'Thuis pluis' over echtscheiding
Tekenen voor Amnesty International
Va,i'
Middeleeuws verhaal
spannend geschreven
lezen
Actie tegen racisme
Geen toekomst voor 40 miljoen
kinderen in Latij ns-Amerika
buitenland
Tien jaar
'zuinig met
energie'
OMHOOG OF
OMLAAG DAT BLIJFT
DE VRAAG
iENSDAG 28 SEPTEMBER 1983
tentoonstelling Het Beste Be
ard" in het Rijksprentenkabinet
het Rijksmuseum omvat 107
de 494 tekeningen die in 1883
de speciaal daarvoor opge-
ïte Vereniging Rembrandt op
veiling van de Collectie Jacob
Vos Jbzn werden aangekocht,
dat er ongeveer 50.000 gulden
r die 494 tekeningen betaald
•d, kunnen we grofweg zeggen
ze gemiddeld 100 gulden per
hebben gekost. Honderd gul-
daar heb je tegenwoordig een
èlijste reproduktie voor! Twee
pen intrigeerden mij:
Wat hebben die 494 tekeningen
apart opgebracht, - want van
niddelde prijzen kun je geen
icola maken.
Wat betekende zo'n bedrag van
gulden in 1883, toen de snip nog
andere snip was dan de tegen-
jördige snip?
n dr. J. W. Niemeijer, de direc-
r van het Rijksprentenkabinet,
eg ik een catalogus van de vei-
in 1883 te leen, een boekwerk
i 155 bladzijden ter grootte van
telefoonboek. De prijzen die de
hebben opgebracht staan erbij
chreven, zodat mijn eerste pro-
m in één klap was opgelost. Ik
er een areep uit:
let ijstafereel van Avercamp,
irover ik maandag al schreef,
cht 400 gulden op. In de Franse
'hrijving wordt gesproken van
rat" en van Joueurs de pau-
waar ik over een muskus-
en ijshockeyers repte. Een
ur de paume is een kaatsspeler,
ik had gelijk...
'zicht op het Colosseum van Ni-
as Berchem, eveneens 400 gul-
Negentig jaar eerder, in 1793,
het al eens voor 808 gulden ver-
irtrek van Karei II van Enge-
i uit Scheveningen van J. de
ichop (Episcopius) voor 1200
ien (een iets kleinere tekening
hem ging weg voor 12 gulden),
rtret van Adam van Oort, schil-
van Anthony van Dyck voor
0 gulden, een mannekop van
Dyck voor 135 gulden.
ef vertelt zijn dromen van Aart
elder (Rembrandts laatste leer
de encyclopedie meldt dat zijn
xingen verwarrend veel op die
Rembrandt lijken) voor 5 gui-
rschillende portretten van Hen-
Goltzius voor 300, 360, 400,
110,170 en 200 gulden.
rtret van de dichter Vondel op
arige leeftijd van Philip de Ko-
P Vondel werd eerder door De
ling geportretteerd en dichtte
i: „Ik telde vijf en seventigh, -
Koning mij dus levendigh - Te
r schijn braght op zijn paneel")
r 210 gulden.
versleten slaapmuts van Nico-
5 Maes voor 1420 gulden,
i klosbaan (een soort sjoelbak)
Adriaan van Ostade voor 1100
Ie soejen.
vi
]coe \n de wei van Paulus Pot-
gehe^oor 100 gulden.
m watermolen van Jacob Ruys-
x toi/61 voor 510 gulden.
