Franse bommen op
Syrische posities
Francis Pym kan verzet tegen Thatcher leiden
SSSs®»,
C
Druk op Peres om mee
;e reageren in Israël
>-
Reagan: VN kunnen in
Sowjet-Unie vergaderen
[talianen en Fransen onder vuur
Moskou wijst nieuw
voorstel Reagan af
Liberalen
steunen
David Steel
Vandaag besluit bonden
over Belgische staking
iedereen
jcraag
\metzaRRsKA\
RIJDAG 23 SEPTEMBER 1983
EL AVIV (UPI) In Israel nam gisteren de druk binnen de Arbeiders
partij toe om met kabinetsformateur Jitzhak Shamir te gaan praten
over het meedoen aan een regering van nationale eenheid,
•e voorzitter van de partij, Shimon Peres, heeft gezegd dat hij de kans
niet groot acht dat Shamirs partij en de Arbeiderspartij het eens zouden
kunnen worden over een gemeenschappelijk beleid,
laar het studentendispuut van de universiteit Ben-Goerion, een socialis-
tisch-ideologische kring, verklaarde dat de arbeiderspartij het aanbod
zou moeten aannemen als Shamir de partij vijf portefeuilles zou aanbie
den in het kabinet dat hij formeert.
iud-minister van justitie Chaim Serdok zei dat hij vond dat Shamir de
mogelijkheid had geschapen van het bespreken van een nieuw beleid
en dat de socialisten het aanbod zouden moeten overwegen,
hamir werd woensdag door president Chaim Herzog belast met een
kabinetsformatiepoging. De formateur stelde onmiddellijk aan de so
cialisten voor dat zij zich zouden aansluiten bij een kabinet van natio
nale eenheid. Dat een coalitie zou zijn van 's lands twee grootste politie
ke partijen, Likoed en Labour. Deze heeft 50 en Likoed 46 zetels in het
120 zetels tellende parlement.
Buitenland
WARSCHAU (Reuter. UPI, AFP)
- De Poolse communistische
partij heeft een scherpe aanval
gedaan op de kerk en deze ervan
beschuldigd dissidenten te her
bergen en zich te mengen in poli
tieke zaken. De Poolse bisschop
pen protesteerden tegelijkertijd
bij de autoriteiten tegen het ver
wijderen van kruisbeelden uit
scholen en fabrieken. De beide
aanvallen markeren de spanning
tussen Staat en Kerk in Polen die
de laatste maanden is toegeno-
In het weekblad "Polityka", het of
ficiële parrtijorgaan, verscheen
gisteren een artikel met de kop
"geef God wat aan God toebe
hoort en geef de keizer was des
keizers is". "Indien de kerk zich
alleen met religie bezig zou hou
den, zouden er niet zoveel pro
blemen zijn, maar wij weten dat
het terrein van confrontatie veel
groter is", zo staat in het artikel.
Volgens het blad gebruiken dis-
Felle kritiek
Polen op kerk
sidenten en opponenten van de
communistische partij de kerk
als schild en geeft de kerk op ac
tieve wijze haar zegen aan dissi
denten en protesten tegen de re
gering. De oppositie heeft de
vruchteloosheid van de open
confrontatie met de leiding inge
zien en gaat nu over "tot een
nieuwe vorm van strijd in de
schaduw van de sacristie", aldus
Polityka.
Het communistische weekblad he
kelt ook de eenvoud van de ka
tholieken in Polen die zich vol
gens "Polityka" laten "inpalmen
door de kerkelijke folklore van
ikonen en gekroonde madon
na's". Het blad beschuldigt de
geestelijkheid ervan spandoeken
van de verboden vakbond Soli-
dariteit te zegenen, zich te men
gen in het staatsonderwijs en
kruisbeelden op te hangen in
klaslokalen.
