"De inbrekers van vandaag zijn
voor het merendeel verslaafden"
Criminaliteit ook in Leidse regio fors toegenomen
Eetremmers:
knollen voor
alternatieve
citroenen
-C
1ATERDAG 8 OKTOBER 1983
Extra
De officieren van justitie zijn nu ook buiten de rechtszaal gaan klagen. Via het Openbaar Ministerie
maakten ze onlangs kenbaar het verantwoord te vinden om twee gevangenen in één cel te zetten.
Voorlopig is er volgens het OM geen andere manier om de stijgende criminaliteit en de lange
wachttijden voor strafuitzitting op te vangen.
Daarover, alsmede over de eveneens toegenomen criminaliteit in de Leidse regio praatten wij met
twee oficieren van justitie en een verkeersschout. Gedrieën nemen ze de misdrijven en overtredingen
in de kantons Alphen en Leiden voor hun rekening. Mr. H.D.W. Klein Breteler en mr. A.J. Dek houden
zich als officier van justitie bij de Haagse arrondissementsrechtbank hoofdzakelijk bezig met
misdrijven (alcoholmisbruik, diefstallen, pogingen tot geweld) terwijl de verkeersdeskundige J. van
Ek uit Leiderdorp zich buigt over overtredingen op de weg.
door Miep Hoenson
verkeersschout Van Ek.
Nu al wordt tien procent van
het aantal veroordeelden
door het nijpende cellente
kort gewoon naar huis ge
stuurd. En de criminaliteit
blijft maar stijgen: het afgelo
pen jaar weer met bijna veer
tien procent. Er werden in
1982 zo'n 910.000 misdrijven
geregistreerd. Tegelijkertijd
daalde het aantal opgehelder
de misdrijven tot nog geen 27
procent.
Deze cijfers vormden voor minis
ter Korthals Altes van justitie
aanleiding om in de Miljoenen
nota maatregelen aan te kondi
gen. De bevoegdheden van poli
tie en justitie moeten wat hem
betreft worden verruimd. Tot het
pakket maatregelen behoort dat
meer misdrijven met boetes en
alternatieve straffen moeten
worden afgedaan.
Keten
Om maar helemaal bij 'af te be
ginnen: wie is de officier van jus
titie bij een arrondissements
rechtbank?
Mr. Klein Breteler: "Dat is de scha
kel in een lange keten. Ik verge
lijk het justitiële apparaat altijd
met een autofabriek. De politie
levert ons de motoren. Wij moe
ten daarvoor de juiste carrosserie
ontwerpen. Dat is de tenlasteleg
ging. Die motor is uiterlijk niet
zichtbaar, maar er zit verdraaid
veel werk aan vast om 'm te ma
ken. Eerst moet de politie zich
haasten om een proces-verbaal
in vier dagen tijd klaar te krijgen.
Langer mag je een verdachte niet
zomaar in verzekering houden.
Je bent soms avonden lang bezig
met het vooronderzoek, datje als
officier van justitie leidt. Een vol
gende schakel zorgt daarna voor
de uitlaat, weer een ander voor
de koplampen. Het is lopende
band werk. De rechter is uitein
delijk degene die de benzine in
de auto gooit: de uitspraak. Maar
soms komt dat tanken er niet aan
te pas. Veel zaken worden door
ons op het parket afgedaan. Een
winkeldiefstal bijvoorbeeld kan
vaak na een gesprek worden af
gehandeld.
Om op die benzine terug te komen:
als die er in zit kan de auto gaan
rijden. Maar als er buiten die fa
briek veel te weinig parkeer
plaatsen zijn kan die auto geen
kant op. Ik bedoel: omdat er veel
te weinig cellen zijn heb je soms
het gevoel voor niets te hebben
gewerkt".
U kunt zich derhalve waar
schijnlijk helemaal vinden in de
stelling van het Openbaar Minis
terie: twee gevangenen in één cel
moet kunnen?
Mr. Dek: "Dat kan een oplossing
zijn. Natuurlijk kleven er ook be
zwaren aan, maar als je moet kie
zen tussen het naar huis sturen
van een zware crimineel of hem
een cel met een ander te laten de
len, dan kies ik wel voor het laat
ste".