2 groalve die tekening voor 5 gulden
nieuv, Aart de Gelder, die ik er voor
curiositeit bij vermeld heb, zijn
genoemde tekeningen in 1883
j belle?" de nu 100-jarige Vereniging
ibrandt aangekocht voor het
'csprentenkabinet. Nu zeggen
rv prijzen op zichzelf natuurlijk
nog niets, al blijkt er wel uit
I de bekende namen doorgaans
boven het gemiddelde van 100
uitstegen. De vraag is: wat
•kende 100 gulden voor een koe
de wei van Paulus Potter in
mmmm^3? Volgens de Vereniging „Ne-
lands Economisch-Historische
hief' moet je zo'n bedrag uit
3 voor de huidige omstandighe-
met 12 vermenigvuldigen. Die
in de wei van Paulus Potter
nu dus 1200 gulden kosten. Ver-
het maar rustig. Zo werken die
gen niet!
eb mijn licht opgestoken bij het
'sprentenkabinet en gevraagd
sen» paar vrijblijvende en stout-
ken, dige schattingen te maken van
Sok- ledragen die enkele van de bo-
ken staan<^e tekeningen nu in 1983
ien veiling zouden opbrengen.
Nicolaas Maes: boven de
10e- 000 gulden. Die Avercamp: vele
enz. duizenden guldens. Die Van
ide: 60.000 gulden of daarom-
li* Jt t. Die Ruysdael: 20.000 gulden
l,ie11 stens. Goltzius: vele tienduizen-
itles guldens. En de Nicolaas Ber-
n die in 1883 nog 400 gulden
Tte? Onlangs is bij Sotheby-Mak
Waay een kleinere maar ook
ie en gave Berchem verkocht
ongeveer 38.000 gulden. Het
icht op het Colosseum zou dus
T het honderdvoudige (en niet
if '.waalfvoudige!van de prijs in
I opbrengen!
uur Rembrandt? Als zo'n tekening
„de voetwassing" uitgeleend
uur worden, zou ze voor een miljoen
uur ien worden verzekerd. En wat
te ze in 1883? Ze zat, met nóg
ile Rembrandts maar als zoda-
■■"■■niet herkend, in twee lots van
elkaar 23 tekeningen uit „de
ol van Rembrandt", die 660
len kostten...
Veel verhalen van Thea Beek
man spelen ver terug in de ge
schiedenis. Ook haar nieuwe
boek 'Hasse Simonsdochter'.
We maken kennis met Hasse in
het jaar 1477. Ze is de dochter
van een mandenvlechter en
een zelfstandig meisje. Het
liefst gaat Hasse haar eigen
gang en zwerft de hele dag
rond in de rietvelden, tot groot
ongenoegen van haar omge
ving.
Op een dag wordt ze aangerand,
maar net op tijd gered door de
half-edelman Jan van Schaffe-
laar. Hij is aanvoerder van een
troep huursoldaten, die hun
diensten aanbieden aan wie
maar wil. De bende van Van
Schaffelaar houdt zich bezig
met stropen, struikroverij en
plundering. Ook Hasse, een
goede boogschutter, doet flink
mee. De mensen kijken op
haar neer en behandelen Hasse
als een stuk vuil. Maar dat kan
haar niets schelen, zolang Van
Schaffelaar maar om haar
geeft. 'Jan van Schaffelaar',
zegt ze, 'is de enige mens ter
wereld die ooit goed voor me is
geweest'.
In Barneveld wordt de bende in
het nauw gedreven door het
toedoen van de fanatieke mon
nik Egidius. De geestelijke
heeft het speciaal gemunt op
Hasse. Volgens Egidius is Has
se een heks, die moet worden
verbrand. Om zijn vrouw en de
rest van zijn mannen te redden
neemt Jan van Schaffelaar de
moedigste beslissing van zijn
leven.
'Hasse Simonsdochter' is een
van de mooiste verhalen die
Thea Beekman heeft geschre
ven. Het verhaal is spannend
en wordt goed verteld. Het
boek is dik (260 bladzijden),
maar verveelt nergens. Thea
Beekman maakt altijd eerst
een hele studie van de tijd
waarover ze gaat schrijven.
Hoe mensen dachten en met
elkaar omgingen blijkt vooral
uit de vele gesprekken in het
bo^k- Die maken het lezen
oven, die tijd interessanter dan
allerlei gortdroge beschrijvin
gen in geschiedenisboekjes.
