Bremen en Hessen
kiezen voor SPD
'w^tJkT
Jsm^t 4
Gevangen IRA-leden breken uit
C
Leopold IR bleef omstreden
België weer aan t werk
Peres wil toch praten
over nationaal kabinet
Forse nederlaag regering-Kohl
Seveso-zaak
voor rechter
Britse leger in verlegenheid, protestanten woedend
Marcos eens met plan
voor verzoeningsraad
Russen houden radio
boodschap Reagan tegen
VOICE OF AN
MAANDAG 26 SEPTEMBER 1983
BRUSSEL (ANP) - De openbare dienstverlening in België is zaterdag
vrij snel normaal geworden. Het treinverkeer dat twee weken heeft
stilgelegen, verliep op het eind van zaterdagmiddag normaal in geheel
België met nog slechts twee uitzonderingen: de provincies Henegou
wen en Luik. Maar in Luik werden zaterdagmiddag de eerste voorbe
reidingen getroffen om ook daar het spoorwegverkeer weer op gang te
brengen. Vanaf tien uur zaterdagavond reed de internationale trein van
Oostende naar Keulen weer via Luik.
Het stadsvervoer is praktisch overal weer normaal. In Brussel, Antwer
pen, Gent, Namen en Charleroi, waar geruime tijd gestaakt is, waren
zaterdag alle trams, bussen en metrostellen weer in bedrijf. De veerbo
ten uit Oosteinde naar Engeland varen weer en op de luchthaven van
Brussel, Zaventem, zijn ook geen problemen meer.
In de Antwerpse haven, waar de bedrijvigheid sinds vrijdagavond weer
op gang gekomen is, zijn volgens de havendienst sinds zaterdagmiddag
alle bruggen en sluizen weer in bedrijf.
Buitenland
BRUSSEL (ANP) - Jean Gol, de
Belgische vice-premier (die als n 1 1 1.
regeringsleider functioneert zo- IfPlPIP (|PT1 Ift
lang premier Martens herstelt O
van een hartoperatie) heeft giste-
ren opnieuw een lans gebroken aail aUlIieStie
voor een fiscale amnestie in zijn
land. In een officiële radio- en te-
levisiemededeling zei hij: "Het is VOOI* IT*311 fl f*l 1
voor niemand een geheim dat er W WI
kapitaal is dat voorgoed aan de
controle van de fiscus is ont
snapt. Dat kapitaal blijft volko
men onproduktief voor onze eco
nomie. Is het dan niet redelijk
naar een formule uit te kijken om
dat kapitaal opnieuw voor inves
teringen in Belgie aan te wenden
en om er meer werk mee te
scheppen, vooral in de bouw?".
Gol speelde daarbij in op de plan
nen van de (eveneens liberale)
minister van financien, Willy de
Clercq. Die wil naar het buiten
land verdwenen zwarte Belgi
sche kapitalen naar België terug
lokken door de eigenaars ervan
fiscale amnestie te verlenen voor
de niet aangegeven inkomsten
uit die kapitalen. Die kwestie
heeft een rol gespeeld by de sta
king van het overheidspersoneel
van de afgelopen 14 dagen. Ze zal
zeker opnieuw ter sprake komen
bij het sociale topoverleg tussen
regering, vakbonden en werkge
vers, dat de komende week gaat
spelen, want ze heeft by de vak
bonden veel kwaad bloed gezet.
Verwijzend naar de inmiddels
beëindigde staking van het over
heidspersoneel zei Gol het niet
abnormaal te vinden dat de rege
ring een speciale inspanning van
de werknemers in de openbare
sector heeft gevraagd.
Iedere werkgever die geconfron
teerd wordt met een zo rampzali
ge financiële situatie als waarin
de Belgische staat verkeert, zou
zijn werknemers massaal "aan
de deur hebben gezet". De Belgi
sche regering heeft dat niet ge
daan.
JERUZALEM (AFP) - De Israëli
sche Arbeiderspartij wil deelne
ming aan een regering van natio
nale eenheid overwegen. De par
tij besloot gisteren een uitnodi
ging daartoe van kabinetsforma
teur Jitzhak Sjamir positief te
beantwoorden.