Mr. Klein Breteler: "Ideaal is het
niet. Vooral niet in ouderwetse
gevangenissen, waar de cellen
vaak nog piepklein zijn. Anders
wordt het in de zogeheten Bijl
merbajes. Daar hebben ze cellen
van een afmeting waarbij menig
student z'n vingers zou aflik
ken".
Machteloosheid
Uw hoogste baas, minister Kort
hals Altes, heeft deze week gezegd
dat meer zaken met boetes en al
ternatieve straffen moeten wor
den afgedaan. De Algemene Re-
classeringsvereniging heeft on
langs berekend dat er 26 miljoen
kan worden bespaard als er meer
veroordeelden verplicht ergens te
werk zouden worden gesteld in
plaats van celstraf te ondergaan.
Is alternatieve gevangenisstraf
in uw ogen een zinvolle oplossing
voor de overvolle cellen?
Mr. Klein Breteler: "Lang niet al
tijd. Er zijn niet zoveel zaken die
zich voor een alternatieve straf
lenen. Je kunt iemand, die een
roofoverval heeft gepleegd, niet
drie weken borden laten wassen
in een ziekenhuis. Er moet een
reële verhouding zijn tussen de
zwaarte van het delict en de op te
leggen straf. Het gaat niet aan om
een man, die twee jaar moet uit
zitten, heel gezellig een clubhuis
te laten schilderen. In het alge
meen vinden wij dat iemand, die
voor de eerste keer terechtstaat
voor een niet al te ernstig delict
waarvoor hij één a twee maan
den krijgt opgelegd, er wel voor
in aanmerking komt".
Mr. Dek: "Vaak breek je je hoofd
over die gevangenisstraf. Je weet
dat je zinvol bezig bent. Je voor
komt dat mensen, net als in het
Wilde Westen, het recht in eigen
hand gaan nemen. Je beseft dat
het een ontzettende chaos zou
worden als justitie er niet was.
Anderzijds zit je met een stuk
machteloosheid in je maag. Ge
vangenisstraf helpt slechts met
mate. Er zijn mensen die zich na
een verblijf in een cel rotge-
schrokken zijn. Die mensen kij
ken voortaan wel uit. Een andere
groep leert er binnen die vier
muren nog veel meer slechte din
gen bij. Weer anderen raken door
hun opsluiting verbitterd en gef
rustreerd".
Mr. Klein Breteler: "Maar wat
moet je anders? Je bent toch
machteloos? Gevangenisstraf is
in veel gevallen het enige instru
ment dat je in handen hebt. Al
ternatieve straffen en geldboetes
houden een keer op".
Toename
De statistieken geven een somber
beeld te zien van wat de stijging
van de criminaliteit in ons land
betreft. Vorig jaar werden bijna
910.000 misdrijven geregistreerd.
Een stijging van bijna 14 procent
ten opzichte van 1981. Hoe ziet
het plaatje er in de kantons Lei
den en Alphen uit?
Mr. Dek: "In Alphen constateren
we een onrustbarende toename
van misdrijven, vooral van inbra
ken. In 1978 werden er nog 221
inbraken gepleegd. Vorig jaar
waren dat er 1000. Je ziet dat er
steeds minder in scholen en be
drijven wordt ingebroken en
veel meer in woningen. Boven
dien is er een verschuiving te
zien in het soort voorwerpen,
waarop inbrekers belust zijn.
Vroeger namen ze tv's mee, vi
deo's en sigaretten. Tegenwoor
dig zijn het betaalcheques, gefd
en gouden voorwerpen. Mijn
conclusie is dat de inbrekers van
vandaag voor het merendeel ver
slaafden zijn. Want mensen die
aan de heroïne zijn hebben niets
aan een tv. Zo'n apparaat levert
maar een schijntje op. Ze hebben
het gewoon op geld gemunt. Ik
denk dat de mensen moeten
gaan beseffen dat hun huizen het
doelwit vormen van de huidige
inbrekers".
