c
1
Een brug naar Terabithia
3
Het oneindige verhaal
Dicht langs de huizen
De geschenken
Jj4>'JS'JLJaiY Ü3JS
Dieren zijn
ook mensen
Kikker
Niet alleen
bekroonde
boeken
verdienen
aandacht
BEKROOND
METEEN
ZILVEREN
GRIFFEL
Kees Fens
Margriet Heymans
WOENSDAG 5 OKTOBER 1983
Varia
Jesse is de enige jongen in een
eenvoudig boerengezin. Thuis
moet hij alle karweitjes op
knappen, terwijl zijn zussen
zich overal uit weten te draai
en. Op de rommelige platte-
landsschool kan alleen het te
kenen hem echt boeien. Nie
mand die hem begrijpt, een
waarderend woordje voor hem
over heeft of hem stimuleert.
Iedereen laat hem maar aan
modderen. Alleen juffrouw
Edmunds, de muzieklerares, is
de enige die de jongen aan
voelt. Beiden voelen zich niet
op hun gemak in de kleinzieli
ge, verstikkende sfeer van het
plattelandsleven.
Elke dag traint Jesse met hardlo
pen om de snelste loper van
ziin klas te worden. Misschien
(vanaf 10 jaar)
kan hij zo wat respect afdwin
gen, denkt de jongen. Tijdens
een trainingsrondje maakt Jes
se kennis met Leslie, zijn nieu
we buurmeisje. Zij blijkt nog
harder te kunnen lopen! Maar
kleinzielig is Jesse niet. Hij zet
zich over zijn teleurstelling
heen en sluit vriendschap met
het meisje. Ze worden echte
kameraden. Samen maken ze
een eigen fantasieland; Terabi
thia. Een plek waar ze samen
spelen en fantaseren, waar
wonderen gebeuren en geesten
ronddolen.
(boven 12 jaar)
Leslie is een verfrissende, onge
compliceerde meid, die zich
zelf blijft en zich weinig aan
trekt van 'wat hoort'. Heel an
ders dan de bekrompen den
kende mensen in hun omge
ving. Afgezien van juffrouw
Edmunds heeft Jesse voor het
eerst iemand gevonden die
hem in zijn waarde laat en hem
dingen leert waarin hij
werkelijk geinteresseerd is.
Jesse en Leslie denken vaak
gelijk. Het meisje is zijn 'ande
re ik'. Hij bewondert haar om
haar moed. Zelf is hij bang uit-
De Duitse schrijver Michael
Ende, wiens boek "Het onein
dige verhaal" meteen zilveren
griffel werd bekroond.
Maar dan slaat het noodlot toe.
Jesse staat er weer alleen voor,
maar is wel sterker dan voor
heen. Dankzij Leslie en alles
dat ze samen in Terabithia heb
ben meegemaakt, heeft hij zelf
vertrouwen gekregen. De tijd
is voorbij dat Jesse zichzelf ziet
als 'een stom idioot jongetje
dat gekke tekeningen maakte
en in de wei oefende om te
kunnen hardlopen om iets te
lijken'. Gelouterd en gesterkt
durft hij nu zijn angsten onder
ogen te zien. 'Standhouden en
je niet bang in een hoekje laten
drukken' is de les die hij heeft
geleerd.
Het verhaal speelt zich af op het
Amerikaanse platteland rond
een klein dorpje, het familiele
ven - de omgang van Jesse met
zijn ouders en zusters - en zijn
vriendschap met Leslie wor
den met warmte en inzicht be
schreven: realistisch, nergens
overdreven of onnatuurlijk en
met liefde getekend. Hoofd
persoon Jesse komt het beste
uit de verf: een knul met wie je
meeleeft. Maar ook Leslie en
Jesse's zusje May Belle mogen
er zijn.
Een compliment aan Moontje
Reitsma voor de zorgvuldige
vertaling van dit boek, dat in
ons land een zilveren griffel
kreeg en ook in de Verenigde
Staten werd bekroond. Een
brug voor Terabithia is voor
kinderen vanaf 10 jaar.
'Het oneindige verhaal' van de
Duitse schrijver Michael Ende
werd vier jaar geleden als
jeugdboek op de markt ge
bracht. Inmiddels heeft het ja
renlang aan de top van de Duit
se literaire bestsellerlijsten ge
staan, zijn er meer dan 700.000
exemplaren van verkocht, is
het boek overladen met prijzen
en in 25 talen uitgebracht.
Vooral volwassenen hebben
het boek enthousiast ontvan
gen. Een bewijs dat goed ge
schreven jeugdboeken ook ou
deren kunnen boeien.