Het artikel ir. Polityka. waarvan vi-
ce-premier Rakowski lange tijd
hoofdredacteur was, is onderte
kend met het pseudoniem "Ze-
non Rudny". De schrijver bepleit
overigens een compromis tussen
kerk en staat, waarbij beide kan
ten de gewetensvrijheid van de
burgers moeten erkennen. Prak
tijken echter waarbij de kerk met
vlaggen van Solidariteit zwaait,
religieuze symbolen in scholen
ophangt, leiden volgens het arti
kel tot clericalisering van we
reldlijke gebieden van het maat
schappelijk leven. De schrijver
zegt overigens dat de politiek
van de staat tegenover de kerk
"verstandig" en "zelfs ook wel
willend" moet zijn, maar dat de
staat "dwaalwegen van het reli
gieuze leven" niet mag verzwij
gen.
WASHINGTON (DPA) - De mees
te burgers van de Verenigde Sta
ten zijn het eens met de Ameri
kaanse afgevaardigde bij de Ver
enigde Naties Charles Lichen-
stein, die voor de Algemene Ver
gadering van de VN te verstaan
gaf dat Washington er niets op te
gen zou hebben als de wereldor
ganisatie uit New York zou ver
trekken. Zo reageerde president
Ronald Reagan op vragen van
journalisten in het Witte Huis,
naar aanleiding van een bericht
in de Washington Post op dezelf
de dag. "Wij dwingen niemand te
vertrekken, maar als iemand het
besluit neemt weg te gaan, vaar
wel".
SEIROET - Franse straaljagers hebben gisteren voor het eerst artillerieposities in het
door Syrië bezette deel van Libanon gebombardeerd. Vier Super Etendards van de
Franse luchtmacht, opererend vanaf het Franse vliegdekschip Foch, voerden de aanval
uit nadat Franse en Italiaanse stellingen van de multinationale vredesmacht in Beiroet
en ook de Franse ambassade daar onder artillerie- en raketvuur waren gekomen.
'olgens militaire bronnen in Bei
roet vielen de vier Franse toestel
len artillerieposities aan ten
noordoosten van Beiroet - een
gebied dat onder Syrische con
trole staat. Franse militaire
woordvoerders weigerden tot nu
toe de bestemming van de vlieg-
door
Aernout van Lynden
tuigen bekend te maken, maar er
5. is weinig twijfel dat met deze
bombardementen de crisis in Li-
si banon wederom geëscaleerd is,
1 omdat de Fransen vrijwel zeker
f| Syrische posities gebombar-
si deerd hebben.
t:Bij de artillerie- en raketaanvallen
i; op de multinationale troepen
macht raakten zes Franse solda
ten gewond en is vrijwel de gehe
le munitieopslagplaats van het
Italiaanse contingent opgebla
zen. Ondanks de enorme ravage
in het Italiaanse kamp zijn er
geen Italiaanse gewonden geval
len.
Frankrijk, dat het vliegdekschip
Foch naar dc kust voor Libanon
stuurde na het begin van de ge
vechten in Beiroet nu bijna vier
weken geleden, had al twee we
ken geleden gewaarschuwd een
- dergelijke actie te ondernemen
indien wederom Franse stellin
gen onder vuur kwamen te lig-
Italië heeft uit Londen toestem
ming gekregen de Britse basis op
Cyprus te gebruiken als uit
gangspunt voor acties met Ita
liaanse F-104 'Starfighters' om de
Italiaanse troepen die deel uit-
JOSKOU (AFP) - Het Sowjet-
persbureau Tass heeft gister-
avond de jongste Amerikaanse
voorstellen in de onderhandelin
gen in Genève over Euroraketten
afgewezen. Evenals vorige slui
ten zij 'het principe van gelijk
heid en gelijke veiligheid voor
beide partijen uit', zo zei het.
Vlet een resoluut 'neen' antwoord
de de Russische onderhandelaar
Yuli A. Kvitsinsky in Genève op
de vraag of de voorstellen die de
Amerikaanse president Ronald
Reagan woensdag aankondigde
hem hoopvoller stemden ten
aanzien van de mogelijkheid om
een akkoord te bereiken voordat
de NAVO eind dit jaar met plaat
sing van nieuwe kernwapens in
Europa begint.
