M
Een deftig
liberaal
keert
terug naar
Wassenaar
Molly Geertsema: "Ik vond mijn
burgemeesterschap het leukste"
DJ A
ZATERDAG 8 OKTOBER 1983
PAGINA 21
Hij zegt twintig uur per dag te werken en laat zich
zelfs voor pri vé-aangelegenheden door een
chauffeur rijden. Mr. W. J. ("Molly") Geertsema
neemt op 1 november afscheid als Commissaris der
Koningin in de provincie Gelderland en keert als
lid van de Eerste Kamer terug naar het
lommerrijke Wassenaar. Profiel van een "liberaal
pur sang", zoals hij zichzelf graag omschrijft.
Bijlage van het Leidsch/Alphens Dagblad
Ook Nijmegen is een stuk rusti
ger. Dat komt volgens mij omdat
de actiesvoerders zelf hebben be
seft dat ze met hun optreden veel
weerstand opriepen in de maat
schappij".
Geen problemen
Dus wat dat betreft gaan we de
goede kant op. Van de grote vre
desdemonstratie in Den Haag,
eind oktober, verwacht ik geen
grote problemen. De vorige keer
in Utrecht is het ook rustig ge
weest".
Utrecht? Dat was toch in Amster
dam? „Ach ja, hier gaat de wet
van het grote aantal demonstra
ties tellen". „Ook van de werklo
zen verwacht ik geen grote pro
blemen. Ook zij zullen moeten
beseffen dat ze met bedreigingen
niets verbeteren. De huidige cri
sis, dat is niet iets van 'Kom rege
ring, doe er es iets an'. Werklozen
moeten stemmen op de politieke
partijen die iets voor hen doen.
Alleen via de weg van het parle
ment kunnen ze iets bereiken.
Overigens vind ik wel dat pres
siegroepen een goede rol spelen
als ze belangrijke informatie aan
de volksvertegenwoordiging
doorgeven".
Pressiegroepen, ja zelfs burgerlijke
ongehoorzaamheid. Het mag al
lemaal van Geertsema: „Ik ben
onder bepaalde voorwaarden
voorstander van burgerlijke on
gehoorzaamheid. Maar het mag
alleen in uiterste nood, er mag
geen onevenredige schade aan
derden worden toegebracht, het
moet een strikt geweldloos ka
rakter hebben - en zo zijn er nog
wat voorwaarden: ik heb er tien
gesteld, de tien geboden van de
burgerlijke ongehoorzaamheid
noem ik ze".
Niet praten wmmi—m—m—
Het feit dat Geertsema er steeds
weer in slaagt om de media van
opmerkelijke citaten te voorzien,
heeft hem een zekere faam gege
ven in de journalistieke wereld.
In ambtelijke kringen circuleren
tientallen positieve en minder
positieve verhalen over deze per
soon. Een van de geruchten wil
dat Geertsema weigert om met
zijn chauffeurs te praten. Een
man van zijn positie rijdt niet
zelf, maar laat zich rijden, bij
voorkeur door chauffeurs die
zich tooien met alle onderdelen
van het tenue dat hun door de
provincie ter beschikking is ge
steld, dus óók de pet.
Geertsema: „Het is heel logisch dat
ik niet met mijn chauffeurs
praat. Ik wérk in de auto. Privé
heb ik een werkstudent die me in
mijn eigen auto rijdt. Daar praat
ik ook niet mee. Als ik per trein
reis en in de coupé een oud
vrindje tegenkom, dan ga ik daar
ook niet mee praten. Ik gebruik
de reis om stukken door te ne
men. Het voordeel is bovendien
dat ik een fotografisch geheugen
heb. Ik kan tot cijfers achter de
komma nauwkeurig reproduce
ren. Ik hoef niet tè bladeren en te
zoeken. Ik wéét waar een passa
ge staat. Dat is een erg bruikbare
eigenschap voor iemand die veel
moet vergaderen".
Twintig uur per dag werken. Veel
reizen en vergaderen. Heeft
Geertsema eigenlijk wel hob
by's? Na enige aarzeling: „To
neel. Daar hou ik bijzonder van.
Met mijn vroifw bezoek ik veel
voorstellingen van Theater en
Opera Forum. Boeken lees ik
nauwelijks. Films interesseren
me ook niet meer zo: ik ben lid
geweest van de filmkeuring en ik
geloof dat ik me in die tijd een
beetje heb tégengekeken. Mijn
enige echte hobby is cricket. Ik
ben voorzitter van het bestuur
van een oude herenclub, Still
Going Strong. Ze spelen zo'n
veertig wedstrijden per jaar en
tot nu toe kon ik er daarvan maar
vier of vijf meemaken. Ik hoop
na mijn pensioen wat vaker op
het veld aanwezig te kunnen zijn.