Hoofdpersoon in Ende's vertel
ling is de 10-jarige Bastiaan
Balthazar Boeckx, een dik jon
getje, dat vaak wordt gepest en
geen vriendjes heeft. Zijn moe
der is dood en zijn vader heeft
het te druk om zich met Bas
tiaan bezig te houden. Daarom
zoekt de jongen troost in het le
zen van boeken. Zijn leven ver
andert wanneer hij een boek in
handen krijgt dat is getiteld
'Het oneindige verhaal'. Een
vertelling over het land Fanta
sie, dat zich in groot gevaar be
vindt.
Al lezende krijgt Bastiaan het ge
voel dat hij heel nauw bij het
verhaal is betrokken. Hij iden
tificeert zich met de hoofdper
soon, de dappere jongen Atre
joe, die een moeilijke opdracht
krijgt van de Kleine Keizerin"
van Fantasie. De keizerin is
ernstig ziek, Fantasie dreigt
langzaam te worden opgeslokt
door het totale Niets en alleen
een nieuwe naam voor de kei
zerin kan het land nog redden.
Let wel: die naam moet wor
den bedacht door een mensen
kind. Naar dat kind is Atrejoe
op zoek.
Het vervolg ligt min of meer voor
de hand. Bastiaan krijgt steeds
meer aanwijzingen dat hij de
gezochte persoon is. En op een
gegeven moment stapt de jon
gen in de vertelling over en
wordt opgenomen in het ver
haal. De Bastiaan die hij dan
wordt, verschilt hemelsbreed
van de werkelijke Bastiaan. De
pafferige, bange, stille jongen
toont zich een flinke, sterke
held.
Het succes stijgt Bastiaan naar
het hoofd. In zijn overmoed wü
hij zich uitroepen tot keizer,
maar dat weet Atrejoe voor
Bastiaans eigen bestwil nog
net te voorkomen. Bastiaan
keert weer met beide benen op
de grond - en in de realiteit -
terug. Enkele illusies armer,
maar een ervaring rijker. Hij
heeft geleerd zichzelf te accep
teren zoals hij is: klein, dik en
verlegen, maar vol blijheid en
levensvreugde.
De uitvoering van het boek sluit
nauw aan bij de loop van het
verhaal. Wat Bastiaan in
werkelijkheid beleeft is in rode
letters gedrukt, de gebeurte
nissen in Fantasie staan in
blauwgroene letters beschre-
ven. Wanneer Bastiaan op een
gegeven moment wordt opge
nomen in het verhaal maken
de rode letters plaats voor de
blauwgroene. Er zijn meer van
dit soort kleine spitsvondighe
den.
'Het oneindige verhaal' valt
moeilijk in een hokje te pas
sen. Het is geen uitgesproken
jeugdboek, dat bewijst het gro
te succes bij volwassenen. Niet
de leeftijd van de lezer is in dit
geval doorslaggevend, maar
wat deze van een verhaal ver
wacht. Spanning, fantasie,
raadsels en geheimzinnighe
den: Ende's vertelling biedt
het allemaal en nog veel meer.
Een raadselachtig verhaal vol
motieven en symbolen uit
Niet alles in het verhaal is even
duidelijk, soms is de auteur
wel erg zwaar op de hand en
valt er weinig te lachen, en het
slot komt boodschapperig
over. Voor iedereen boven de
12 jaar.
'Het oneindige verhaal, Michael En
de, ill. R. Quadflieg, vert. J. van
Nieuwenhuizen, uitg. Sijthoff,
f39,50.
Op de voorkant van het boekje
'Dicht langs de huizen', Willem
Wilminks 'eerste gedichten
bundel voor de oudere jeugd',
staat een straatmuzikant afge
beeld. De man, wiens bovenlip
is gestoffeerd met een knevel
waarvoor Paganini zich niet
zou zou hebben behoeven te
schamen, speelt viool.
De hond die naast hem zit vindt
zijn spel niet onverdienstelijk;
in vervoering, zijn pupillen
groot als dropjes, luistert hij
naar het vibrato van zijn baas.
De muzikant blijft dicht langs
de huizen. Schuilt hij voor een
plensbui of zoekt hij soms be
schutting voor de muntenre-
gen die als beloning naar bene
den klettert? Als hij riet zo
goed speelt als Wilmink
schrijft, lijkt mij het laatste
zeer aannemelijk. 'Dicht langs
de huizen' is een kostelijk
boekje.
