woekert maar door Betonrot Möller wil andere persoonlijke biecht Leidse regio lijkt er nog goed van af te komen DONDERDAG 6 OKTOBER 1983 Bij Pan Books is zojuist 'Ogilvy on Advertising' verschenen, een boek met veel foto's en veel tekst waarin David Ogilvy, een legende in de re clamewereld, twintig jaar na zijn opzienbarende boek 'Confessions of an Advertising Man' de verande ringen, verbeteringen én de vergis singen van de afgelopen twee de cennia uit de doeken doet. In dit boek staat een versje van een anonymus, dat ik zo goed en zo kwaad als het gaat voor u vertaal: 'Tienduizend eitjes legt de kabel jauw, de huiselijke kip legt er maar één. Die kabeljauw die kakelt daar niet over, de brave kip verkondigt het met- 'En dus verachten wij de kabel jauw, terwijl we de bescheiden kip vere- Zo ziet u weer eens uit de eerste hand hoe nuttig het toch is te adverteren. Ogilvy schrijft ook over andere be faamde reclamemensen, onder wie Leo Burnett, die onder meer van mening was „dat ieder produkt zijn eigen verhaal heeft, en dat het de eerste taak van de reclameman is dat verhaal op te sporen en er munt uit te slaan". Ik moest zowel aan die kakelende kip als aan die uitspraak dat 'elk produkt zijn ei gen verhaal heeft' denken toen ik in De Telegraaf van gisteren de pagi nagrote advertentie van J. H. Bak ker in Aerdenhout zag. Kosten, vol gens opgave van de advertentieaf deling van De Telegraaf: 47.704 gulden, inclusief BTW. Bakker is de bloembollenkweker en onroerend-goedhandelaar die in 1982 het Haagse winkelcomplex Babyion kocht, daar toen niet het geld voor bleek te hebben, en in overspannen toestand opgenomen werd. In een Open Brief, getiteld WEL BEDANKT LIEVE MENSEN!, met als ondertitel 'Jullie hebben me de prettigste tijd van mijn leven be zorgd', geeft J. H. Bakker in een ad vertentie, die de meest curieuze is die ik ooit in een binnen- of buiten landse krant heb zien staan, een voorbeeld van 'positive thinking' dat er zijn mag. Hij bedankt er per sonen en instellingen in voor alles wat ze tijdens zijn opname voor hem hebben gedaan. Bijvoorbeeld: - Drs. C. van Zadelhoff: Het mil joen, waar zoveel over geschreven is, is door mijzelf aangeboden. Ik vind het sportief dat je me nooit een rekening hebt gestuurd. - Mr. Allard Voute: Jij hebt heel hard gewerkt, en ik vind het spor tief dat je wegens de publiciteit nooit zelf een rekening hebt ge stuurd en we hebben vreselijk veel gelachen. - Mevrouw Voute: U wil ik ook har telijk danken voor de lange dagen die u tijdens deze week hebt moeten maken en voor de koffie, thee en de borrels. - Dhr. M. Schuit, Directeur Baby- Ion: Ik moest even aan u wennen, maar ik heb u intens gewaardeerd. - Mme. F. Schuit: Je trouve toujours tes jambes aussi belles! - Raad van Bestuur, directie-secre tariaat, portiers van de Westland- Utrecht-Hypotheekbank: Ik blijf er van overtuigd dat jullie met betere bedrijfsresultaten mij geen schade vergoeding hadden laten beialen. De f 7.375.000,- die ik jullie uitein delijk heb betaald, vind ik reëel en uiterst correct. - Hellen Venema: Jij bent een schat van een meid, en je hebt mij prima verzorgd. Ik ben blij dat je nu een fijne man hebt gevonden. - Rabobank Lisse, dhr. W. de Bruin: Ik zal nooit vergeten dat uw instel ling binnen een half uur een bank garantie afgaf ter waarde van f 11.000.000,- voor de aankoop van Babyion. Het afgeven van deze garantie, zonder dat u daar dek king voor had, heeft u persoonlijk veel problemen gegeven. - Directiemedewerkers C. B. B. en J. M. Bakker: De opdrachten en-of ei gen ontwikkelingen zullen vanaf heden minimaal een verdubbeling