Mr. Klein Breteler: "Ik ben wat
huiverig voor cijfers in de crimi
naliteit. Het is vaak maar net hoe
je die cijfers interpreteert. Maar
goed: volgens de cijfers is het
slachtofferspercentage in deze
regio in vier jaar tijd enorm ge
stegen. Er is ook sprake van een
stijging van het aantal agressieve
delicten als ruzies en mishande
lingen. Gemiddeld vertoont onze
regio meer agressie dan een pro
vincie als Drente, maar natuur
lijk wel minder dan een stad als
Amsterdam".
Van Ek: "Beangstigend is dat de
agressie in het verkeer enorm
toeneemt. Er hoeft maar iets te
gebeuren of de auto wordt hup,
aan de kant gezet, en men praat
het wel even uit. Waarbij het na
tuurlijk vaak niet bij praten
blijft".
Mr. Dek: "Die latente agressie con
stateer ik ook in en rond Alphen.
Voor een kleinigheid ontstaat al
een heel handgemeen".
Messen
Mr. Klein Breteler: "Heel eng vind
ik dat vooral de jongeren in deze
streek vaak met enorme messen
rondlopen. Op een gegeven mo
ment gaan ze dat mes ook ge
bruiken. En dan gebeuren er din
gen, die ze waarschijnlijk nooit
echt gewild hebben".
Van Ek: "Wat vooral in Leiden ook
schrikbarend toeneemt is het on
verzekerd rijden. De cijfers laten
een stijging van twaalf procent
zien. Onderschat u deze overtre
ding alstublieft niet. Onverze
kerd in een auto rijden is de
meest asociale overtreding die je
bij het kantongerecht tegen
komt. Het zijn altijd andere men
sen die er de dupe van worden,
soms hun hele leven lang. Want
wie draait er voor de kosten op,
als een onverzekerde automobi
list een ander invalide rijdt?"
Mr. Dek: "Wij eisen in zulke geval
len ook altijd relatief forse straf
fen, juist om de mensen af te
schrikken. Een geldboete van
600 gulden plus zes maanden
voorwaardelijke ontzegging van
de rijbevoegdheid. Komt zo'n
onverzekerde automobilist voor
de tweede keer, dan krijgt hij ge
garandeerd een onvoorwaardelij
ke ontzegging van een half jaar".
Voor zo'n delict geldt dus een
standaard strafmaat. Maar
waarschijnlijk is er voor negen
van de tien verdachten geen
standaard straf uit de la te trek
ken. Hoe bepaalt u de hoogte van
uw eis precies?
Van Ek: "Voor een aantal overtre
dingen zijn landelijke richtlijnen
gemaakt of gegroeid. Dat is bij
voorbeeld bij het rijden onder in
vloed het geval. De verschillen
die er aanvankelijk waren tussen
de arrondissementen zijn gelei-
delijkaan weggevaagd".
Confectie
Mr. Klein Breteler: "Je gaat uit van
een confectie-standpunt, maar je
probeert wel om er maatwerk
van te maken. Iemand die voor
de tweede keer voor een reeks in
braken plus verduistering van
60.000 gulden terechtstaat kan
geen confecie aan. Je kunt ner
gens opzoeken wat je zo'n man
moet geven. Soms loop je dan
ook weken te denken voordat je
weet wat je eis moet zijn".
Mr. Dek: "Ons grootste probleem
is: hoe komen de officieren van
justitie op één lijn te zitten?
Daarom ook hebben we zo vaak
als mogelijk is overleg met el
kaar. Het is onmogelijk om elke
zaak tot in de finesses door te ne
men met je collega's, want dan
zou je een driedubbele taak krij
gen. Maar je tast elkaar wel af'.
Mr. Klein Breteler: "Na een aantal
jaren krijg je dat fingerspitzenge-
fühl. Je weet ongeveer in welke
buurtje moet zitten. Overleg met
de rechter over de strafmaat
pleeg je nooit. Het is een misvat
ting om te veronderstellen dat de
staande en de zittende magistra
tuur het samen op een akkoordje
zouden gooien. Zoiets is uit den
boze. Je moet het als officier van
justitie zelf doen".
"Wel houd je ruggespraak met je
eigen collega's als het een grote
re zaak betreft, zoals die recente
schietpartij in dat Delftse café.