In de eerste afdeling van de bun
del, 'Straten', lokt Wilmink ons
als een twintigste-eeuwse rat
tenvanger van Hameien mee
naar de straat uit zijn jeugd.
Een saaie straat, maar... daar
brengt de oorlog verandering
in. Meer geïntrigeerd dan ang
stig observeert de jonge Wü-
lem de verschijnselen die een
bezetting met zich meebrengt.
Argeloos als hij is begint hij een
praatje met een NSB'er die een
fabriek staat te bewaken. Als
(boven 12 jaar)
hij hem over een mank vrouw
tje hoort zeggen: 'Zo'n manke
hoort niet bij/de nieuwe maat
schappijl/Wat ziek is, oud of
gekyschieten wij in- de nek.',
vangt hij een glimpje op van de
ziekelijke denkbeelden die vol
wassenen er soms op nahou
den.
Over 'Annie, de jongensgek'
schrijft hy: 'Er kwam een ere
poort, /en er was nu een soort/
soldaten in de stad,/waar nie
mand angst voor had./Ze
strooiden chocola,/kwamen uit
Canada^waren tot 's avonds
laat/aan 't dansen in de straat./
Annie verstond hun taal/het
best van allemaal.'
Niet alleen over de oorlog
schrijft Wilmink in dit boefje.
Ook onderwerpen zoals ras
senhaat, machtswellust en
dood komen aan de orde. Het
knappe is echter dat Wilmink
nergens een begrafenistoon
aanslaat. Hij weet zich te ver
eenzelvigen met zijn jonge le-'
zers en slaagt erin een wereld
te beschrijven zoals een kind
die zou zien.
Eén van de mooiste gedichtjes
vond ik 'Vader en dochter'.
Hier volgt het: "Tegen zijn gro
te ruwe jas/heb ik mijn hoofd
gelegd./Ik speel niet meer met
poppen,'/heb ik gezegde/Nie
mand van de mensen in de
straat/wist wie wij waren.//Het
is waar dat ik verstandig ben
fes i :y
De speciale
Kinderboeken
weekuitgaven
heet Mijnheer
Van Dale en
juffrouw
Scholten.
Het is een boek
over woorden
met mooie
illustraties
van Margriet
Heymans en
geschreven
door Kees
Fens.
Het boekje kost
3,50 bij
aankoop van
een jeugdboek.
Speciaal
voor kleuters is
er een
vouwkalender
Vertel me een
verhaaltje.
Het
vouwboekje
kost 1,50.
gafde kleine haas
mpen ervan afsloegen
sloeg hem bont en blauw
/ie had dat nu gedacht'
(vanaf 10 jaar)
De Zwitserse schrijver/illustra
tor Janosch staat bekend om
zijn verhalen en tekeningen
over dieren, aan wie niets
menselijks vreemd is. Dat
blijkt opnieuw uit het met
een zilveren penseel be
kroonde 'Dieren zijn ook
mensen'.
Een bundel vol humoristische,
absurde verhaaltjes en
rijmpjes, getekend en be
schreven in de typische Ja-
nosch-stiil.
De kikker die kon vliegen, het
goeiige haasje Valeriaan, de
kikker en de muis die op el
kaar verliefd waren, het leven
van de kanarie, en de Knuf
fel-verhalen. Het is maar een
greep uit de aparte fantasieën
die Janosch op papier zet.
Veel verhaaltjes hebben aan
het eind een 'les', een soms
onzinnige moraal. De tekst
met zijn fijnzinnige woord
spelingen en de strekking
van de verhalen maakt deze
bundel pas aantrekkelijk
voor oudere kinderen vanaf
10 jaar.
In de goede vertaling van Stan-
neke Wagenaar is de humor
bewaard gebleven. Helaas is
de geschreven tekst bij de te
keningen niet altijd duide
lijk. Maar bij de zilveren pen
seel (een prijs voor tekenaars,
niet voor schrijvers) gaat het
in de eerste plaats om de
kwaliteit van de illustraties.
(voor eerste
klassers)
Verhalen en tekeningen van de
Amerikaanse illustrator/schrij
ver Arnold Lobel zijn al diver
se malen bekroond. Dit jaar is
zijn 'Kikker en Pad zijn best te
vreden' een zilveren penseel
toegekend.
'Kikker en Pad' is verschenen in
de zogenoemde Blokboekjes-
serie. Dit zijn boekjes speciaal
geschreven voor eerste klas
sers die net hebben leren lezen.
