"Het huis van
de toekomst is
een hotelletje
C
Architect Weeber: armoe maakt vindingrijk
"Ff*
""•Wh-—.
5
rflTiiVilfVit ff?n» -fim }i m
i» viTrr
IP
1 i
Volgens ir. Caret Weeber - architect, stedebouwkundige en hoogleraar aan de TH in Delft -
heeft het wonen in hoogbouw hier te lande door het toewijzingsbeleid een ander aanzien dan
elders in de wereld, waar flatwoningen niet zelden door de hogere maatschappelijke klassen
worden bewoond. Weeber wordt geroemd en verguisd vanwege zijn revolutionaire
hoogbouw-ontwerpen. Zijn credo: "Wij bouwen nu beter met minder geld".
Extra
MAANDAG 26 SEPTEMBER 1983
v
door José Smits
bij de bedrijven is meer uitgese
lecteerd door de werkloosheid.
Het is meer uitgekiend of zeg
maar uitgezogen".
Aan die ontwikkeling van steeds
lagere bouwprijzen is volgens
"Weeber nog geen eind geomen.
„De overheid ijlt met haar bud
getten altijd achter de feitelijke
ontwikkeling aan. Voordat de
bouwprijzen zijn verwerkt in de
statistieken en de budgetten
kunnen worden aangepast, ben
je maanden verder".
Hij zegt als ontwerper niet bij voor
baat uit te zijn op het realiseren
van zo laag mogelijke huren. „Ei
genlijk maakt het mij niet uit of
een bouwplan op de ene hoek
van de straat vier tientjes per
maand goedkoper is voor bewo
ners dan een zelfde bouwplan op
de andere hoek". Door subsidie
regelingen kunnen zulke ver
schillen makkelijk ontstaan.
Vooral de afwijkende regelingen
in de stadsvernieuwing zijn daar
van de oorzaak.
Geen streven naar de laagst moge
lijke huur dus, maar wel een stre
ven naar de best mogelijke wo
ningen bij een gegeven prijs.
„Wat ik interessant vind is bin
nen het vooraf bepaalde budget
te blijven en de overheidsrege
lingen voor gesubsidieerde wo
ningbouw zo toe te passen dat
het wel zo gunstig mogelijk uit
komt". Het is, hij geeft het toe,
een soort behendigheidsspelletje
voor hem.
Eenvoud
Een van zijn voornaamste troeven
binnen dat behendigheidsspel is
zijn streven naar een eenvoudige
ruwbouw. Weeber heeft enkele
gebouwen gemaakt die langge
rekt zijn en ronde vormen heb
ben. Het resultaat is m
lijkt ook duur. Is dit nou niet de
„franje" die zo nodig uit het
bouwproces moest verdwijnen?
Weeber verklaart het simpel:
„Zo'n ronde lijn moet je zo ont
werpen dat het voor de aanne
mer net lijkt alsof het een lange
rechte lijn is. Dat is dan erg goed
koop". In het algemeen probeert
Weeber „structureel efficiënt" te
ontwerpen, ofwel zodanig dat de
aannemer snel en efficiënt uit de
voeten kan op de bouwplaats.
„Geen complicaties, dan kun je
al heel veel verdienen in de ruw
bouw".
Vaak wordt beweerd door ontwer
pers dat het mogelijk zou zijn
nog goedkoper en beter te bou
wen als de overheid al te knellen
de subsidievoorschriften zou la
ten vervallen. De stichting Archi
tecten Research Stawon denkt
dat blijkbaar ook. Onlangs
schreef die stichting een prijs
vraag uit waarin ontwerpers wer
den uitgenodigd woningen te te
kenen zonder rekening te hoe
ven houden met de modelbouw-
verordening en de Wenken en
Voorschriften.
In die Wenken en Voorschriften
schrijft het rijk heel gedetail
leerd (bijvoorbeeld) voor hoe
groot de opppervlakte per kamer
moet zijn, welke minimale en
maximale afmetingen een raam
moet hebben, hoeveel kastruim-
te per slaapkamer ingetekend en
bijgeleverd moet worden en der
gelijke.