Mensen in de tijd van Hasse
waren bang voor de dood en
probeerden zo goed mogelijk
De schrijfster Thea Beekman
te leven. Maar dat 'goede' leven
stelde niet veel voor. De men
sen waren wreed voor elkaar,
bijgelovig en vaak onnozel. Je
kon ze van alles wijs maken. In
dit boek zijn het vooral monni
ken die de boel oplichten. En
dat zijn dan zogenaamd keuri
ge mensen, die op Hasse en
haar bende neerzien. 'Die zoge
naamd keurige mensen zijn
nog erger dan huurlingen. Ze
liegen, bedriegen, flemen en
zijn zo gemeen als duivels',
zegt Hasse.
Hasse is een apart, zelfstandig
meisje, dat vecht als een man.
Tegenwoordig zouden we dat
heel normaal vinden (nou ja,
norméól), maar in de tijd van
Hasse vonden mannen het be
lachelijk als een vrouw haar ei
gen zin deed. Een vrouw moest
onderdanig en gedienstig zijn.
Omdat Hasse daar niets voor
voelt, komt ze in moeilijkhe
den.
De mannen in het boek weten
niet goed hoe ze over Hasse
moeten denken. Aan de ene
kant dwingt ze bewondering af
met wat ze durft. Maar daar
door voelen mannen zich ook
bedreigd. Een vrouw die net zo
goed is, dat kan niet. Door haar
voor hoer en slet uit te maken,
hopen mannen hun verwarring
te kunnen bedwingen. Dat
blijkt wel uit het gedrag van de
monnik Egidius. Hij bewon
dert Hasse, wordt bang en ver
ward, en gilt dat ze op de
brandstapel moet. Zo hoopt hij
zijn innerlijke rust weer te
kunnen vinden. Eerlijk gezegd
had ik zelf ook wel wat moeite
met mijn eigen innerlijke rust
na het lezen van dit boek.
Hasse Simonsdochter, Thea
Beekman, uitg. Lemniscaat, f
26,50.
De jongerenafdelingen van drie
politieke partijen, CDA, WD
en PvdA, gaan in Rotterdam
een actie beginnen tegen racis
me en fascisme op scholen. De
politieke jongeren vinden dat
de schooljeugd de neiging
heeft de slechte economische
situatie af te schuiven op de
minderheden in ons land.
Zij beginnen hun actie in die
Rotterdamse wijken waar veel
aanhangers wonen van de Cen
trumpartij (deze partij wil alle
buitenlanders uit Nederland
hebben).
De burgemeester van Rotter
dam, Bram Peper, vindt dit
idee van de politieke jongeren
heel goed. Hij zei, dat juist in
deze stad de haat tegen andere
culturen en huidskleuren
steeds groter wordt.
Door het uitdelen van stickers en
lespaketten willen de politieke
jongeren de schooljeugd meer
vertellen over de achtergron
den van racisme en fascisme.
Zij hopen hiermee meer begrip
te kweken voor de minder
heidsgroeperingen in ons land.
Is bij jou thuis alles pluis? Of zijn
je ouders, zoals ze dat zeggen
"uit elkaar"?
Dat is helemaal zo gek niet, want
het aantal echtscheidingen
neemt nog steeds toe. Veel kin
deren groeien dus op in een
één-oudergezin. De meeste
mensen vinden dat niet pluis.
Het kan pas goed zitten als een
gezin compleet is, denken ze.
En daarmee wordt bedoeld:
een vader en een moeder met
hinderen, samen in één huis.
Als het anders in elkaar zit word
je er voortdurend aan herin
nerd dat het "eigenlijk niet
deugd". Ontbreekt er een va
der of een moeder dan heet
zo'n gezin "onvolledig" of er
ger nog "gebroken". Men gaat
er meestal van uit dat een kind
binnen zo'n gezin niet geluk
kig kan zijn, dat er iets ont
breekt. "Zo'n gezin zonder va
der is toch niks", zeggen de
mensen dan. En een kind met
een vuile spijkerbroek is "zie
lig" want het heeft geen moe
der en komt dus de zo noodza
kelijke verzorging te kort.