Volgens het nieuwe voorstel zou
den de VS bereid 'zijn de in het
dubbelbesluit vastgelegde hou
ding tussen Pershing-raketten
(108. alleen in West-Duitsland te
plaatsen) en kruisraketten (464
totaal, in Italië, België, Engeland,
West-Duitsland en Nederland) te
wijzigen ten nadele van de Pers-
hing. Daarnaast zou Reagan nu
tactische bommenwerpers die
kernwapens kunnen vervoeren
in de onderhandelingen willen
betrekken.
Tass trekt de wil van de VS in twij
fel 'werkelijke vooruitgang in de
onderhandelingen te bereiken'.
'Voornaamste doel van de Ame
rikaanse regering blijft plaatsing,
koste wat het kost, van nieuwe
Amerikaanse Pershing- en kruis
raketten in West-Europa', zo
schreef het.
maken van de multinationale
vredesmacht te ondersteunen.
Twee Amerikaanse marinesche
pen openden voor de vierde
achtereenvolgende dag het vuur,
ditmaal op de stellingen van de
Druzen en hun Palestijnse bond
genoten rond hét door de Druzen
belegerde plaatsje Souk el
Gharb. De Amerikanen zullen
hun aanwezigheid voor de Liba
nese kust dit weekeinde nog ver
sterken met het slagschip New
Yersey.
In Souk el Gharb, dat op een stra
tegisch uiterst belangrijk punt
ligt, boven op de eerste bergrij
boven de zuidelijke buitenwij
ken van Beiroet, is wederom he
vig gevochten. De Druzen, die
eenheden van het Libanese leger
uit Souk el Gharb proberen te
verdrijven om daardoor de weg
naar de hoofdstad te openen, lan
ceerden de ene aanval na de an
dere. Libanese militaire bronnen
gaven donderdagmiddag toe dat
zonder Amerikaanse steun het
leger mogelijk enkele posities
net buiten het plaatsje zou heb
ben verloren.
In Beiroet deed zich een opmerke
lijke demonstratie voor. Onge
veer 2000 Druzen - mannen,
vrouwen, kinderen en ouderen -
demonstreerden voor de Ameri
kaanse ambassade en overhan
digden een petitie aan de Ameri
kaanse zaakgelastigde, met de
oproep om de Amerikaanse be
schietingen op de posities van de
Druzen in de bergen boven Bei
roet te staken. Velen van de de
monstranten waren vluchtelin
gen uit de bergen, en sommige
vrouwen vertelden dat hun man
nen nog bij de huidige gevechten
betrokken zijn.
Lichenstein had maandag een felle
woordenwisseling met de Sow-
jet-Afgevaardigde. Hierbij zei hij
dat, als de Sowjet-Unie of een an
dere lidstaat de indruk hebben
dat de VN New York moeten ver
laten, zij ervan verzekerd konden
zijn dat de Amerikaanse regering
dat op geen enkele manier zou
verhinderen.
Reagan, die maandag een toe
spraak voor de Algemene Verga
dering van de VN zal houden, zei
voorts dat de Amerikaanse VN-
afgevaardigde Jeane Kirkpatrick
een interessant en nader te be
studeren voorstel had gedaan.
De delegatie-leden zouden afwis
selend zes maanden per jaar in
Moskou en zes maanden in New
York voor zittingen bijeen kun
nen komen. De president voegde
eraan toe dat dit de mogelijkheid
zou bieden de twee manieren
van leven mee te maken.
Hooggeplaatste Amerikaanse rege
ringsfunctionarissen verklaar
den dat zij, ondanks de uitlatin
gen van Lichenstein en Reagan,
niet geloven dat de VN uit New
York zullen vertrekken.
LONDEN (GPD) - Het jaarcongres
van dc Britse Liberalen in Harro
gate heeft zich gisteren achter
partijleider David Steel opge
steld. en uitgesproken dat alleen
hij de partij verder zal leiden,
zonder dat hij een tweede man
naast zich hoeft te dulden.