Het is kenmerkend voor Weeber
dat hij kan vernieuwen en expe
rimenteren zonder zich bekneld
te voelen door de voorschriften.
„Mijn studenten aan de TH zeg
gen het ook altijd: als je de regels
afschaft kun je fantastische hui
zen bouwen. Dan zeg ik, je moet
toch aan de afmetingen voldoen.
Als ze daar in hun ontwerpen on
der zitten keur ik ze af. De voor
schriften zijn functioneel. De
overheid stopt er veel geld in en
mag dan ook eisen stellen".
Hotel
Eén bedenking heeft hij er wel te
gen. „Het systeem dwingt je tot
een bepaald concept van een wo
ning. De subsidie pakt het gun
stigst uit als je een grote huiska
mer tekent en kleine slaapka
mers. Uit enquêtes blijkt wel dat
de mensen daar zelf ook om vra
gen, maar ik denk dat dat kort
zichtig is. Volgens mij zit er een
ontwikkeling in de lucht die de
behoefte anders maakt. Denk
maar aan individualisering van
de gezinsleden. Kinderen blijven
langer thuis maar willen wel zelf
standiger zijn. Het huis van de
toekomst is een soort hotelletje
met vier gelijke kamers of vier
gelijke Van Dam-eenheden in
één huis."
PPl
0m
ffwz.
l «f m
Y' Ti,ïf v..
mmmmmrv' "in n*rw
"Dc Peperklip, het gebouw in Rotterdam-zuid dat vorig jaar werd
opgeleverd, is het meest bijzondere. Het verhaal ging dat Weeber zich
verveelde tijdens een vergadering, een paperclip uitvouwde tot een
V-vorm en zo opeens het idee kreeg voor de lay-out van het gebouw.
Een grote rol speelde ook de vorm van de beschikbare grond: een
langgerekt schuin uitlopend terrein tussen water en spoorlijn.
De Peperklip bevat totaal 549 woningwetwoningen, variërend in
huurprijs van 275 gulden voor Van Dam-eenheden tot 443 gulden
voor een vijfkamerwoning.
Armoe maakt vindingrijk,
wordt wel gezegd. Het gaat
zeker op voor de Nederland
se woningbouw. Jarenlang
riepen politici en deskundi
gen: „Het moet goedkoper,
de toeters en bellen moeten
eraf'. Nu die toeters en bel
len er inderdaad zijn afge
haald en de ontwerpers
noodgedwongen kozen voor
meer rationele ontwerpen,
blijkt van sobere uitgeklede
woningen geen sprake. Inte
gendeel, er wordt beter en
veel goedkoper gebouwd dan
enkele jaren terug.
Exponent van die nieuwe ontwik
keling is de architect, stede-
bouwkundige en hoogleraar aan
de TH in Delft ir. Carel Weeber,
omstreden wegens het bijzonde
re uiterlijk dat hij zijn gebouwen
meegeeft. Bekend is vooral zijn
hoogbouw: spectaculaire ronde,
langgerekte vormen in bijzonde
re kleuren. In Amsterdam en
Den Haag speelt hij nu een be
langrijke rol als stedebouwkun
dige. Volgens eigen zeggen heeft
hij inmiddels in Rotterdam (tij
delijk) afgedaan. Hij wordt niet
meer voor opdrachten gevraagd.
Maar dat gebeurde pas nadat hij
eerst de meest spraakmakende
complexen woningwetwoningen
van de laatste jaren heeft gele
verd. En steeds redelijk goed
koop.
Rotterdam vernieuwt op dit ogen
blik de halve binnenstad en ziet
kans op dure grond louter
spraakmakende gebouwen te
realiseren, óók in de goedkope
huursector. Een voorbeeld: een
vierkamerflat aan de Coolsingel
Hofplein kost daar 390 gulden
huur per maand.
Elders in Nederland worden bijna
week in week uit plannen voor
bijzondere, energiezuinige en
goedkope laagbouwwoningen
gepresenteerd, compleet met in
teressante hypotheekaanbiedin
gen zodat ook iemand met een
laag inkomen het kan betalen.