Het besluit is. aldus zegslieden van
de socialistische arbeiderspartij,
aangenomen met een meerder
heid van 37 tegen 24 stemmen.
Aan de stemming gingen vijf uur
durende besprekingen vooraf.
Aan het overleg, dat achter geslo-
BONN - De sociaal-democratische SPD heeft bij de verkiezingen in de Westduitse deel
staten Hessen en Bremen aanzienlijk gewonnen. In Hessen werd de SPD voor het eerst
sinds 1970 weer de grootste partij met 46,2 procent (3,4 procent meer dan bij de vorige
verkiezingen). In Bremen behaalde de SPD zelfs de absolute meerderheid. Zij kreeg
daar 51,3 procent van de stemmen, 2 procent meer dan vier jaar geleden.
De uitslag van de deelstaatverkie
zingen betekent een voorlopige
politieke terugslag voor de con-
servatief-liberale bondsregering
in Bonn. De kiezers hebben de
aangekondigde „ommekeer"
kennelijk niet gehonoreerd. Vol
gens SPD-voorzitter Willy
Brandt is duidelijk geworden dat
door
Hans Amesz
zijn partij uit het dal is en de
wind weer mee heeft.
Vooral de verkiezingsoverwinning
van de sociaal-democraten in
Bremen was een volledige ver
rassing. Vanwege de ernstige cri
sis in de voor de Hanzestad le
vensbelangrijke scheepsboiiwin-
dustrie werd SPD-burgemeester
Koschnick vorige week nog uit
gemaakt voor „scheepsbouwkil-
ler" en „verrader". De uitslag
van de verkiezingen kan echter
niet anders worden uitgelegd
dan als een vertrouwensbewijs
voor dezelfde Koschnick, die
overigens al zestien jaar minis
ter-president van de stadsraad is.
Hij en de SPD kunnen de ko
mende vier jaar alleen regeren.
De liberale FDP, die zich vóór de
verkiezingen had uitgesproken
voor samenwerking met de SPD,
slaagde er niet in de kiesdrempel
van 5 procent te halen. De Groe
nen kregen in Bremen net iets
meer dan 5 procent. De CDU
ging 1,4 procent vooruit en be
haalde 33,3 procent.
In de deelstaat Hessen hebben de
vervroegde verkiezingen niet
voor die duidelijke politieke
krachtsverhoudingen gezorgd
waarom zij in feite gehouden
zyn. Weliswaar won de SPD fors,
maar met 51 zetels in het deel-
staatparlement komt zij 5 zetels
te kort voor de absolute meerder
heid. Ook CDU en FDP samen
beschikken slechts over 52 ze
tels. De Groenen, die 7 zetels
Tankwagen lek
De Duits-Oostenrijkse grens
overgang bij Walserberg, on
der München, is zaterdag drie
uur lang versperd geweest,
omdat uit een Nederlandse
vrachtwagen methylacrylgas
stroomde. Dit gas kan al bij
21 graden exploderen. Vol
gens de politie slaagde de
brandweer erin de vrachtwa
gen zodanig af te koelen, dat
de vrachtwagen uit Dronten
naar een koelhal kon worden
gesleept en de weg voor het
verkeer kon worden vrijgege-
Het wegstromen van gas was
bij een controle door doua
nebeambten ontdekt. Vol
gens de politie was de tank
wagen te vol geladen. Het gas
zette bij de bijna zomers tem
peratuur aanzienlijk uit en
zocht vervolgens een uitweg
uit de tank.
Overleden
De IJslandse oud-premier
Gunnar Thoroddsen is giste
ren op 72-jarige leeftijd
overleden. Thoroddsen
speelde gedurende 40 jaar als
een van de leiders van de
rechtse onafhankelijkheids-
partij een belangrijke rol in
de IJslandse politiek. Hij was
enkele malen minister,, was
12 jaar burgemeester van de
hoofdstad Reykjavik en dien
de als ambassadeur in Ko
penhagen.
Alcohol
Onder toeziend oog van presi
dent Gaafar Nimeiri zijn in de
Soedanese hoofdstad Khar
toum alle voorraden alcoholi
sche dranken vernietigd.
