebied".
Tikotin liep in die tijd alle grote
veilingen in Parijs en Londen af
en kon profiteren van het feit dat
Japan weinig geliefd was. Hij zag
kans om vele oude collecties op
te kopen.
Vreemd genoeg boekte hij zijn eer
ste grote succes bij de verkoop
van Japanse prenten in Japan
zelf. Vanaf 1927 stapte hij gere
geld op de Transsiberië-express
met koffers vol kunst. "Dat was
in de tijd dat er op elk station nog
kruiers waren. Je kon zoveel
meenemen als je wilde. Ik had
wel honderd kilo bagage bij me".
De inhoud van die koffers ging in
Japan grif van de hand. Japan
ners ontdekten hun eigen kunst
weer. Een probleem was dat Ja
pans geld de grens niet over
mocht. Tikotin loste dat op door
van het verdiende geld Japanse
kunstnijverheid te kopen, zoals
zwaarden, ceramiek en lakwerk.
Dat nam hij mee terug naar
Duitsland en verkocht het in zijn
galerie in Berlijn. In die tijd wa
ren dat soort produkten hier vol
gens hem volstrekt onbekend.
Tikotin kocht en verkocht. Hij
maakte een markt voor Japanse
kunst in Europa en droeg bij tot
de vorming van verschillende
collecties. "Er was hier weinig in
die tijd", zegt hij. "Holland had
van oudsher hechte banden met
Japan, maar nauwelijks culture
le betrekkingen. De Duitse arts
Von Siebold had zijn befaamde
collectie aan het Leidse museum
voor Volkenkunde nagelaten.
Meer dan dat was er in feite
niet".
Wienerwald. Van mijn hele bezit
is in de oorlog slechts de moder
ne kunst verloren gegaan. De
rest was bij musea en bij vrien
den ondergebracht".
Na de oorlog zette Tikotin vanuit
Den Haag en later Wassenaar zijn
werk voort. In 1960 verhuisde hij
naar Zwitserland. Bij die gele
genheid schonk hij een deel van
zijn kunstbezittingen aan het
Haifa.
Rijstwijn
Zeker vanaf het moment dat de Ja
pan-verzamelaar zich in ons land
vestigde, kwam daar verande
ring in. In de eerste jaren van zijn
verblijf was hij één van de op
richters van de vereniging van
vrienden van Aziatische kunst.
Dankzij zijn relaties kon hij de
musea hier aan menige tekening
of prent helpen.
De Tweede Wereldoorlog beteken
de een breukvlak. Tikotin moest
onderduiken. "De mensen die
me toen hielpen komen ook naar
"Ik ben meerdere malen naar Is
rael geweest. Vaak heb ik over
wogen daar te gaan wonen. Maar
de moeilijkheid zijn de ambtena
ren. Ik spreek de taal niet en dan
loop je kans vaak het onderspit
te delven". Ook over het mu
seum in Haifa is Tikotin ontevre
den; hij vindt dat hij weinig er
kenning krijgt en is het oneens
met de artistieke lijn die de di
rectie daar voert.
Tikotin heeft erg veel reizen naar
Japan gemaakt. Zijn huwelijks
reis was naar dat land. Sedert
dien heeft hij zijn kinderen en in
middels ook zijn kleinkinderen
met Japan in kennis gebracht.
Tijdens de laatste reis, hij was
toen 88 jaar, werd Tikotin ernstig
ziek. "Ik had teveel rijstwijn ge
dronken en vergat zodoende dat
ik diabeticus ben", verklaart hij
monter.
De Japan-verzamelaar heeft wei
nig gepubliceerd; hier en daar
eens een voorwoord bij een cata
logus. Volgens hemzelf omdat
hij er geen tijd voor had. "Ik ben
altijd veel op reis geweest, van
veiling naar veiling. Op aandrang
van vrienden ben ik nu begon
nen aan mijn memoires. Maar
eerst moet ik de veijaardag af
werken. In Leiden verwacht ik
zo'n dertig mensen. Voor mijn
ontvangst in Zwitserland heb ik
er meer dan honderd uitgeno
digd".
1(1) Red red wine - UB 40
2 (2) Geld - Spandau Ballet
3(5) Karma Chameleon -
Culture Club
4 (11) Islands in the stream -
K. Rogers and D. Par-
ton
5 (18) All night long - Lionel
Richie
6 (12) Tonight I celebrate my
love - R. Flack and P.