van de omzet met zich meebrengen. Ria, je kleedt je geweldig en je ver zorgt mij prima. De advertentie eindigt met: 'Lieve Ton, Jack, Steven, Brigitte en Vic tor: Jullie hebben erg veel met mij meegemaakt. Ik ben niet de makke lijkste man en vader om mee te le ven, maar wel gezellig en geloof me, IK HOU INTENS VEEL VAN JUL LIE! Daarvóór wordt nog een veertigtal personen in één adem bedankt om- dat ze op de een of andere manier aan Bakkers herstel hebben meege werkt, onder wie Dr. E. G. H. Ken ter en een 'Amsterdamse taxichauf feur'. Van die anonieme taxichauf feur weet ik verder niets te melden, maar dr. E. G. H. Kenter was on langs in het nieuws als de 'eutha- nasie-arts', die in Medisch Contact toegaf of bekendmaakte dat hij een fiks aantal patiënten op hun ver zoek had laten inslapen. Als ik nu eens, heel behoedzaam, op kouse voeten, het grapje maak dat Bak ker die dr. Kenter wel dankbaar móét zijn, omdat hij voor hetzelfde geld (of veel minder) in Medisch Contact had kunnen staan in plaats van in De Telegraaf, denkt u dan dat ik over de schreef ga? Uit een onderzoek van de Nationale Woningraad onder 127 woningcorpo raties bleek onlangs dat meer dan een kwart van het totale woningwetwo ningbestand in Neder land is aangetast door betonrot. De provincie Zuid—Holland is zelfs een uitschieter met 38 procent. En dan gaat het alleen nog maar om zichtbaar gein- ventariseerde schade. Ingewijden voorspellen dat in de komende jaren tien tot vijftien miljard gulden zal moeten wor den uitgetrokken voor de bestrijding van be tonrot. Ook de corpora ties in de Leidse regio houden hun hart vast. Een van de eerste betonrotaffai res speelde zich enkele jaren geleden af in de gemeente Kat wijk. Drie blokken torenflats waren aangetast. Zes miljoen gulden was er nodig om orde op zaken te stellen. Rijnsburg volgde kort erna hier moest anderhalf miljoen worden uit getrokken om betonrot te be strijden. Een gigantische flat (238 wonin gen) in Alphen is nu aangevre ten. Bijna drie miljoen gulden is er nodig om de rotte plekken te herstellen. De kosten op de aannemer verhalen die de hui- - zen heeft gebouwd, is er niet bij: het bouwbedrijf is ter ziele. Dus zit er voor de woning bouwvereniging 'Alphen' niets anders op dan de eigen midde len aan te spreken. De vraag is of met deze operatie het probleem betonrot voor Al phen uit de wereld is. "Ja", denkt directeur P. Kats, "in de toekomst blijven we het wel de baas." Dat optimisme baseert hij op het feit dat binnen drie jaar op alles wat beton is een beschermende laag verf zal zijn aangebracht. Gevolgen hebben deze extra uitgaven niet voor de bewoners. Aan een verhoging van de huur prijs wordt vooralsnog niet ge dacht. Preventief Met preventief te werk gaan denkt de Alphense woning bouwvereniging betonrot in het vervolg buiten de deur te kunnen houden. Collega-cor poraties denken daar hetzelfde over. De flats - bij de bouw van eengezinswoningen wordt nauwelijks beton aangewend goed onderhouden is een eerste vereiste om het ver schijnsel te omzeilen. De heer Van Duivenvoorden van de woningbouwvereniging Leiderdorp spreekt van het be ton inpakken. "De flats langs de Engelendaal knappen we op", vertelt hij. "Als we slechte plekken hebben gerepareerd, brengen we daar een be- Möller creatief zoeken De bisschop van Groningen, mgr. J. Möller, heeft gisteren op de al gemene bisschoppensynode in Rome thema: 'boete en verzoe ning' gepleit voor een andere vorm van de persoonlijke biecht. In Nederland roept de gedachte aan de biecht negatieve gevoe lens op, zei hij. "Dat heeft mis schien te maken met het wat strenge