Allemaal kletspraat. Het ideale
gezin waarin iedereen elkaar
altijd aardig vindt en waar alles
op rolletjes loopt bestaat hele
maal niet. En in het ergste ge
val, als vader en moeder elkaar
het leven zuur maken, voelen
kinderen zich helemaal niet zo
prettig in dat "normale gezin".
Johanna Fortuin, heeft eens
geschreven: "De beste kansen
op geluk hebben kinderen als
ze opgroeien bij iemand die
zelf gelukkig is. Bij iemand die
plezier heeft in zijn bestaan".
Of een kind nu woont in een één-
of twee-oudergezin, in een
woongroep of bij opa en oma;
iedereen maakt prettige en
minder prettige dingen mee in
z'n woonomgeving. Wat nu zo
vervelend is is dat kinderen zo
weinig gelegenheid krijgen om
te praten over de minder pret
tige dingen van thuis, zoals ru
zie en echtscheiding.
De FIOM, dat is een bureau voor
hulpverlening bij zwanger
schap en alleenstaand ouder
schap, heeft daarom een werk
map samengesteld over kinde
ren in verschillende thuissitua
ties. De werkmap heet "thuis
pluis" en is bedoeld voor de
onderwijskrachten op basis
scholen om met kinderen te
werken en te praten over de
leefsituatie van zichzelf en an
deren. Mischien kun je op jou
school ook eens voorstellen
dat de leerkracht die werkmap
bij de FIOM aanvraagd. Wie
weet zit jou onderwijzeres), of
sommige van je vrienden of
vriendinnen, anders ook wel te
denken dat je een beetje zielig
bent omdat het bij jou thuis an
ders in elkaar zit dan bij hun
thuis.
Ze worden te vondeling gelegd
of later door hun ouders de
straat op gestuurd, ze slijten
hun eerste levensjaren met de
hulp van oudere kinderen of
mensen die voor de liefdadig
heid werken. Rond hun twaalf
de jaar worden ze echter aan
hun lot overgelaten, omdat
jongere kinderen weer hulp
nodig hebben. Het gaat hier
om veertig miljoen Latijnsa-
merikaanse kinderen die op
groeien voor galg en rad.
Latijns-Amerika, geteisterd door
armoede en oorlogen, weet
geen raad met de veertig mil
joen schooiertjes die leven van
schoenenpoetsen, diefstal en
soms zelfs mensen doden om
aan geld te komen. De regerin
gen van die landen verzwijgen
het probleem. Omdat ze zich
ervoor schamen en zelf ook
geen oplossing weten. Alleen
Brazilië erkent het. Tegen het
jaar tweeduizend zullen daar
tachtig miljoen kinderen onder
de 14 jaar leven. Velen van hen
zijn voorbestemd om in men
sonterende omstandigheden
op te groeien. Nu is het al zo
dat 80 procent van de gevange
nissen vol zit met (voormalige)
straatkinderen. Een oplossing
is er zo snel niet te vinden. Er
zijn instellingen die ervoor zor
gen dat sommige van die kin
deren worden geadopteerd
door westerse ouders. Maar on
langs bleek dat in sommige La-
tijnsamerikaanse landen kin
deren zomaar worden ver
kocht aan rijke mensen. Daar
door is de adoptie van kinde
ren in de knel gekomen. Er
kleeft nu een verdacht luchtje
aan.
Instellingen als Unicef en Terre
des Hommes proberen nu zo
veel mogelijk projecten op te
zetten, waarbij niet alleen kin
deren baat hebben, maar ook
een heel dorp, of een stads
wijk. Ze willen de kinderen zo
veel mogelijk een normaal fa
milieleven geven. "Maar voor
ieder kind dat we helpen, val
len er misschien wel 1000 uit
de boot", zegt een van de hulp
verleners. Daarmee geeft hij
aan hoe hopeloos de situatie is
voor de miljoenen straatkinde
ren van Latijns-Amerika.