Het is nuttig om het standpunt
van ervaren mensen aan te horen
en samen tot een bepaalde straf
maat te komen. Maar bindend is
zoiets nooit. Tijdens de zitting
komen er zoveel nieuwe facetten
naar voren, die je alsnog incalcu
leert in je eis".
Mr. Dek: "Je ziét de verdachte dan.
Dat maakt soms enorm verschil.
Je hoort getuigen, er komen rap
porten naar boven, kortom, pas
tijdens de zitting wordt het beeld
van een zaak voltooid".
Mr. Klein Breteler: "Nogmaals:
computeruitspraken bestaan
niet. Zo is een man van 80 wat
mij betreft strafrechtelijk met
pensioen. Zo'n man een gevan
genisstraf opleggen vind ik niet
humaan. Een vrouw van 65 die
een winkeldiefstal heeft ge
pleegd, ,die kan je eventueel na
een onderhoud op het parket la
ten gaan".
Voorkomen
- Elk jaar komen er gemiddeld 15
wetten met strafbepalingen bij.
Aan u de taak om die wetten in
de praktijk te controleren. De zit
tingen van de kantonrechter
worden ook steeds drukker be
zocht. Desondanks breidt het
Openbaar Ministerie zich niet of
nauwelijks uit. Wordt uw taak
jaarlijks zwaarder?
Mr. Klein Breteler: "Bij elke nieu
we wet met strafbepaling stelt de
minister dat déze met de hoogste
prioriteit moet worden nage
leefd. In tien jaar tijd hebben we
er zodoende 200 wetten met die
hoogste prioriteit bij gekregen.
Het bestaat niet dat we aan al die
wetten evenveel aandacht beste
den. Want de Nederlandse bevol
king is in de tussentijd ook van
12 naar 14 miljoen gestegen. Het
verkeer neemt ook steeds tog,
terwijl iedere automobilist een
potentiële wetsovertreder is. Je
moet kiezen. Je kunt niet alles
meer doen".
Van Ek: "Ruim 20 procent van de
betrokkenen komt tegenwoordig
opdagen bij een zitting van het
kantongerecht. Dat is ontzettend
veel. Blijkbaar willen mensen
hun grieven over in hun ogen be
lachelijke verkeerssituaties
graag spuien. Ook geldt het argu
ment dat men wat krapper in het
geld komt te zitten en het de
moeite loont te proberen die boe
te te drukken. Wij, de verkeers
schouten, spitsen de oren. Als we
een bepaalde grief meermalen
horen spelen we een en ander
door naar de burgemeesters en
de politie. Want voorkomen is
natuurlijk beter dan genezen. Als
er bij een bepaald kruispunt veel
ongelukken plaatsvinden moet
je proberen iets aan dat kruis
punt te veranderen".
Blijkens het jaarverslag van het
Openbaar Ministerie worden in
het arrondissement 's Gravenha-
ge, waar Leiden en Alphen onder
vallen, relatief veel gevangenis
straffen opgelegd. Na Amster
dam is 's Gravenhage een 'goede
tweede' met 14,9 procent onvoor
waardelijke en 13,8 procent voor
waardelijke gevangenisstraf.
Bent u zoveel strenger dan uw
collega's elders?
Mr. Klein Breteler: "Nee, dat ge
loof ik niet. Het heeft meer te ma
ken met de aanwezigheid van
een stad als Den Haag in ons ar
rondissement. Den Haag is echt
een hele criminele stad met een
harde onderwereldkern. Het we
melt er van de georganiseerde
criminelen. Die onderwereld
beïnvloedt onze cijfers heel
sterk, evenals de relatief grote
groep heroïnedealers die we hier
hebben. Een dealer krijgt, als hij
een grote is, toch gauw tien tot
twaalf jaar".
Dealers
Is er in uw kantons Alphen en
Leiden eveneens sprake van
georganiseerde misdaad? Lopen
er veel bendes rond, of gaat men
hier meer op de solotoer?
Mr. Klein Breteler: "Bendes of
georganiseerde misdadigers tref
je hier sporadisch aan. Zelfs in
de opiumwetsfeer zie je ze nau-
weljks. Daarentegen heeft Lei
den veel dealers. Dat is logisch.