Nimeiri kondigde op 8 septem
ber aan dat hij van plan was
de Islamitische wet in zijn
land te gaan hanteren. De
operatie werd uitgevoerd
door leger en politie op drie
plaatsen aan de oever van de
nijl.
De Islamitische wet verbiedt
het gebruik van alcohol.
ringschef wil met de CDU
FDP gaan praten en ovi
stemming bereiken over het in
dienen van een begroting. Als
dat lukt krijgt de SPD Hessen als
minderheid besturen.
Terwijl de CDU in Hessen een ver
lies van niet minder dan 6,2 pro
cent leed, boekte de FDP een
winst van maar liefst 4,5 procent
Britse soldaten sloten het gebied rond de Maze-gevangenis bij Belfast kort i
Dat betekent dat de' liberalen Alle passerende auto's werden doorzocht.
i de ontsnapping hermetisch af.
ten deuren plaatshad, deden mee
de "Mapam" (linkervleugel van
de partij) en de aan de Arbeiders
partij verbonden "beweging
voor de burgerrechten". Deze
twee waren tegen een nationaal
kabinet onder leiding van Sja
mir, die de opvolger moet wor
den van de afgetreden premier
Menachem Begin.
Volgens de Israëlische radio zou de
leider van de socialisten, Sjimon
Peres, vandaag een ontmoeting
kunnen hebben met Sjamir om
te praten over de voorwaarden
voor een eventueel te
tionale regering.
MONZA (AP) - In verband met de
dioxine-explosie in 1976 in Seve-
so heeft een rechtbank in Monza
zaterdag vijf hoge functionaris
sen van een chemisch bedrijf
veroordeeld tot gevangenisstraf
fen variërend van vyf tot 2,5 jaar.
Seveso, een industriestad ten noor
den van Milaan, werd bedolven
onder een wolk van giftige che
micaliën na een explosie in de fa
brieken van het Zwitserse be
drijf Icmesa.
De ernstige luchtverontreiniging
kostte het leven aan honderden
dieren, veroorzaakte huidziektes
bij vele omwonenden en leidde
tot de gedwongen evacuatie van
ongeveer 800 inwoners van Seve
so. Verschillende vrouwen gin
gen kort nadat het dioxine was
ontsnapt over tot abortus, omdat
zy vreesden misvormde babies
ter wereld te brengen.
AP)
hebben, zouden samen met de
SPD kunnen regeren. Maar zo
wel de SPD als ook de Groenen,
die ruim 2 procent verloren, had
den al voor zondag duidelijk ge
maakt dat zij er niet aan denken
met elkaar een coalitie te vor
men.
Voorlopig blijft de minderheidsre
gering van SPD-minister-presi-
dent Holger Bomer aan. De rege-
weer ruimschoots in het parle
ment zitten, waaruit zij vorig jaar
waren verdwenen. Zeker is dat
de winst van de FDP voor het
overgrote deel ten koste van de
CDU is gegaan. De christen-de
mocraten hadden de kiezers na
melijk opgeroepen om ook op de
FDP te stemmen, zodat, was de
berekening, CDU en FDP dan
samen een regeringscoalitie zou
den kunnen vormen.
De uitslag van de verkiezingen
toont aan dat de groene groepe
ringen niet meer zo populair zijn
als nog voor enige tijd geleden.
Maar geconstateerd moet wor
den dat de Groenen kennelijk
over een dusdanige stabiele hoe
veelheid kiezers beschikken, dat
zij een blijvende politieke kracht
in dè Bondsrepubliek i
MANILLA (AFP/UPI/Reuter) -
President Marcos van de Filip
pijnen is bereid de instelling te
aanvaarden van een. "raad voor
nationale verzoening". Hij gaat
daarmee in op een voorstel van
de katholieke kerk, die hoopt dat
een dergelijke raad kan bijdra
gen aan een vermindering van de
hoog opgelopen spanningen na
de moord in augustus op opposi
tieleider Benigno Aquino.