Maar mijn grootste hobby is ei
genlijk mijn werk".
Drempel
„Als je zo terugkijkt en alle banen
die ik gehad heb tegen elkaar af
weegt, dan vond ik mijn burge
meesterschap het leukste. In
Warffum kwam er eens een
vrouw naar me toe met het pro
bleem dat haar man het met een
ander hield. Een dergelijk pro
bleem zouden ze een Commissa
ris van de Koningin nooit voor
leggen. Toch is dat het soort
menselijke problemen waar ik
van hou. De drempel van een
commissaris is echt erg hoog.
Voor zakelijke aangelegenheid
schrijven mensen nog eerder de
koningin zelf dan dat ze via mijn
secretaresse een afspraak maken
om bij mij op de koffie of de thee
te komen".
door Ben Rogmans
zijn handen. Dat moet op den
duur toch saai worden, al die
stuntjes.
,Nog nooit heeft iemand tegen me
gezegd: Zou u zich niet eens wat
waardiger gedragen. De sauna
van Remmers is me misschien
door enkele puriteinen kwalijk
genomen en de bonbon van Mies
misschien door wat feministen.
Het doortrekken van een wc bij
de ingebruikstelling van een
rioolwaterzuiveringsinstallatie is
de enige manier waarop de pers
er niet aan kan ontkomen om
aandacht aan dat feit te beste
den. Anders was er waarschijn
lijk niet over die installatie ge
schreven. Aandacht vragen voor
weliswaar saaie, maar ook be
langrijke zaken".
,Zo is ook de provincie een nog
voor veel mensen onduidelijk in
stituut. Je kan wel zeggen dat het
de taak van de dienst voorlich
ting is om daar iets aan te doen,
maar dat is niet zo makkelijk. Tij
dens de opnamen van mijn bij
drage aan de serie 'Remmers ont
moet...' bleek zelfs de heer Rem
mers, die toch heel wat van de
wereld gezien heeft, niet op de
hoogte van het verschil tussen
gedeputeerde en provinciale sta
ten!"
„Memoires zal ik niet, schrij
ven", klinkt het door de
werkkamer van de Gelderse
Commissaris der Koningin
mr. W. J. Geertsema. „Bij het
schrijven van memoires kun
je twee dingen doen. Ten eer
ste kun je de waarheid schrij
ven. Daar stoot je iedereen
mee voor het hoofd. Ten
tweede kun je hier en daar de
werkelijkheid wat bijkleu
ren. Dan zou ik mezelf in de
spiegel niet meer durven aan
kijken. Ik heb een uiterst
aantrekkelijk aanbod gehad
van een uitgeverij, maar dat
heb ik moeten afslaan".
De herinneringen die Geertsema
aan zijn rijke politieke en be
stuurlijke loopbaan heeft overge
houden, zullen, wellicht tot op
luchting van velen, niet in boek
vorm verschijnen. Toch jammer.
Afgezien van de ongetwijfeld
smeuiige manier waarop Geert
sema kan verhalen van gebeurte
nissen in het verleden, zouden
zijn memoires ook een schat aan
feiten en ideeën over 's lands be
stuur opleveren.
Werktempo
Hij was gemeenteraadslid in Lei
den en Den Haag, ambtenaar bij
Binnenlandse Zaken, burge
meester van Warffum en Wasse
naar, WD-kamerlid en -fractie
voorzitter, minister van binnen
landse zaken, Commissaris der
Koningin en bestuurder van tal
loze instellingen op maatschap
pelijk terrein.
Wie of wat is de persoon Geertse
ma? Angst voor de waarheid en
bescheidenheid zijn niet bepaald
de meest in het oog springende
eigenschappen van de man.
Daarom kunnen we hem deze
vraag gerust zelf laten beant
woorden. „Ik ben een liberaal
pur sang". „Ik ben kampioen van
de openbaarheid van bestuur".
„Ik heb een fotografisch geheu
gen". „Ik werk twintig uur per
dag". „Ik heb een grote blaas en
dat is makkelijk als je lange ver
gaderingen moet voorzitten".
Geertsema. Zijn werkkleding is
het driedelig donkergrijs, zijn
woonhuis een kasteel en zijn
stem voldoende zwaar om bij
zijn entree van zelfs de drukste
recepties het geroezemoes even
te doen verstommen.