Bryson
7 4) Big log - Robert Plant
8 6) Le legionnaire - BZN
9 3) De Heidezangers De
Konsnertzangeres
Andre van Duin
10 3) Club Tropicana
Wham
11 7) Mama-Genesis
12 (19) They don't know - Tra-
cey Ullman
13 (17) Sing sing sing - The
Broads
14 (15) Tears on the telephone-
Hot Chocolate
15 8) Rockit - Herbie Han
cock
16 (14) Don't give up - Dolly
Dots
17 9) Modern love - David
CC
23 (29) Food for thought - 10
C~
24 j
25 (32)
Bowie
18 (24) Solitaire - Patricia
Paay
19 Say say - Micheal Jack
son and Paul McCart
ney
20 (20) Bum it up Risque
21 (21) Ol'rag blues - Status
Quo
22 (22) Shop around - Babe
28 (16)
29
30
35 (27)
36 (31)
37 (25)
38 (28)
39 (30)
40 (34)
I'm only shooting love -
Time Bandits
Goodbye to love -Anita
Meyer
Codo - Dof
Als de bloemen huilen
konden - Nicole
Zwiet zwiet honniebie -
Tineke Schouten
's Nachts na tweeën -
Havenzangers
Pop foes my love -
Freeez
Chance - Big Country
What 1 got is what I
need - Unique
Ge deh yaka - Monyaka
What am I gonna do -
Rod Stewart
Love reaction - Divine
Dolce vita - Ryan Paris
Theme from Harry's
game' - Clannad
1 can hear your heart
beat - Chris Rea
Human nature - Mi
cheal Jackson
Vamos a la playa - Rig-
heira
HILVERSUM (ANP) - Bij de vijf
omroeporkesten moeten in het
komend jaar zestig tot negentig
arbeidsplaatsen verdwijnen. Nog
niet bekend is, of deze inkrim
ping gelijkelijk over de orkesten
wordt verdeeld. Ook het ophef-
fen van een orkest in zijn geheel
5 wordt niet uitgesloten, aldus een
woordvoerder van de NOS.
Het produktiebedrijf van de NOS
moet volgens minister Brinkman
volgend jaar 12,7 miljoen gulden
bezuinigen. Het NOS-bestuur
wil de zogenaamde primaire pro
cessen, die rechtstreeks tot ra
dio- en tv-uitzendingen leiden,
zoveel mogelijk ongemoeid la
ten. De divisie uitvoerende kun
stenaars moet volgens de direc
tie zes tot acht miljoen gulden in
leveren. De kosten van de om
roeporkesten (Radio Filharmo
nisch orkest, Omroep orkest, Ra
dio Kamer orkest, Promenade
orkest en Metropole orkest) be
staan voor negentig procent uit
lonen. Bezuinigingen gaan daar
om onmiddellijk ten koste van
arbeidsplaatsen.
Bestuurder B. Kalkhoven van de
kunstenbond FNV noemt de be
zuinigingen op de orkesten "ui
terst onevenredig" ten opzichte
van de overige afdelingen van de
NOS.
Félix Tikotin: "Japanse kunst behoort te wisselen met de stemmingen en de jaargetijden". (Foto Busselman)
BONN (ANP) - De Nederland
se schrijfster Els Pelgrom is
de helft van de Gustav-Hei-
nemann-vredesprijs toege
kend voor haar kinderboek
"De kinderen van het achtste
woud".
Els Pelgrom krijgt de onder
scheiding voor haar boek, dat
in het Duits als "Die Kinder
vom achten Wald" is versche
nen. Ze deelt de prijs van
11.000 gulden met Rudolf
Frank die geeerd wordt om
zijn "Der Junge, der seinen
Geburtstag vergass". De prijs
is genoemd naar de vroegere
Duitse bondspresident, die
genoemde vereniging heeft
opgericht.
De prijs is de schrijvers toege
kend, omdat zij, hoewel ge
heel verschillend, het onder
werp oorlog behandelen.
Expositie in Waag
Groepstentoonstelling in het Waaggebouw.
Tot en met 14 oktober. Open dagelijks van
11 tot 17 uur, ook donderdagavond.
LEIDEN - De 'Eerste Leidse Kunst
stichting' werd - verbaas u niet - pas
in 1980 opgericht. De stichting wil
'kunst in de ruimste zin des woords'
promoten en doet dat ijverig door on
dermeer massale groepstentoonstel
lingen te organiseren van 'gewone en
herkenbare' kunst. In het Leidse
Waaggebouw gebeurt dat nu al voor
de zesde keer. Onlangs heeft dezelfde
stichting in de Kloksteeg ook een ei
gen galerie annex restauratie-atelier
en lijstenmakerij geopend, genaamd:
'Een Leidse Galerie'.
Initiatiefnemer en voorzitter van de Eer
ste Leidse Kunststichting en tevens
beheerder van 'Een Leidse Galerie' is
Fred Hansen; zelf kunstschilder in het
genre 'magisch realisme'. Later tijdens
een gesprek met hem in de galerie, zal
hij zeggen: 'Ik geloof dat échte kunst
non-figuratief is'. Hansen staat op de
toevoeging 'ET' achter zijn naam. Wat
dat beduiden mag? 'Dat kan ik in min
der dan een uur tijd niet duidelijk ma
ken', zegt Hansen en zijn welwillende
poging om het 'in 't kort' toch te pro
beren, heeft mij weinig helderheid ter
zake opgeleverd, behalve dat 'ET' La
tijn is voor 'en'.