Het werk van Lobel past goed
in deze reeks. Zijn verhaaltjes
zijn op maat gesneden voor de
beginnende lezers. Ondanks
de talloze beperkingen die het
schrijven voor jonge kinderen
met zich mee brengt, is Lobels
werk nooit i
Zijn verhalen zijn een mengeling
van fantasie en werkelijkheid,
waarbij tekst en tekeningen
nauw bij elkaar aansluiten. Elk
verhaaltje, hoe kort ook, is
zorgvuldig opgebouwd. Lobel
werkt veel met herhalingen en
maakt moeilijke woorden dui
delijk via uitleg.
Het dit jaar bekroonde boekje
over Kikker en Pad bevat vijf
korte verhaaltjes. Over samen
vliegeren (en hoe het maar niet
wilde lukken), opruimen in
Pad's huis ('Kan het morgen
niet?', kreunt Pad), lekker grie
zelen met een eng verhaal vei
lig bij de warme kachel. Alle
verhaaltjes zijn leuk, onder
houdend, en hebben ook.nog
iets zinnigs te vertellen.
'Kikker en Pad zijn best tevreden',
Arnold Lobel, vert. A.G. van Melle
en WJ. van Melle-Meijer, uitg.
Ploegsma, f 13,95.
Pad rende weer
door de wei.
Hij zwaaide de vlieger
beven zijn hoofd.
geworden :/ben de regen weer
ingegaan/zonder te huilen."
CEES VAN HOORE
Vaak zijn het alleen de bekroonde
boeken die alle aandacht krij
gen. Ten koste van andere kwa
liteitsboeken die - pech - geen
griffel hebben gekregen, maar
ook goed zijn. Daarom een wil
lekeurige greep uit de produk-
tie van de laatste tijd?
Voor jonge
kinderen:
Fijn naar school (Dolf Verroen,
uitg Leopold, f 18,50). Dagelijkse
belevenissen van een zestal kin
deren. Uitstekend voor begin
nende lezers.
Moet je horen met je oren (Krom
hout en Weve, uitg. Querido, f
15,-). De 5-jarige Merel en haar
speelgoedhond Alexander spe
len de hoofdrol in dit spranke
lende boekje.
Voor oudere
kinderen:
De GVR (Roald Dahl, uitg. Fon-
tein) Humoristisch verhaal vol
taalvondsten over een goeiige
reus en een klein meisje. Fraai
geïllustreerd.
De dieren van het Duitenbos (Co
lin Dann, uitg. Querido, f25,-)
De dieren uit het Duitenbos
moeten vluchten omdat hun bos
wordt platgewalst. Maar waar
heen?
Het walvismeer (Midas Dekkers,
uitg. Meulenhoff, f 14,50) Span
nend verhaal over twee jongens
die een walvis redden met be
hulp van Greenpeace.
Zullen we deze dan maar houden?
(Kromhout en Weve, uitg. Sja-
loom, f 14,50). Humoristisch ge
tekend en geschreven verhaal
over Liesje en Lodewijk van
Pech tot Puffelen die hun ou
ders willen ruilen.
Westmark (Lloyd Alexander, uitg.
Westfriesland, f 19,50). Fantasie
vol en avontuurlijk verhaal
over een koninkrijk waar zich
duistere zaken afspelen.
Tienerboeken:
Hasse Simonsdochter (Thea Beek
man, uitg. Lemniscaat). Nieuw
boek over een vrijgevochten
meisje rond 1500. Spannend en
ontroerend verhaal.
De kloof (Jan Terlouw, uitg. Lem
niscaat). Ook dit boek is net
nieuw. Terlouw vertelt over een
land dat door een kloof in twee
ën wordt gedeeld. Er is geen
brug, en boze machten stellen
alles in het werk om dit zo te
houden. Een verhaal voor puz
zelaars.
Voor moeilijke
lezers:
Speciaal aangepaste, spannende
verhalen voor oudere kinderen
die niet goed kunnen lezen. De
Wenteltrapreeks (uitg. Wolters
Noordhoff) is de meest uitge
breide. Ook bruikbaar de
Streepjesboeken van uitg.
Ploegsma, de Leeslift-serie van
Omniboek, de Zoeklicht-serie
van Zwijsen en de serie voor do
ve kinderen van uitg. Leopold.
Goedkope boeken
Een nieuwe rage onder kinder
boekenuitgevers: goedkope boe
ken. Vier uitgevers hebben zich
er tot nu toe aan gewaagd: Cice
ro-reeks (Westfriesland), Junior-
pockets (uitg. Unieboek), en
goedkope series bij uitg. Leo
pold en Querido. Goede boeken
in pocketvorm, geprijsd tussen
de 7 en 10 gulden.