Dat was precies wat Steel ook wil
de. Verzoeken van Liberale par
lementariërs en andere partijle-
BUENOS AIRES - De "dwaze moedersin Argentinië, op zoek naar hun "verdwenen" familieleden weken
gisteren af van hun gebruikelijke wekelijkse demonstratie voor een tocht naar de regeringsgebouwen, waar zij
overigens niet werden ontvangen.
door
Henk Dam
"Vergissing"
minister VS
WASHINGTON (AP> - De
Amerikaanse minister van
binnenlandse zaken heeft
aan president Reagan zijn ex
cuses aangeboden voor het
beledigen van een advies
commissie. Vijf republikein
se senatoren hebben het ont
slag geëist van minister Ja
mes Watt.
Watt beschreef de commissie
woensdag als het gezelschap
van "een zwarte, een vrouw,
twee joden en een lamme". In
zijn brief aan de president
schreef hij: "ik heb een fout
gemaakt".
De woordvoerder van het Witte
Huis, Larry Speakes, zei dat
de minister niet zijn ontslag
had aangeboden.
Watt had zijn uitlating gedaan
in een toespraak tot een
groep zakenmensen. De com
missie waarover hij sprak
was de adviesgroep van de
kolenraad.
BRUSSEL - De christelijke en so
cialistische overheidsbonden in
België zullen pas vandaag een
definitief besluit nemen over het
al of niet doorzetten van de amb-
tenarenstaking. De stemming
binnen de socialistische bonden,
met name in Wallonië en in Ant
werpen, is grimmig. Doorstaken
door
Ferry Mingelen
is daar het parool, omdat men
vindt dat de regering de ambte
naren nog steeds te veel laat be
zuinigen.
Sommige bonden bepleiten voor
volgende week maandag en dins
dag een algemene staking waar
niet alleen de overheid maar ook
de privé-sector aan zou moeten
meedoen. Donderdag sloten
werknemers in een aantal parti
culiere bedrijven in Wallonië
zich al met solidariteitsacties bij
de stakende ambtenaren aan.
De christelijke bond voor de minis
teries en semi-overheidsorganen
heeft daarentegen besloten de
staking met ingang van vandaag
te beëindigen, maar andere
christelijke bonden konden het
daar donderdag nog niet over
eens worden. De liberale vak
bonden hebben de staking wel in
hun geheel definitief beëindigd.
Door de verschillende opstelling is
het stakingsbeeld in België zeer
gemengd. De spoorwegen liggen
nog steeds stil, maar stads- en
streekvervoer komen langzaam
weer op gang in een aantal plaat
sen. Zo reden in Antwerpen de
trams gisteren weer uit ondanks
pogingen van stakers om dit te
voorkomen door beton in de rails
te gieten. Bij sommige stakings
piketten braken ook vechtpartij
en uit tussen stakers en werkwil
ligen.
den om een vice-partijleider - dat
zou binnen de Liberale partij een
nieuw te creëren functie zijn - te
accepteren, heeft hij de afgelo
pen maanden steeds verworpen.
Het jaarcongres is daarmee in hoge
mate Steel's congres geworden.
Eerder deze week besloot het
congres ook al, dat Steel zijn ve
torecht over de inhoud van het
verkiezingsprogramma kan blij
ven behouden. Daartegen was de
afgelopen maanden luidruchtig
bezwaar gemaakt door allerlei
Liberalen, omdat ze dit recht on
democratisch vinden.
De leiding van het congres had er
een vergadertruc voor over om
het idee: „één congres achter Da
vid Steel" te bewaren. De be
langrijkste criticus van Steel, La
gerhuislid Cyril Smith, kreeg
niet eens het woord toen werd
gedebatteerd het voorstel om de
post van vice-partijleider te creë-
Juist Smith, die op onbehouwen
en ongezouten wijze zijn menin
gen pleegt te uiten, had zich de
laatste weken als warm voorstan
der van een leidend tweeman
schap doen kennen. Een zeer bo
ze Smith kondigde gisteren aan.
zich voortaan los te achten van
de partijdiscipline in het Lager
huis.
|EN
'lig
1,95
1929
3ETEN
Messentrekker
Een Britse politieman heeft gis
termiddag een man over
meesterd en ontwapend, die
met een mes het koninklijk
paleis in Londen, Bucking
ham Palace, wilde binnenko
men. Het was aan dc snelle
actie van de bobby, die de ge
wapende man met een gave
tackle vloerde, te danken dat
de indringer werd tegenge
houden. Hij liep zwaaiend
met het vlijmscherpe mes op
een bij de toegangspoort ge
plaatste wacht af, toen hij
werd overmand. De man, van
wie wordt aangenomen dat
hij geestelijk gestoord is, is in
verzekerde bewaring'gesteld.