Nu Geertsema per 1 november af
scheid neemt als Commissaris
van de Koningin in Gelderland,
zal men in het provinciehuis in
Arnhem zijn stemgeluid missen.
Anderen zullen blij zijn dat deze
veeleisende, harde werker ver
trekt naar waar hij tien jaar gele
den vandaan kwam: Wassenaar.
Een van de zaken die Geertsema
verbaasd hebben toen hij in Gel
derland kwam, was het in deze
provincie bepaald opvallend lage
werktempo: „Ik ben er zeker van
dat, als je in Gelderland en in
Rotterdam met een stopwatch
bij een verkeerslicht gaat staan,
je tot de conclusie komt dat de
automobilisten in Rotterdam
sneller optrekken dan die in Gel
derland. Ik heb me de afgelopen
jaren nogal moeten inhouden.
Mijn CdK-schap was geen baan
voor hele dagen".
Conservatief mmm—mm—
Geertsema heeft er alvast voor ge
zorgd dat hij ook in de periode na
zijn pensionering wat om han
den heeft: „Ik heb een aantal
commissariaten in het bedrijfsle
ven geaccepteerd, er gaat veel
tijd zitten in de verhuizing van
kasteel Middachten naar Wasse
naar, ik moet mijn persoonlijk
archief bijwerken, ik denk er
over een boek te gaan schrijven
over de staatsrechtelijke kanten
van het referendum en ik houd
een groot deel van mijn maat
schappelijke functies aan".
Op 13 september is de man met de
bijnaam Molly als lid van de Eer
ste Kamer beëdigd. Uiteraard als
WD'er, want bij die partij voelt
hij zich als oerliberaal al vele ja
ren goed thuis.
„Ik ben erg gelukkig met het nieu
we beginselprogramma van de
WD, dat een sterk liberaal ka
rakter heeft. Dank zij de massale
aanvaarding van dat programma
beweegt het liberalisme in de
partij zich in opgaande lijn.
Waarmee ik niet wil zeggen dat
elke volksvertegenwoordiger
van de WD een liberaal pur
sang is. Tijdens mijn werkbezoe
ken aan Gelderse gemeenten heb
ik meermalen in de clinch gele
gen met WD-raadsleden. Die
conflicten hadden wel iets te ma
ken met de tegenstelling conser-
vatief-liberaal-vooruitstrevend.
Het is jammer dat er in Neder
land, in tegenstelling tot de ande-
te Europese landen, geen echte
conservatieve partij is. Het lijkt
wel of er hier een banvloek rust
op het woord conservatief.
„Ik vermoed dat de meeste conser
vatieven in Nederland zich heb
ben aangesloten bij het CDA en
"Ik heb een grote blaas en dat is makkelijk als je lange vergaderingen moet voorzitten".
Openbaarheid
de WD. In mijn partij zou ik zè
graag kwijt willen... dat zou zui
verend werken. Maar helaas.
Conservatief, dat schijnt hier nog
erger te zijn dan pedofiel".
Gewesten
Eén van de zaken waarvoor Geert
sema zich als minister van bin
nenlandse zaken heeft ingespan
nen, is de bestuurlijke reorgani
satie van ons land. Momenteel
zitten alleen de provincies tussen
de gemeenten en het rijk. Naar
de stellige overtuiging van
Geertsema voldoet die construc
tie niet. Hij wilde Nederland ver
delen in vijf landsdelen en die
landsdelen weer in gewesten.
„Ik merk nog bijna dagelijks het
gemis aan de indeling van Ne
derland in landsdelen en gewes
ten. Er komt nu een wet op ge
meenschappelijke regelingen
van gemeenten onderling. Er be
staat al een groot aantal samen
werkingsverbanden tussen ge
meenten. Voor de organisatie
van de regionale brandweer en
de regionale ambulancediensten
moeten nu weer allerlei andere
groepen gemeenten om de tafel
gaan zitten. Ik zeg dan: als we
gewesten en landsdelen hadden,
konden we de taken die nu in de
wet op gemeenschappelijke re
gelingen worden opgesomd, af
hankelijk van hun karakter on
der de landsdelen en gewesten
verdelen. Maar helaas, ik heb er
niet de tijd voor gekregen".
„Het kabinet-Biesheuvel, waarvan
ik in het begin van de jaren ze
ventig als minister van binnen
landse zaken deel uitmaakte,
struikelde. It's all in the game.
Na mij is de term 'vierde be
stuurslaag' pas geïntroduceerd.
En dat werd voorgesteld als iets
wat dermate onzedelijk was:
daar kon je eenvoudigweg niet
vóór zijn".
eerst naar de gemeente of naar
het gewest. Het tweede loket is
altijd het landsdeel, het derde al
tijd het Rijk".