Telefoon voor
jongeren nu
langer open
Vanavond is er in De Schelft in
Noordwijkerhout een tentoon
stelling van tekeningen die
leerlingen van twee scholen
hebben gemaakt voor Amnes
ty International. Amnesty
voert actie tegen het martelen
en het vermoorden van politie
ke gevangenen. Dat zijn men
sen die in de gevangenis zitten
omdat ze het niet eens zijn met
de regering in hun land.
Marieke Zimmerman en Mike
Schepers (allebei 13 jaar) zitten
in de tweede klas van het
Leeuwenhorstcollege in
Noordwijkerhout. Hun teke
ningen zijn samen met veertig,
andere tekeningen uitgezocht
voor de tentoonstelling. KITS
sprak met hen over hun teke
ningen.
"Ik wist eigenlijk niet wat ik
moest tekenen", zegt Marieke.
"Ik ben met de duif in de kooi
begonnen, en toen heb ik de
militair erbij getekend. Dat
was eigenlijk wel leuker". Mi
ke dacht aan persvrijheid en
daarom maakte hij een televi
sie. De nieuwslezer van het
journaal zegt: 'Orde en rust
heersen in Iran' terwijl er vier
geweerlopen op hem gericht
zijn. "In Iran mag je niet zeg
gen wat je denkt", vertelt Mi
ke. "Op het journaal daar moet
je zeggen dat het goed góat in
het land, terwijl de mensen rij
na rij opgehangen worden. Je
mag er eigenlijk geen eigen
mening hebben".
Wat bedoel je met je tekening?
Marieke: "De militairen willen
niet dat het vrede wordt. Nou
ja, dat willen ze natuurlijk wel,
maar dat geven ze niet aan el
kaar toe." Marieke denkt daar
bij aan Rusland en Amerika.
"Ze willen allebei wel vrede,
maar ze doen het geen van bei
den. Ze nemen steeds meer
wapens, en dan komt de vrede
in gevaar". Er is toch geen oor
log tussen Amerika en Rus
land? "Nee", zegt Marieke,
Mike en Marieke met hun tekeningen
"maar geen oorlog is nog niet
hetzelfde als vrede". Ze legt uit
wat ze bedoelt. "De armen
worden onderdrukt, de rijken
hebben wel wat te zeggen. Ik
denk dat de militairen bang
zijn voor vrede, want dan zijn
De nieuwslezer op de tekening
van Mike heeft het goed be
nauwd. Hij kijkt angstig en om
zijn hQofd heen zie je de zweet-
ren", zegt Mike. "Maar het is
wel duidelijk: als je één woord
verkeerd zegt, word je voor je
kop geschoten".
Hadden jullie al eens eerder van
Amnesty International ge
hoord?
"Ja, ik had er wel eens van ge
hoord", zegt Marieke. Mike
hoorde tijdens de les voor het
eerst iets over politieke gevan
genen. "Elke dag gebeuren er
wel dingen waarvan je zegt:
dat mag niet. Ik denk ook dat
er veel meer gebeurt dan dat er
op het nieuws komt", zegt Mi
ke. "Ik vraag me af of ze er ei
genlijk veel aan kunnen doen".
Amnesty International doet in ie
der geval zijn best.
Je kunt misschien wel helpen,
want op de manifestatie van
avond in De Schelft kan je
veel horen over het lot van de
politieke gevangenen en je
handtekening onder een pro
testbrief zetten.
De avond begint om 8 uur.
Heb je ruzie met je pa of moe?
Problemen op school? Of ben
je verliefd en weet je niet
goed wat je daar mee aan
moét? Via de Leidse Kinder
en Jongerentelefoon kun je je
vragen of problemen voorleg
gen aan een vrijwilliger die je
misschien kan helpen of die
je gewoon wat informatie
geeft. Aan de andere kant van
de lijn zit in elk geval iemand
die jou probleem serieus
neemt en je kan vertellen wat
hij of zij in zo'n geval zou
doen.