De koninklijke familie was
niet op Buckingham Palace
aanwezig.
Kakkerlakken
Een rechtbank in Londen heeft
het gerenommeerde restau
rant Cafe Royale vrijgespro
ken van overtreding van de
gezondheidsvoorschriften.
Een controleur van de desbe
treffende dienst had in het
restaurant meer dan 25 kak
kerlakken aangetroffen.
Rechter Terence Maher sloot
de zaak op de juridische
spitsvondigheid dat de aan
klacht in herhalingen viel en
in slechte bewoordingen was
gevat.
Als het Britse Lagerhuis over
enige weken weer bijeenkomt,
zal één man te midden van de
onafzienbare menigten Con
servatieve parlementariërs (het
zijn er 395) door vriend en vij
and nauwlettend in de gaten
worden gehouden: Francis
Pym.
Wie vriend en wie vijand is, is in
het geval van de ex-minister
van defensie, ex-leider van het
Lagerhuis, ex-minister van
buitenlandse zaken maar thans
door
Henk Dam
gewoon „backbencher", niet
helemaal duidelijk. Want wel
ke rol zal deze even tragische
als boeiende politicus op zich
Zal hij, zoals velen verwachten,
het brandpunt worden voor
verzet binnen de Conservatie
ve gelederen tegen de opper
machtige Margaret Thatcher?
Of is hij moegestreden, erkent
hij de strijd tegen de premier
verloren te hebben, en komt
hij niet meer uit de achter
bankjes?
Pym (62) zelf wil absoluut niet
over zijn intenties praten. Na
dat hij in juni door mevrouw
Thatcher op zeer hardhandige
wijze ontslagen was als minis
ter van buitenlandse zaken, zei
hij in een veel aandacht trek
kende rede m het Lagerhuis
„zeer pijnlijk getroffen" te zijn
door z'n ontslag, en daar liet hij
het bij.
Wie hem nu vraagt hoe hij zich
behandeld voelt door de leid
ster van de Conservatieve par
tij, krijgt een met een vaag
glimlachje uitgesproken filoso
fisch antwoord: „Well, what
goes up, must come down, 1
suppose". Pym is inderdaad dé
levende illustratie van deze
volkswijsheid.
Francis Pym behoorde duidelijk
tot de aanstormende generatie
in de Conservatieve partij, toen
hij in '79 door mevrouw That
cher in haar eerste kabinet als
minister van defensie werd be
noemd. Ze mocht Pym toen al
niet erg, en vertrouwde hem al
helemaal niet, maar hij had zo
veel invloed binnen de partij,
dat ze hem een prominente
plaats in haar kabinet moést
geven.
Dat verschil tussen Thatcher en
Pym heeft alles met de ver
schillende achtergronden van
deze twee politici te maken.
Pym is duidelijk een lid van de
patriciërskaste die het in de
Conservatieve partij zo lang
voor het zeggen heeft gehad.
Afkomstig uit een gegoede fami
lie, scholing in Eton en Cam
bridge, geld, adellijke vrien
den; dat is Pym's achtergrond.
Mevrouw Thatcher is evenwel
de grote exponent van die an
dere stroming in de Conserva
tieve partij, de spaarzame, nij
vere middenklasse die lang
zaam maar zeker de Tory's
heeft overgenomen.
Pym en mevrouw Thatcher heb
ben, als gevolg van die ver
schillende voedingsbodem,
een andere kijk op de maat
schappij en de rol die de staat
daarin zou moeten vervullen.
Mevrouw Thatcher gelooft in
hard werken, zuinigheid en ie
der voor zich, Pym's kijk op
het maatschappelijk gebeuren
is, geheel overeenkomstige het
comme il faut in zijn sociale
laag, meer compassioneel van
aard.