Nederlandse kathólicis me van vroeger". "De nadruk in het verleden op de persoonlijke biecht heeft tot ge volg gehad, dat gelovigen de waarde van andere vormen van omkeer en verzoening misken den". De bisschop achtte de boe tevieringen vooral voor de gewe- schermlaag overheen. Zo pro beren wij te voorkomen dat we over een paar jaar voor kosten komen te staan die de pan uit rijzen. Nu hebben we aan en kele tonnen genoeg, maar als het werkelijk uit de hand loopt, gaat het miljoenen kos ten." Een tegenvaller zijn die kosten wél. Van Duivenvoorden: "Ja ren geleden dacht je: we ne men beton, dan zijn we van het onderhoud af. Nu blijkt dat we er goed naast zitten. Pak je het niet rigoureus aan, dan zit je over een jaar of vijf voor pro blemen die nauwelijks te over zien zijn." Dat voorspelt ook administra teur Van Kesteren van de Kat- wijkse woningbouwvereniging 'De Brittenburg', die als een van de eerste corporatie in Ne derland te maken kreeg met betonrot. Herstel werd toen nog verricht met steun van het rijk. De overige flats die Brittenburg beheert zijn nog in orde. "Maar", voegt Van Kesteren er snel aan toe, "we houden de hele situatie wel angstvallig in de gaten. Zodra we de eerste rotting ontdekken, springen we er direct op. Of het zal hel pen? Ik weet het niet. Betonrot is net als kanker, het woekert maar door. Zit het er eenmaal in, dan krijg je het er niet uit. Het wordt een ramp voor de woningbouwverenigingen die ermee te maken krijgen. Ik heb medelijden met ze want de meeste zullen de kosten niet kunnen betalen." Armoedig Van de Katwijkse flats kan Van tensvorming van groot belang. De verzoening moet een grote verscheidenheid van vormen kennen. Hij vroeg de synode, de ze verschillende vormen te sti muleren en te verdiepen, en op een creatieve manier te zoeken naar een passende vorm van de persoonlijke biecht. Over de verzoening zei de bisschop van Groningen nog, dat verbete ring van de sociale en economi sche structuur alléén nog geen verzoening is. Verzoening is iets tussen mensen, en juist daar ligt de wezenlijke taak van de kerk. "Maar als de kerk in deze wereld sacrament van verzoening moet zijn, is in die kerk zelf een ver zoenende sfeer nodig. Bij ons laat die sfeer te wensen over". De Groningse bisschop vertegen woordigt op de synode de Neder landse bisschoppen. Ook kardi naal Willebrands neemt aan de synode deel, maar als hoofd van het secretariaat voor de eenheid der christenen. Hij vroeg giste ren in een toespraak aandacht voor een voortgaande dialoog van de Rooms-Katholieke Kerk met andere christelijke kerken. "Als de scheiding onder de christe nen voortduurt en wordt aan vaard als bijna onvermijdelijk, zal het getuigenis van de kerk als zichtbaar teken van heilbrengen de eenheid minder geloofwaar dig worden". "Een hoopvol woord van de synode zal een be moediging zijn voor hen die werken aan de verzoening van Kesteren zich nog herinneren hoe armoedig het er allemaal uit zag. "Galerijen met lange, dikke palen eronder om te voorkomen dat het spul nog verder zou zakken. Constant liepen we met de vraag rond of die palen wel sterk genoeg wa ren om alles tegen te houden. Vreselijk was dat. Wat denk je hoe de mensen zich voelden die twaalf- of dertienhoog woonden?" Zuid-Holland torent hoog boven alle andere provincies uit naar het betonrot betreft. Katwijk, Alphen en in mindere mate Rijnsburg zijn Niettemin tot nu toe de enige plaatsen in de Leidse regio die met het pro bleem te kampen hebben ge had. Dorpen als Koudekerk, Lisse, Sassenheim, Voorscho ten en Oegstgeest zeggen er in geringe mate mee te maken te hebben (gehad). Zelfs Leiden kan er (nog) niet echt over meepraten. Slechts 'inciden teel' melden de Leidse woning bouwverenigingen wel eens last van betonrot in hun wo ningbestand te hebben. Tot nu toe was normaal onderhoud voldoende om grote moeilijk heden te voorkomen. Directeur W. van Steyn van de Centrale Technische Dienst van Woningbouwcorporaties (kortweg CTW), waarin zes van de acht bouwverenigingen uit Leiden zijn vertegenwoordigd, vertelt dat er op de begroting voor het komende jaar zelfs geen geld beschikbaar hoeft te worden gesteld om iets aan 'rot beton' te doen. "Ik ken geen enkel project waarop ik een kaartje zou kunnen hangen de gescheiden christenen, en een stimulans voor hen die de nood zaak van oecumenische activiteit nog moeten inzien". Beroepen Hervormde Kerk: bedankt voor Molkwerum-Warns (Fr.) kandi daat G. de Lamg Oegstgeest. Ge reformeerde Kerken: beroepen te Oudemirdum (Fr.) kandidaat L. de Jong Enschede. Gerefor meerde Gemeenten: bedankt voor Unionville (Canada) J. C. Weststrate 's Gravenpolder. Kandidaat J. C. de Jong wordt op 23 oktober in de hervormde kerk te Voorhout bevestigt tot predikant. In dezelfde dienst, die om 3 uur begint, doet hij intrede. Joseph Mfochivé (40) uit Kame roen is gisteren aan de Leidse universiteit gepromoveerd tot doctor in de godgeleerdheid. Hij is hoogleraar aan de protestantse theologische faculteit in Yaoun dé. Promotor was professor dr. M. R. Spindler. Het proefschrift han delt over de ontwikkelingen in de christelijke ethiek in het Ba- moun-gebied van Kameroen ten tijde van koning Njoya (1873 tot 1937). Het toont aan, dat de nieu we ethische regels zijn ingebed in een voortgaand proces van meer algemene ethische vernieu wing, ook binnen de zogenaam de traditionele samenleving. met de tekst: hier heerst beton rot. Maar over een jaar kan het er natuurlijk heel anders uit zien. Dat kan ik nu niet over- Vocht Hoe ontstaat betonrot? Het is een verschijnsel waarbij vocht een belangrijke rol speelt. Maar ook een verkeerde che mische samenstelling van het beton kan er de oorzaak van zijn dat de wapening, die het materiaal zijn trekkracht geeft, gaat roesten. IJzer dat roest zet uit. De kracht daarvan is zo groot dat het beton kan scheu- De Nationale Woningraad kreeg 110 positieve reacties van zijn ondervraagde leden. Die 110 woningbouwverenigingen be zitten samen een kleine half miljoen woningwetwoningen. In Nederland staan in totaal vijf miljoen huizen. Opvallend is dat niet alleen flats last heb ben van het verschijnsel. Ook eengezinswoningen kennen betonschade: 31 corporaties meldden dit. De ervaringen hebben geleerd dat de schade vo' al optreedt bij flats die in dg" jaren zestig als paddestoelen de grond uit schoten. In die tijd is snel en slordig gebouwd. Om het be ton snel te laten drogen wer den er chemische stoffen aan toegevoegd. Op de dikte van de betonafdekking werd niet zo gelet. Gevolg: het betonijzer kwam te dicht aan de opper vlakte te liggen waardoor de kans op roesten sterk aanwezig was. Kerk en Israel. De provinciale kerkvergadering Utrecht van de Nederlandse Hervormde Kerk zal in haar vergadering van vol gende maand een orgaan van bij stand oprichten, dat zich gaat be zighouden met de relatie tussen kerk en Israel. Een van de doel stellingen is de toerusting en be geleiding van ambtsdragers en andere gemeenteleden. Alle vor men van anti-semitisme zullen in kerk en school met kracht moe ten worden bestreden, zegt de voorbereidende werkgroep in een beleidsnotitie. Het orgaan van bijstand gaat in sa menwerking met de kerkeraden plaatselijke commissies opzet ten. Naast