Marcos maakte zijn instemming
met de raad bekend in een tele-
vierede. Hij voegde er echter aan
toe dat hij zich niet gebonden zal
achten aan de adviezen van de
raad. "Ik zal luisteren maar na
geluisterd te hebben zal aan de
regerring en het prresidentschap
het recht voorbehouden blijven
om te besluiten wat nodig is voor
de handhaving van de rust en or
de in ons land".
Volgens het kerkelijke voorstel
moeten de regering, de kerk en
de oppositie in de verzoenings
raad vertegenwoordigd zijn. Het
is de bedcoeling dat de raad zal
bestaan uit acht man. De aarts
bisschop van Manilla, kardinaal
Jaime Sin, deed het voorstel vrij
dag in een persoonlijk onder
houd met president Marcos. Hij
had de suggestie al eerder ge
daan in februari van dit jaar.
In zijn rede deed Marcos verder
een felle aanval op de Filippijnse
zakenlieden, die zich in steeds
grotere getale aansluiten bij de
protesten tegen het auroritaire
bewind van de 66-jarige presi
dent. Volgens de president zijn
er onder de zakenlieden "verra
ders" die samenwerken met de
communisten in een poging een
"revolutionair klimaat" te schep
pen dat zou moeten uitmonden
in de omverwerping van zijn 18-
jarig bewind. Marcos waar
schuwde dat hij de "verraders"
zal vinden en voor het gerecht zal
brengen.
LONDEN - Politie en leger in
Noord-Ierland zijn vandaag ver
der gegaan met hun intensieve
speurtocht naar nog 23 van de 38
veroordeelde leden van het ver
boden Ierse Republikeinse Le
ger (IRA), die gistermiddag ont-
door
Henk Dam
snapten uit het beruchte H-blok
van de Maze-gevangenis bij Bel
fast.
Vanochtend vroeg meldde de
Noordierse politie dat 15 gevan
genen weer zijn opgepakt. De
overige IRA-terroristen, van wie
een aantal gewapend is, zijn nog
voortvluchtig, en hun eerste doel
is vermoedelijk de Ierse Repu
bliek. Van enigen van hen staat
vast dat zy auto's hebben ge
kaapt.
De uitbraak - de grootste die ooit in
het Verenigd Koninkrijk heeft
plaats gehad - volgde nadat gis
termiddag enige tientallen ge
vangenen plotseling wapens te
voorschijn haalden en cipiers
overmeesterden. Eén gevangen
bewaarder werd daarbij doodge
stoken, een tweede in het hoofd
geschoten. Nog vijf andere ci
piers raakten gewond.
Met een vrachtwagen waarmee ge
woonlijk levensmiddelen wordt
aangevoerd, reden de IRA-leden,
van wie een aantal zich inmid
dels in uniformen van de over
meesterde cipiers had gestoken,
vervolgens naar de hoofdingang.
Een snel handelende cipier ver
hinderde hun vertrek door zijn
auto voor die ingang neer te zet
ten.
De gevangenen sprongen daarop
uit de vrachtwagen en ontsnap
ten te voet uit de zwaarst be
waakte gevangenis van Groot-
Brittannië, waar zich de meest
notoire terroristen uit zowel het
republikeinse (katholieke) als
loyalistische (protestantse) kamp
bevinden.
Het H-blok van de Maze gevange
nis kreeg twee jaar geleden grote
bekendheid door de acties van
IRA-leden die zich doodhonger-
den omdat zij erkenning wilden
als politiek gevangene. De meest
vermaarde onder hen was Bobby
Sands, die door de republikeinse
Noordieren ook nu nog als een
van hun belangrijkste martelaars
wordt beschouwd.
De IRA heeft in het verleden meer
spectaculaire ontsnappingen uit
zwaarbewaakte gevangenissen
op haar naam gebracht. In 1981
ontsnapten acht IRA-leden uit
de Crumlin Road gevangenis in
Belfast, en zo hebben de afgelo
pen elf jaar nog vier uitbraakpo-
gingen succes gehad.
De vlucht van de 38 terroristen uit
de Maze-gevangenis komt voor
de IRA op een psychologisch be
langrijk moment. De afgelopen
maanden zijn honderden terro
risten opgepakt als gevolg van de
getuigenissen van overlopers.