Ondanks die uiteenlopende le
vensvisie werd hij in 1979 dus
toch als minister van defensie
aangesteld, en naar spoedig
bleek niet tot het genoegen van
de premier. Hij irriteerde haar
omdat hij in kabinetszittingen
haar harde economische poli
tiek bestreed, en hij wilde bo
vendien niet meewerken aan
haar bezuinigingsplannen.
Mevrouw Thatcher smeet hem
daarop in januari 1981 uit haar
kabinet, en benoemde de meer
serviele John Nott, die wél de
door Thatcher gewenste bezui
nigingen op defensie wilde
doorvoeren, op zijn plaats.
Pym kreeg daarop de functie
van „Leider van het Lager
huis" aangeboden.
Dat was een ronduit kwaadaardi
ge streek van de premier. De
leider van het Lagerhuis treedt
op als verbindingsman tussen
parlement en regering, en
heeft onder meer als taak, de
economische politiek van de
regering uit te leggen en te ver
dedigen.
Met andere woorden: Pym moest
het monetarisme verkopen
waar hij zo'n hekel aan had.
Dat hij dat niettemin deed, was
in de eerste plaats omdat hij
geen alternatief had, en in de
tweede plaats omdat hij in zijn
nieuwe baantje nog eens een
steek kon uitdelen (zo ontken
de hij begin vorig jaar glashard
dat er sprake was van de eco
nomische opleving die me
vrouw Thatcher en haar minis
ter van werkgelegenheid Teb-
bit zagen aankomen).
Toen het conflict om de Falk-
land-eilanden losbarstte, had
mevrouw Thatcher de afge
dankte Pym ineens weer no
dig. Hij was degene die ervoor
moest zorgen dat de Conserva
tieve fractie in die eerste
stormachtige dagen na de Ar
gentijnse inval achter haar
bleef staan. Ze benoemde hem
daarom tot minister van bui
tenlandse zaken.
Al direct bleek weer, dat de pre
mier en haar minister uiteenlo
pend dachten. Pym wilde een
diplomatieke oplossing voor
het geschil (en slaagde daar
ook bijna in, tot mevrouw
Thatcher de opdracht gaf de
Argentijnse kruiser Generaal
Belgrano te laten zinken), de
premier wilde de strijd.
Mevrouw Thatcher won, in alle
opzichten. Zo zat ze na de
strijd in de Zuidelijke Atlanti
sche Oceaan met een minister
van buitenlandse zaken die ze
noch mocht, noch vertrouwde.
Dat bleek op spectaculaire wij
ze toen de premier Sir Antho
ny Parsons als haar adviseur
van buitenlandse zaken be
noemde, als haar waakhond op
het door Pym geleide departe
ment.
Na de algemene verkiezingen
van juni was mevrouw That
cher in één klap van het pro-
bleem-Pym af. Ze stuurde hem
de laan uit, en benoemde haar
trouwe strijdmakker Geoffrey
Howe (tot dan toe minister van
financiën) als zijn opvolger.
Pym kreeg niets aangeboden,
nog geen staatssecretaris
schap.
Zo is de man, die door een be
langrijke stroming in de Con
servatieve partij nog eens als
de natuurlijke opvolger van
mevrouw Thatcher werd ge
zien in de tijd dat het nog niet
goed met haar ging (vlak vóór
en in het prille begin van het
Falkland-conflict), nu een on
getwijfeld hevig wrokkende
„backbencher".
Hij kan weinig anders doen dan
het tij afwachten. Mevrouw
Thatcher bevindt zich in het
zenith van haar populariteit, en
verzet tegen haar maakt geen
enkele kans. Maar, zoals Pym
zelf al constateerde, grote par
lementaire fracties zijn moei
lijk in de hand te houden.
En als de Britse economie zich,
zoals recente studies voorspel
len, ongunstig gaat ontwikke
len, dan rijpen Pym's kansen.
Tot zo lang wacht hij af. En
houdt zijn mond...
ADVERTENTIE
mode-model.