documentatiemate riaal en cursussen wordt ook ge dacht aan een permanent 'leer huis' en het organiseren van pro vinciale toogdagen rond het on derwerp 'kerk en Israël'. Poep aan oproep De vrijdenkersvereniging 'De Vrije Gedachte' vindt de leuze van de komende demonstratie tegen de kernbewapening (29 ok tober in Den Haag) 'uitermate laf. Men moet geen symptomen bestrijden, zoals kernwapens, maar het misdadige militarisme, inclusief 'de haviken, die beve len geven om te moorden'. Het blad van de vrijdenkers geeft 22 suggesties voor eigen leuzen in de demonstratie. De meest op vallende daarvan is wel: 'Smeer poep aan je militaire oproep'. Maar bij veel jongere flatgebou wen is toch ook al schade waargenomen. Huizen die niet ouder zijn dan vijf jaar verto nen duidelijke gebreken en bij complexen van nauwelijks tien jaar oud is dat eveneens het geval. Veiligheid Praktisch nergens is tot nu toe de veiligheid van de bewoners in het geding geweest. Af en toe was het nodig om maatre gelen (stutten aanbrengen) te treffen. "Maar", aldus een woordvoerder van de woning raad, "dit betekent zeker niet dat zo'n gebouw dan op instor ten staat. De schade is vaak daar waar het weer direct in vloed heeft op het materiaal: balkons, galerijen en andere uitsteeksels. De dragende con structie van een gebouw is daarmee niet automatisch aan getast." De veiligheidsnormen van beton in Nederland waren in de jaren zestig zodanig dat de veilig heidsmarge groot genoeg was. Als vanaf nu geen schade zou worden verholpen, zou het nog 25 tot 30 jaar duren voor een gebouw zou kunnen instorten. Iets anders is dat al veel eerder, vijf tot tien jaar, nadat de eer ste schade in het beton zicht baar is, brokken van het mate riaal kunnen losraken en kun nen vallen. De schade in geld omgerekend is nu al erg groot, volgens de Wo ningraad. De ondervraagde corporaties hebben samen 50.000 huizen gerepareerd: kosten gemiddeld f1700 per Overigens ziet 'De Vrije Gedachte', blijkens een artikel in het maandblad van oktober, veel in het toenemende nihilisme in de samenleving. Als de oude idea len verdwijnen, vallen de men sen niet meer terug in een 'dom me toestand'. De inhoud van de idealen is nu een psychische zaak geworden; de jongeren voe len aan wat goed is, en beredene ren de idealen niet meer. Naar het oordeel van de vrijden kers is het verzet van jongeren nu veel bedreigender dan het ou derwetse verzet vanuit hoge idealen. Mensen met idealen konden in de discussie nog plat gewalst worden of met geweld worden gedwongen hun idealen prijs te geven. Dat kan nu niet meer, omdat de jongeren niet meer met de wereld willen mee doen. "Met zo iemand valt niets te beginnen". Oecumene De Verenigde Evangelisch-Lu- therse Kerk van Duitsland gaat niet akkoord met de beschikking van de rooms-katholieke bis schoppen om geen toestemming te geven voor oecumenische godsdienstoefeningen op zon- en feestdagen. De synode van Co- burg verklaarde met grote meer derheid, niet te kunnen afzien van het verlangen om bij bijzon dere gelegenheden samen met de rooms-katholieken oecumeni- woning (Alphen f 4000). Er wa ren uitschieters van f25.000 per huis. Die uitschieters de den zich voor bij hoge flats waar reparaties alleen konden worden uitgevoerd met ge bruik van grote kranen. Totaal hebben de woningbouwver enigingen tussen 1978 en 1982 zo al 82 miljoen gulden uitge geven. Schade groter En dat is nog maar het topje van de ijsberg. De corporaties we ten nu al dat ze de komende ja ren nog het nodige te betalen krijgen aan het onderhoud van beton. Er is een bedrag becij ferd van 178 miljoen gulden. En