Leiden ligt heel centraal tussen
Amsterdam en Den Haag in. Men
stopt er gemakkelijk met de trein
om de middelen verder uit te
venten".
Mr. Dek: "Je lost dat probleem
nooit op. Als je de dealers aan
pakt veijaag je ze alleen maar.
Vermoeiend werk. Ze duiken al
tijd ergens anders weer op".
Is de officier van justitie een een
zame figuur, die na een X-aantal
jaren verbitterd raakt en het ver
trouwen in 'het goede' van de
mens heeft verloren?
Mr. Dek: "Wij moeten altijd zo veel
gelóven van wat de mensen zeg
gen. Soms tegen beter weten in.
Dan weet je dat een verdachte
staat te liegen".
Mr. Klein Breteler: "Je moet er
nooit van uitgaan dat je bedon
derd wordt".
Mr. Dek: "Anderzijds zijn er zoveel
aardige mensen. Dat ga je ook
door dit vak ontdekken. Veel van
die aardige mensen hebben ge
woon een zwak moment gehad.
Of ze zijn wat slap van karakter.
Soms komen ze uit een slecht
milieu. Dat soort dingen brengt
een mens tot criminaliteit. Maar
het gros van de verdachten ach
ter dat bankje is net zoals u en
wij zijn".
Mr. Klein Breteler: "Vaak voel je je
als officier van justitie wel heel
alleen in die rechtszaal. Er wordt
tegen je aangeschopt. Je moet
een hele dikke huid hebben.
Maar er is ook de uitdaging om je
alleen ergens uit te redden".
Van Ek: "Jij alleen bepaalt die
strafmaat. Maar je hebt de wijs
heid toch ook niet in pacht? Je
kunt miskleunen".
Keurslijf
Tot slot: kent u nooit de panische
angst om ooit zelf aan die andere
kant van het bankje te staan?
Eén kleine fout, één glaasje te
veel, een verkeerde manoeuvre
met het stuur en u staat er.
Mr. Dek: "Wij zyn inderdaad in een
keurslijf geperst. Als ik op zon
dagochtend met m'n gezin aan
het fietsen ben, en we komen bij
een rood stoplicht, dan rijden ze
allemaal door als er geen sterve
ling aankomt. Behalve ik. Ik
moet stoppen van mezelf. Ik
moet een keurige burger zijn.
Soms word ik er beroerd van. Ik
bén geen modelmens, maar ik
rijd wel keurig 58 kilometer. Je
leeft veel braver dan je in
werkelijkheid bent".
Van Ek: "Mijn kinderen roepen bij
een rood stoplicht ook wel eens
dat er geen politie aankomt.
Maar ik kan het me gewoon niet
permitteren om door te rijden. Ik
blijf ook staan".
Mr. Klein Breteler: "Je moet don
ders goed uitkijken. Met drank
bijvoorbeeld. Je hoopt dat je
nooit een fout maakt. Maar je
kunt nooit zeggen: het zal mij
niet gebeuren".
PAGINA 25
Alles wat niet onder de naam
Onzin en Bedrog kan worden
verkocht, heet tegenwoordig
homeopatisch. Fabrikanten
springen gretig in op het
wantrouwen dat veel mensen
hebben tegen de
„technologische" geneeskunst
en trachten op die manier hun
knollen voor alternatieve
citroenen te verkopen.
Nieuwste knol is de aardpeer. De
firma Plantina brengt sinds kort
een extract van de wortelknollen
van de aardpeer, of topinamboer
(Helianthus tuberosus) op de
markt als homeopathische
eetlustremmer.
De topinamboer komt
oorspronkelijk uit Noord-Amerika,
werd in de zeventiende eeuw naar
Europa gebracht en wordt nu nog,
vooral in Frankrijk, veel gekweekt
als veevoeder. In ons land kan men
de plant ook wel in het wild
aantreffen.