Als je dus ergens mee zit, bel
071-120611. Veel jongeren
hebben de afgelopen twee
jaar van die uitnodiging ge
bruik gemaakt. Zoveel zelfs
dat de vrijwilligers aan de
woensdag- en zaterdagmid
dag niet genoeg hadden om
de jeugdige bellers te woord
te staan. Besloten is daarom
om de openingstijden te ver
ruimen. Van nu af aan aan
kunnen jongeren van dins
dag tot en met vrijdag, van
vijf tot acht uur, bellen naar
071-120611.
Als je een probleem of vraag
hebt buiten de openingstij
den kun je natuurlijk ook bel
len met de 'grote broer' van
de Kinder- en Jongerentele
foon. Dat is de Telefonische
Hulpdienst en die is 24 uur
per dag bereikbaar via num
mer 071-120611.
DEN HAAG (GPD) - Dit najaar is
het tien jaar geleden, dat in Ne
derland begonnen werd met
energiebesparing. In die tien
jaar is veel bereikt. Maar het
blijft belangrijk, dat overheid,
bedrijfsleven en particulieren
aandacht aan het onderwerp
schenken. Daarom heeft de
Stichting Voorlichting Ener
giebesparing Nederland
(SVEN) in Apeldoorn in het
najaar een aantal activiteiten
opgezet onder het motto 'Ener
giebesparing, blijvende nood
zaak'.
De SVEN bestaat nu vijf jaar. In
die tijd heeft de stichting op al
lerlei terreinen voorlichting ge
geven. Er wordt bijvoorbeeld
al enige tijd een campagne ge
voerd voor energie-zuinig om
gaan met huishoudelijke appa
raten en verlichting in huis.
Die campagne wordt gevoerd
in samenwerking met de Ver
eniging van Exploitanten van
Electriciteitsbedrijven in Ne-
derland (VEEN) en de Unie
van elektrotechnische onder
nemers (Uneto).
Er zijn zeven folders uitgegeven
over verschillende huishoude
lijke apparaten, die van pas
kunnen komen bij de aanschaf
van nieuwe apparaten. Verder
geven ze tips voor een zuinig
gebruik van de verschillende
apparatuur. De foldertjes wor
den verspreid via winkels die
huishoudelijke apparatuur
verkopen en zijn ook bij ener
gie- en elektriciteitsbedrijven
en het SVEN te verkrijgen.
Het zijn niet alleen de activitei
ten van de SVEN die tot ener
giebesparing in Nederland
hebben geleid. Op een congres
in november zal teruggekeken
worden op alles wat er voor ge
zorgd heeft dat het energiever
bruik in Nederland 20 procent
lager is dan tien jaar geleden
voorspeld was. Verder zal de
SVEN in december een ten
toonstelling organiseren sa
men met het Expo Center
Eindhoven met als naam 'Eta
lage van tien jaar energiebe
sparing', waarin alle betrokke
nen hun produkten en dien
sten kunnen uitstallen.
Behalve terugkijken wordt ook
vooruitgekeken. Onder het
motto 'Energiebesparing, blij
vende noodzaak' wordt deelge
nomen aan allerlei activiteiten,
zoals jaarbeurzen, de beurs Ei
genhandig '83 in Rotterdam en
Food Engineering '83 in
Utrecht.
ADVERTENTIE
Denkt u dat de spaarrente nog verder omhoog gaat? En wilt u verzekerd
zijn van de actuele rente? Profiteer dan van een spaarvorm die de rente
op de voet volgt. U kunt al meedoen vanaf f1.000,-.
En hoe langer uw geld op de rekening staat, hoe lager de opname
kosten. Praat er eens over bij de NMB. NMBBANK
DE NMB DENKT METU MEE
Redactie: Anneloes Timmerije.
Bijdragen en vragen: Postbus 54, 2300 AB Leiden.
Telefoonnummer: 071-144941, toestel 245.