dat voor materiaal dat ooit als onverwoestbaar werd be schouwd. De Nationale Woningraad zelf verwacht dat de werkelijke schade nog veel groter zal zijn: tussen de 350 en 400 miljoen gulden. Die verwachting heeft men gebaseerd op het feit dat de woningbouwverenigingen alleen de zichtbare schade heb ben geïnventariseerd. Niet zichtbare schade is volop aan wezig, maar kan pas worden aangetoond als een chemisch onderzoek wordt toegepast. Een technisch adviesbureau uit Breda heeft berekend dat de schade aan het beton in Neder land vele malen hoger ligt dan de Woningraad zich voorstelt. Dit bedrijf heeft voorspeld dat er de komende jaren tien tot vijftien miljard gulden zal moeten worden uitgetrokken om betonrot te bestrijden. Een schatting die betrekking heeft op alle betontoepassingen (bruggen, viaducten, kantoor gebouwen) in Nederland. Wat de woningbouw betreft wor den de reparaties uit de onder- houdsfondsen betaald. Voor alle corporaties was dat een on verwachte en forse tegenvaller. Niet alleen omdat nooit is gere kend op beton dat plotseling blijkt te kunnen scheuren, maar ook omdat door de her steloperaties de komende ja ren weinig of geen geld over blijft voor reparaties van ande re aard. Normaal onderhoud Daarom heeft de Nationale Wo ningraad er al herhaalde malen bij de overheid op aangedron gen extra geld vrij te maken voor onderhoud van beton. Staatssecretaris Brokx heeft tot nu toe het been stijf gehou den en geweigerd er ook maar een cent in te steken. De be windsman van volkshuisves ting meent dat dit behoort tot het normale onderhoud van de woningen. Die kosten moeten dus voor rekening komen van de huiseigenaar. Geld dat zij moeten putten uit de huurop brengst. De Nationale Woningraad hoopt echter op een ommekeer in het denken van de staatssecretaris. Zodra een lopend onderzoek van de Betonvereniging in Zoetermeer is afgerond zal er opnieuw een poging worden gedaan om de bewindsman tot andere gedachten te brengen. sche diensten te houden op zon dagmorgen. De zestig synodeleden lieten ook een algemene oproep uitgaan. Daarin spreken zij de wens uit, dat de speelruimte in de kerkor den voor het oecumenisch samen leven van christenen 'met fanta sie en wederzijds bsgrip' volledig wordt gebruikt. Op het niveau van de gemeente en de parochie moet alles gemeenschappelijk worden gedaan wat niet beslist gescheiden moet blijven, meent de lutherse synode. Uit kerk gezet. Het hoofd van de abortuskliniek in Lindenfeld in de Duitse deelstaat Hessen, de arts Jozef Zwick, is uit de Rooms-Katholieke Kerk gezet. Het bisdom Mainz had de arts op 14 juli een ultimatum gesteld om zijn functie binnen twee maan den op te geven. Hieraan heeft hij geen gevolg gegeven. Volgens het kerkelijke recht moet het plegen van abortus met ex communicatie woren bestraft. Alleen in zeer bijzondere geval len kan daarvan worden afge zien. "Zolang de Rooms-Katholieke Kerk het jodendom niet als een wezenlijk deel van de christelijke heilsgeschiedenis beschouwt, blijft zij vatbaar voor antisemi tisme". (Aartsbisschop Roger Et- chegaray van Marseille op de bis schoppensynode in Rome). S Synode in Rome over 'boete en verzoening' Rechts: een van de eerste ge vallen van betonrot diende zieh enkele jaren geleden aan in Katwijk, waar aan enkele flats van de woningbouwver eniging De Brittenbrug maar liefst ses miljoen gulden moest worden vertimmerd. {Foto Hef«woalntf Links: bijna drie miljoen golden is nodig om de rotte plekken van een gigantisch flatgebouw in Alpben weg te werken. «PdtoWim Dijkman!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1983 | | pagina 11