Waarom kon prof. ir. Carel Weeber
zeggen dat niet alleen hij met zijn
bijzondere talent maar ook tallo
ze collega-architecten in deze so
bere tijden betere woningen
kunnen realiseren?
Weeber: „We kunnen de laatste tijd
inderdaad béter bouwen, beter
afwerken dan enkele jaren gele
den ondanks de lagere budget
ten. Je krijgt als architect bij een
opdracht te maken met vooraf
vastgestelde budgetten, zeg ge
middeld zo'n 110.000 gulden. Het
verschilt per regio. Het is heel
normaal dat je met zo'n budget
nog een marge houdt van 9000
gulden. Als dat zo is kan men
zeggen: fijn die 9000 gulden is
bespaard. Men kan ook zeggen:
dat geld gaan we gebruiken voor
een goede afwerking van de wo
ning". Volgens 'Weeber gebeurt
vaak het laatste.
Winst
Hoe is dat overschot te verklaren
terwijl de budgetten per woning
de laatste twee jaren zijn ge
daald. Volgens Weeber is de
winst vooral gehaald bij het
bouwbedrijf. Aannemers zijn
voor veel scherpere prijzen gaan
werken wegens de toegenomen
concurrentie. „Ze schrijven in op
aanbestedingen zonder winst, al
leen om aan de gang te blijven.
Onderaannemers worden tegen
elkaar uitgespeeld zodat die
goedkoper werken. De aanne
mers zijn door de concurrentie
ook volgens efficiënter metho
den gaan werken. Het personeel
Goedkoper
Het is inderdaad opvallend hoe
veel er in deze magere jaren nog
tot stand komt. Er wordt fors be
zuinigd door het rijk. De werk
loosheid onder bouwvakkers is
ongekend hoog, veel bouwbe
drijven zijn failliet. Desondanks
wordt in veel steden in on
gekend grote aantallen ge
bouwd. Amsterdam bouwt dui
zenden woningen tegelijk in de
Venserpolder en in stadsvernieu-
wingswijken. Wethouder Jan
Schaefer bevestigt de uitspraak
van Weeber dat de nieuwe Am
sterdamse huurwoningen goed
koper zijn voor de bewoners dan
twee jaar geleden.
lr. Carel Weeber: "Een
aannemer moet snel uit
de voeten kunnen. Geen
complicaties, dan kun
je al heel veel verdienen
in de ruwbouw".
(Foto's GPD
In de Amsterdamse Venserpolder, waarvoor Weeber als
stedebouwkundige verantwoordelijk is, heeft hij de ronde vormen
afgezworen. Hier zijn uitsluitend rechthoekige bouwblokken rond
binnenplaatsen gepland van maximaal vier verdiepingen.In alle
bouwblokken zijn groene binnenplaatsen met privé en/of openbare
tuinen en schuurtjes. De binnenplaatsen zijn veilig, intiem en
overmatig „sociaal gecontroleerd". Alle'ogen uit alle woningen zijn
gericht op wat zich afspeelt op de binnenplaats. De huren in dit
woningwetcomplex zijn (exclusief service- en stookkosten) voor een
tweekamer Van Dam-eenheid 245 gulden, voor een vierkamerwoning
470 en een vijfkamerwoning 535 gulden.
H 1
In het hartje van de havenstad Rotterdam staat dit ronde flatgebouw
Pompenburg aan de Coolsingel bij het Hofplein. Dit ontwerp van
Carel Weeber is bijna gereed. Het zijn 226 flatwoningen, de meeste met
vier kamers. De huren liggen rond 400 gulden, exclusief service- en
stookkosten. Een vierkamerflat kost aan kale huur 390 gulden. De
woningen zijn bestemd voor stadsvernieuwingsurgenten uit vooral
de achterliggende vooroorlogse Agniesenbuurt. Onder de woningen
zijn garages, enkele winkels en restaurants. Het totaal bedraagt
veertien verdiepingen.