Wc doortrekken mtmtmmm
„Een vrouw moet zijn als een bon
bon: gaaf van buiten en zacht
van binnen", zei hij op de bank
bij Mies. We zagen naast hem op
die bank journaal verslaggever
Marijn de Koning éven wit weg
trekken. Bij een andere gelegen
heid liet hij zich zonder dralen
door een Veronica-team onder
leiding van Henri Remmers in de
sauna vereeuwigen. In het foto
archief komen we Geertsema te
gen die een wc dootrekt, Geert
sema met een revolver in zijn
hand, Geertsema die de bekkens
slaat, Geertsema die uit een
vaatje wijn tapt, Geertsema die
een tandem bestijgt, Geertsema
in een luchtballon en Geertsema
met een gigantisch kunstgebit in
„Openbaarheid van bestuur is een
andere methode om burgers te
betrekken bij het bestuur. Aller
eerst echter is die openbaarheid
belangrijk 'omdat alleen als het
bestuur voldoende openbaar
heid betracht, een goede contro
le van dat bestuur door de bur
gers mogelijk is".
Geertsema: „Openbaarheid is een
onmisbaar complement van de
democratie. We zijn in Neder
land nog lang niet ver genoeg ge
gaan. De besluitenlijst van gede
puteerde staten is bijvoorbeeld
alleen in de provincie Gelder
land openbaar. Een betrekkelijk
klein aantal gemeenten heeft
openbare besluitenlijsten van B
en W. Er zijn nog maar weinig
NV's met voor iedereen toegan
kelijke vergaderingen van de
raad van commissarissen".
„Bij die raad van de Gemeenschap
pelijke Kernenergiecentrale Ne
derland (GKN-'Dodewaard',
waarvan Geertsema voorzitter is,
red.) was men ook wat angstig
voor die vrije toegang. Men
vreesde rellen. Dat is puur een
koudwatervrees geweest die
men heeft moeten overwinnen.
Nu zijn ze openbaar: het heeft
me enige overtuigingskracht ge
kost".
In het verleden is Geertsema regel
matig in het nieuws gekomen
met ongezouten uitspraken over
actievoerders, krakers en rellen-
schoppers. Nu zegt hij daarover:
„De rellen in ons land zijn duide
lijk over hun top heen. In '82 en
'83 h^i>ben we nauwelijks enige
narigheid in Dodewaard gehad.
Teleurstelling
Geertsema in een luchtballon: gevoelig voor decorum, maar ook in voor
een geintje. (Foto anf>
Tien jaar na dato spreekt nog de
teleurstelling uit de woorden van
Geertsema. Het karwei heeft hij
niet mogen volbrengen. Wij wa
gen het erop een kritisch vraagje
te stellen over de indeling van de
elf provincies in landsdelen en
gewesten. Zo'n 'vierde bestuurs
laag' betekent extra verkiezin
gen. Over het algemeen is de op
komst bij verkiezingen voor ge
meenteraden en de Tweede Ka
mer goed te noemen. De tussen
liggende bestuurslaag, provin
ciale staten, interesseert de men
sen gezien de vaak lage opkomst
wat minder. Zou dat kwaad niet
verergeren als er nog meer ver
kiezingen bijkomen?
„Welnee. Een extra verkiezing zal
de interesse van de mensen voor
de democratie niet doen vermin
deren. We hebben nota bene ook
nog de verkiezingen voor het Eu
roparlement en soms ook al voor
wijkraden. Er kan er nog best
eentje bij. Bovendien heb ik er
helemaal geen bezwaar tegen als
alleen de mensen die geinteres-
seerd zijn, gaan stemmen. Het
democratisch gehalte wordt zelfs
beter wanneer slechts een be
perkt aantal betrokkenen naar
de stembus gaat. Dat is zeker be
ter dan de gewesten zoals ze er
nu zijn: die worden bestuurd
door dames en heren die hele
maal nooit gekozen zijn! (burge
meesters van deelnemende ge
meenten, red.). Als mijn gewes
ten waren doorgegaan hadden
we de verkiezingen daarvoor
kunnen laten samenvallen met
de gemeenteraadsverkiezingen".
„Daarnaast betekent die vierde be
stuurslaag in mijn plan nooit een
vierde loket. De burger heeft
nooit met meer dan drie loketten
te maken. Afhankelijk van de
aard van zijn probleem gaat hij
Het doortrekken van een WC bij de ingebruikstelling van een zuive
ringsinstallatie: aandacht vragen. (Foto anp>