Hele afdelingen van de IRA wer
den op deze wijze opgerold.
De ontsnapping brengt het Britse
leger en de politie in Noord-Ier
land in grote verlegenheid. Woe
dende protestantse politici heb
ben gisteravond al direct een on
derzoek geëist naar onder meer
de vraag hoe het mogelijk is dat
zoveel van de gevangen IRA-le
den vuurwapens bleken te heb
ben.
De protestantse leider ds. Ian Pais
ley verklaarde vanochtend te
vinden dat staatssecretaris Ni
cholas Scott, onder wie de
Noordierse gevangenissen res
sorteren, moet aftreden. Minister
Prior (Noord-Ierland) heeft in
middels toegezegd dat een uitge
breid onderzoek naar de uit
braak zal worden gehouden.
Complot tegen
Reagan onthuld
CALGARY (UPI) - Een Jpego-
slaaf in Canada heeft tegen
over het Amerikaanse pers
bureau UPI verklaard dat hij
is gerecruteerd vopr een Li
bisch komplot om president
Reagan te vermoorden tij
dens zijn bezoek aan de Filip
pijnen in november. De 52-ja-
rige Ben Yousef, die in Cana
da gevangen zit, zei dat hij de
afgelopen week een ontmoe
ting heeft gehad met twee
agenten van de Amerikaanse
inlichtingendienst aan wie
het komplot is onthuld. Het
zou ook in de bedoeling heb
ben gelegen een aanslag te
plegen op de voormalige
Amerikaanse gezant voor het
midden-oosten Philip Habib.
President Reagan tijdens zijn radiopraatje.
WASHINGTON - De onbuigzaam
heid van de Russische regering
staat een akkoord over vermin
dering van kernwapens in de
weg. Met deze boodschap heeft
de Amerikaanse president Rea
gan zich zaterdag by verrassing
in simultaanvertaling via de
door
Henk Kolb
Amerikaanse propagandazender
de Stem van Amerika, recht
streeks tot het Russische volk
gericht.
Reagan maakt vandaag in een toe
spraak tot de Verenigde Naties
in New York nieuwe Amerikaan
se voorstellen bekend om de im
passe by de onderhandelingen in
Genève te doorbreken. Hij zal de
Sovyjet-Unie bij die gelegenheid
opnieuw aan de kaak stellen van
wege het neerhalen van het Ko-
verkeersvliegtuig. Met
de radiotoespraak heeft Reagan
het grimmige beeld willen slech
ten, dat achter het ijzeren gordijn
van hem wordt opgetrokken.
Om de Russen te verhinderen de
uitzending te storen was tot het
laatste ogenblik geheim gehou
den dat Reagan zich in Washing
ton uit de studio's van de 'Voice
of America' tot een ander pu
bliek zou richten dan doorgaans
tijdens zijn zaterdagse radio
praatjes. De tekst werd gelijktij
dig vertaald in zeven talen, werd
tijdens het weekeinde nog ovcer-
gebracht in 34 andere talen en
zou na nog een keer in het Engels
naar de Sowjet-Unie te zijn uitge
zonden naar schatting een totaal
van 100 miijoen mensen kunnen
bereiken. Het Amerikaanse pers
bureau UPI meldde echter dat
Russische stoorzenders toch
hebben weten te verhinderen hat
het radiopraatje in de Sowjet-
Unie te ontvangen was.
BRUSSEL - De afgelopen nacht
overleden ex-koning Leopold III
van België was geen koning voor
de mooie schijn. Hij had duide
lijk eigen opvattingen over het
bestuur van het land en was ge-
door
Ferry Mingelen
neigd de meeste politici als
knoeiers te beschouwen. Die
houding leidde in 1940 tot een
fundamentele botsing met de
Belgische regering.