Beperkt
In het Westduitse Muggensturm
wordt hij echter „speciaal
gekweekt" waarbij de produktie
„beperkt is en afhankelijk van de
oogst." Een extract van de
wortelknol, voor
Noordamerikaanse indianen en
Zuid franse varkens een belangrijk
voedingsmiddel, wordt door
Plantina op de markt gebracht als
„een effectief en onschadelijk
middel tegen vetzucht, dat al vele
jaren door vooraanstaande
homeopathische artsen en
Heilpraktiker wordt gebruikt".
De informatiemap van de
importeur, staat vol met blije
verhalen uit Viva
(„Super-eetlustremmer"), Story
(„Anne-Marie: Ik kreeg geen werk
omdat ik te dik was"), Weekend
(„Verlies nu vijf pond in een
week") en Bild-am-Sonntag
(„Appetit-Bremse schutzt das
Herz").
"Maar", zo merkt de importeur
bescheiden op, „hoe enthousiast
de persberichten ook mogen zijn,
belangrijker vinden wij het om uit
de wetenschappelijke publicaties
te citeren", en met instemming
wordt prof. dr. med. A. Schoedter
aangehaald. Hij of zij wijst als
werkzaam bestanddeel van
Helianthus tuberosus de stof
inuline aan, een stof die „bij de
behandeling van diabetes mellitus
reeds lang werd aangewend."
Het blijft onduidelijk waar dr.
med. Schoedter hoogleraar is,
maar in de Nederlandse literatuur
wordt alleen insuline genoemd als
middel bij suikerziekte. Inuline
zonder s wordt in de officiële
geneeskunde gebruikt bij
nieronderzoek. De stof wordt in
het bloed gebracht en
„onafgebroken" weer
uitgescheiden. Hetzelfde beweert
Plantina: „Het zoogdierorganisme
kan het niet gebruiken." Wellicht
dat het inuline, doordat het niet
wordt opgenomen, enig water aan
de lichaamscellen onttrekt - het
kwijtraken van water is een van de
snelste maar ondoelmatigste
manieren om in korte tijd wat
gewicht kwijt te raken.
Suiker
Op de bijsluiter vermeldt Plantina
daarentegen dat inuline „onder
invloed van de enzymen" wordt
afgebroken. Dan ontstaat fructose
(vruchtesuiker) dat in de lever
verder wordt behandeld. Als het
inuline op deze manier werkt, is
het onduidelijk waarom een korrel
vruchtesuiker niet een dergelijk
eetlustremmend effect heeft.
Ook voor het overige bestaat de
topinamboer grotendeels uit
suiker. Volgens opgaaf van
Plantina bevat de knol ruwweg
zeventig procent fructose, twintig
procent glucose en vijf procent
disacharide - 95 suiker, kortom.
Van suikers is bekend dat zij, mits
in voldoende hoeveelheid
ingenomen, de eetlust remmen,
maar niet dat zij veel bijdragen aan
gewichtsverlies.
Min of meer terzijde, als laatste
regeltje op de bijsluiter maar niet
in de wetenschappelijke literatuur,
wordt nog vermeld dat de druppels
voor 45 procent uit alcohol
bestaan, ruimschoots meer dan
een gewone borrel. Misschien dat
dit hoge alcoholpercentage tevens
een deel van de hoge prijs
verklaart: voor 30 milliliter
(voldoende voor een dag of tien)
moet f 19,95 worden neergeteld. Er
zijn goedkopere mengsels van
suiker en alcohol denkbaar.
Een eventuele werkzaamheid van
het middel moet dan ook eerder
psychologisch dan homeopatisch
worden verklaard. Dat is op zich
geen schande. Het ergerlijke is dat
de homeopathie juist door dit soort
middelen een slechte naam krijgt.
Iedereen mag overal
homeopathisch op zetten.
Anekdotes
Tot slot een kleine kanttekening.
In de informatie van de fabrikant
wordt geen melding gemaakt van
enige „wetenschappelijke" toets
om de werkzaamheid van het
middel aan te tonen - bijvoorbeeld
door sommige mensen de echte
druppels te geven en andere een
namaakpreparaat, en dan te kijken
of de eerste groep werkelijk meer
afvalt. Anekdotes over mensen die
prima afvallen zeggen immers
niets.
(GPD)