In de galerieruimte in de Kloksteeg is
veel lij stenmateriaal te zien en kera
miek. Aan drie wanden hangt een on
samenhangende verzameling schilde
rijen in diverse kwaliteiten: miniatu
ren van Katelijne van Oudenaerde ('ui
terst mystiek', aldus een toelichtende
tekst), schilderijen van John de Mildt
(uiterst gespecialiseerd in de fijnschil
derkunst) en oude werken van, jawel,
Johfra (beter bekend door zijn posters
betreffende de dierenriem). Ook hangt
er een aantal in deze omgeving ver
dwaald lijkende academiestudies van
een jonge Groningse, Ineke Pijn en
werk van Ab Steenvoorden uit Noord-
wijk. Verder een paar 'mediamieke'
schilderijen van Fred Hansen ET zelf.
Op een ezel staat een landschapje in de
trant van de Haagse School, waarop
heel duidelijk de naam van W. Roelofs
Hansen heeft het zelf gerestaureerd
Als twijfel wordt geuit aangaande de
echtheid van dit schandlapje, haast
Hansen zich te verklaren dat hij per
soonlijk vele uren in de weer geweest
is om met alcohol de naam van Roe
lofs te verwijderen. 'Maar het zit er
muurvast op'. Een tegenwerping dat
de grote Haagse Scholer zich tegen
wat hem hier wordt aangewreven zelf
niet meer verdedigen kan, wordt luch
tig weggewoven: 'Ik heb gedacht dat
het best een echte Roelofs zou kunnen
zijn. Het staat hier nu eenmaal aardig
en binnenkort gaat het tóch weg'. Hij
wil nog wel eens een poging doen de
naam van het doek te verwijderen.
Goed, over de galerie dus en over de ten
toonstelling in de Waag: Zelf schildert
Hansen al elf jaar. 'Ik ben behept met
een overdosis aan technisch kunnen,
maar inmiddels ben ik ook tot synthe
se gekomen', zegt hij. 'Kunst moet iets
uitdragen op vele niveau's. De eis die
wij stellen aan te exposeren werk is
dat er een heilzame werking van uit
moet gaan, opwekkend, positief evo
luerend'. Werd er dan voor de tentoon
stelling in de Waag geballoteerd? Han
sen: 'Ik haat ballotage. Het was de be
doeling om een ieder, die kunst produ
ceert op een redelijk niveau de gele
genheid te geven zijn of haar werk ten
toon te stellen tegen een geringe ver
goeding'. Hoeveel is dat? 'Vijfentwin
tig gulden per vierkante meter'.
Zo is er dan deze week in de Waag het
werk te zien van wel dertig beroeps-
en amateurkunstenaars die, volgens
Hansen, 'toch zelden in een galerie te
recht kwamen, vaak omdat zij te wei
nig werk hadden en deels omdat zij
ook niet tot de avant-garde behoorden,
waar de galeries heden ten dage nogal
mee weglopen'. 'Dit is uiteraard be
grijpelijk', vindt Hansen, 'want gale
ries zijn gehouden aan een zekere stijl,
zodat de klantenkring weet waar zij
aan toe is'.
Zo niet bij de Eerste Leidse Kunststich
ting: 'Daar kon dat anders, daar zij', al
dus de toelichting op de expositie,
'juist ook geïnteresseerd is om in de
Waag gewone, herkenbare kunst te
presenteren'.
Zondagmiddag opende voorzitter Han
sen zelf de massale expositie. De Waag
was tjokvol, de sfeer was er als op een
drukke antiekbeurs. De kunstenaars
stonden als standhouders bij hun
soms vele vierkante meters beslaande
'hoek' op wacht. Grote visitekaarten
prijken op de vele tafels vol keramiek
en kleine beelden. 'Is er een lijst van
exposanten en van geëxposeerde
werken beschikbaar?'
'Nee, dat niet, maar ik wil wel even met
u langs alle exposanten lopen, dan
kunt u het opschrijven, de namen
staan op de etiketten, evenals de prij
zen'.
'Bedankt, dan kijk ik toch liever zelf wat
rond'. Het kan zijn dat ik vervolgens
een enkel Waar Kunstwerk over het
hoofd gezien heb, of de kans gemist
ontroerd te raken door een charmant
of naïef-oprecht schilderstuk. Ook kan
een fraai stuk keramiek aan mijn be
wondering ontsnapt zijn; ik weet het
niet.
Onbeschryfelijk is het allegaartje: ryp
en groen en ronduit rottig: alles in gro
te hoeveelheid door elkaar. Het enige
werkstuk dat beslist mijn aandacht
trok, is een opvallend, want rond,
schilderij dat op de ereplaats van de
expositie, midden op de achterwand
in de Waag hangt. Er huppelen twee in
soft-focus geschilderde Lolita's -
bloot, blond en blozend - tot hun
heupjes in de bruisende bubbelbran
ding rond. Gesigneerd: 'Fred Hansen
ET'
CLEMENS KORTENBACH