Leopold, die in 1939 het bevel van
het Belgische leger op zich had
genomen en de 18-daagse veld
tocht in mei 1940 tegen de Duit
sers leidde, weigerde de voldoen
aan het dringende verzoek van
de regering om naar Londen uit
te wijken. De regering vond het
onaanvaardbaar dat de koning in
het bezette België zou achterblij
ven, maar Leopold trok zich daar
niets van aan. Hy bleef, tekende
de capitulatie van het Belgische
leger en werd door de Duitsers
krijgsgevangen gezet in het pa
leis te Laken. Hij wenste, zo zei
hij, het lot te delen van de andere
Belgische krijgsgevangenen. Die
houding werd zeker gewaar
deerd, maar boete toch aan over
tuigingskracht toen Leopold, ter
wijl de meeste soldaten nog in
kampen zaten, de tijd rijp achtte
om te hertrouwen met de doch
ter van de Westvlaamse gouver
neur Liliane Baels.
Dat openlijk bewijs van prettig le
ven, terwijl de meeste mensen
het zo slecht hadden, werd niet
erg gewaardeerd. Nog kwalijker
werd het Leopold genomen dat
hij al in november 1940 een ge
sprek had met de Duitse dictator
Hitler over het lot van de krijgs
gevangenen maar, naar wordt
vermoed, meer nog over de posi
tie van België binnen het Groot-
duitse Rijk.
In 1' werd Leopold door de
Duller België naar Oosten
rijk overgebracht waar hij ver
volgens door de Amerikanen
werd bevrijd. Van een directe te
rugkeer naar Brussel was toen
echter geen sprake, daarvoor
was zijn optreden te zeer omstre
den geworden. De Belgische re
gering in Londen had in 1944 een
poging tot verzoening met de ko
ning gewaagd, maar deze was
door Leopold in zijn 'politieke
testament' in 1944 hautain van de
hand gewezen: „Ik kan niet sa
menwerken met ministers die
mij zo diep hebben beledigd",
schreef hij. Leopolds broer, prins
Karei, trad tot 1950 op als regent.
In maart 1950 sprak een meerder
heid van de Belgen zich met 57
procent uit voor terugkeer van
de koning in het eerste en enige
referendum dat er in België ooit
werd gehouden. De terugkeer
van Leopold in Brussel leidde in
Vlaanderen, waar 72 procent
voor hem had gestemd, tot grote
geestdrift: „De koning is terug
en geen macht in het land kan
MUÉNf
Koning Leopold III tekende de troonsafstand ten gunste i
Boudewijn (uiterste rechts) op 16 juli 1951.
hem, tegen Vlaanderen in. ver
drijven". juichte de Vlaamse
pers.
Men had buiten Wallonië gere
kend, waar 58 procent zich tegen
Leopolds terugkeer had uitge
sproken. Daar was men Leo
polds 'oorlogsverleden', ziin in
directe contacten met leidende
figuren van de collaboratie met
de Duitse vijand, zijn gesprek
met Hitier nog lang niet verge
ten. „Leopold is de eerste der in
civieken" (de eerste heuler met
de vijand), zei de Brusselse libe
rale burgemeester Janssens zelf
na de oorlog. Maandenlange
steeds erger wordende onlusten,
stakingen, demonstraties en te-
gendemonstraties, die ten slotte
de eenheidsstaat België bedreig
den, leidden er op 16 juli 1951 toe
dat Leopold troonsafstand deed
ten gunste van zijn zoon Boude
wijn. Sedertdien zweeg hy, 'tot
vorig jaar toen hij reageerde op
de tv-serie van Maurice de Wilde
'De nieuwe orde' over België on
der de Duitse bezetting. Van De
Wilde's kritische aandacht voor
zijn rol in die tijd, had Leopold,
zo schreef hij de regering-Mar-
tens „met bewogenheid kennis
genomen". Hij verweet De Wilde
partijdigheid maar weigerde ove
rigens op de zaak zelf in te gaan
omdat hy in 1951 had gezworen
het stilzwijgen te bewaren. „Ik
betreur het daarom ten zeerste
dat vandaag opnieuw een pole
miek kan ontstaan rond mijn
persoon en mijn optreden", al
dus Leopold. Het trieste lot van
deze koning is echter zo verbon
den met alles wat Vlamingen en
Walen ook vandaag nog verdeeld
houdt, dat zyn dood voorlopig
zeker geen einde zal maken aan
die polemiek.
